Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

φῦσα: Difference between revisions

From LSJ

φῦσα (view source)

Revision as of 13:35, 6 April 2021

3,308 bytes added ,  6 April 2021
m
no edit summary
mNo edit summary
mNo edit summary
Line 39: Line 39:
{{FriskDe
{{FriskDe
|ftr='''φῦσα''': {phũsa}<br />'''Forms''': (Akk. -ην Suid.)<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Hauch]], [[Blasebalg]] (meist pl.), [[Blase]], [[Blähung]] (seit Il.), auch übertr. von einem ausströmenden Feuer (''h''. ''Merc''. 114; Zumbach Neuerungen 44f.), [[Vulkankrater]] (Str.), N. eines Fisches im Nil, [[Blasfisch]], [[Tetrodon]] (Str., Ath., ausführlich Thompson s.v.; vgl. [[φύσαλος]] unten).<br />'''Composita''' : Kompp. [[φυσοειδής]] [[blasenähnlich]] (Sch.), [[ἄφυσος]] [[ohne Blähung]] (Mediz.).<br />'''Derivative''': Viele Ableitungen : 1. Demin. [[φυσάριον]] n. [[kleine Blase]] (sp. Mediz.). 2. Adj. -ώδης [[blähend]], [[windig]] (Hp., Pl., Arist. u.a.), -αλέος [[windig]] (Kerk., Nonn.). 3. -αλος m. [[Art Kröte]] (Luk.), [[Blasfisch]], [[Tetrodon]] (Ael.), [[Art Walfisch]] (Opp., Ael.); vgl. [[κόκκαλος]] u.a. 4. -αλλίς, -ίδος f. [[Blase]], [[Wasserblase]] (Luk.), [[Art Pfeife]] (Ar.), [[Pille]] (sp.), auch N. einer Pflanze (Ps.-Dsk. u.a.), nach der blasenartigen Fruchthülle (Strömberg 56); wie [[θρυαλλίς]] u.a. 5. [[φῦσιγξ]], -ιγγος f. ‘Stengel eines Knoblauchs o.ä., Knoblauch’ (Hp., Thphr. u.a.) mit -γγιόομαι in πεφυσιγγιωμένος [[von Knoblauch erhitzt]] (Ar.), auch [[Blase]] (Poll.), wie [[κύστιγξ]], [[σῦριγξ]] u.a. 6. [[φύσκη]] f. [[Darm]], [[Wurst]] (Kom.) mit Demin. -ιον (Gloss.), Φύσκων m. "Dickbauch", Spitzname (Alk. u.a.), nach den Nomina mit σκ-Sufflx; weder eine "Wurzel auf -σ-" (Schwyzer 541) noch eine Grundform *φυτκη (Specht KZ 66, 220) sind wahrscheinlich; -α f. [[Blase]], [[Schwiele auf der Hand]] (Sch.). 7. φυστὴ ([[μᾶζα]]), auch als Subst. [[aufgeblasener Kuchen]], [[Puffer]] (Ar., ''AP'' u.a.), wie [[πλαστός]], -ή, [[παστή]], [[βλάστη]] u.a., Akz. nach Hdn. Gr.; nicht mit Fraenkel Nom. ag. 2, 137 A. 1 aus *φυρστή zu [[φύρω]]. 