οἶδα: Difference between revisions

|Definition=<span class="sense"><span class="bld">A</span> pf. morphology, [[οἶδα]] I [[know]], used as pres.: plpf. [[ᾔδεα]] (v. infr.), I [[knew]], used as impf.:—pf. [[οἶδα]], Aeol. ὄϊδα <span class="bibl">Alc. 145</span>; 2sg. [[οἶδας]] once in Hom., <span class="bibl">Od.1.337</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>456</span>, <span class="bibl">Thgn.491</span>, <span class="bibl">Hippon.89</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Acut.</span>67</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Alc.</span>780</span>, <span class="bibl">Philem.44.3</span> codd.; [[οἶσθα]] elsewh. in Hom., Att., etc.; in Com. also sts. οἶσθας <span class="bibl">Cratin.105</span>, <span class="bibl">Alex.15.11</span>, <span class="bibl">Men.348.5</span>, cf. <span class="bibl">Herod.2.55</span>; pl., [[ἴσμεν]], Ep., Aeol., and Dor. [[ἴδμεν]], also Ion., <span class="bibl">Hdt.1.6</span>, al.; <b class="b3">ἴστε, ἴσασι [ῐς</b>- <span class="bibl">Od.2.211</span>, al., but ῑς- ib.<span class="bibl">283</span>, al.]; οἴδαμεν <span class="bibl">Hdt.2.17</span>, οἴδατε <span class="title">AP</span>12.81 (Mel.), οἴδᾱσι <span class="bibl">Hdt.2.43</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Oec.</span> 20.14</span> codd.; dual, οἴδατον <span class="bibl">Socr.<span class="title">Ep.</span>22.1</span>: imper. [[ἴσθι]], [[ἴστω]], Boeot. [[ἴττω]], late ἰδέτω <span class="bibl">Phalar.<span class="title">Ep.</span>122</span> codd.: from 3pl. [[ἴσασι]] (ἴσαντι <span class="bibl">Epich. 53</span>) were formed Dor. 1sg. ἴσᾱμι <span class="bibl">Epich.254</span>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>4.248</span>; 3sg. ἴσατι <span class="title">IG</span>14.644.4 (Bruttii); 1pl. ἴσᾰμεν <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>7.14</span>, [[ἴσαμες]] prob. in <span class="title">Dialex.</span> 6.12; Cret. 3pl. subj. ἴθθαντι <span class="title">GDI</span>5024; inf. [[ϝισάμην]] Kohler-Ziebarth [[Stadtrecht von Gortyn]] 34 No.3.19; part. ἴσας <span class="bibl">A.D.<span class="title">Adv.</span>175.19</span>, dat. sg. ἴσαντι <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.29</span>, Cret. pl. ἴθθαντες <span class="title">GDI</span>5024: subj. [[εἰδῶ]] ([[εἰδέω]], [[ἰδέω]], <span class="bibl">Il.14.235</span>, <span class="bibl">Od.16.236</span>), Ion. 3pl. εἰδέωσι <span class="title">SIG</span>45.21 (Halic., V B.C.); Ep. also εἴδω <span class="bibl">Od.1.174</span>, al. (cf. Hdn. Gr.<span class="bibl">2.131</span>), εἴδομεν <span class="bibl">Il.1.363</span>, εἴδετε <span class="bibl">Od.9.17</span>: opt. [[εἰδείην]], 1pl. εἰδεῖμεν <span class="bibl">Pl.<span class="title">La.</span>190b</span>, <span class="bibl"><span class="title">R.</span>582a</span>: inf. [[εἰδέναι]], Ep. [[ἴδμεναι]], [[ἴδμεν]], also ἰδέμεν <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>7.25</span>: part. [[εἰδώς]], [[εἰδυῖα]], Ep. also [[ἰδυῖα]], Elean ϝειζώς <span class="title">Schwyzer</span> 409:—plpf. ᾔδεα <span class="bibl">Il.14.71</span>, <span class="bibl">Hdt.2.150</span>, contr. ᾔδη <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>18</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Av.</span> 511</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Smp.