νέω: Difference between revisions

|Definition=(A), <span class="sense"><span class="bld">A</span> νεῖ <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>453d</span>, νέομεν <span class="bibl">Pi.<span class="title">Fr.</span>218</span> codd. Ath.; inf. νεῖν <span class="bibl">Epich.53</span>, <span class="bibl">Th.7.30</span>; part. νέων <span class="bibl">Od.5.344</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>529c</span>: impf. ἔνεον <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>321</span>; Ep. ἔννεον <span class="bibl">Il.21.11</span>; poet. νέον <span class="bibl">Alc.143</span>: fut. νεύσομαι Hsch., [[νευσοῦμαι]] [[varia lectio|v.l.]] in <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>4.3.12</span>: aor. [[ἔνευσα]] (δι-) <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prm.</span>137a</span>, ([[ἐξ]]-) <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>470</span>, <span class="bibl">Th.2.90</span>: pf. [[νένευκα]] (δια-) <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>441c</span>:—[[swim]], χείρεσσι νέων <span class="bibl">Od.5.344</span>; <b class="b3">ἷξε νέων</b> ib.<span class="bibl">442</span>; νέειν οὐκ ἐπιστάμενοι <span class="bibl">Hdt. 8.89</span>, cf. <span class="bibl">6.44</span>; οὔτε ἐπιστ. νεῖν <span class="bibl">Th.7.30</span>; νεῖν οὐκ ἴσαντι Epich. l.c. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> metaph., of shoes that are too large, <b class="b3">ἔνεον ἐν ταῖς ἐμβάσιν</b> [[was floating]] in my shoes, as if they were boats, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>321</span>; <b class="b3">νεῖν ἐξ ὑπτίας</b>, v. [[ὕπτιος]] ''ΙΙ''. fin. (Prob. cogn. with [[νάω]], Lat. [[nare]].) </span><br /><span class="bld">νέω</span> (B), fut. [[νήσω]]: aor. 1 [[ἔνησα]]:—Pass., aor. [[ἐνήθην]]: pf. [[νένησμαι]] ([[ἐπι]]-) Ps.-Luc.<span class="title">Philopatr.</span>14:—<span class="sense"><span class="bld">A</span> [[spin]], Hom. only aor. Med., <b class="b3">ἅσσα οἱ κατὰ Κλῶθες νήσαντο</b> the happenings which they [[spun out]] to him, <span class="bibl">Od. 7.198</span>; of a spider, νῇ νήματα <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>777</span>; στήμονα μακρὸν ἔνησα <span class="bibl">Batr.183</span>; πέπλους τε νῆσαι <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>439</span>; στήμονα νήσω <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>519</span>; νῶσαι μαλθακωτάτην κρόκην <span class="bibl">Eup.319</span>; τὰ νηθέντα <span class="bibl">Pl.<span class="title">Plt.</span>282e</span>: 3pl. [[νῶσι]] occurs in <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>7.12</span> (as if from [[νάω]]), cf. <span class="bibl">Poll.7.32</span>, <span class="bibl">10.125</span>, <span class="bibl"><span class="title">EM</span>344.1</span>; and Hsch. cites <b class="b3">νῶντα· νήθοντα</b>; in Eup.l.c. Meineke restores [[νῆσαι]] for [[νῶσαι]]. (Cf. Lat. [[neo]] 'spin', OHG. [[nāan]] 'sew', etc.)</span><br /><span class="bld">νέω</span> (C), fut. <span class="sense"><span class="bld">A</span> νήσω Suid.: aor. [[ἔνησα]] (v. infr.):—Med., fut. (in pass. sense) νήσομαι Hsch. (v. infr.): aor. ἐνησάμην <span class="bibl">Polyaen.8.65</span>:— Pass., aor. ἐνήσθην <span class="bibl">Arr.<span class="title">An.</span>7.3.2</span>, <span class="bibl">Porph.<span class="title">Abst.</span>2.54</span>, also [[ἐνήθην]] ([[ἐπ]]-) prob. in <span class="bibl">Hdn.4.2.10</span>: pf. νένημαι <span class="title">IG</span>22.1522.23 (iv B.C.), X. (v. infr.), perh. also [[νένησμαι]] (v. infr.); Ion. 3pl. [[νενέαται]] (συν-) <span class="bibl">Hdt.2.135</span>; 3sg. plpf. ἐνένηστο <span class="bibl">Ael.<span class="title">VH</span>5.6</span>: pres. only in compds. <b class="b3">ἐπι-, περινέω</b> ([[quod vide|qq.v.]]):—[[heap]], [[pile up]], <b class="b3">πυρὴν νῆσαι</b> [[pile]] a funeral pyre, <span class="bibl">Hdt. 1.50</span>, cf. