σύμβολον: Difference between revisions

|lstext='''σύμβολον''': τό, ([[συμβάλλω]] ΙΙΙ. 2, γ) [[σημεῖον]] ἐξ οὗ τις γνωρίζει ἢ συμπεραίνει τι, [[φυλάσσω]] λαμπάδος τὸ σ., τὸ [[σημεῖον]] τοῦ πυρσοῦ τοῦ κατὰ συνθήκην καιομένου, τὸ τῆς φρυκτωρίας [[σημεῖον]], Αἰσχύλ. Ἀγ. 8˙ [[τέκμαρ]] τοιοῦτον ξ. τέ σοι [[λέγω]] [[αὐτόθι]] 315˙ σ. σαφὲς λύπης Σοφ. Φιλ. 403, πρβλ. Ο. Τ. 221, Εὐρ. Ὀρ. 1130, κτλ.˙ σ. ποιεῖσθαι τῆς σωτηρίας, ἐάν... Δημ. 191. 22˙ ― [[συχν]]. ἐν τῷ παθητ., σ. τινι τίθεσθαι Θέογν. 1146˙ εὑρεῖν Πινδ. Ο. 12. 10˙ ἐπὶ σημείων τοῦ σώματος, Εὐρ. Ἠλ. 577˙ ἐπὶ οἰωνῶν ἢ σημείων προφητικῶν, Ἀρχίλ. 41, Αἰσχύλ. Ἀγ. 144. 2) [[τεκμήριον]], [[σημεῖον]], [[γνώρισμα]], σ. νίκης Ἰσθμιάδος, ὁ ἐκ κισσοῦ [[στέφανος]], Καλλ. Ἀποσπ. 103˙ ἐπὶ σημαίας, Ἡρῳδιαν. 4. 7˙ ἐπὶ τῶν συμβόλων θεοτήτων, Διον. Ἁλ. 8. 38˙ τῆς βασιλείας Πλουτ. Κίμ. καὶ Λουκούλλ. Σύγκρισις 3˙ εἰράνας ξ. καὶ πολέμου, ἐπὶ σάλπιγγος, Ἀνθ. Π. 6. 151˙ [[νόμισμα]] ξ. ἀλλαγῆς [[ἕνεκα]] γενήσεται Πλάτ. Πολ. 371Β˙ [[ὄνομα]] ξ., ὡς τὸ κατὰ συνθήκην [[σημεῖον]] πράγματός τινος (notre rerum verba, Κικ.), Ἀριστ. π. Αἰσθ. 1, 11. 3) [[ἐνέχυρον]], ἐφ’ ᾧ γίνεται [[δάνειον]], Λυσί. 154. 14˙ [[ὡσαύτως]] = [[ἀρραβών]], [[σημεῖον]], [[ἐγγύησις]], [[χρυσίον]] φιλίας συμβ. Πλουτ. Πύρρ. 20, πρβλ. Ἀρτοξέρξ. 18, Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 145. 4) ἐπὶ ἰατρ. σημασίας, [[σύμπτωμα]], Ἀρετ. Χρον. Νούσ. Θεραπ. 1. 4, κ. ἀλλ. 5) ἐν τῷ πληθ. [[ὡσαύτως]], = λίσπαι, Λατ. tesserae hospitales, δηλ. τὰ ἡμίση, ἢ δύο [[καλῶς]] πρὸς ἄλληλα ἁρμόζοντα τεμάχια ἀστραγάλου ἢ νομίσματος, τὰ ὁποῖα δύο διὰ ξενίας συνδεόμενα πρόσωπα ἢ εἰς συμφωνίαν τινὰ ἐλθόντα ἔφερον μεθ’ ἑαυτῶν [[ἕκαστος]] τὸ [[ἑαυτοῦ]] [[τεμάχιον]], εἰς ἀναγνώρισιν, (διαπεπρισμένα ἡμίσε’ ἀκριβῶς ὡσπερεὶ τὰ σύμβολα Εὔβουλος ἐν «Ξούθῳ» 1), ἴδε Σχόλ. εἰς Εὐρ. Μήδ. 600, Ἡρόδ. 6. 86, 2, Εὐριπ. Μήδ. 613, Συλλ. Ἐπιγραφ. 87˙ (καὶ ἐν τῷ ἑνικῷ τὸ ἥμισυ ἢ τὸ ἀντίστοιχον [[μέρος]], ζητεῖ... τὸ αὑτοῦ [[ἕκαστος]] ξ. Πλάτ. Συμπ. 191D, πρβλ. Ἀριστ. Πολιτ. 4. 9, 1) [[ὥσπερ]] σύμβολα ὀρέγεται [[ἀλλήλων]] τὰ ἐναντία ὁ αὐτ. ἐν Ἠθ. Εὐδ. 7. 5, 5˙ [[ὥσπερ]] ἐκ συμβόλων ὁ αὐτ. ἐν Μετεωρ 2. 4, 8˙ ἔχειν σύμβολα πρὸς ἄλληλα, σχέσεις ὡρισμένας..., ὁ αὐτ. π. Γενεσ. καὶ Φθορ. 2. 