</span>199a</span>, ᾔδησθα <span class="bibl">Od.19.93</span>, <span class="bibl">Eup. 416</span>, etc. (but [[ᾔδεισθα]] freq. in codd., <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ec.</span>551</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Cyc.</span>108</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Men.</span> 80d</span>, al.), [[ᾔδεε]] (ν) <span class="bibl">Il.17.402</span>, al., ᾔδη <span class="bibl">1.70</span>, al. (also later Att., acc. to Aristarch. ap. <span class="bibl">Choerob.<span class="title">in Theod.</span>2.86</span>), Att. contr. [[ᾔδει]] (ν) <span class="bibl">E.<span class="title">Ion</span>1187</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>558</span>, etc.; Ep. <span class="bibl">2</span> and 3sg. [[ἠείδης]], [[ἠείδη]] (v.l. -εις, - ει), <span class="bibl">Il.22.280</span>, <span class="bibl">Od.9.206</span>; Att. also 1sg. ᾔδειν <span class="bibl">D.37.24</span>, 2sg. ᾔδεις <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>554</span>, etc.; pl., ᾔδειμεν <span class="bibl">Aeschin.3.82</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">APo.</span>87b40</span>, ᾔδεμεν <span class="bibl">Men.14D.</span> (to be read in <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>1232</span>), ᾔδειτε <span class="bibl">D.55.9</span>, etc. ([[ᾔδετε]] prob. in <span class="bibl">E.<span class="title">Ba.</span> 1345</span>), Ion. ᾐδέατε <span class="bibl">Hdt.9.58</span> (συν-), ᾔδεισαν <span class="bibl">LXX <span class="title">Ge.</span>42.23</span>, <span class="bibl">Str.15.3.23</span>, ᾔδεσαν <span class="bibl">Hdt.7.175</span>, <span class="bibl">Thgn.54</span>, etc.; late Ep. [[ᾔδειν]], [[ἠείδειν]], <span class="bibl">A.R.2.65</span>,<span class="bibl">4.1700</span>, also [[ᾖσμεν]], [[ᾖστε]], [[ᾖσαν]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Fr.</span>149.4</span> (prob.), <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>340</span>, <span class="bibl">E. <span class="title">Cyc.</span>231</span>, etc.; Ep. 3pl. ἴσαν <span class="bibl">Il.18.405</span>, <span class="bibl">Od.4.772</span>:—fut., in this sense, εἴσομαι <span class="bibl">Il.1.548</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">VM</span>20</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>332</span>, etc.; also εἰδήσω <span class="bibl">Od.7.327</span>, <span class="bibl">Hdt.7.234</span>, <span class="bibl">Isoc.1.44</span>, <span class="bibl">Aen.Tact.31.5</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Top.</span>108a28</span>, <span class="bibl">Herod.5.78</span>, <span class="bibl">Apollon.Perg.<span class="title">Con.</span>1</span> <span class="title">Praef.</span>, etc.; inf. εἰδησέμεν <span class="bibl">Od.6.257</span>.—The aor. and pf. are usu. supplied by [[γιγνώσκω]]; aor. 1 inf. [[εἰδῆσαι]] is found in Hp.<b class="b2">Acut.(Sp</b>.) 22, <span class="bibl"><span class="title">Epid.</span>6.8.25</span> ([[ἐξ]]-), <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1156b27</span>, Thphr.<span class="title">Char. Prooem.</span>4; imper. εἴδησον <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>36.2</span> (iii B.C.); 3pl. subj. [[εἰδήσωσιν]] Herzog [[Koische Forschungen]] No.