3,258,334
edits
δάκνω: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - "( " to "("
(4) |
m (Text replacement - "( " to "(") |
||
| (68 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=dakno | |Transliteration C=dakno | ||
|Beta Code=da/knw | |Beta Code=da/knw | ||
|Definition= | |Definition=Hippon.49.6 (cj.), A.''Th.''399, etc.: fut. δήξομαι Hp.''Nat.Mul.''16, ''Mul.''1.18 ([[varia lectio|v.l.]] [[δάξεται]]): pf. δέδηχα Babr. 77: aor. 1 [[ἔδηξα]] late, Luc.''Asin.''9: aor. 2 (the only tense in Hom.) ἔδᾰκον Batr.181, Tyrt.10.32, etc., Ep. [[δάκε]] Il.5.493, redupl. δέδακε ''AP''12.15 (Strat.): Ep. inf. δακέειν Il.17.572: —Pass., δάκνομαι Thgn.910: fut. δηχθήσομαι E. ''Alc.'' 1100: aor. ἐδήχθην S.''Tr.''254, Ar. ''Ach.''18, etc.; later ἐδάκην Aret.''SD''2.2: pf. δέδηγμαι [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]'' 1, etc.; Dor. [[δεδαγμένος]] Pi.''P.''8.87, Call.''Epigr.''50 codd.:—[[bite]], of dogs, δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων Il.18.585; of a gnat, ἰσχανάᾳ δακέειν 17.572; [[στόμιον δάκνω]] = [[champ]] the [[bit]], [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''1009; <b class="b3">χεῖλος ὀδοῦσι δακών</b>, as a mark of [[stern]] [[determination]], Tyrt.l.c.: abs., δακὼν ἀνάσχου Men. ''Sam.''141; [[δάκνω στόμα]] = [[bite one's tongue]], so as to [[refrain from speaking]], [[πρὸ τῶν τοιούτων χρὴ λόγων δάκνειν στόμα]] = [[one should bite one’s lips before uttering words like those]] A.''Fr.''397, cf. S.''Tr.''976; [[δάκνω ἑαυτόν]] to [[bite one's lips for fear of laughing]], Ar.''Ra.''43; so (by a joke <b class="b3">παρὰ προσδοκίαν</b>) δ. θυμόν Id.''Nu.''1369; δάκνω χόλον A.R.3.1170.<br><span class="bld">II</span> metaph. of [[pungent]] [[smoke]] and [[dust]], [[sting]], [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''18, ''Lys.''298, ''Pl.'' 822; τὰ ὄμματα δάκνουσι, of [[dry]] [[wind]]s, Hp.''Aph.''3.17.<br><span class="bld">III</span> of the mind, [[bite]], [[sting]], δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος Il.5.493, cf. Hes.''Th.''567; ἔδακε λύπη [[Herodotus|Hdt.]]7.16.a'; συμφορὰ δ. [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]''846; <b class="b3">λόφοι δὲ κώδωντ' οὐ δάκνουσ' ἄνευ δορός</b> [[have]] no [[sting]], Id.''Th.''399; σαίνουσα δάκνεις [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]'' 885; τὸ δάκνον τῆς συμβουλῆς Jul.''Or.''7.207d; of love, πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα δάκνουσι [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 474d:—freq. in Pass., δηχθεῖσα κέντροις… ἠράσθη E.''Hipp.''1303; ἔρωτι δεδαγμένος Call. [[l.c.]]; of [[vexation]], δάκνομαι ψυχήν Thgn.910; <b class="b3">συμφορᾷ δεδαγμένοι</b> Pi.l.c.; δέδηγμαι καρδίαν [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''1; ὑπὸ τῆς δαπάνης Id.''Nu.''12; πρός τι, ἐπί τινι, at a thing, S.''Ph.''378, [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''4.3.3; ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων [[Plato|Pl.]]''[[Symposium|Smp.]]'' 218a: c.part., ἐδήχθη ἀκούσας [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''1.4.13. (Cf. Skt. dáśati 'bite', Goth. tahjan '[[tear]]'.) | ||