4, 4, πρβλ. Ἐμπεδ. ἐν Ἀριστ. π. Ζ. Γεν. 1. 18, 9, Ἀριστοφ. (Ἀποσπ. 145) κτλ. παρὰ Πολυδ. Θʹ, 71 κἑξ., καὶ ἴδε ἐν λέξ. [[λίσπος]] ΙΙ˙ [[οὕτως]], ἐπὶ σημείων χρησίμων πρὸς ἀναγνώρισίν τινος, ἅτινα ἄλλως ἐκαλοῦντο γνωρίσματα, Εὐρ. Ἴων 1386, Ξενοφ. Κύρ. 6. 1, 46˙ οὕτω καὶ, ἐς ξύμβολ’ ἐλθόνθ’, παραβαλόντες, συγκρίναντες τὰ γνωρίσματα, Εὐρ. Ἑλ. 291˙ ― παρὰ τοῖς κωμικοῖς, τὶ δράσω [[σύμβολον]] κεκαρμένος; δηλ. ἔχων τὸ ἥμισυ τῆς κεφαλῆς κεκαρμένον; Ἕρμιππος ἐν «Δημόταις» 1. 6) Λατ. tessera, «εἰδικῶς δὲ τὸ [[σύμβολον]] δηλοῖ γραμματεῖόν τι, ὃ ἐλάμβανε τῶν δικαστῶν [[ἕκαστος]] εἰσιὼν εἰς τὸ [[δικαστήριον]], ὅ ἐστι [[πινάκιον]]» (Ἀν. Βεκ. σελ. 300, 32)˙ τοῦτο δὲ τὸ [[σύμβολον]] δεικνύοντες οἱ δικασταὶ ἐλάμβανον τὸν δικαστικὸν μισθόν, Δημ. 298. 6, Ἀριστ. Ἀποσπάσ. 420, Πολυδ. Ηʹ, 16˙ [[ὡσαύτως]] ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, Ἀριστοφάν. Ἐκκλ. 297˙ πρβλ. Böckh P. E. 1. 315. 7) [[ἄδεια]] πρὸς κατοικίαν διδομένη εἰς τοὺς ξένους, σ. [[ἐπιβάλλω]] τινί, [[ἀναγκάζω]] τινὰ νὰ λάβῃ τὴν ἄδειαν, Ἀριστοφ. Ὄρν. 1214, [[ἔνθα]] ἴδε τὸν Σχολιαστ. 8) [[σημεῖον]] ἢ [[ἀπόδειξις]], ἣν παρέδιδεν [[ἕκαστος]] τῶν εἰς κοινὸν [[συμπόσιον]] συνεισφερόντων, καὶ ἥτις ἐπεστρέφετο εἰς αὐτὸν πρὸς πληρωμὴν μετὰ τὴν εὐωχίαν, πρβλ. συμβολὴ ΙΙΙ˙ τὰ σημεῖα [[ταῦτα]] ἦσαν συνήθως ἐσφραγισμένα, ἢ σφραγῖδες ἀντ’ αὐτῶν ἐδίδοντο, [[ὅθεν]] [[σύμβολον]] καὶ σφραγὶς [[εἶναι]] [[πολλάκις]] συνώνυμα, Ἀριστοφάν. Ὄρν. ἔνθ’ ἀνωτ. 9) ἐν Ρώμῃ, = te sera frumentaria, [[σημεῖον]], ἢ [[ἀπόδειξις]], ἢ [[δελτίον]], ὁ [[κάτοχος]] τοῦ ὁποίου ἐδικαιοῦτο νὰ λάβῃ ποσόν τι σίτου ἢ χρημάτων δωρεάν˙ πρβλ. Δίωνα Κ. 49. 43˙ ― [[ὡσαύτως]], μικρὸν [[νόμισμα]], «εἴη δ’ ἂν καὶ [[σύμβολον]] βραχὺ [[νομισμάτιον]], ἡμίτομόν τι νομίσματος. ὁ [[γοῦν]] Ἕρμιππος ἐν Φορμοφόροις λέγει: παρὰ τῶν καπήλων λήψομαι τὸ [[σύμβολον]]» Πολυδ. Θʹ, 71 (Ἕρμιππος ἐν «Φορμοφόροις» 4, Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 145). 10) ὡς τὸ Λατ. tessera, [[σημεῖον]] πολεμικόν, «σιν~ιάλο», ἐπιιχειρήσεως Πλουτάρχ. Ρωμ. 14˙ [[σημεῖον]] διὰ λέξεων, ὡς τὸ [[σύνθημα]], ἴδε Εὐρ. Ρῆσ. 573, Ὀρ. 1130. 11) [[σύμβολον]], ἐξωτερικὸν [[σημεῖον]] σκέψεως ἢ αἰσθήματος, Ἀριστοφάν. περὶ Ἑρμην. 1. 2., 2. 