<span class="bibl">190</span> (ii/i B.C.):—<b class="b2">know, have knowledge of, be acquainted with</b>, Hom., etc.: c. acc. rei, ὃς ᾔδη τά τ' ἐόντα τά τ' ἐσσόμενα πρό τ' ἐόντα <span class="bibl">Il.1.70</span>; <b class="b3">νοήματα, μήδεα οἶδε</b>, <span class="bibl">Od.2.122</span>, <span class="bibl">Il.18.363</span>, etc.: less freq. c. acc. pers., τούτους μὲν δὴ οἶδα <span class="bibl">Od.4.551</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>365e</span>, <span class="bibl">D.54.34</span>, etc.; <b class="b3">πρῶτος ὧν ἡμεῖς ἴδμεν</b> the first we [[know of]], <span class="bibl">Hdt.1.6</span>, etc.; παλαίτατος ὧν ἀκοῇ ἴσμεν <span class="bibl">Th.1.4</span>: strengthd. by [[εὖ]] or <b class="b3">σάφα, εὖ τόδ' ἴσθι</b> [[know]] well, [[be assured]] of this, <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>593</span>; σάφ' οἶδ' ἐγώ <span class="bibl">A.<span class="title">Supp.</span>740</span>, etc.: freq. in Hom. with neut. Adj., to express character or disposition, <b class="b3">ἄγρια οἶδε</b> [[has]] fierceness [[in his heart]], <span class="bibl">Il.24.41</span>; <b class="b3">ἀθεμίστια ᾔδη</b> [[had]] law lessness [[in his heart]], <span class="bibl">Od.9.189</span>; <b class="b3">αἴσιμα, ἄρτια ᾔδη</b>, <span class="bibl">14.433</span>, <span class="bibl">19.248</span>; <b class="b3">εἴ μοι ἤπια εἰδείη</b> if he [[were]] kindly [[disposed]] towards me, <span class="bibl">Il.16.73</span>; φίλα εἰδότες ἀλλήλοισιν <span class="bibl">Od.3.277</span>; <b class="b3">κεχαρισμένα, πεπνυμένα εἰδώς</b>, <span class="bibl">8.584</span>, <span class="bibl">24.442</span>: c. gen., ὃς σάφα θυμῷ εἰδείη τεράων <span class="bibl">Il. 12.229</span>; ὃς πάσης εἰδῇ σοφίης <span class="bibl">15.412</span>; <b class="b3">τόξων ἐῢ εἰδώς</b> [[cunning with]] the bow, <span class="bibl">2.718</span>; αἰχμῆς ἐῢ εἰ. <span class="bibl">15.525</span>; οἰωνῶν σάφα εἰδώς <span class="bibl">Od.1.202</span>; ἐῢ εἰδὼς τεκτοσυνάων <span class="bibl">5.250</span>; μάχης ἐῢ εἰδότε πάσης <span class="bibl">Il.2.823</span>; κύνε εἰδότε θήρης <span class="bibl">10.360</span>; παῖδ' ἔτ' ἐόντ' οὔ πω μάλα εἰδότε θούριδος ἀλκῆς <span class="bibl">11.710</span>; εἰδὼς πυγμαχίης <span class="bibl">23.665</span>; θεοπροπίων ἐῢ εἰδώς <span class="bibl">6.438</span>; <b class="b3">χάριν εἰδέναι τινί</b> [[acknowledge]] a debt to another, [[thank]] him, <span class="bibl">14.235</span>, <span class="bibl">Hdt.3.21</span>, etc.: imper., freq. in protestations, <b class="b3">ἴστω νῦν Ζεὺς αὐτός</b> [[be]] Zeus [[my witness]], <span class="bibl">Il.10.329</span>; ἴστω νῦν τόδε Γαῖα <span class="bibl">15.36</span>, etc.; Boeot. <b class="b3">ἴττω Ἡρακλῆς</b> etc., <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>860</span>, etc.: part. [[εἰδώς]], abs., <b class="b2">one who knows, one acquainted with the fact</b>, ἰδυίῃ πάντ' ἀγορεύω <span class="bibl">Il.1.365</span>; μετ' εἰδόσιν ἀγορεύειν <span class="bibl">10.250</span>; μακρηγορεῖν ἐν εἰδόσιν <span class="bibl">Th.2.36</span>, cf. <span class="bibl">3.53</span>; μαθεῖν παρὰ τοῦ εἰδότος <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>337d</span>, etc.; also <b class="b3">ἰδυίῃσι πραπίδεσσι</b> with [[knowing]] mind, <span class="bibl">Il.1.608</span>,al. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. inf., [[know how]] to do, οἶδ' ἐπὶ δεξιά, οἶδ' ἐπ' ἀριστερὰ νωμῆσαι βῶν <span class="bibl">7.238</span>, cf. <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>1010</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>376</span>; also, <b class="b2">to be in a condition, be able, have the power</b>, <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>664</span>, <span class="bibl">D.4.40</span>; of drugs, ὅσα λεπτύνειν οἶδε Alex. Trall.