διάνοια: Difference between revisions

|Definition=ἡ, Aeol. διανοιΐα Alc.<span class="title">Supp.</span>1a.1 (nisi leg. <b class="b3">δι' ἀνοιΐα[ν</b>]), poet. also διανοίᾱ acc. to <span class="bibl">Eust.1679.29</span>:—<span class="sense"><span class="bld">A</span> [[thought]], i.e. [[intention]], [[purpose]], <span class="bibl">Hdt.1.46</span>,<span class="bibl">90</span>, <span class="bibl">And.4.35</span>, etc.; <b class="b3">τῇ διανοίᾳ</b> in the [[spirit]] of his action, <span class="bibl">D.21.219</span>; ὤλοντ' ἀσεβεῖ διανοίᾳ <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>831</span> (lyr.); μαινόλις δ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Supp.</span>109</span> (lyr.); εὔφρονος ἐκ δ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Ag.</span>797</span> (lyr.), cf. <span class="bibl"><span class="title">Eu.</span>1013</span> (anap.); τοῦ ὑπαπιέναι τὴν διάνοιαν ἔχειν <span class="bibl">Th.5.9</span>; ἐπί τινι <span class="bibl">Isoc.5.14</span>; πρός τινι <span class="bibl">Anaxipp.1.37</span>; ἐπ' ἄλλο τι… τρέψαι τινὸς τὴν δ. <span class="bibl">Pl. <span class="title">Euthd.</span>275b</span>; <b class="b3">ἐξ ὅλης τῆς δ</b>. with all one's [[heart]], <span class="bibl">Arr.<span class="title">Epict.</span>2.2.13</span>; ἐχθροὺς τῇ δ. <span class="bibl"><span class="title">Ep.Col.</span>1.21</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[thought]], [[notion]], <span class="bibl">Hdt.2.169</span>, <span class="bibl">Pl. <span class="title">Phd.</span>63d</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Metaph.</span>986b10</span>; ἀπὸ τῆς αὐτῆς δ. <span class="bibl">D.18.210</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[process of thinking]], [[thought]], ὁ ἐντὸς τῆς ψυχῆς πρὸς αὑτὴν διάλογος… ἐπωνομάσθη δ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Sph.</span>263d</span>; πᾶσα δ. ἢ πρακτικὴ ἢ ποιητικὴ ἢ θεωρητική <span class="bibl">Arist.<span class="title">Metaph.</span>1025b25</span>; ταχίστη ἡ διανοίας κίνησις <span class="bibl">Id.<span class="title">LI</span>968a25</span>; esp. [[discursive thought]], opp. [[νόησις]], <span class="bibl">Procl.<span class="title">Inst.</span>123</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[thinking faculty]], [[intelligence]], [[understanding]], ὡς μεταξύ τι δόξης τε καὶ νοῦ τὴν δ. οὖσαν <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>511d</span>, al.; opp. [[σῶμα]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Lg.</span>916a</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">R.