μῆλον: Difference between revisions

|mltxt=<b>(I)</b><br />το (ΑΜ [[μῆλον]], Α δωρ. και αιολ. τ. μᾱλον)<br /><b>βλ.</b> [[μήλο]].<br /> <b>(II)</b><br />[[μῆλον]], βοιωτ. τ. μεῑλον, τὸ (Α)<br /><b>1.</b> [[πρόβατο]] ή [[αίγα]] («μὴ πού τις ἀτασθαλίῃσι κατιῇσιν ἢ βοῦνἠέ τι [[μῆλον]] ἀποκτάνῃ», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[ταύρος]]<br /><b>3.</b> <b>στον πληθ.</b> α) [[αιγοπρόβατα]]<br />β) [[ποίμνιο]]<br />γ) [[αγέλη]] ζώων<br />δ) (γενικά) ζώα, σε [[αντιδιαστολή]] [[προς]] τους ανθρώπους («γαῖαν ἀνθρώποισι καὶ εὔφρονα μήλοις», <b>Πίνδ.</b>)<br />ε) (ειδικά) ζώο για [[κυνήγι]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. ανάγεται σε IE <i>m</i><i>ē</i><i>lo</i>- ή <i>sm</i><i>ē</i><i>lo</i> «μικρό ζώο» και συνδέεται άμεσα με αρχ. ιρλδ. <i>mil</i> «μικρό ζώο» [[αλλά]] και με αρμ. <i>mal</i> «[[πρόβατο]]». Με [[βάση]] τον ΙΕ τ. <i>sm</i><i>ē</i><i>lo</i>- το ελλ. [[μῆλον]] μπορεί να συνδεθεί με ΙΕ λ. με σημ. «[[μικρός]], [[λεπτός]]» (<b>[[πρβλ]].</b> αρχ. άνω γερμ. <i>smal</i>, αγγλ. <i>small</i>). Η λ. ως β' συνθετικό απαντά με τη [[μορφή]] -<i>μηλος</i> και σε κύρια ον. (<b>[[πρβλ]].</b> <i>Εύ</i>-<i>μηλος</i>, <i>Καλλί</i>-<i>μηλος</i>, <i>Πολύ</i>-<i>μηλος</i>).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[μηλωτή]] (Ι)<br /><b>αρχ.</b><br />[[μηλάτης]], [[μήλειος]](ΙΙ), [[μηλίς]](ΙΙ), [[μηλίτης]](ΙΙ), [[μηλωτής]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[μηλολόνθη]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[μηλιαυθμός]], [[μηλοβατώ]], [[μηλοβοσκός]], [[μηλόβοτος]], [[μηλογενής]], <i>μηλοδαΐκτας</i>, [[μηλοδόκος]], [[μηλοθύτης]], [[μηλόκερως]], [[μηλοκλόπος]], [[μηλοκόμος]], [[μηλοκτόνος]], [[μηλονόμης]], [[μηλονόμος]], [[μηλοσκόπος]], [[μηλοσόη]], [[μηλοσσόος]], [[μηλοσφάγος]], [[μηλοτρόφος]], [[μηλοφάγος]] (ΙΙ), [[μηλοφόνος]], [[μηλοφύλαξ]] (II). (Β' συνθετικό σε -<i>μηλος</i>) <b>αρχ.</b> [[δεξίμηλος]], [[εύμηλος]], [[φερέμηλος]], [[φιλόμηλος]], [[φυξίμηλος]]].