<span class="title">Febr.</span>6; of a festival, <b class="b3">οἶδε ἐκπέμπουσα δάκνειν</b> Chor.p.124 B.; [[learn]], ἵν' εἰδῇ μὴ 'πὶ τοῖς ἐμοῖς κακοῖς ὑψηλὸς εἶναι <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>729</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> c. part., [[to know that]] such and such [[is]] the fact, the part. being in nom. when it is a predicate of the Subject of the Verb, <b class="b3">ἴσθι μοι δώσων</b> [[know that]] thou wilt give, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1670</span>; ἴστω ὑπὸ τοῦ ἀδελφεοῦ ἀποθανών <span class="bibl">Hdt.4.76</span>; οὐ γὰρ οἶδα δεσπότας κεκτημένος <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>397</span>: in acc. when it is predicate of the Object, τοὺς φιλτάτους γὰρ οἶδα νῷν ὄντας πικρούς <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>234</span>; τὸν Μῆδον ἴσμεν ἐκ περάτων γῆς ἐλθόντα <span class="bibl">Th.1.69</span>: with part. omitted, <b class="b3">γῆν αὐτὰ οἶδεν ἀμφότερα</b> (sc. [[ὄντα]]) <span class="bibl">Jul.<span class="title">Or.</span>7.226a</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> less freq.c.acc. et inf., πλήθους… ἂν σάφ' ἴσθ' ἕκατι βάρβαρον ναυσὶν κρατῆσαι <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>337</span>, cf. <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>1329</span>; εὖ ἴσθι τοῦτον… ἰσχυρῶς ἀνιᾶσθαι <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>8.3.44</span>; also εὖ τόδ' ἴσθι, μηδάμ' ἡμέρᾳ μιᾷ πλῆθος τοσουτάριθμον ἀνθρώπων θανεῖν <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>431</span>; ἕν γ' ἀκούσασ' ἴσθι, μὴ ψευδῶς μ' ἐρεῖν <span class="bibl">E.<span class="title">IA</span>1005</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> c. acc. folld. by [[ὡς]], [[ὅτι]], etc., οἶδα κἀμαυτὴν ὅτι ἀλγῶ <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>332</span>; ἐάν τινα εἰδῶσιν ὅτι ἄδικός ἐστι <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span> 323b</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">6</span> <b class="b3">οὐκ οἶδ' εἰ</b>… I [[know]] not whether, to express disbelief or doubt, sts. with [[ἄν]] transposed, οὐκ οἶδ' ἂν εἰ πείσαιμί σε <span class="bibl">E. <span class="title">Alc.</span>48</span>, cf. <span class="bibl">D.45.7</span>: with Verb omitted after [[εἰ]], as <b class="b3">οὐκ οἶδ' εἴ τις ἄλλος</b> [[perhaps]] no other, <span class="bibl">Isoc.6.1</span>, <span class="bibl">12.10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">7</span> in similar ellipses with other Conjunctions, <b class="b3">οὐκ οἶδ' ὅπως</b> I [[know]] not how, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>40c</span>b; οὐκ οἶδ' ὁπόθεν <span class="bibl">Id.<span class="title">Cra.</span>396d</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">8</span> [[οἶδα]], [[ἴσθι]] are freq. parenthetic, οἶδ' ἐγώ <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>948</span>; <b class="b3">σάφ' οἶδα</b> ib.<span class="bibl">94</span>,<span class="bibl">963</span>; also <b class="b3">οἶδ' ὅτι, οἶσθ' ὅτι, ἴσθ' ὅτι, πάρειμι δ' ἄκων οὐχ ἑκοῦσιν, οἶδ' ὅτι</b> (sc. [[πάρειμι]]) I [[know it well]], <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span> 276</span>; <b class="b3">οἶδ' ὅτι</b>, freq. in D., as <span class="bibl">9.1</span>, al.; σάφ' ἴσθ' ὅτι <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pl.