3,271,483
edits
αὐτοκράτωρ: Difference between revisions
From LSJ
m
no edit summary
m (Text replacement - " " to "") |
mNo edit summary |
||
| Line 23: | Line 23: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=ο<br /><b> | |mltxt=ο, θηλ. [[αυτοκράτειρα]], και [[αυτοκρατόρισσα]], η (AM [[αὐτοκράτωρ]], ο, [[αὐτοκράτειρα]], η)<br /><b>1.</b> ο [[μόνος]] [[κυρίαρχος]], ο [[απόλυτος]] [[μονάρχης]] μιας χώρας<br /><b>2.</b> [[τίτλος]] ηγεμόνων κρατών που κυβερνώνται απολυταρχικά<br /><b>μσν.</b><br /><b>ως επίθ.</b> αυτός που ανήκει στον αυτοκράτορα, ο [[αυτοκρατορικός]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> ο [[κύριος]] του [[εαυτού]] του<br /><b>2.</b> αυτός που έχει απόλυτη [[πληρεξουσιότητα]] να κάνει [[κάτι]]<br /><b>3.</b> (για πρόσωπα ή πόλεις) [[ελεύθερος]], [[ανεξάρτητος]]<br /><b>4.</b> (για νέους) [[έφηβος]]<br /><b>5.</b> «[[αυτοκρατής]]» — [[κυρίαρχος]] του [[εαυτού]] του<br /><b>6.</b> <b>μτφ.</b> αυτός που δεν δέχεται [[αντιλογία]], [[κατηγορηματικός]]<br /><b>7.</b> ο [[απόλυτος]] [[κύριος]] μιας κατάστασης.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Κατά μία [[άποψη]], ο τ. [[αυτοκράτωρ]] [[είναι]] [[αρχαϊκός]] [[σχηματισμός]], όπου το β' συνθετικό [[κράτωρ]] πιθ. αποτελεί αρχαίο ουδέτερο, παράλληλο τ. του [[κράτος]], ενώ κατ' [[άλλη]] [[υπόθεση]] η λ. χρησιμοποιείται [[αντί]] του [[αυτοκρατής]] (<span style="color: red;"><</span> [[κράτος]], [[κρατώ]]), αναλογικά [[προς]] τα ονόματα σε -<i>τωρ</i>, τα οποία δηλώνουν τον δράστη της ενέργειας (πρβλ. [[ναυκράτωρ]]). Ο όρος [[αυτοκράτωρ]] απαντά στην Ιωνική-Αττική για να χαρακτηρίσει πρόσωπα ή πόλεις με τη [[σημασία]] «[[ανεξάρτητος]], [[κύριος]] του [[εαυτού]] του», απ' όπου στη συνέχειά προέκυψε η [[έννοια]] περιβεβλημένος με πλήρη [[εξουσία]]», σε μεταγενέστερους δε χρόνους η λ. χρησιμοποιείται ως [[τίτλος]] υπέρτατου άρχοντα των Ρωμαίων, [[απόδοση]] του ρωμαϊκού <i>dictator</i> <b>(Πολύβ.)</b> και <i>imperator</i> <b>(Πλουτ.)</b>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[αυτοκρατορία]], [[αυτοκρατορικός]]]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''αὐτοκράτωρ:''' -ορος, ὁ, ἡ (κρᾰτέω)· [[κύριος]] του ίδιου του του [[εαυτού]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> λέγεται για πρόσωπα ή πόλεις, [[ελεύθερος]] και [[ανεξάρτητος]], Λατ. [[sui]] juris, σε Θουκ., Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για τους πρέσβεις, αυτός που έχει πλήρη [[εξουσία]], [[πληρεξούσιος]], σε Αριστοφ., Θουκ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για άρχοντες, [[απόλυτος]], [[αυθαίρετος]], [[δεσποτικός]], στον ίδ. κ.λπ.<br /><b class="num">4.</b> λέγεται για συλλογισμό, [[αυθαίρετος]], αυτός που δεν δέχεται [[αντιλογία]], στον ίδ.<br /><b class="num">II.</b> με γεν., [[απόλυτος]] [[κύριος]] κάποιου, [[ἑαυτοῦ]], στον ίδ.· τῆς ἐπιορκίας [[αὐτοκράτωρ]], εντελώς [[ελεύθερος]] να ορκιστεί [[ψευδώς]], να επιορκήσει, σε Δημ. | |lsmtext='''αὐτοκράτωρ:''' -ορος, ὁ, ἡ (κρᾰτέω)· [[κύριος]] του ίδιου του του [[εαυτού]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> λέγεται για πρόσωπα ή πόλεις, [[ελεύθερος]] και [[ανεξάρτητος]], Λατ. [[sui]] juris, σε Θουκ., Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για τους πρέσβεις, αυτός που έχει πλήρη [[εξουσία]], [[πληρεξούσιος]], σε Αριστοφ., Θουκ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για άρχοντες, [[απόλυτος]], [[αυθαίρετος]], [[δεσποτικός]], στον ίδ. κ.λπ.<br /><b class="num">4.</b> λέγεται για συλλογισμό, [[αυθαίρετος]], αυτός που δεν δέχεται [[αντιλογία]], στον ίδ.<br /><b class="num">II.</b> με γεν., [[απόλυτος]] [[κύριος]] κάποιου, [[ἑαυτοῦ]], στον ίδ.· τῆς ἐπιορκίας [[αὐτοκράτωρ]], εντελώς [[ελεύθερος]] να ορκιστεί [[ψευδώς]], να επιορκήσει, σε Δημ. | ||