8. Φυσάδεια f. N. einer Quelle in Argos (Kall.) mit -ειόθεν [[von Φ]]. (Antim.). —9. Denom. Verba: a. [[φυσάω]], Aor. φυσῆσαι usw., oft m. Präfix, z.B. ἀνα-, δια-, ἐκ-, ἐν-, ‘blasen, auf-, an- blasen, schnauben’ (seit Il.) mit -ημα (ἀνα-, ἐκ-, ἐν-) n. [[Blasen]], [[Wehen]], [[Hauch]], [[Wind]], [[Aufgeblasenheit]] (ion. att.), -ημάτιον (Arr.), ἐμ- ~ -ηματῶδης (Gal.), -ησις (ἀνα- usw.) f. [[das Blasen]], [[Anblasen]] (hell. u. sp.), -ητήρ m. [[Blasrohr]], [[Blasebalg]] (Hdt., Arist. u.a.), -ητήριον (-ατ-) n. [[Pfeife]] (Ar. u.a.), -ητής (ἐν-, λοπαδο-) m. [[Bläser]] (Man., Dsk. u.a.), -ήτορες ἀσκοί [[Blasebälge]] (Nonn.), -ητικός (ἐν-) [[aufblähend]] (Hp., Arist. u.a.). — b. [[φυσιάω]], auch m. ἀνα-, ἐκ-, Ptz. φυσιόων u.a., metr. Umbildung von [[φυσάω]] (ep. poet. seit Il.; Risch 274, Chantraine Gramm. hom. 1, 359) mit -ίαμα n. [[das Hauchen]], [[Schnauben]] (A.). — c. φυσιόομαι, -όω ‘(sich) aufblähen’ (''Ep''. ''Kor''. u.a.) mit [[φυσίωσις]] [[Aufblähung]] (''Ep''. ''Kor''., Mediz.); auch [[ἐμφυσιόω]]? (s. unter φύομαι zu [[φύσις]]). — Dazu noch die Verbalnomina [[φυσασμός]] (Gegensatz [[ἀασμός]]) und -ιασμός m. [[das Blasen]] (Arist.), -ακτήρ· [[ἄρτος]] [[ποιός]] [[τις]] [[ποπανώδης]] II. (vgl. [[φυστή]] oben), wie von *φυσάζω. — Als Vorderglied in dem verbalen Rektionsnomen [[Φυσίγναθος]] "Backenaufblaser", scherzhafte Bez. eines Froschs (Batr.; vgl. Leumann Sprache 6, 159 A. 6) mit -γναθέω (Tz.). — Zum Intensivum [[ποιφύσσω]] (nach den Verben auf -ύσσω) s. bes.<br />'''Etymology''' : Seinem Ursprung nach onomatopoetisch, hat sich [[φῦσα]] den Nomina auf -σα angeschlossen (Solmsen Wortforsch. 246ff.). Da die Vorgeschichte des Wortes im dunkeln liegt, läßt sich der Ausgangspunkt innerhalb der umfassenden Schallwortsippe ''p''(''h'')''u''- (''b''(''h'')''u''-) nicht genau feststellen. Als "Stamm" kommen sowohl φυ-, φυσ- wie φυτ- und φυκ- in Betracht; man vergleiche z.B. arm. ''p‘uk‘'' [[Hauch]], [[Wind]], [[Furz]], pl. [[Blasebalg]] ([[φῦσα]] somit < *φυκι̯α?), aind. ''phū̆tkaroti'' "macht einen ''phut''-Laut", [[pustet]], [[bläst]] ([[φῦσα]] somit < *φυτι̯α ?). Auch für φυ(σ-) läßt sich Anschluß finden in aind. ''phuphusa- ''n. [[Lunge]], lat. ''pustula'' [[Blase]], slav., z.B. aksl. ''puchati'' [[blasen]], russ. ''pychátь'' [[schwer atmen]], [[keuchen]] (< ''pous''-, ''pūs''-) usw. — Weiteres reiches Material m. Lit. bei WP. 2, 79ff., Pok. 847 f., auch bei W.-Hofmann und Vasmer s.vv.<br />'''Page''' 2,1055-1057