</span>889</span>:—<b class="b3">οἶσθ' ὅ, οἶσθ' ὡς</b>, with imper., are common in Trag. and Com., <b class="b3">οἶσθ' οὖν ὃ δρᾶσον</b>; do—thou <b class="b2">know'st</b> what, i.e. make haste and do, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>1158</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Pax</span>1051</span>, etc.; <b class="b3">οἶσθ' ὡς πόησον</b>; <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>543</span>; also <b class="b3">οἶσθ'… ὡς νῦν μὴ σφαλῇς</b>; <span class="bibl">Id.<span class="title">OC</span>75</span>; <b class="b3">οἶσθα νῦν ἅ μοι γενέσθω</b>; <span class="bibl">E.<span class="title">IT</span>1203</span>: rarely with the fut., <b class="b3">οἶσθ' οὖν ὃ δράσεις</b> (nisileg. [[δρᾶσον]]); <span class="bibl">Id.<span class="title">Cyc.</span>131</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Med.</span>600</span> codd.</span>

|btext=[[οἶσθα]], οἶδε, [[ἴσμεν]], [[ἴστε]], [[ἴσασι]], [[ἴστον]], [[ἴστον]];<br /><i>impér.</i> [[ἴσθι]], <i>sbj.</i> [[εἰδῶ]], <i>opt.</i> [[εἰδείην]], <i>inf.</i> [[εἰδέναι]], <i>part.</i> [[εἰδώς]];<br /><i>pf.2 de</i> *εἴδω : savoir :<br /><b>1</b> être informé de, instruit de, <i>etc.</i> : [[τι]], savoir, connaître qch ; [[περί]] τινος, être bien renseigné sur qqn ; ᾔδει βασιλέα [[ὅτι]] μέσον ἔχοι [[τοῦ]] στρατεύματος XÉN il savait que le roi occupait le centre de l’armée ; τὸν Μῆδον [[ἴσμεν]] [[ἐκ]] περάτων γῆς ἐλθόντα THC nous savons que le Mède est venu du bout du monde ; [[ὡς]] μηδὲν εἰδότ’ [[ἴσθι]] μ’ [[ὧν]] ἀνιστορεῖς SOPH sache que je ne sais rien de ce que tu racontes ; [[ἴσθι]] μοι δώσων ESCHL sache que tu me donneras ; [[οἶδα]] κεκτημένος EUR je sais que j’ai gagné, que j’ai, <i>etc. ; dans des loc. nég.</i> [[οὐκ]] οἶδ’ [[ὅπως]], [[ὅπη]], <i>etc.</i> je ne sais comment, par quel moyen ; [[οὐκ]] οἶδ’ [[εἰ]], je ne sais si ; [[οὐκ]] οἶδ ἢ … ἤ IL je ne sais si … ou si ; <i>abs. au part.</i> μετ’ εἰδόσιν ἀγορεύειν IL <i>ou</i> [[ἐν]] εἰδόσιν THC parler au milieu de gens qui savent ; [[ἴστω]] [[νῦν]] [[Ζεύς]] IL en ce moment que Zeus sache, <i>càd</i> en ce moment j’atteste Zeus ; οἶδ’ [[ὅτι]], [[εὖ]] οἶδ’ [[ὅτι]], je le sais, <i>litt.</i> je sais, je sais bien que (cela est) ; σάφ’ ἴσθ’ [[ὅτι]] AR sache-le bien ; οἶσθ’ [[ὡς]], οἶσθ’ ὅ, <i>avec un impér.</i> οἶσθ’ [[ὡς]] ποίησον ; SOPH sais-tu ce que tu as à faire (<i>litt.</i> fais sais-tu quoi ?) ; οἶσθ’ [[οὖν]] ὃ δρᾶσον ; EUR sais-tu donc ce que tu as à faire ?;<br /><b>2</b> savoir, être habile à <i>ou</i> dans, gén. : [[εἰδέναι]] [[τεράων]] IL être habile à interpréter les prodiges ; τόξων [[εὖ]] [[εἰδώς]] IL, οἰωνῶν [[σάφα]] [[εἰδώς]] OD habile à manier l’arc, à interpréter le vol des oiseaux ; μάχης [[εὖ]] [[εἰδότε]] πάσης IL ayant tous deux l’expérience de toute sorte de combats ; avec un inf. : savoir, être habile à, <i>etc.</i><br /><b>3</b> être en état de, pouvoir, avec l’inf.;<br /><b>4</b> avoir tels ou tels sentiments, <i>avec un acc. pl. neutre</i> : πειτνυμένα, κεχαρισμένα [[εἰδέναι]], <i>etc.</i> HOM être prudent, reconnaissant, <i>etc.</i> ; φίλα [[εἰδέναι]] τινί OD avoir des sentiments d’amitié pour qqn : χάριν [[εἰδέναι]] τινί IL savoir gré, être reconnaissant à qqn.<br />'''Étymologie:''' v. *εἴδω.

