λύγος: Difference between revisions

|Full diacritics=λῠ́γος

|Definition=[ῠ], ἡ, also ὁ, Longus 3.27 codd.:—<br><span class="bld">A</span> = [[ἄγνος]], [[agnus castus]], [[Vitex agnus-castus]], [[withy]]: in plural, its [[twig]]s or [[withe]]s, τοὺς [the rams] συνέεργον ἐϋστρεφέεσσι λύγοισι Od.9.427, cf. 10.166, E.''Cyc.''225, etc.; in δίδη μόσχοισι λύγοισι Il.11.105, [[λύγοισι]] is the specific word added to the generic [[μόσχοισι]] (cf. [[σῦς]] [[κάπρος]], [[ἴρηξ]] [[κίρκος]], etc.): in late Prose, Arr.''Fr.''153 J.; used for wreaths, στεφανοῦται λύγῳ Anacr.41; cf. [[λύγινος]].<br><span class="bld">II</span> [[λυγῶς]] (sic cod., fort. [[λυγός]]) [[screw press]] used by [[carpenter]]s, [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]] (but perhaps <b class="b3">λυγῶς</b>).

|lstext='''λύγος''': [ῠ], ἡ, καὶ ὁ, Λόγγος 3. 27, = τῷ μεταγεν. [[ἄγνος]], vitex agnus ἢ agnus castus, [[δένδρον]] ἢ [[θάμνος]] πρὸς ἰτέαν [[ὅμοιος]], «λυγαρ~ιά»· ἐν τῷ πληθ., οἱ κλῶνες αὐτῆς, Λατ. vimina, τοὺς [τράγους] συνέεργον ἐϋστρεφέεσσι λύγοισι Ὀδ. Ι. 427, πρβλ. Κ. 166, Εὐρ. Κύκλ. 225, κτλ.· ἐν τῷ: δίδη μόσχοισι λύγοισι Ἰλ. Λ. 105, τὸ λύγοισι δηλοῖ τὸ [[εἶδος]], τὸ δὲ μόσχοισι τὸ γένος (ὡς ἐν τοῖς: σῦς [[κάπρος]], ἴρηξ [[κίρκος]], κτλ.)· λ. καὶ κλάδοι Ἀριστ. π. Φυτ. 1. 3, 3, κτλ.· - ἦτο [[προσέτι]] ἐν χρήσει καὶ ἐν τῇ κατασκευῇ στεφάνων, στεφανοῦται λύγῳ Ἀνακρ. 41, πρβλ. Ἀθήν. 671F· καὶ ἴδε ἐν λέξ. [[λύγινος]]. ΙΙ. = [[στρέβλη]], «καλιάγρα», πιεστήριον, ἐν χρήσει παρὰ λεπτουργοῖς, Ἡσύχ. (Ἐντεῦθεν παράγονται τα [[λυγίζω]], [[λυγόω]]· πρβλ. Σανσκρ. ling, lingâmi ([[flecto]])· Λατ. [[ligare]], [[lictor]], [[ἴσως]] καὶ [[lucta]]).