|etymtx=1<br />Grammatical information: n.<br />Meaning: [[apple]] (Il.), also (with diff. determining attribute) of other stone-fruits (Hp., Dsc.), often metaph.: <b class="b2">(seed-)capsule of a rose</b> (Thpr.), in plur. <b class="b2">breasts, cheeks, tonsils, apple-like beaker</b> (Ar., Theoc., medic., pap., inscr.).<br />Other forms: Dor. Aeol. [[μᾶλον]].<br />Compounds: As 1. member e.g. in <b class="b3">μῆλ-οψ</b> [[applecoloured]] = [[yellow]] (η 104), <b class="b3">μαλο-πάραυος</b> <b class="b2">with apple-like cheekes</b> (Theoc.); <b class="b3">μηλ-άπιον</b> n. name of a fruit (medic., Plin.).). As 2. member in determinatives, e.g. <b class="b3">γλυκύ-μαλον</b>, <b class="b3">-μηλον</b> [[sweet-apple]] (Sapph. [?; Risch IF 59, 10 A. 2], Call.), <b class="b3">μελί-μηλον</b> [[summer-apple]], [[Pyrus praecox]] (Dsc.), also [[applemead]] (medic.) for <b class="b3">μηλό-μελι</b> (Dsc.; Strömberg Wortstudien 7); cf. <b class="b3">κοκκύ-μηλον</b>; on [[ἐπιμηλίς]] s. v.<br />Derivatives: A. Subst. 1. [[μηλέη]], <b class="b3">-α</b> [[appletree]] (Od.); 2. [[μηλίς]], [[μαλίς]] f. = [[μηλέα]] (Ibyc., Theoc.), [[yellow pigment]] (Plu.), name of a distemper of asses, [[glanders]]? (Arist.); 3. <b class="b3">μηλίτης οἶνος</b> <b class="b2">apple-, quince-wine</b> (Plu., Dsc.; Redard 98); 4. [[μηλίσκα]] n. pl. name of cups shaped like apples (Delos IIIa); 5.<b class="b3">Μηλ-ιάδες</b> f. pl. [[fruittree-nymphs]] (Poll.; like <b class="b3">κρην-ιάδες</b>); 6. [[μήλωθρον]] n. = <b class="b3">ἄμπελος λευκή</b> (Thphr., Dsc.; cf. [[ψίλωθρον]] <b class="b2">id.</b> from [[ψιλόω]], [[πύρωθρον]] = [[πύρεθρον]]). -- B. Adj. 7. [[μήλινος]], [[μάλινος]] [[made of apples]], [[applecoloured]] (Sapph., Thphr.); 8. [[μήλειος]] [[belonging to the apple]] (Nic., A. R.); 9. [[μηλώδης]] [[applelike]] (Gal.). -- C. Verb. 10. [[μηλίζω]] <b class="b2">resemble an apple (in colour)</b> (medic.). -- Here also the island name [[Μῆλος]] ("apple-island")?; s. Heubeck Glotta 25, 271.<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Mediterranean word. -- From Greek Lat. [[mālum]], [[mēlum]], with [[mālinus]] [[applecoloured]], [[mēlinus]] <b class="b2">of quince-apples</b>; s. W.-Hofmann s. 1. [[mālus]]. The word has been connected with Hitt. <b class="b2">mahla-</b>, but this appeared to have a diff. meaning (`grape, vine, twig of a vine'); Cuny, REA 26(1924)364f; corrected by Sturtevant CGr.1 292, Kronasser VLFL (1956) 88, Szemerényi, Phonetica 17(1967)47; hardly to [[ἀμάμαξυς]], Fur. 212.<br />2<br />Grammatical information: n., mostly pl. <b class="b3">-α</b><br />Meaning: [[small cattle]], [[sheep and goats]] (Il.); [[μηλάτων]] Lyc. 106 after [[προβάτων]].<br />Other forms: (also Dor.).<br />Compounds: Often as 1. member, e.g. <b class="b3">μηλο-βότης</b>, Dor. <b class="b3">-τας</b> [[shepherd]] (Pi., E.), also <b class="b3">-βοτήρ</b> (Σ 529, h. Merc. 286) in <b class="b3">-βοτῆρας</b> at verse-end, after the simplex (Fraenkel Nom. ag. 1, 65, Chantraine Form. 323, Risch $13d, Shipp Studies 66); <b class="b3">μηλάταν τὸν ποιμένα</b>. [[Βοιωτοί]] H., haplological for <b class="b3">μηλ-ηλάταν</b> or for [[μηλόταν]] after [[βοηλάταν]] (Bechtel Gött. Nachr. 