|sltr=[[οἶδα]] (οιλτ;γτ;δ（α), [[οἶσθα]], [[οἶδε]]（ν); [[εἰδείην]]; [[ἴσθι]], [[ἴστω]], ἴστ（ε); [[εἰδώς]], -ότι, -ότες, [[ἰδυῖα]] coni.: [[also]] ᾰσᾶμι, ᾰςᾰμεν; ᾰσάντι: <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> ϝει- (O. 2.86), ϝι- (P. 3.29), ϝοι- (N. 4.43) ) [[know]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> abs./c. acc. εἰ δὲ [[τις]] οἶδεν τὸ μέλλον (O. 2.56) σοφὸς ὁ πολλὰ εἰδὼς φυᾷ (O. 2.86) τὸ διδάξασθαι δέ [[τοι]] εἰδότι ῥᾴτερον (O. 8.60) [[ἴσθι]] [[νῦν]], Ἀρχεστράτου παῖ, κελαδήσω (O. 11.11) πάντα ἰσάντι νόῳ (P. 3.29) “ἀλλὰ τούτων μὲν κεφάλαια λόγων [[ἴστε]]” (P. 4.117) “εἰδότι [[τοι]] [[ἐρέω]]” (P. 4.142) καί τινα οἶμον ἴσαμᾰ βραχύν (P. 4.248) “κύριον ὃς πάντων [[τέλος]] [[οἶσθα]] καὶ πάσας κελεύθους” (P. 9.45) [[ἴσθι]], γλυκεῖάν [[τοι]] Μενάνδρου σὺν τύχᾳ μόχθων ἀμοιβὰν ἐπαύρεο (N. 5.48) ἔργοις δὲ καλοῖς [[ἔσοπτρον]] ἴσαμεν ἑνὶ σὺν τρόπῳ (N. 7.14) [[ἴστε]] μὰν Κλεωνύμου [[δόξαν]] παλαιὰν ἅρμασιν (I. 3.15) [[ἴστε]] μὰν Αἴαντος ἀλκάν (I. 4.35) ἀλλὰ παρθένοι [[γάρ]], ἴσθ' [[ὅτι]], Μοῖσαι, πάντα (i. e. [[ὅτι]] [[ἴστε]]) Πα.… ε]ἰδότες οἵαν Βρομίου [τελε]τὰν ἵσταντι Δ. 2. . ]τ' ἴσθ ἐνειπ[ Δ. 4. b. 2. ][[Ζεὺς]] οἶδ' Παρθ. 2. 33. [[οἶδε]] μὲν βίου τελευτάν, οἶδεν δὲ διόσδοτον ἀρχάν fr. 137. 1—2. ὢ [[πόποι]], ο ἀπατᾶται φροντὶς ἐπαμερίων [[οὐκ]] [[ἰδυῖα]] (Boeckh: εἰδυῖα codd.) fr. 182.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> c. [[part]]. [[ἴστω]] γὰρ ἐν [[τούτῳ]] πεδίλῳ [[δαιμόνιον]] πόδ' ἔχων Σωστράτου [[υἱός]] (O. 6.8) μανθάνων [[οἶσθα]] προτέρων (P. 3.80) [[ἴστω]] λαχὼν πρὸς δαιμόνων θαυμαστὸν ὄλβον (N. 9.45) [[ἴστω]] γὰρ σαφὲς ἀστῶν γενεᾷ μέγιστον [[κλέος]] αὔξων (I. 7.27) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> c. inf., [[know]] [[how]] to ὡς μὰν σαφὲς [[οὐκ]] ἂν [[εἰδείην]] λέγειν ποντιᾶν ψάφων ἀριθμόν (O. 13.46) ἐλαφρὸν ὄρχημ' [[οἶδα]] ποδῶν μειγνύμεν (ἀοιδᾷ coni. Bergk) *fr. 107b. 1.*<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> c. [[ὅτι]] &amp; ind. εὖ οἶδ' [[ὅτι]] [[χρόνος]] ἕρπων πεπρωμέναν τελέσει (N. 4.43) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>e</b> c. indir. [[quest]]. [[καίπερ]] ἐφαμερίαν [[οὐκ]] εἰδότες οὐδὲ μετὰ νύκτας [[ἄμμε]] [[πότμος]] ἅντιν' ἔγραψε [[δραμεῖν]] [[ποτὶ]] στάθμαν (N. 6.6)

|mltxt=(ΑΜ [[οἶδα]], Α αιολ. τ. ὄϊδα)<br /><b>1.</b> [[γνωρίζω]], [[ξέρω]] (α. «ὅς ᾔδη τά τ' ἐόντα τά τ' ἐσσόμενα πρό τ' ἐόντα», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />β. «[[ἴστω]] ὑπὸ τοῦ ἀδελφοῡ ἀποθανών», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «ἕv [[οἶδα]] ὅτι οὐδὲν [[οἶδα]]» — ένα [[πράγμα]] [[γνωρίζω]], ότι [[τίποτε]] δεν [[γνωρίζω]]<br />β) «οὐκ οἴδασι τί ποιοῦσι» — δεν ξέρουν τί κάνουν<br />γ) «οὐκ [[οἶδα]] τὸν ἄνθρωπον» — δεν τον [[γνωρίζω]] [[καθόλου]], δεν [[μπορώ]] να πω [[κάτι]] γι' αυτόν<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> α) «τίς οίδε;» — [[ποιος]] ξέρει, [[είναι]] άγνωστο<br />β) «Κύριος οίδε» — ο Θεός μόνο γνωρίζει<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[αναγνωρίζω]] [[κάτι]] ως αποδεκτό, [[αποδέχομαι]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[συχνά]] στον Όμ. με επίθ. πληθ. ουδ. γένους, όπως <i>πεπνυμένα</i>, <i>κεχαρισμένα</i>, <i>φίλα</i>, <i>ἄρτια</i>, <i>ἤπια</i>, <i>κεδνά</i>, <i>ἀθεμίστια</i>, για [[δήλωση]] χαρακτήρα ή διάθεσης («εἴ μοι ἤπια εἰδείη», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[μπορώ]], έχω την [[δύναμη]], [[είμαι]] [[ικανός]] να πράξω [[κάτι]] («[[κάλλιον]] οὐδεὶς οἶδε προσφωνεῖν φίλους», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>3.