|mltxt=<b>(I)</b><br />ο, η (Α [[λύγος]], ἡ και ὁ)<br /><b>1.</b> η [[λυγαριά]]<br /><b>2.</b> (<b>[[κυρίως]] στον πληθ.</b>) κλαδιά λυγαριάς ή άλλου δέντρου, [[κατάλληλα]] [[συνήθως]] για [[πλέξιμο]] καλαθιού («συνέεργον ἐϋστρεφέεσσι λύγοισι», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[κάθε]] [[ράβδος]] [[ακόμη]] και μετάλλινη («καθῆστο [[μέντοι]] λύγον χρυσέαν ἔχων αὐτὸς ὁ [[βασιλεύς]]», <b>Ιώσ.</b>)<br /><b>2.</b> [[στρέβλη]], [[πιεστήριο]] που χρησιμοποιούσαν οι λεπτουργοί, καλιάγρα<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «στεφανοῦμαι λύγῳ» — στεφανώνομαι με [[στεφάνι]] από κλαδιά λυγαριάς<br /><b>4.</b> ([[κατά]] το λεξ. [[Σούδα]]) «λύγους<br />τὰς μάστιγας αἷς οἱ άθληταὶ τύπτονται».<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο τ. ανάγεται στη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] <i>lug</i>- της ΙΕ ρίζας <i>leug</i>- «[[κάμπτω]], [[λυγίζω]]» ([[πρβλ]]. [[λευγαλέος]]) και συνδέεται με λιθουαν. <i>lugnas</i> «[[ευλύγιστος]], [[εύκαμπτος]]», αρχ. νορβ. <i>lykna</i> «[[λυγίζω]] τα γόνατα», γερμ. <i>Locke</i> «[[μπούκλα]]» κ.ά. Ο τ. συνδέεται πιθ. και με τα λατ. <i>luxus</i> «εξαρθρωμένος, [[εύκαμπτος]]» και <i>luctor</i> «[[παλεύω]], [[αγωνίζομαι]]» (<i>lucta</i> <span style="color: red;"><</span> <i>luctor</i>), που η [[σημασία]] τους πλησιάζει [[προς]] ορισμένες χρήσεις του ρ. [[λυγίζομαι]], παρ' όλες τις μορφολογικές δυσχέρειες (ύπαρξη οδοντικού στοιχείου στο <i>luctor</i>) οι οποίες εμποδίζουν την ανεπιφύλακτη σύνδεσή τους με [[λύγος]], [[λυγίζω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[λυγίζω]], [[λύγινος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[λύγιον]], [[λυγώ]] (II), [[λυγών]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[λυγώδης]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[λυγιά]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[λυγαριά]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α΄ συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[λυγόδεσμος]], [[λυγοειδής]], [[λυγοπλόκος]], [[λυγοτευχής]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[άλυγος]]].<br /> <b>(II)</b><br />[[λύγος]], τὸ (Α)<br />[[σκοτάδι]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Μεταπλασμένος τ. του [[λύγη]], [[κατά]] τα ουδέτερα σε -<i>ος</i>].

|etymtx=Grammatical information: f. (m.)<br />Meaning: [[flexible branch]], [[twig which can well be used for twisting]] (Il.);<br />Compounds: some compp., e.g. <b class="b3">Λυγο-δέσμα</b> f. "bound with willow-twigs", Lacon. surname of Artemis (Paus.).<br />Derivatives: [[λύγιον]] [[twig]] (sch.), [[λυγέα]] [[withy]] (Eust.), [[λύγινος]] <b class="b2">of λ.</b> (Heph. ap. Ath.), [[λυγώδης]] [[like a willow]] (Dsc., Eust.), [[λυγόω]] [[wind]], [[bend]] (AP, APl.). - Also [[λυγίζομαι]], <b class="b3">-ω</b> [[turn (itself)]], [[wind]], [[bend]] (Hp., att., Theoc., AP ) with [[λυγισμός]] [[turning]], [[bending]], of ring-fighters, dancers etc. (Ar., Luc.), [[λύγισμα]] [[sprain]] (Dsc.), <b class="b3">-ιστικός</b> [[supple]], [[readily twisting]] (Poll.).<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [685] <b class="b2">*leug-</b> [[bend]], [[twist]]<br />Etymology: Interpreted as verbal noun [[λύγος]] can be combined with isolated formations in other languages: Lith. verbal adj. <b class="b2">lùg-nas</b> [[twistable]], [[supple]], wit the denomin. yotpresent OWNo. [[lykna]] (from PGm. <b class="b2">*lukn-jan</b>) [[bend the knee]]; Lat. verbal adj. prob. [[luxus]] (from <b class="b2">*lug-s-os</b>) [[sprained]] (cf. [[λύγισμα]]). Here also Lat. frequentative <b class="b2">lucto(r</b>), [[luctāre]], <b class="b2">-rī</b> [[wrestle]] (with backformation [[lucta]] f. [[ring-fight]]), prop. *"turne oneself"; cf. [[λυγισμός]]. More, more or less hypothetical connections in Bq, WP. 2, 413f. (after Persson Beitr. 1, 203ff. a.o.), Pok. 685 f., Fraenkel Wb. s. <b class="b2">lùgnas</b>; further (very hypothetical) Jēgers Comment. Balt. IV--V:3, 24ff. - The orig. meaning of [[λύγος]] would be "turning, bending"; perhaps, [[λυγίζομαι]] retained an idea of the abstract meaning. But one might find this improbable