</span>395b</span>; ἔστιν ὥσπερ τοῦ σώματος καὶ τῆς δ. γῆρας <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1270b40</span>; ἐπιτάττοντος τοῦ νοῦ καὶ λεγούσης τῆς δ. φεύγειν τι ἢ διώκειν <span class="bibl">Id.<span class="title">de An.</span>433a2</span>; ἔκστασις διανοίας <span class="bibl">LXX<span class="title">De.</span>28.28</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> [[thought expressed]], [[meaning of]] a word or passage, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ly.</span>205b</span>, <span class="bibl"><span class="title">Phdr.</span>228d</span>; τὰς τῶν ὀνομάτων δ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Cra.</span>418a</span>; τὴν αὐτὴν ἔχει δ. <span class="bibl">Arist.<span class="title">de An.</span>404a17</span>; <b class="b3">ἡ φυσικὴ δ. τοῦ νόμου</b> Aristeas<span class="bibl">171</span>; so [[δ]]., opp. [[ῥητόν]], [[spirit]], opp. letter, <span class="bibl">Hermog.<span class="title">Stat.</span>2</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">V</span> [[intellectual capacity]] revealed in speech or action by the characters in drama, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Po.</span>1450a6</span>, <span class="bibl">b11</span>, <span class="bibl">1456a34</span>, <span class="bibl"><span class="title">Rh.</span>1404a19</span>, al. (Rare in Poetry.)</span>

|dgtxt=-ας, ἡ<br /><br /><b class="num">• Alolema(s):</b> jón. -ίη Hdt.8.97, Luc.<i>Astr</i>.10<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[intención]], [[plan]], [[proyecto]] μετὰ ὦν τὴν διάνοιαν ταύτην Hdt.1.46, ἔμπειρον ... τῆς ἐκείνου διανοίης Hdt.l.c., καὶ δὴ χρῆν τῆς διανοίας hace falta un plan</i> Ar.<i>Ec</i>.581, ταύτην τὴν διάνοιαν ἔχειν And.4.35, κατέχειν τὴν διάνοιαν οὐκ ἐδύνατο Th.1.130, [[ἄνευ]] διανοίας φύειν desarrollarse sin un plan preconcebido</i> los seres en la generación espontánea, Pl.<i>Sph</i>.265c, δ. θεοῦ designio divino</i> Pl.<i>Ti</i>.38c, cf. <i>Phdr</i>.247d, <i>Criti</i>.109c, τῶν δὲ συμμάχων πάντων μετεώρων ὄντων ταῖς διανοίαις Plb.3.107.6, cf. <i>PMich</i>.inv.3207.11 (II a.C.) en <i>ZPE</i> 100.1994.75, ὦ Νέμεσι ... δὸς δ' ἀγαθὴν διάνοιαν ἔχειν Orph.<i>H</i>.61.11, cf. Vett.Val.16.13, c. inf. fut. ἦν αὐτῶν ἡ δ. ... κακώσειν Th.4.52, c. gen. obj. τοῦ ὑπαπιέναι πλέον ἢ τοῦ μένοντος ... τὴν διάνοιαν ἔχουσιν Th.5.9, c. περί y gen. διανοίαις βουλήσεως ἀγαθῶν πέρι τελουμένων por los designios de un empeño en la realización del bien</i> Pl.<i>Lg</i>.967a, c. prep. y dat. οὐκ ἐπὶ τούτῳ τὴν διάνοιαν ἔσχον Isoc.5.14, πρὸς τῷ φιλεῖν δὲ τὴν διάνοιαν ἐστ' ἔχων Anaxipp.1.37.<br /><b class="num">2</b> [[opinión]], [[idea]] [[ἀνάγκη]] μεγάλων γνωμῶν καὶ διανοιῶν ἴσα καὶ τὰ ῥήματα τίκτειν Ar.