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>269</span>, <span class="bibl">Th.2.52</span>, Porph. l.c. (Pass.); νήσαντες ξύλα <span class="bibl">E. <span class="title">HF</span>243</span>; ἀμφορῆς νενησμένοι <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>1203</span>; ἄρτοι νενημένοι <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>5.4.27</span>; [[νῶντος]], glossed [[σωρεύοντος]], Phot. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> in Pass., to [[be stuffed]], c. gen., νενημένην χοῖρον πολλῆς φορίνης <span class="bibl">Herod.4.15</span>; cf. <b class="b3">νησόμεθα· κορεσθησόμεθα</b>, Hsch. (Contr. from [[νηέω]], [[quod vide|q.v.]])</span><br />(D), Dor. Adv., in the phrase <b class="b3">ἐς νέω</b>, <span class="sense"><span class="bld">A</span> = [[εἰς νέωτα]], [[next year]], Riv.Fil.56.266 (Cyrene, dub.), [[varia lectio|v.l.]] in <span class="bibl">Theoc.15.143</span> (cf. <span class="title">Riv.Fil.</span>56.413); <b class="b3">εἰς νέων</b> dub. in <span class="bibl"><span class="title">BGU</span>958c13</span> (iii A.D.).</span>

|mltxt=<b>(I)</b><br /> νέω (Α)<br /> <b>1.</b> [[πλέω]], [[κολυμπώ]]<br /> <b>2.</b> <b>μτφ.</b> (για [[υπόδημα]]) [[είμαι]] δυσανάλογα [[μεγάλος]] («ἔνεον ἐν ταῖς ἐμβάσιν», <b>Αριστοφ.</b>).<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. <i>νέω</i> <span style="color: red;"><</span> <i>νέfω</i> συνδέεται με το ρ. [[νήχω]], [[αλλά]] εμφανίζει [[θέμα]] με -<i>ε</i>-, πιθ. αναλογικά [[προς]] το [[πλέω]] / <i>ἔπλευσα</i>. Μερικοί συνέδεσαν το ρ. <i>νέω</i> με τη [[γλώσσα]] που παραδίδει ο <b>Ησύχ.</b> «<i>νοά</i><br /> [[πηγή]]», με το όνομα ενός ποταμού της Αρκαδίας και της Μικράς Ασίας <i>Νοῡς</i> και με έναν παθ. αόρ. «[[ἔννυθεν]]<br /> <i>ἐκέχυντο</i>». Στην [[περίπτωση]] αυτή, όμως, το ρ. <i>νέω</i> θα συνδεόταν ετυμολογικά με το ρ. <i>νάω</i> «ρέω», [[υπόθεση]] που δεν φαίνεται πειστική, μια και η [[ίδια]] [[ρίζα]] <i>sn</i><i>ā</i>- «ρέω, [[υγρασία]]» θα παρουσίαζε δύο διαφορετικές αρχικές σημασίες: α) «[[κολυμπώ]]» και β) «ρέω, [[γλιστρώ]]». Η [[σύνδεση]], εξάλλου, και των τ. [[νῆσος]] και [[νότος]] με το ρ. <i>νέω</i> θεωρείται αμφίβολη].<br /> <b>(II)</b><br /> νέω (Α)<br /> <b>1.</b> [[γνέθω]], [[κλώθω]]<br /> <b>2.</b> <b>μτφ.</b> (για τις Μοίρες) [[ορίζω]], [[μοιραίνω]] («ἅσσα οἱ αἶσα κατὰ Κλῶθές τε γιγνομένῳ νήσαντο», <b>Ομ. Οδ.</b>).<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. <i>νέω</i> ανάγεται σε Ι.Ε. [[ρίζα]] με μακρό φων. <i>sn</i><i>ē</i>- «[[συναρμόζω]] νήματα, [[γνέθω]]» (<b>πρβλ.</b> και [[νεῦρον]]) και συνδέεται με: κελτ. <i>sn</i><i>ī</i><i>id</i> «[[στρέφω]] το [[νήμα]], [[γνέθω]]», αρχ. ινδ. <i>sn</i><i>ā</i><i>yati</i> «[[περιτυλίγω]]», λατ. <i>nĕo</i> «[[κλώθω]]» και <i>n</i><i>ē</i><i>men</i> / <i>n</i><i>ē</i><i>ma</i> «[[νήμα]]» (<b>πρβλ.</b> [[νήμα]]). Επίσης το ρ. συνδέεται και με τ. που εμφανίζουν -<i>ō</i>-, δηλ. την ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας (<b>πρβλ.</b> αγγλοσαξ. <i>sn</i><i>ō</i><i>d</i> «[[ταινία]], [[διάδημα]]»). Οι ελλ. όμως τ. που εμφανίζουν -<i>ω</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>νῶσι</i>, <i>νῶντα</i>) θεωρούνται προϊόντα συναίρεσης από αμάρτυρους τ. με -<i>η</i>-: <i>νήουσι</i>, <i>νήοντα</i>. Στην [[κλίση]] του <i>νέω</i>, [[τέλος]], παρατηρείται εμφανώς η [[επίδραση]] της συζυγίας των σε -<i>ήω</i> ρημάτων (<b>πρβλ.</b> <i>ζήω</i>, <i>ζῆν</i>, <i>ζῇ</i>), ενώ οι τ. με -<i>ει</i>-, <i>νεῖ</i>, <i>νεῖν</i> θεωρούνται δευτερογενείς και μεταγενέστεροι (<b>βλ.</b> και λ. [[νήθω]])].<br /> <b>(III)</b><br /> νέω (Α)<br /> <b>1.</b> [[μαζεύω]], [[συσσωρεύω]], [[επισωρεύω]] («νήσαντες ξύλα», <b>Ηρόδ.</b>)<br /> <b>2.</b> (η μτχ. αρσ. παθ. παρακμ.) <i>νενημένος</i> και <i>νενησμένος</i><br /> ο υπερβολικά [[γεμάτος]], ο παραγεμισμένος («ἀμφορῆς νενησμένοι», <b>Αριστοφ.</b>)<br /> <b>3.</b> (το παθ.) <i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> «νησόμεθα<br /> κορεσθησόμεθα».<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. λ. [[νηέω]].<br /> <b>(IV)</b><br /> νέω (Α)<br /> (δωρ.τ.) <b>φρ.</b> «ἐς νέω» (= <i>εἰς [[νέωτα]])<br /> τον επόμενο χρόνο.<br /> [<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. λ. [[νέωτα]].