φαγεῖν: Difference between revisions

|lstext='''φᾰγεῖν''': ἀπαρ. τοῦ [[ἔφαγον]], [[ἄνευ]] ἐνεστ. ἐν χρήσει· κεῖται δὲ ὡς ἀόρ. βϳ τοῦ ἐσθίω. (Ἐκ τῆς √ΦΑΓ παράγονται καὶ τὰ φαγᾶς, φαγός, ἢ [[φάγος]], κλπ.· πρβλ. Σανσκρ. bhaǵ, bhaǵ-âmi (sortiri), bhak-sh (comedere), Ζενδ. baz (disputiri), bagh-as (sors)· ― πρβλ. παρομοίαν σχέσιν σημασιῶν ἐν ταῖς λέξ. [[δαίω]], δαίς). Φαγεῖν, ἐπί τε ἀνθρώπων καὶ κτηνῶν παρ’ Ὁμ. [[συχν]].· ἀζηχὲς φαγέμεν καὶ πιέμεν Ὀδ. Σ. 3, πρβλ. Ο. 378· πλεῖστα [[φαγεῖν]] τε καὶ πιεῖν Ἀριστοφ. Ἀχ. 78, πρβλ. Πλάτ. Νόμ, 831Ε· ἀλλὰ καὶ τἀνάπαλιν, πιόντα καὶ φαγόντα ὁ αὐτ. ἐν Πρωταγ. 314Α, πρβλ. Φαίδωνα 81Β, Εὐριπ. Κύκλ. 336 ― ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον συντάσσεται μετ’ αἰτ., Ἰλ. Φ. 127, Ω. 411 καὶ Ἀττ.· μετὰ γεν., [[φαγεῖν]] [[μέρος]] ἔκ τινος πράγματος, Ὀδ. Ι. 102, Ο. 373, Αἰσχύλ. Ἱκ. 226· ἀπό τινος Ἑβδ. (Γεν. Βϳ, 16). ΙΙ. [[καταβιβρώσκω]], [[καταβροχθίζω]], [[καταναλίσκω]], καταδαπανῶ, Ὀδ. Β. 76. Δ. 33· ― ὑπάρχει καὶ μεταγεν. Ἑλληνιστικὸς [[τύπος]] φάγομαι, Ἑβδ. (Ροὺθ Βϳ, 14), Εὐαγγ. κ. Λουκ. ιδϳ, 15· βϳ ἑνικ. φάγεσαι, [[αὐτόθι]] ιζϳ, 8· κεῖται δὲ ἀντὶ ἐνεστ. παρὰ τοῖς Ἑβδ. (Σειρὰχ ΛϚϳ, 23)· καὶ φαγοῦμαι παρὰ τοῖς αὐτ. (Γέν. Γϳ, 2)· ― ὑπάρχει καὶ ἐνεργ. ἐνεστ. εὐκτ. φαγέοις παρὰ τῷ Ψευδοφωκυλ. 157 (ἀλλ’ ὁ Bgk. διάγοις), μέλλ. φαγήσω, Λιβάν. 3. 124.