<i>Ra</i>.1059, cf. <i>Nu</i>.944, <i>V</i>.1044, <i>Pax</i> 750, c. inf. Ἀπρίεω δὲ λέγεται εἶναι ἥδε δ., μηδ' ἂν θεόν μιν μηδένα δύνασθαι παῦσαι τῆς βασιληίης Hdt.2.169<br /><b class="num">•</b>[[criterio]] οὐδ' ὑμᾶς ... ἀπὸ τῆς αὐτῆς διανοίας [[δεῖ]] τάς τ' ἰδίας δίκας καὶ τὰς δημοσίας κρίνειν vosotros no debéis juzgar bajo el mismo criterio las causas privadas y las públicas</i> D.18.210.<br /><b class="num">3</b> [[manera de pensar]], [[mentalidad]] ὤλοντ' ἀσεβεῖ διανοίᾳ A.<i>Th</i>.831, μαινόλις A.<i>Supp</i>.108, χάρματα δ' ἀντιδιδοῖεν κοινοφιλεῖ διανοίᾳ que se intercambien alegrías con mentalidad de mutuo amor</i> A.<i>Eu</i>.985, μιμησάμενος τὴν Εὐρυκλέους ... διάνοιαν Ar.<i>V</i>.1019, [[αὐτοῦ]] (τοῦ νέου) τὴν διάνοιαν Pl.<i>Euthd</i>.275b, οἵη δ. ἐκείνου (Ὀρφέως) Luc.<i>Astr</i>.10.<br /><b class="num">4</b> [[atención]] μετά νυν δὸς ἐμοὶ σᾶς διανοίας desde ahora préstame atención a mí</i> E.<i>Supp</i>.57, εἰς τὸ προκείμενον τὴν διάνοιαν μετάγειν Vett.Val.334.23.<br /><b class="num">5</b> tard., plu. [[sentimientos]], [[apetencias]] ποιοῦντες τὰ θελήματα τῆς σαρκὸς καὶ τῶν διανοιῶν realizando los deseos de la carne y los sentimientos</i>, <i>Ep.Eph</i>.2.3.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[mente]] παιδίου δ. mente pueril</i> Arist.<i>EN</i> 1174^a2, op. σῶμα: νόσημα ... κατὰ τὸ σῶμα ἢ κατὰ τὴν διάνοιαν Pl.<i>Lg</i>.916a, γενώμεθα δὴ ταῖς διανοίαις ἐν τῷ τότε χρόνῳ situémonos con la mente en la época de entonces</i> Pl.<i>Lg</i>.683c, ὥσπερ καὶ σώματος καὶ διανοίας [[γῆρας]] Arist.<i>Pol</i>.1270^b40, op. al aspecto físico ἥ τε γὰρ ὄψις ... τά τε κατὰ τὴν διάνοιαν Plb.32.3.9, τοῦτο δ' ἔχε τῇ δια[νοίᾳ], ὅτι ten esto en mente, que ...</i>, <i>PPetr</i>.2.13.19.12 (III a.C.) en <i>BL</i> 1.355, [[ἔκστασις]] διανοίας perturbación mental</i> LXX <i>De</i>.28.28, τὸ τῆς διανοίας ἀσθενές Posidon.60, ἐσκοτωμένοι τῇ διανοίᾳ ὄντες cuyas mentes están en la oscuridad</i>, <i>Ep.Eph</i>.4.18, ἀναζωσάμενοι τὰς ὀσφύας τῆς διανοίας ὑμῶν ciñendo los lomos de vuestra mente</i>, e.e. preparándoos mentalmente</i>, 1<i>Ep.Petr</i>.1.13, ἑαυτοὺς ... ἐπαίρεσθαι ταῖς διανοίαις αὐτῶν 1<i>Ep.Clem</i>.39.1, τεθηριωμένην τὴν διάνοιαν ἔχοντες Vett.Val.192.18, ἱερὸν [[ἅγιον]] θεοῦ δ. εὐσεβοῦς Sext.<i>Sent</i>.46a, κενὰ ... [σ] κι[α] γραφήματα τῆς διανοίας οὐκ ἔστι τὰ φάσματα Diog.Oen.10.1.5, cf. 9.3.13<br /><b class="num">•</b>ref. al [[estado interior]] anímico y mental κατὰ τὴν διάνοιαν οὐχ ὁτὲ μὲν ἱλαροὶ, ὁτὲ δὲ κατηφεῖς Iambl.<i>VP</i> 196, τὴν διάνοιαν μεταλαμβάνονται experimentan un trastorno mental</i> ciertos enfermos, Herod.Med. en Orib.8.7.1, ἡσυχάζειν τῇ ψυχῇ ἢ τῇ διανοίᾳ mág. en <i>PMich</i>.757.23, cf. <i>Suppl.Mag</i>.53.14, κατὰ διάνοιαν interiormente</i> Euagr.Pont.