</b> [[μαθαίνω]] («ἵν' εἰδη μὴ πὶ τοῖς ἐμοῑς κακοῑς ὑψηλὸς [[εἶναι]], <b>Ευρ.</b>)<br /><b>4.</b> [[παρατηρώ]]<br /><b>5.</b> (το αρσ. της μτχ.) <i>εἰδώς</i><br />[[γνώστης]], ειδήμων («τόξων εὖ εἰδώς», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «[[χάριν]] οἶδά τινι» — [[χρωστώ]] [[ευγνωμοσύνη]] σε κάποιον, [[είμαι]] [[ευγνώμων]]<br />β) (καθ' [[έλξη]] με γεν. πληθ. της αναφ. αντων. <i>ὄς</i>, στις φρ.) «ὧν ἴσμεν» ή «ὧν [[ἴδμεν]]» — καθ' όσον γνωρίζουμε, από όσα γνωρίζουμε («[[πρῶτος]] ὧν ἡμεῑς [[ἴδμεν]]», <b>Ηρόδ.</b>)<br />γ) <b>(προστ.)</b> «[[ἴστω]]»<br />(σε [[επίκληση]]) ας γνωρίζει, ας [[είναι]] [[μάρτυρας]]<br />δ) «οὐκ οἶδ' εἰ» — δεν [[γνωρίζω]] [[κατά]] πόσον<br />ε) «οὐκ οἶδ' εἴ τις [[ἄλλος]]» — ίσως [[κανένας]] [[άλλος]]<br />στ) «οἶδ' ὅτι» και «ἴσθ' οτι» και «εὖ [[οἶδα]] ὅτι»<br />(ελλειπτικώς) (<b>ως επίρρ.</b>) το [[ξέρω]] αυτό, βεβαίως, ασφαλώς, βεβαιότατα.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Παρακμ. με σημ. ενεστ. του ρήματος [[εἴδω]] / [[εἴδομαι]] «[[βλέπω]], [[παρατηρώ]]». Ανάγεται στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] <i>woid</i>- της ΙΕ ρίζας <i>weid</i>- με σημ. «[[βλέπω]]» (<b>πρβλ.</b> <i>εἴδον</i> <span style="color: red;"><</span> <i>έ</i>-<i>Fıδ</i>-<i>oν</i>, αορ. β' του <i>ὁρῶ</i> από τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας), [[αλλά]] και «[[γνωρίζω]], [[ξέρω]]». Η δεύτερη σημ. της ρίζας προέκυψε ακριβώς από τον παρακμ. [[οἶδα]] «έχω δει», άρα «[[γνωρίζω]], [[ξέρω]]». Στην απαθή [[βαθμίδα]] της ρίζας ανάγονται ο ενεστ. [[εἴδω]] και η λ. [[εἶδος]], ενώ στη μηδενισμένη [[βαθμίδα]], [[εκτός]] από τον αόρ. [[εἶδον]], τα παράγωγα του [[οἶδα]]: [[ἵστωρ]](> [[ιστορία]]), [[ἴδρις]], το ρ. [[ἰνδάλλομαι]] και το ουσ. [[νῆις]]. To (<i>F</i>)<i>oĩδa</i> αντιστοιχεί ακριβώς με το αρχ. ινδ. <i>veda</i>, το β' εν. [[οἶσθα]] με αρχ. ινδ. <i>vettha</i>, ενώ το α' πληθ. [[ἴδμεν]] με αρχ. ινδ. <i>vidma</i>. To ρ. [[επίσης]] συνδέεται με γοτθ. <i>wait</i> (<b>πρβλ.</b> αγγλ. <i>wise</i> «[[σοφός]]»), αρχ. σλαβ. <i>vede</i> και λατ. <i>vidi</i>, ενεργ. παρακμ. του <i>video</i>. Στη Λατινική, εξάλλου, μαρτυρείται τ. ενεστ. <i>video</i> «[[βλέπω]]», που ανάγεται στη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] τή ρίζας, τ. που δεν μαρτυρείται στην Ελληνική. Η [[κλίση]] του [[οἶδα]] στην αττική διάλεκτο εμφανίζει [[μεγάλη]] μεταπτωτική [[ποικιλία]] ανά αριθμό και [[έγκλιση]]. Το β' εν. της ορστ. [[οἶσθα]] <span style="color: red;"><</span> <i>Foiδ</i>-<i>θα</i> <span style="color: red;"><</span> <i>woid</i>-<i>tha</i> (<b>πρβλ.</b> [[ἦσθα]], β' εν. του [[εἰμί]]) και το γ' εν. <i>οἶδε</i> σχηματίστηκαν από την ετεροιωμένη [[βαθμίδα]], ενώ ο πληθ. της ορστ., <i>ἴσμεν</i>, <i>ἴστε</i>, <i>ἴσασι</i>, από τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] (<i>ιδ</i>-). To β' πληθ. <i>ἴστε</i> προέρχεται φωνητικά από <i>Fιδ</i>-<i>τε</i>, ενώ το α' πληθ. <i>ἴσμεν</i> και το γ' πληθ. <i>ἴσασι</i> έχουν -<i>σ</i>- κατ' [[αναλογία]] [[προς]] το β' πληθ. Ο αναμενόμενος [[πάντως]] τ. α' πληθ. [[ἴδμεν]] μαρτυρείται στον Όμηρο και στον Ηρόδοτο. Η ανώμαλη αυτή [[κλίση]] απλοποιήθηκε στις άλλες διαλέκτους. Η ιωνική [[διάλεκτος]] γενίκευσε το [[θέμα]] με τον φωνηεντισμό -<i>ο</i>- ([[οἶδας]], <i>οἴδαμεν</i>, <i>οἴδατε</i>, <i>οἴδασι</i>), τ. που χρησιμοποίησε αργότερα και η Κοινή. Στην προστ. όλοι οι τ. [[ἴσθι]], [[ἴστω]], <i>ἴστε</i>, <i>ἴστων</i> ερμηνεύονται φωνητικά με [[βάση]] τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] (<i>F</i>)<i>ıδ</i>-. Η υποτακτ. του [[οἶδα]] έχει σχηματιστεί από την απαθή [[βαθμίδα]] (<i>F</i>)<i>ειδ</i>- με συνηρημένη [[μορφή]] (<i>εἰδῶ</i>, <i>εἰδῇς</i>, <i>εἰδῇ</i> <b>κ.