1919, 345, Dial. 1,307); on <b class="b3">μηλ-ολόνθη</b> s. v. Rarely as 2. member, only in some bahuvrihis (diff. <b class="b3">-μηλον</b> [[apple]], s. v.), e.g. <b class="b3">πολύ-μηλος</b> [[with many sheep]] (Il.); also in PN, e.g. Boeot. <b class="b3">Πισί-μειλος</b>.<br />Derivatives: [[μήλειος]] [[belonging to the small cattle]] (Ion., E.), <b class="b3">μηλόται ποιμένες</b> H. (Fraenkel Nom. ag. 2, 129, Schwyzer 500), [[μηλωτή]] f. [[sheepskin]] (Philem. Com., hell.; like [[κηρωτή]] a.o.) with [[Μηλώσιος]] surn. of Zeus (Corc., Naxos), prop. "who is wrapped in a sheepskin" (Nilsson Gr. Rel. 1, 395f.).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Old word for [[small cattle]], which is well attested in Celtic, e.g. OIr. [[mil]] n. [[small animal]], and is sporadically found also in Westgerm., e.g. in OLFranc. [[māla]] [[cow]], Dutch [[maal]] [[young cow]] (here also the old name of the Harz, <b class="b3">Μηλί-βοκον ὄρος</b>?). -- Against these words, which all can go back on IE <b class="b2">*mēlo-</b>, stands with <b class="b2">a-</b>vowel Arm. [[mal]] [[sheep]], also SmRuss. [[mal]]' f. [[small cattle]], [[young sheep]], Russ. (Crimea) <b class="b2">malíč</b> <b class="b2">kind of Crimea-sheep</b>. It eems obvious to sonnect these words with the general Slav. adj. for [[small]], e.g. OCS [[malъ]], Russ. <b class="b2">mályj</b>. A further step leads to the Germ. word for [[small]], [[narrow]] in Goth. [[smals]] etc., which is often used of small cattle, e.g. OWNo. [[smale]] m. [[small animal]], OHG [[smalaz fihu]] [[Schmal-vieh]], [[small cattle]]. If we posit IE *(<b class="b2">s)mēl-</b>, (<b class="b2">s)mōl-</b> (OCS [[malь]] etc.), (<b class="b2">s)mǝl-</b> (Arm. [[mal]], Goth. [[smals]] etc.)[this means <b class="b2">*smHlo-</b>?], it would seem possible, to bring all words mentioned together. [For Arm. [[mal]] Ačaryan HAB III2224 proposes a loan from Arabic.] All this does not lead to a probable solution. -- Fick 1, 519, however, thinks for the <b class="b3">μῆλον-</b>group of <b class="b2">*mē-</b> [[bleat]] (s. [[μηκάομαι]]). -- Cf. WP. 2, 296f (with open doubt), Pok. 724, W.-Hofmann s. 3. [[malus]], Vasmer s. <b class="b2">mályj</b>.

|ftr='''μῆλον''': 1.<br />{mē̃lon}<br />'''Forms''': dor. äol. [[μᾶλον]]<br />'''Meaning''': [[Apfel]] (seit Il.), auch (mit verschiedenen determinierenden Attributen) von anderem Kernobst (Hp.. Dsk. u. a.), oft übertr.: [[Samenkapsel einer Rose]] (Thpr.), im Plur. [[Brüste]], [[Wangen]], [[Tonsillen]], [[apfelähnliche Becher]] (Ar., Theok., Mediz., Pap., Inschr. usw.).<br />'''Composita''' : Als Vorderglied z.B. in [[μῆλοψ]] [[apfelfarbig]] = [[gelb]] (η 104), [[μαλοπάραυος]] [[mit apfelähnlichen Wangen]] (Theok.), [[μηλάπιον]] n. N. eines Obstes (Mediz., Plin.). Oft als Hinterglied in Determinativa u.ä., z.B. [[γλυκύμαλον]], -μηλον [[Süßapfel]] (Sapph. [?; Risch IF 59, 10 A. 2], Kall. u.a.), [[μελίμηλον]] [[Sommerapfel]], [[Pyrus praecox]] (Dsk.), auch [[Apfelmet]] (Mediz.) für [[μηλόμελι]] (Dsk. u. a.; Strömberg Wortstudien 7); vgl. [[κοκκύμηλον]]; zu [[ἐπιμηλίς]] s. bes.<br />'''Derivative''': Ableitungen. A. Subst. 1. μηλέη, -α [[Apfelbaum]] (seit Od.); 2. [[μηλίς]], μαλίς f. = [[μηλέα]] (Ibyk., Theok.), [[gelbes Pigment]] (Plu.), N. einer Eselskrankheit, [[Rotz]]? (Arist.); 3. [[μηλίτης]] [[οἶνος]] ‘Apfel-, Quittenwein’ (Plu., Dsk.; Redard 98); 4. μηλίσκα n. pl. Ben. von Bechern (Delos III^a); 5.