<i>Cap.Pract</i>.10.7, op. κατ' ἐνέργειαν Euagr.Pont.<i>Cap.Pract</i>.23.1, cf. 48.4, ὁ κατὰ διάνοιαν πόλεμος guerra interior</i> Euagr.Pont.<i>Cap.Pract</i>.48.5.<br /><b class="num">2</b> [[inteligencia]], [[entendimiento]] op. [[αἴσθησις]] ‘conocimiento sensorial’ δύο φησὶν εἶναι γνώσεις· τὴν μὲν διὰ τῶν αἰσθήσεων τὴν δὲ διὰ τῆς διανοίας Democr.B 11, cf. 125, 191, τῆς διανοίας ὄψις Pl.<i>Smp</i>.219a, τῇ διανοίᾳ τίθεσθαι Pl.<i>Tht</i>.189d, ἀνάγεται δ' ἡ πραγματεία εἰς δύο, εἴς τε τὴν ἀκοὴν καὶ εἰς τὴν διάνοιαν Aristox.<i>Harm</i>.42.11<br /><b class="num">•</b>op. [[δόξα]] y φαντασία Pl.<i>Sph</i>.263d, cf. Chrysipp.<i>Stoic</i>.2.100, ὁ μὲν ἐντὸς τῆς ψυχῆς πρὸς αὑτὴν [[διάλογος]] ... ἡμῖν ἐπωνομάσθη δ. Pl.<i>Sph</i>.263e, πᾶσα δ. ἢ πρακτικὴ ἢ ποιητικὴ ἢ θεωρητική Arist.<i>Metaph</i>.1025^b25, ταχίστη δ' ἡ τῆς διανοίας κίνησις Arist.<i>LI</i> 968^a26, μὴ ἀργὸν τὴν διάνοιαν ἔχειν Sallust.3, ὑμᾶς ... ὄντας ... ἐχθροὺς τῇ διανοίᾳ ἐν τοῖς ἔργοις τοῖς πονηροῖς <i>Ep.Col</i>.1.21<br /><b class="num">•</b>op. [[δόξα]], ἐπιστήμη y νόησις: καὶ ὅτι νόησις πρὸς δόξαν, ἐπιστήμην πρὸς πίστιν καὶ διάνοιαν πρὸς εἰκασίαν y que lo que es la inteligencia respecto a la opinión (hay que admitir que) es el conocimiento respecto a la creencia y el entendimiento a la imaginación</i> Pl.<i>R</i>.534a, cf. Procl.<i>Inst</i>.123<br /><b class="num">•</b>op. νόησις, πίστις y [[εἰκασία]] Pl.<i>R</i>.511d<br /><b class="num">•</b>identificada c. el λόγος: οὐκοῦν δ. μὲν καὶ λόγος ταὐτόν ...; Pl.<i>Sph</i>.263e, ὁ τῆς διανοίας λογισμός Pl.<i>Phd</i>.79a, ἃ δὴ λόγῳ μὲν καὶ διανοίᾳ ληπτά, ὄψει δ' οὔ Pl.<i>R</i>.529d, τὴν διάνοιαν ... λέγουσιν αὐτὴν πηγὴν εἶναι λόγου Chrysipp.<i>Stoic</i>.2.244, cf. Zeno <i>Stoic</i>.1.40<br /><b class="num">•</b>τὸ αὐτὸ τῆς ψυχῆς μέρος, ὃ δὴ καλοῦσι διάνοιαν καὶ ἡγεμονικόν Zeno <i>Stoic</i>.1.50, τῶν κα[ιρ] ῶν οὐ δυναμένης διανοίας σημειοῦσθαι [διὰ] τὸ ποικίλον Epicur.<i>Fr</i>.[34.8] 2, τῆς γὰρ διανοίας ἐπ' οὐδὲν ἀπερειδομένης ... [[ἀνυπότακτος]] καὶ κωφὴ γίνεθ' ἡ [[διήγησις]] cuando la inteligencia no tiene ningún punto de apoyo ... la explicación se convierte en confusa e ininteligible</i> Plb.3.36.4, διανοίας ὀρθοδότειραι de las Musas, Orph.<i>H</i>.76.5, cf. Plot.6.9.5, Nemes.<i>Nat.Hom</i>.M.40.644C, πᾶν ῥητὸν τῇ διανοίᾳ λύεται Sopat.Rh.<i>Tract</i>.262.20, cf. 269.4<br /><b class="num">•</b>fig. αἱ διάνοιαι αὐτῶν (τῶν ἄστρων) Plot.4.4.6.<br /><b class="num">3</b> [[entendimiento discursivo]] op. νοῦς ‘conocimiento intuitivo’, Arist.<i>APo</i>.100^b6, ἐπιτάττοντος τοῦ νοῦ καὶ λεγούσης τῆς διανοίας Arist.