πνεῦμα: Difference between revisions

|lstext='''πνεῦμα''': τό, ([[πνέω]]) [[πνοή]], [[φύσημα]], ἐπὶ ἀνέμου, πρῶτον παρ’ Ἡροδ. πνεύματα ἀνέμων 7. 16, 1· ἀκολούθως [[συχν]]. παρ’ Ἀττ., ἀνέμων πνεύματα πάντων Αἰσχύλ. Πρ. 1086, πρβλ. 1048· θαλάσσας... πνεύματι λάβρῳ ὁ αὐτ. ἐν Πέρσ. 110· πνευμάτων ἐπομβρίᾳ ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 304· [[τέως]] δὲ κούφοις πνεύμασιν βόσκου Σοφ. Αἴ. 558· πνεύμασιν θαλασσίοις ὠσθέντες Εὐρ. Κύκλ. 278· (ἀλλὰ [[πνοή]], τὸ μόνον ἐν χρήσει παρ’ Ὁμήρῳ [[εἶναι]] συχνότερον παρὰ ποιηταῖς)· τὸ πνεῦμα κατῄει Θουκ. 2. 84· κατὰ πρύμναν [[ἵσταται]] τὸ πνεῦμα [[αὐτόθι]] 97· τὸ πνεῦμα λεῖον καὶ καθεστηκὸς λαβεῖν Ἀριστοφ. Βάτρ. 1003· τὸ πνεῦμα ἔλαττον γίγνεται ὁ αὐτ. ἐν Ἱππ. 441· εἰ εὔφορον πνεῦμα εἴη Ξεν. Ἑλλ. 6. 2, 27· κατὰ πνεῦμά τινος στῆναι, πρὸς τὸ [[μέρος]] [[ὅθεν]] πνέει ὁ [[ἄνεμος]] [[πρός]] τινα, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 5. 5, 13., 6. 2, 21. 2) μεταφορ., θαλερωτέρῳ πν., μετὰ ἡμερωτέρας, εὐμενεστέρας πνοῆς, Αἰσχύλ. Θήβ. 708· λύσσης πν. μάργῳ ὁ αὐτ. ἐν Πρ. 884· αἰδοίῳ πν. χώρας, μὲ [[πνεῦμα]] ἢ τρόπον σεβασμοῦ ἐκ μέρους τῆς χώρας, ὁ αὐτ. ἐν Ἱκέτ. 30· καὶ [[πνεῦμα]] ταὐτὸν οὔποτ’ οὔτ’ ἐν ἀνδράσιν φίλοις βέβηκεν [[οὔτε]] πρὸς πόλιν πόλει Σοφ. Ο. Κ. 612· πνεῦμα συμφορᾶς Εὐρ. Ι. Τ. 1317· [[ὅταν]] [[θεός]] σοι πν. μεταβαλὼν τύχῃ ὁ αὐτ. ἐν Ἡρ. Μαιν. 216. ΙΙ. ὡς τὸ Λατ. spiritus ἢ anima (Κικ. Tusc. Q. 1. 9), [[πνοή]], [[σάλπιγξ]] βροτείου πνεύματος πληρουμένη Αἰσχύλ. Εὐμ. 568· αὐλῶν, λωτοῦ πν. Εὐρ. Βάκχ. 128, Φοίν. 788· πνεῦμα ἀπέρρηξεν βίου, τὴν πνοὴν τῆς ζωῆς, Αἰσχύλ. Πέρσ. 507· πνεῦμα ἀπώλεσεν ὁ αὐτ. ἐν Θήβ. 981· πνεῦμ’ ἄθροισον, «πάρε τὴν ἀνάσαν σου», Εὐρ. Φοίν. 851· πνεῦμα ἀφιέναι, ἀνιέναι, μεθιέναι, ἐκπνεῖν, παραδιδόναι τὸ [[πνεῦμα]], ὁ αὐτ. ἐν Ἑκ. 571, Ὀρ. 277, Τρῳ. 780· [[πνεῦμα]] δειμαίνων λιπεῖν ὁ αὐτ. ἐν Ἱκέτ. 554· [[πνεῦμα]]... δυσῶδες [[ἠφίει]] Θουκ. 2. 49· πνεύματος διαρροαί, ποιητικ. ὁ λαιμός, [[διότι]] δι’ [[αὐτοῦ]] ἀναπνέει τις, Εὐρ. Ἑκ. 567· τοῦ πν. διεξόδους ἀποφράττειν Πλάτ. Τίμ. 91C (ἴδε ἐν λ. [[πλεύμων]])· πνεύματος [[ῥώμη]] Πλούτ. 2. 804Β· ― παροιμ., ἄνθρωπός ἐστι πνεῦμα καὶ σκιὰ μόνον Σοφ. Ἀποσπ. 13. 2) [[ἀναπνοή]], συχνὸν παρ’ Ἱππ., [[ὅστις]] μεταχειρίζεται τὴν λέξιν ἐν πολλαῖς φράσεσι πνεῦμα ἀναφέρειν, ἀναπνέειν ἰσχυρῶς (οὕτω τὸ πνεῦμ’ ἔχοντα ἄνω, [[μόλις]] δυνάμενον νὰ ἀναπνέῃ, Μένανδρ. ἐν «Ἁλιεῦσι» 3· γίγνεται τὸ πνεῦμ’ ἄνω, κόπτεται ἡ [[ἀναπνοή]], [[μόλις]] δύναταί τις ν’ ἀναπνέῃ, Σωσικράτης ἐν «Παρακαταθήκῃ» 1)· μετέωρον [[πνεῦμα]], ὡς τὸ τοῦ Ὀρατ. sublimis anhelitus, [[ἔλλειψις]] ἀναπνοῆς, [[ὅταν]] ἡ ἀναπνοὴ φαίνηται