|mdlsjtxt=λῠ́γος, ἡ,<br />[[vitex]] [[agnus]] [[castus]], a [[willow]]-like [[tree]], withy; in plural its withes, Lat. vimina, Hom., Eur.

|ftr='''λύγος''': {lúgos}<br />'''Grammar''': f. (m.)<br />'''Meaning''': [[biegsamer]], [[zum Flechten geeigneter Zweig]], [[Rute]] (ep. poet. seit Il., sp. Prosa);<br />'''Composita''': einzelne Kompp., z.B. Λυγοδέσμα f. "mit Fesseln aus Ruten", lakon. Beiname der Artemis (Paus.).<br />'''Derivative''': Davon [[λύγιον]] [[Gerte]] (Sch.), [[λυγέα]] [[Weide]] (Eust.), [[λύγινος]] [[aus Weide]], [[weiden]] (Heph. ap. Ath.), [[λυγώδης]] [[weidenähnlich]] (Dsk., Eust.), [[λυγόω]] [[winden]], [[beugen]] (''AP'', ''APl''.). — Daneben [[λυγίζομαι]], -ω ‘(sich) drehen, winden, beugen’ (Hp., att., Theok., ''AP'' u. a.) mit [[λυγισμός]] [[Drehung]], [[Windung]], [[Beugung]], von Ringkämpfern, Tänzern usw. (Ar., Luk. u. a.), [[λύγισμα]] [[Verrenkung]] (Dsk.), -ιστικός [[gelenkig]], [[geschmeidig]] (Poll.).<br />'''Etymology''': Als Verbalnomen interpretiert läßt sich [[λύγος]] mit zerstreuten Bildungen in anderen Sprachen zusammenstellen: lit. Verbaladj. ''lùg''-''nas'' [[biegsam]], [[gelenkig]], [[geschmeidig]], wozu das denominative Jotpräsens awno. ''lykna'' (aus urg. *''lukn''-''jan'') [[die Knie beugen]]; lat. Verbaladj. wahrscheinlich ''luxus'' (aus *''lug''-''s''-''os'') [[verrenkt]] (vgl. [[λύγισμα]]). Hierher noch das lat. Frequentativum ''lucto''(''r''), ''luctāre'', -''rī'' [[ringen]] (mit der Rückbildung ''lucta'' f. [[Ringkampf]]), eig. *"sich winden, drehen"; vgl. [[λυγισμός]]. Weitere, mehr od. weniger hypothetische Anknüpfungen bei Bq, WP. 2, 413f. (nach Persson Beitr. 1, 203ff. u.a.), Pok. 685 f., Fraenkel Wb. s. ''lùgnas''; dazu noch (sehr hypothetisch) Jēgers Comment. Balt. IV—V:3, 24ff. — Die ursprüngliche Bedeutung von [[λύγος]] wäre somit "Windung, Biegung"; möglich ist, daß in dem weiter verbreiteten (aber später belegten) [[λυγίζομαι]] etwas von der abstrakten Bedeutung des Grundwortes erhalten blieb.<br />'''Page''' 2,141