|ftr='''φαγεῖν''': {phageĩn}<br />'''Forms''': Aor. (seit Il.), Fut. [[φάγομαι]] (hell. u. sp.; nach [[πίομαι]], [[ἔδομαι]]),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[aufessen]], [[verzehren]], [[verschlucken]], sp. u. ngr. auch übertr. [[hinunterschlucken]], [[verschmerzen]] (Ljungvik Eranos 28, 46f.),<br />'''Composita''' : auch m. κατα-, ἐν- u.a., vgl. [[φαγολοίδορος]] unten. Überaus oft als Hinterglied in Syntheta, z.B. [[ὠμοφάγος]] [[rohes Fleisch fressend]], von Tieren, auch von wilden Völkern (seit Il.) mit [[ὠμοφαγέω]], -ία, -ιον; [[παματοφαγεῖσται]] Inf. Med. [[mit Konfiskation betroffen werden]] (lokr.), von *παματοφάγος. Daraus losgelöst [[φάγος]] m. [[Fresser]], [[Vielfraß]] (''Ev''. ''Matt''., ''Ev''. ''Luk''.). Ganz vereinzelt als Vorderglied: φαγανθρώπων· ἀκαθάρτων H. (Umstellung von ἀνθρωποφάγων), [[φαγολοίδορος]] [[Beleidigungen einsteckend]] (Gloss.), [[φαγέσωρος]] [[gefräßig]] mit -[[σωρῖτις]] [[γαστήρ]] (''Kom''. ''Adesp''., Redard 115). Hypostase: [[προσφάγιον]] n. [[Zukost]], [[Käse]] (Bees Mél. Bq 1, 31ff.).<br />'''Derivative''': Ableitungen. 1. [[φαγᾶς]] m. [[Fresser]] (Kratin.), κατα- ~ ib. (A.''Fr''. 428 = 709 M., wo Weiteres), κατω- ~ N. (Spitzname) eines Vogels (Ar. ''Av''. 288). 2. -έδαινα f. [[krebsartiges Geschwür]] (Hp., Trag., D. u.a.), [[Fraßsucht]] (Gal.) mit -εδαινικός [[krebsartig]], -εδαινόομαι, -όω [[am Krebs leiden]], -ωμα (Mediz., Plu., Poll. u.a.); zu *φαγεδών (wie [[σηπεδών]] u.a.) nach [[γάγγραινα]], [[φλύκταινα]] u.a. 3. Auch [[φάγαινα]]· ἡ μετὰ [[τὰς]] νόσους [[πολυφαγία]] (Ammon. Diff.), nach H. auch = [[φαγέδαινα]]. Mask. [[φάγων]], -ωνος m. [[Vielfraß]] (Varro, Vopisc.); auch φαγόνες· σιαγόνες, γνάθοι H. 4. [[φάγημα]] n. [[das Essen]], [[Speise]] (sp.), προσ- ~ [[Zukost]] (Aesop.); vgl. τραγήματα s. [[τρώγω]]. 5. -ήσια (sc. [[ἱερά]]) n. pl. [[Eßfest]], -ησιπόσια ‘Eß- und Trinkfest’ (Klearch.), nach [[ἐτήσιος]], [[Ἰθακήσιος]] u.a.; vgl. noch [[σίτησις]]. 8. [[φάγυλοι]]· μαστοί, μάρσιπποι H., -ύλιον· μαρσίππιον Phot. —Zu [[φάγιλος]] s. bes.<br />'''Etymology''' : Das als Aorist zu [[ἐσθίω]] fungierende [[φαγεῖν]] läßt sich formal mit dem aind. Präsens ''bhájati'' [[verteilen]], [[zuteilen]], Med. -''te'' ''’''teilhaftig werden, empfangen, genießen’ gleichsetzen. Dazu mit Beziehung auf das Essen die Nomina ''bhak''-''tá''-''m'' n. ‘Por- tion, Mahl(zeit), Speise’, ''bhak''-''ṣá''-''ḥ'' m. [[Essen]], [[Trank]], [[Speise]], [[Genuß]] mit ''bhakṣáyati'', ''bhakṣati'' [[essen]], [[trinken]], [[genießen]]. Die urspr. Bed. [[verteilen]] ist auch erhalten in toch. B ''pāke'', A ''pāk'' ''’''Teil, Abschnitt’ aus idg. *''bhagos'' m. = aind. ''bhága''-''ḥ'' m. [[Besitz]], [[Wohlstand]], [[Glück]], aw. ''baga''-, ''ba''γ''a''- n. Anteil, (günstiges) Los’. Zu den übrigen zahlreichen Vertretern dieser Sippe im Indoiran., z.B. aind. ''bhágaḥ'' m. *"Zuteiler", [[Herr]] als Beiw. von Göttern, aw. ''ba''γ''a''-, apers. ''baga''- m. [[Herr]], [[Gott]], s. Mayrhofer s. ''bhágaḥ'' 1 u. 2 m. Lit.; zu slav. Verwandten, z.B. aksl. ''bogatъ'', russ. ''bogátyj'' [[reich]], aksl. ''bogъ'', russ. ''bog'' [[ Gott]], Vasmer s. vv., ebenfalls m. reicher Lit. Zur ganzen Sippe noch WP 2, 127f., Pok. 107 und Ramat A.I.O.N. 5, 33ff. mit den Bemerkungen von Pisani Paideia 18, 412. Vgl. noch [[βαγαῖος]] (worüber jetzt Schmitt Sprache 9, 38 ff.).<br />'''Page''' 2,979-980