|ftr='''φῦσα''': {phũsa}<br />'''Forms''': (Akk. -ην Suid.)<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Hauch]], [[Blasebalg]] (meist pl.), [[Blase]], [[Blähung]] (seit Il.), auch übertr. von einem ausströmenden Feuer (''h''. ''Merc''. 114; Zumbach Neuerungen 44f.), [[Vulkankrater]] (Str.), N. eines Fisches im Nil, [[Blasfisch]], [[Tetrodon]] (Str., Ath., ausführlich Thompson s.v.; vgl. [[φύσαλος]] unten).<br />'''Composita''' : Kompp. [[φυσοειδής]] [[blasenähnlich]] (Sch.), [[ἄφυσος]] [[ohne Blähung]] (Mediz.).<br />'''Derivative''': Viele Ableitungen : 1. Demin. [[φυσάριον]] n. [[kleine Blase]] (sp. Mediz.). 2. Adj. -ώδης [[blähend]], [[windig]] (Hp., Pl., Arist. u.a.), -αλέος [[windig]] (Kerk., Nonn.). 3. -αλος m. [[Art Kröte]] (Luk.), [[Blasfisch]], [[Tetrodon]] (Ael.), [[Art Walfisch]] (Opp., Ael.); vgl. [[κόκκαλος]] u.a. 4. -αλλίς, -ίδος f. [[Blase]], [[Wasserblase]] (Luk.), [[Art Pfeife]] (Ar.), [[Pille]] (sp.), auch N. einer Pflanze (Ps.-Dsk. u.a.), nach der blasenartigen Fruchthülle (Strömberg 56); wie [[θρυαλλίς]] u.a. 5. [[φῦσιγξ]], -ιγγος f. ‘Stengel eines Knoblauchs o.ä., Knoblauch’ (Hp., Thphr. u.a.) mit -γγιόομαι in πεφυσιγγιωμένος [[von Knoblauch erhitzt]] (Ar.), auch [[Blase]] (Poll.), wie [[κύστιγξ]], [[σῦριγξ]] u.a. 6. [[φύσκη]] f. [[Darm]], [[Wurst]] (Kom.) mit Demin. -ιον (Gloss.), Φύσκων m. "Dickbauch", Spitzname (Alk. u.a.), nach den Nomina mit σκ-Sufflx; weder eine "Wurzel auf -σ-" (Schwyzer 541) noch eine Grundform *φυτκη (Specht KZ 66, 220) sind wahrscheinlich; -α f. [[Blase]], [[Schwiele auf der Hand]] (Sch.). 7. φυστὴ ([[μᾶζα]]), auch als Subst. [[aufgeblasener Kuchen]], [[Puffer]] (Ar., ''AP'' u.a.), wie [[πλαστός]], -ή, [[παστή]], [[βλάστη]] u.a., Akz. nach Hdn. Gr.; nicht mit Fraenkel Nom. ag. 2, 137 A. 1 aus *φυρστή zu [[φύρω]]. 8. Φυσάδεια f. N. einer Quelle in Argos (Kall.) mit -ειόθεν [[von Φ]]. (Antim.). —9. Denom. Verba: a. [[φυσάω]], Aor. φυσῆσαι usw., oft m. Präfix, z.B. ἀνα-, δια-, ἐκ-, ἐν-, ‘blasen, auf-, an- blasen, schnauben’ (seit Il.) mit -ημα (ἀνα-, ἐκ-, ἐν-) n. [[Blasen]], [[Wehen]], [[Hauch]], [[Wind]], [[Aufgeblasenheit]] (ion. att.), -ημάτιον (Arr.), ἐμ- ~ -ηματῶδης (Gal.), -ησις (ἀνα- usw.) f. [[das Blasen]], [[Anblasen]] (hell. u. sp.), -ητήρ m. [[Blasrohr]], [[Blasebalg]] (Hdt., Arist. u.a.), -ητήριον (-ατ-) n. [[Pfeife]] (Ar. u.a.), -ητής (ἐν-, λοπαδο-) m. [[Bläser]] (Man., Dsk. u.a.), -ήτορες ἀσκοί [[Blasebälge]] (Nonn.), -ητικός (ἐν-) [[aufblähend]] (Hp., Arist. u.a.). — b. [[φυσιάω]], auch m. ἀνα-, ἐκ-, Ptz. φυσιόων u.a., metr. Umbildung von [[φυσάω]] (ep. poet. seit Il.; Risch 274, Chantraine Gramm. hom. 1, 359) mit -ίαμα n. [[das Hauchen]], [[Schnauben]] (A.). — c. φυσιόομαι, -όω ‘(sich) aufblähen’ (''Ep''. ''Kor''. u.a.) mit [[φυσίωσις]] [[Aufblähung]] (''Ep''. ''Kor''., Mediz.); auch [[ἐμφυσιόω]]? (s. unter φύομαι zu [[φύσις]]). — Dazu noch die Verbalnomina [[φυσασμός]] (Gegensatz [[ἀασμός]]) und -ιασμός m. [[das Blasen]] (Arist.), -ακτήρ· [[ἄρτος]] [[ποιός]] [[τις]] [[ποπανώδης]] II. (vgl. [[φυστή]] oben), wie von *φυσάζω. — Als Vorderglied in dem verbalen Rektionsnomen [[Φυσίγναθος]] "Backenaufblaser", scherzhafte Bez. eines Froschs (Batr.; vgl. Leumann Sprache 6, 159 A. 6) mit -γναθέω (Tz.). — Zum Intensivum [[ποιφύσσω]] (nach den Verben auf -ύσσω) s. bes.<br />'''Etymology''' : Seinem Ursprung nach onomatopoetisch, hat sich [[φῦσα]] den Nomina auf -σα angeschlossen (Solmsen Wortforsch. 246ff.). Da die Vorgeschichte des Wortes im dunkeln liegt, läßt sich der Ausgangspunkt innerhalb der umfassenden Schallwortsippe ''p''(''h'')''u''- (''b''(''h'')''u''-) nicht genau feststellen. Als "Stamm" kommen sowohl φυ-, φυσ- wie φυτ- und φυκ- in Betracht; man vergleiche z.B. arm. ''p‘uk‘'' [[Hauch]], [[Wind]], [[Furz]], pl. [[Blasebalg]] ([[φῦσα]] somit < *φυκι̯α?), aind. ''phū̆tkaroti'' "macht einen ''phut''-Laut", [[pustet]], [[bläst]] ([[φῦσα]] somit < *φυτι̯α ?). Auch für φυ(σ-) läßt sich Anschluß finden in aind. ''phuphusa- ''n. [[Lunge]], lat. ''pustula'' [[Blase]], slav., z.B. aksl. ''puchati'' [[blasen]], russ. ''pychátь'' [[schwer atmen]], [[keuchen]] (< ''pous''-, ''pūs''-) usw. — Weiteres reiches Material m. Lit. bei WP. 2, 79ff., Pok. 847 f., auch bei W.-Hofmann und Vasmer s.vv.<br />'''Page''' 2,1055-1057
}}
{{grml
|mltxt=η / [[φῦσα]], ΝΑ<br /><b>1.</b> [[φυσητήρας]], [[φυσερό]] για τη [[φωτιά]]<br /><b>2.</b> τα [[αέρια]] τών εντέρων, η [[πορδή]] («[[φύσας]] τε καὶ [[κατάρρους]] νοσήμασιν ὀνόματα τίθεσθαι ἀναγκάζειν τοὺς κομψοὺς Ἀσκληπιάδας», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>φυσιολ.</b> τα [[αέρια]] που παράγονται από τη [[δραστηριότητα]] τών μικροβίων [[κατά]] τη [[ζύμωση]] και τη [[σήψη]] τών τροφών στο [[έντερο]] ή προέρχονται από τον αέρα που καταπίνεται με το [[φαγητό]] και τα οποία διαφεύγουν από τον πρωκτό<br /><b>2.</b> <b>ζωολ.</b> [[γένος]] πνευμονοφόρων γαστερόποδων [[μαλακίων]] που ανήκει στην [[οικογένεια]] [[φυσίδες]] της υπέρταξης βασσοματοφόρα<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[σωλήνας]] φυσερού<br /><b>2.</b> ξαφνική [[πνοή]] ανέμου<br /><b>3.</b> το [[ρεύμα]] του αέρα που παράγεται από τη [[φωτιά]]<br /><b>4.</b> [[κύστη]], [[φούσκα]]<br /><b>5.</b> [[πρόλοβος]] πτηνού<br /><b>6.