περιοριζομένη εἰς τὸ ἀνώτατον [[ἄκρον]] τοῦ ἀναπνευστικοῦ σωλῆνος· οὕτω, πνεῦμα πρόχειρον, ἄνω φερόμενον, ἀνελκόμενον, ἀνεσπασμένον· [[ὡσαύτως]], πνεῦμα [[πυκνόν]], πνεῦμα ἁλιζόμενον, πυκνή, ταχεῖα [[ἀναπνοή]]· πνεῦμα διὰ πολλοῦ χρόνου, διακοπτομένη [[ἀναπνοή]]· πνεῦμα προσκόπτον ἢ προσπταῖον, διακοπτομένη, κωλυομένη, [[ἀναπνοή]]· πνεῦμα ἄσημον, ἀραιόν, ὀλίγη, [[ἀδύνατος]] [[ἀναπνοή]]· πνεῦμα βηχῶδες, μυχθῶδες, κτλ.· ἴδε Foës Oecon. Hipp.· ― ἐν τῷ πληθ., τὸ πνευστιᾶν, [[αὐτόθι]]. 3) ἀέρια ἐν τῷ στομάχῳ ἐν τῷ πληθ., πνευμάτων πολλῶν [[φύλαξ]] Εὔβουλος ἐν «Σφιγγοκαρίωνι» 1. 9, Ἀριστ. Προβλ. 27. 25, Διογ. Λ. 6. 94. 4) ἡ πνοὴ τῆς ζωῆς, τὸ ζωοποιοῦν [[πνεῦμα]], ζωή, Ἀριστ. π. Κόσμ. 4. 9, Πολύβ. 31. 18, 4, Πλούτ. κτλ.· ― [[ὡσαύτως]], ζῶν ὄν, Λατ. anima, ἐγὼ Νῖνος [[πάλαι]] ποτ’ ἐγενόμην [[πνεῦμα]], νῦν δ’ οὐκ ἔτ’ οὐδὲν Φοίνιξ ὁ [[Κολοφώνιος]] παρ’ Ἀθην. 330F. 5) τὸ ἐκπνεόμενον ἢ ὡς [[ἀναθυμίασις]] ἐξατμιζόμενον, [[εὐωδία]], ὦ [[θεῖον]] ὀδμῆς πνεῦμα Εὐρ. Ἱππ. 1391· πνεῦμα βαρὺ ἀφιέναι, ἐπὶ τῶν [[καρύων]], Πλούτ. 2. 647Α. 6) παρὰ τοῖς γραμμ., τὸ [[πνεῦμα]] μεθ’ οὗ φωνῆέν τι προφέρεται, [[αὐτόθι]] 1009Ε, κτλ.· πνεῦμα δασὺ καὶ ψιλόν, δασεῖα καὶ ψιλή, ἴδε Λεξικ. περὶ Πνευμάτ., παραρτ. ἐν τῇ Βαλκεν. ἐκδ. τοῦ Ἀμμωνίου σ. 207. ΙΙΙ. [[πνεῦμα]], Λατ. afflatus, ἄγρια... πνεύματα θευφορίης Ἀνθ. Π. 6. 220· εἰ μή τι [[θεῖον]]... ἐνῆν πν. τῇ ψυχῇ Πλάτ. Ἀξίοχ. 370C· τὸ ἱερὸν καὶ [[δαιμόνιον]] ἐν Μούσαις πν. Πλούτ. 2. 605Α, πρβλ. 438Β· ἐν τῇ Κ. Δ. [[μάλιστα]] ἐπὶ τῆς ἐπιπνοίας ἢ ἐμπνεύσεως τῶν προφητῶν· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τῆς ἐπιδράσεως ἣν ἐξασκεῖ τὸ [[θεῖον]] ἐπὶ τὰς σκέψεις καὶ τὰ αἰσθήματα τῶν εὐσεβῶν ἀνθρώπων. IV. τὸ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ [[πνεῦμα]], ἡ [[ψυχή]], εἴτ’ ἔστι τοῦτο [[πνεῦμα]] [[θεῖον]] [[εἴτε]] [[νοῦς]] Μένανδρ. ἐν «Ὑποβολιμαίῳ» 3. 3· [[μάλιστα]] τὸ ὑψηλότερον καὶ εὐγενέστερον [[μέρος]], κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὸ [[ψυχή]], Α΄ Ἐπιστ. πρ. Θεσσ. ε΄, 23, πρβλ. πρ. Ρωμ. β΄, 29, η΄, 2 κἑξ., Α΄ πρ. Κορινθ. ε΄, 3 κἑξ., κτλ.· πρβλ. [[πνευματικός]] ΙΙ. V. πνευματικὸν ἢ ἄϋλον ὄν, ἐν τῇ Καιν. Διαθ. [[μάλιστα]] ἐπὶ τοῦ τρίτου προσώπου τῆς Θεότητος, τὸ Πνεῦμα, Πν. ἅγιον· ― [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τῶν ἀγγέλων, Ἐπιστ. πρ. Ἑβρ. α΄, 14, Ἀποκάλ. α΄, 4· ἐπὶ τῶν πονηρῶν πνευμάτων, Πράξ. Ἀποστ. ιθ΄, 12, 15, Ἀποκάλ. ις΄, 14, κτλ. VI. Ἐν τῇ Ρητορ. «[[πνεῦμα]] μὲν οὖν ἐστι [[σύνθεσις]] λόγου διάνοιαν ἀπαρτίζον ἐν κώλοις καὶ κόμμασι μετρούμενον πρὸς τὴν διάρκειαν τοῦ πνεύματος κατὰ τὴν φωνὴν τοῦ λέγοντος» Ρήτορ. (Walz) 3. 158, κτλ.