λπ.</b>) και ανάγεται πιθ. σε θ. <i>ειδ</i>- (<b>πρβλ.</b> μέλλ. <i>εἰδήσω</i>) με [[βράχυνση]] του -<i>η</i>-. Από θ. (<i>F</i>)<i>ειό</i>- με [[παρέκταση]] -<i>ε</i>- (πιθ. <span style="color: red;"><</span> θ. <i>ειδη</i>-) έχει σχηματιστεί και η ευκτ. [[εἰδείην]], <i>εἰδείης</i> κ.λπ. Στο απρμφ. η επική [[γλώσσα]] γνωρίζει μόνον τ. με μηδενισμένη [[βαθμίδα]]: <i>ἴδμεναι</i> και [[ἴδμεν]]<br />ο ιων. αττ. τ. [[εἰδέναι]] φαίνεται ότι [[είναι]] [[νεωτερισμός]]. Η μτχ. <i>εἰδώς</i>, <i>εἰδυῖα</i>, <i>εἰδώς</i> ανάγεται στην απαθή [[βαθμίδα]] της ρίζας, ενώ η ομηρική [[γλώσσα]] παρουσιάζει τ. θηλυκού (<i>F</i>)<i>ιδυῖα</i> από τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]]. Πρόβλημα παρουσιάζει, [[τέλος]], η [[κλίση]] του υπερσ. με σημ. παρατ. <i>ᾔδη</i>, <i>ᾔδησθα</i>, <i>ᾔδη</i>, <i>ᾔδεμεν</i>, <i>ᾔδετε</i>, <i>ᾔδεσαν</i> και στη νέα αττ. <i>ᾔδειν</i>, <i>ᾔδεις</i>, <i>ᾔδει</i> κ.λπ. Αρχαιότερος τ. θεωρείται το γ' εν. [[πρόσωπο]] <i>ᾔδη</i>, που ανάγεται στο θ. <i>είδη</i>- του μέλλ. <i>είδήσω</i>, ενώ ο πληθ. <i>ᾔδε</i>- δίνει την [[εντύπωση]] ότι οφείλεται σε [[μετάπτωση]] <i>ᾐδη</i><br />/ <i>ᾐδε</i>-, [[αλλά]] η [[καταγωγή]] του συστήματος παραμένει ανεξήγητη: αποτελεί [[δημιουργία]] της ελληνικής γλώσσας και [[είναι]] παρακινδυνευμένο να αναζητηθεί ινδοευρωπαϊκή [[προέλευση]]. Σημασιολογικά το ρ. [[οἶδα]] καλύπτει τη σημ. του [[ἐπίσταμαι]], [[αλλά]] διαφέρει στο ότι το ρ. [[οἶδα]] εκφράζει [[γνώση]] γενική και θεωρητική, ενώ το ρ. [[ἐπίσταμαι]] [[γνώση]] που στηρίζεται αποκλειστικά σε πρακτικά δεδομένα, σε [[παρατήρηση]] και [[εφαρμογή]]. Θα λέγαμε ότι το [[οἶδα]] εκφράζει σημασιολογικά και τα δύο [[μαζί]] γνωστικά ρήματα, το [[ἐπίσταμαι]] και το [[γιγνώσκω]]. Στη Νεοελληνική με τη σημ. του [[οἶδα]] χρησιμοποιούνται τα ρ. [[γνωρίζω]] και [[ξέρω]]].

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[I know]] (Il.).<br />Other forms: pl. [[ἴδμεν]] (Att. [[ἴσμεν]] after [[ἴστε]] or spontan.; Schwyzer 208)<br />Origin: IE [Indo-European] [1125] <b class="b2">*u̯id-</b> [[see]], [[note]], [[observe]]<br />Etymology: Old perfect, identical with Skt. <b class="b2">véda</b>, pl. <b class="b2">vidmá</b>, Germ., e.g. Goth. [[wait]], pl. [[witum]] <b class="b2">(ich) weiss, (wir) wissen</b>, IE <b class="b2">*u̯óida</b>, pl. <b class="b2">*u̯idmé</b>. Besides with middle inflection OCS <b class="b2">vědě</b> [[I know]], formally = Lat. [[vīdī]]. From the perf. through innovation Arm. pres. [[git-em]] [[I know]]. Other agreements, e.g. ipv. [[ἴσθι]] = Skt. <b class="b2">viddhí</b>, ptc. [[εἰδώς]] = Goth. [[weitwoÞs]] [[witness]], [[ἰδυῖα]] = Skt. <b class="b2">vidúṣī</b>. On the individual forms Schwyzer 778, 790 n. 6, 800, Leumann Celtica 3, 241ff. = Kl. Schr. 251ff., Chantraine Gramm. hom. 1 (s. Index) etc. etc. -- As aorist is used [[ἰδεῖν]] [[note]], [[observe]] (s. v.); cf. also [[νῆϊς]].