[[Μηλιάδες]] f. pl. [[Obstbaumnymphen]] (Poll.; wie κρηνιάδες u.a.); 6. [[μήλωθρον]] n. = [[ἄμπελος]] [[λευκή]] (Thphr., Dsk.; vgl. [[ψίλωθρον]] ib. von [[ψιλόω]], [[πύρωθρον]] = [[πύρεθρον]]). — B. Adj. 7. [[μήλινος]], [[μάλινος]] [[aus Äpfeln gemacht]], [[apfelfarbig]] (Sapph., Thphr. usw.); 8. [[μήλειος]] [[zum Apfel gehörig]] (Nik., A. R.); 9. [[μηλώδης]] [[apfelähnlich]] (Gal. u. a.). — C. Verb. 10. [[μηλίζω]] ‘einem Apfel (der Farbe nach) ähneln’ (Mediz.). — Hierher noch der Inselname [[Μῆλος]] ("Apfelinsel")?; s. Heubeck Glotta 25, 271 m. Lit.<br />'''Etymology''' : Mittelmeerwort aus unbek. Quelle. — Aus dem Griech. lat. ''mālum'', ''mēlum'', ebenso ''mālinus'' [[apfelfarben]], ''mēlinus'' [[von Quittenäpfeln]] u. a.; s. W.-Hofmann s. 1. ''mālus'' m. Lit.<br />'''Page''' 2,226<br />2.<br />{mē̃lon}<br />'''Forms''': (auch dor.)<br />'''Grammar''': n., meist pl. -α ([[μηλάτων]] Lyk. 106 nach προβάτων)<br />'''Meaning''': [[Kleinvieh]], [[Schafe und Ziegen]] (ep. poet. seit Il.).<br />'''Composita''' : Oft als Vorderglied, z.B. [[μηλοβότης]], dor. -τας [[Schafhirt]] (Pi., E. in lyr.), auch -[[βοτήρ]] (Σ 529, ''h''. ''Merc''. 286) in -βοτῆρας am Versende, nach dem Simplex (Fraenkel Nom. ag. 1, 65, Chantraine Form. 323, Risch ̨ 13d, Shipp Studies 66); μηλάταν· τὸν ποιμένα. Βοιωτοί H., haplologisch für μηληλάταν oder für μηλόταν nach βοηλάταν (Bechtel Gött. Nachr. 1919, 345, Dial. 1,307); zu [[μηλολόνθη]] s. bes. Selten als Hinterglied, u. zw. nur in einigen Bahuvrihis (anders -μηλον [[Apfel]], s. d.), z.B. [[πολύμηλος]] [[mit vielen Schafen]] (Il. usw.); auch in PN, z.B. böot. Πισίμειλος.<br />'''Derivative''': Wenige Ableitungen: [[μήλειος]] [[zum Kleinvieh gehörig]] (ion., E.), μηλόται· ποιμένες H. (Fraenkel Nom. ag. 2, 129, Schwyzer 500), [[μηλωτή]] f. [[Schaffell]] (Philem. Kom., hell. u. sp.; wie [[κηρωτή]] u.a.) mit Μηλώσιος Bein. des Zeus (Kork., Naxos), eig. "der in ein Schaffell gehüllte" (Nilsson Gr. Rel. 1, 395f.).<br />'''Etymology''' : Altes Wort für [[Kleinvieh]], das im Keltischen mehrfach belegt ist, z.B. air. ''mil'' n. [[kleines Tier]], und sich sporadisch auch auf westgerm. Boden wiederfindet in andfränk. ''māla'' [[Kuh]], ndl. ''maal'' [[junge Kuh]] (wozu noch der alte N. des Harz Μηλίβοκον [[ὄρος]]?). — Gegenüber diesen Wörtern, die alle auf idg. *''mēlo''- zurückgehen können, steht mit ''a''-Vokal arm. ''mal'' [[Schaf]], auch klruss. ''mal''’ f. [[Kleinvieh]], [[junge Schafe]], russ. (Krim) ''malíč'' [[Art Krimschafe]]. Es liegt nahe, die letztgenannten Wörter mit dem gemeinslav. Adj. für [[klein]] zu verknüpfen, z.B. aksl. ''malъ'', russ. ''mályj''. Ein weiterer Schritt führt zum germ. Wort für ‘klein, ''schmal''’ in got. ''smals'' usw., das oft auf kleines Vieh bezogen wird, z.B. awno. ''smale'' m. [[kleines Tier]], ahd. ''smalaz'' ''fihu'' ’''Schmal''-''vieh'', Kleinvieh’. Bei Ansetzung von idg. (''s'')''mēl''-, (''s'')''mōl''-(aksl. ''malь'' usw.), (''s'')''məl''- (arm. ''mal'', got. ''smals'' usw.) ist es gewiß möglich, alle die genannten Wörter unter einen Hut zu bringen. — Fick 1, 519 denkt dagegen für die [[μῆλον]]-Gruppe an ''mē''- [[blöken]] (s. [[μηκάομαι]]). — WP. 2, 296f (mit nicht verhehltem Zweifel), Pok. 724, W.-Hofmann s. 3. ''malus'', Vasmer s. ''mályj''; daselbst auch reiche Lit.<br />'''Page''' 2,226-227