2., 14, 14˙ τὰ σ. Πυθαγόρου, τὰ ἀλληγορικὰ [[αὐτοῦ]] παραγγέλματα, Ἀριστ. Ἀποσπάσ. 192, Πλούτ. 2. 727C κἑξ.˙ σ. τῶν ὀργιασμῶν, τὰ ἐξωτερικὰ σημεῖα, αἱ ἐξωτερικαὶ ἐκφράσεις αὐτῶν, [[αὐτόθι]] 611D˙ [[οὕτως]], ἐπὶ ἀλληγορικοῦ ὕφους, Δημ. Φαληρ. ἐν Ρήτορσι (Walz) τ. 9, σ. 102˙ διὰ συμβόλων μηνύειν Φίλων, κτλ. 12) παρὰ τοῖς Ἐκκλ. τὸ [[σύνθημα]] ἢ τὸ χαρακτηριστικὸν [[σημεῖον]] τῆς Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας, τὸ [[σύμβολον]] τῆς πίστεως, Λατ. symbolum˙ ― ἀλλ’ [[ὡσαύτως]] λέγεται καὶ ἐπὶ τῶν συμβολικῶν ἢ ἐξωτερικῶν σημείων τῶν τελετῶν. 13) ἐν Συλλ. Ἐπιγρ. 123. 8, σύμβολα φαίνεται ὅτι ἐννοοῦνται τὰ [[ἐπίσημα]] σταθμὰ πόλεως. ΙΙ. ἐν τῇ δικανικῇ γλώσσῃ σύμβολα ἐκαλοῦντο αἱ συνθῆκαι αἱ μεταξὺ δύο [[πόλεων]] πρὸς ἀμοιβαίαν προστασίαν τοῦ ἐμπορίου, δυνάμει τῶν ὁποίων πᾶσαι αἱ ἐμπορικαὶ ἀμφισβητήσεις καὶ δυσκολίαι ἐδικάζοντο ἐν τῇ πόλει τοῦ κατηγορουμένου (πρβλ. [[συνάλλαγμα]]), ἴδε Ἁρποκρ. ἐν λέξ.˙ [[εἰσί]]... αὐτοῖς συνθῆκαι περὶ τῶν εἰσαγωγίμων καὶ σύμβολα περὶ τοῦ μὴ ἀδικεῖν Ἀριστ. Πολιτικ. 3. 9, 7˙ σύμβολα ποιεῖσθαι πρὸς πόλιν, [[συνάπτω]] ἐμπορικὴν σύμβασιν, Δημ. 79. 17, πρβλ. Ἀνδοκ. 31. 28, Συλλ. Ἐπιγρ. 87. 10˙ τὰ σ. συγχέειν, παραβιάζω τοιαύτην σύμβασιν, Δημ. 570. 18˙ ― ἡ [[σχέσις]] αὕτη ἥτις ἀντικατέστησε τὴν παλαιοτέραν μέθοδον τοῦ τιμωρεῖσθαι τὸν ἄρξαντα ἀδίκων ἔργων, τοῦ καταγγέλειν ῥύσιά τινι (πρβλ. [[σῦλα]], [[ῥύσια]]), ἐκαλεῖτο ἀπὸ συμβόλων κοινωνεῖν, Ἀριστ. Πολιτ. 3. 1, 4˙ ἢ δίκας λαμβάνειν καὶ διδόναι (πρβλ. [[λαμβάνω]] ΙΙ. 1, δ)˙ αἱ δίκαι αὗται ἐκαλοῦντο αἱ ἀπὸ συμβόλων δίκαι, Ἀριστ. Ἀποσπ. 378 (πρβλ. [[συμβόλαιος]])˙ καὶ ἡ τοιαύτη [[δίκη]] ἐλέγετο ἀπὸ συμβόλων δικάζεσθαι δίκας, Ἀντιφῶν 138. 31˙ ― ἐν Ἀθήναις [[ὅμως]] αἱ φράσεις αὗται [[συχνάκις]] ἀναφέρονται εἰς τὰς συνθήκας δι’ ὧν ἡ [[πόλις]] αὕτη ἠνάγκαζε τὰς ὑποτελεῖς αὐτῇ πόλεις νὰ ἐνεργῶσι τὴν ἀγωγὴν καὶ τὴν διαδικασίαν ἐν τοῖς Ἀθηναϊκοῖς δικαστηρίοις, Ξεν. Ἀθην. Πολ. 1. 16. ― Πρβλ. Böckh P. E. 2, σελ. 141, Λεξικ. τῶν Ἀρχαιοτ. ἐν λ. 2) ἐν τῷ ἑνικῷ, [[συνθήκη]], συνεννόησις, [[συμφωνία]], ἡ κατὰ τὸ σ. [[δικαιοδοσία]] [[πρός]] τινα Πολύβ. 24. 1, 2, πρβλ. 32. 17, 3˙ κατὰ τὸ σ. Συλλογ. Ἐπιγραφ. 1607, 1707˙ κατὰ τὸ δοχθὲν κοινᾷ σ. [[αὐτόθι]] 2556. 70, Ἀππ. Ἐμφυλ. 2. 132.