</b> [[φυσαλλίδα]], [[φουσκάλα]]<br /><b>7.</b> [[κομπασμός]], αλαζονική [[συμπεριφορά]]<br /><b>8.</b> [[κρατήρας]] ηφαιστείου<br /><b>9.</b> [[ονομασία]] ψαριού του Νείλου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ηχομιμητική λ., η οποία ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>pŭ</i>- / <i>phu</i>- —[[προϊόν]] ονοματοποιίας από τον ήχο που παράγεται από υλικά που φουσκώνουν και σκάνε [[καθώς]] ψήνονται— και έχει σχηματιστεί, [[κατά]] την επικρατέστερη [[άποψη]], από μια [[μορφή]] <i>p</i>(<i>h</i>)<i>u</i>-<i>s</i>- της ρίζας με [[παρέκταση]] -<i>s</i>- (<b>πρβλ.</b> λατ. <i>pussula</i> / <i>pustula</i> «[[φυσαλλίδα]]», λιθουαν. <i>p</i><i>ū</i><i>slẽ</i> «[[φυσαλλίδα]]», <i>pŭsti</i> «[[φυσώ]]») και [[επίθημα]] -<i>σă</i> (<b>πρβλ.</b> <i>δόξă</i>, <i>κνῖσă</i>): <i>φῡσ</i>-<i>σă</i> <span style="color: red;"><</span> [[φῦσα]], με [[απλοποίηση]] τών δύο -<i>σσ</i>-. Έχει διατυπωθεί [[επίσης]] η [[άποψη]] ότι η λ. [[φῦσα]] μπορεί να ερμηνευθεί μέσω τών τ. <i>φυκ</i>-<i>jα</i> (από μια [[μορφή]] <i>p</i>[[h]]<i>u</i>-<i>k</i>- της ρίζας, <b>πρβλ.</b> αρμ. <i>p</i>'<i>uk</i>' «[[πνοή]], [[άνεμος]]») ή <i>φυτ</i>-<i>jα</i> (από μια [[μορφή]] <i>p</i>[[h]]<i>u</i>-<i>t</i>-, <b>πρβλ.</b> αρχ. ινδ. <i>ph</i><i>ū</i><i>tkaroti</i> «φυσά»). Η [[άποψη]] αυτή, όμως, δεν θεωρείται πιθανή].
}}
}}
==Wikipedia EL==
==Wikipedia EL==
Φύσσα, αέρια εντέρου, αέρια από το έντερο ή απλά αέρια ονομάζονται τα αέρια που απελευθερώνονται από τον πρωκτό. Τα αέρια του εντέρου είναι κυρίως παράγωγα του πεπτικού συστήματος και της διαδικασίας της πέψης, μπορεί όμως να πρόκειται και για απλό αέρα που έχει εισέλθει στο σώμα μέσω της διαδικασίας της κατάποσης (αεροφαγία). Ο ήχος που ορισμένες φορές συνοδεύει την απελευθέρωση των αερίων παράγεται από την παλινδρομική ταλάντωση του πρωκτού. Η υπερβολική παραγωγή αερίων περιγράφεται ως μετεωρισμός.
Φύσα, αέρια εντέρου, αέρια από το έντερο ή απλά αέρια ονομάζονται τα αέρια που απελευθερώνονται από τον πρωκτό. Τα αέρια του εντέρου είναι κυρίως παράγωγα του πεπτικού συστήματος και της διαδικασίας της πέψης, μπορεί όμως να πρόκειται και για απλό αέρα που έχει εισέλθει στο σώμα μέσω της διαδικασίας της κατάποσης (αεροφαγία). Ο ήχος που ορισμένες φορές συνοδεύει την απελευθέρωση των αερίων παράγεται από την παλινδρομική ταλάντωση του πρωκτού. Η υπερβολική παραγωγή αερίων περιγράφεται ως μετεωρισμός.
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2295674"