<i>de An</i>.433^a2, cf. Plot.3.3.5, Περὶ νοῦ καὶ διανοίας tít. de una obra del pitágorico Brontino, Iambl.<i>Comm.Math</i>.8.<br /><b class="num">4</b> [[agudeza mental]], [[listeza]], [[ingenio]] βασιλεὺς ... ἐθαύμασε ... [[αὐτοῦ]] τὴν διάνοιαν Th.1.138, cf. Antipho 1.28, διάνοιαν δὲ ἐν ὅσοις λέγοντες ἀποδεικνύασίν τι ἢ καὶ ἀποφαίνονται γνώμην en la enumeración de los caracteres del drama, Arist.<i>Po</i>.1450^a6, cf. 1450^b11, <i>Rh</i>.1404^a19, τὰ μὲν οὖν περὶ τὴν διάνοιαν ἐν τοῖς περὶ ῥητορικῆς κείσθω Arist.<i>Po</i>.1456^a34, ὑπάρχων δὲ καὶ κατὰ τὴν διάνοιαν οὐδενὸς ἥττων Plb.8.19.3, ἐρρωμένην ἔχων τὴν διάνοιαν <i>PLond</i>.77.11 (VIII d.C.).<br /><b class="num">III</b> ref. a palabras, escritos, etc. [[pensamiento]] encerrado en la expresión, [[sentido]], [[significado]], [[interpretación]] ἐν δὲ διανοίᾳ ... λέξεως Gorg.B 5a, cf. Luc.<i>Lex</i>.24, Demetr.<i>Eloc</i>.2, 3, D.T.630.7, 9, 634.1, 642.21, A.D.<i>Adu</i>.119.6, 121.4, τὴν τούτου (τοῦ Ὁμήρου) διάνοιαν ἐκμανθάνειν, μὴ μόνον τὰ ἔπη Pl.<i>Io</i> 530b, πολλαὶ καὶ καλαὶ διάνοιαι περὶ Ὁμήρου Pl.<i>Io</i> 530d, de los Pitágoricos, Arist.<i>de An</i>.404^a17, οὔ τι τῶν μέτρων [[δέομαι]] ἀκοῦσαι οὐδὲ μέλος ... ἀλλὰ τῆς διανοίας Pl.<i>Ly</i>.205b, τὴν διάνοιαν ... ἐν κεφαλαίοις ... ἐφεξῆς [[δίειμι]] Pl.<i>Phdr</i>.228d, αἱ τῶν ὀνομάτων διάνοιαι Pl.<i>Cra</i>.418a, διάνοιαν δὲ τοιαύτην εἶχε τὰ γεγραμμένα Plu.2.151b, δ. τοῦ νόμου el espíritu de la ley</i> Aristeas 171, op. ῥητόν ‘la letra escrita’, Hermog.<i>Stat</i>.14<br /><b class="num">•</b>[[contenido]] πόημα καλὸν εἶναι τὸ σοφὴν διάνοιαν περιέχον que un buen poema es el que tiene contenido filosófico</i> Phld.<i>Po</i>.4.16S.<br /><b class="num">•</b>ret. σχηματισμοὶ ... τῆς διανοίας figuras de pensamiento</i> op. σχηματισμοὶ τῆς λέξεως ‘figuras de dicción’, D.H.<i>Comp</i>.8.2, cf. Aquila p.23.

|elnltext=διάνοια -ας, ἡ [διανοέω] het denken, gedachten:; μετὰ... τὴν διάνοιαν ταύτην na die gedachten Hdt. 1.46.2; ὁ μὲν ἐντὸς τῆς ψυχῆς πρὸς αὑτὴν διάλογος... τοῦτ ’ αὐτὸ ἡμῖν ἐπωνομάσθη διάνοια het inwendige gesprek van de ziel met zichzelf... dat is door ons ‘denken’ genoemd Plat. Sph. 263e; met\n ἐπί + dat.: ἀλλ᾽οὐκ ἐπὶ τούτῳ τὴν διάνοιαν ἔσχον daarop waren mijn gedachten niet gericht Isocr. 5.14. denkvermogen, verstand. idee, gedachte:; ἀπὸ τῆς αὐτῆς διανοίας vanuit dezelfde gedachte Dem. 18.210; met AcI:; ἥδε διάνοια μηδ᾽ ἂν θεόν μιν μηδένα δύνασθαι παῦσαι τῆς βασιληίης deze gedachte, namelijk dat zelfs geen enkele god hem zou kunnen doen stoppen met zijn koningschap Hdt. 2.169.2; met inf. subst.: τοῦ ὑπαπιέναι τὴν διάνοιαν ἔχειν van plan zijn te vertrekken Thuc. 5.9.6. betekenis:. τῶν ὀνομάτων van woorden Plat. Crat. 418a.