}} | |||
{{DGE | |||
|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [fut. δήξομαι E.<i>Ba</i>.351, Hp.<i>Mul</i>.1.18; aor. rad. tem. ἔδακε <i>Batr</i>.181, ép. sin aum. δάκε <i>Il</i>.5.493, subj. δάκῃ Aret.<i>SD</i> 2.2.5, inf. δακέειν <i>Il</i>.17.572, part. δακών Tyrt.6.32, sigm. tard. ἔδηξε Apostol.11.82, imperat. δῆξον Luc.<i>Asin</i>.9, pas. ἐδήχθη S.<i>Tr</i>.254, part. δαχθείς Pi.<i>Fr</i>.123.10; act. perf. 3<sup>a</sup> sg. δέδαχε <i>AP</i> 12.15 (Strat.), part. δεδηχώς Babr.77.1, med.-pas. ind. δέδηγμαι Ar.<i>Ach</i>.1, dór. part. δεδαγμένος Pi.<i>P</i>.8.87, Call.<i>Epigr</i>.49.3 (cód.)]<br /><b class="num">I</b> sent. fís.<br /><b class="num">1</b> [[morder]] de anim. οἱ δ' (κύνες) ... δακέειν ἀπετρωπῶντο λεόντων y los perros se guardaban de morder a los leones</i>, <i>Il</i>.18.585, ὥσπερ κύων λυττῶσα τὠφθαλμὼ δάκνει Ar.<i>Lys</i>.298, cf. Satyr.<i>Vit.Eur</i>.39.8.25, <i>ICr</i>.1.16.6.4B (Lato II a.C.), Plu.2.48b, Hierocl.<i>Facet</i>.28, δακὼν δὲ στόμιον ὡς νεοζυγὴς πῶλος A.<i>Pr</i>.1009, cf. en v. pas., Artem.4.1<br /><b class="num">•</b>de insectos y reptiles [[picar]], [[morder]] (μυίη) ἐργομένη ... ἰσχανάᾳ δακέειν <i>Il</i>.17.572, cf. Hdt.2.95, Arist.<i>HA</i> 604<sup>b</sup>21, Arat.975, ἢν αὐτὸν ὄφις τὠντικνήμιον δάκῃ Hippon.39.6, cf. [[LXX]] <i>De</i>.8.15, D.P.<i>Au</i>.1.31, Plu.2.982d, τὸ ἑρπετὸν θηρίον, ἢν δάκῃ τινά Aret.l.c., [[proverb|prov.]] [[μῦς ἔδηξε Βρασίδαν ἐν ἰσχάσιν]] equiv. a ‘[[no hay enemigo pequeño]]’, Apostol.l.c.<br /><b class="num">•</b>en v. pas. [[recibir un mordisco]] οἱ κατὰ τὸν μῦθον ὑπὸ τῆς διψάδος δηχθέντες Eun.<i>VS</i> 474, cf. Vett.Val.105.10, Plu.2.190b, 219c, D.C.51.14.3, 4<br /><b class="num">•</b>de pájaros [[coger con el pico]] κόραξ δεδηχὼς στόματι τυρόν Babr.l.c.<br /><b class="num">•</b>cóm., de una tabla áspera Γραφικοῦ πυγαῖα σανὶς δέδαχ' ἐν βαλανείῳ un banco en el baño pellizcó el culo de Gráfico</i>, <i>AP</i> 12.15 (Strat.), del hambre, Men.<i>Fr</i>.305<br /><b class="num">•</b>de pers. δάκη τὼ σίκυος Alc.401A (= δάκῃ τῶν σικύων Alc.Com.36), en una amenaza δήξομἄρ' ὑμᾶς [[ἐγώ]] Ar.<i>Ach</i>.325, κατὰ πλάτος διὰ βουβῶνος δῆξον Luc.<i>Asin</i>.9, [[Ἀλκιβιάδης]] ... ἔδακε τὴν χεῖρα τοῦ καταπαλαίοντος Plu.2.186d, cf. 234d<br /><b class="num">•</b>c. obj. dir. χεῖλος, στόμα o similares [[morderse los labios como expresión de una determinación firme]] χεῖλος ὀδοῦσι δακών del soldado antes del combate, Tyrt.l.c., como expresión de contención [[πρὸ τῶν τοιούτων χρὴ λόγων δάκνειν στόμα]] = [[antes que pronunciar tales palabras, hay que morderse la lengua]] A.<i>Fr</i>.397, abs., para reprimir un impulso δακὼν δ' ἀνάσχου, καρτέρησον εὐγενῶς muérdete y contente, aguanta con dignidad</i> Men.<i>Sam</i>.356, para reprimir la risa δ. γ' ἐμαυτόν Ar.<i>Ra</i>.43<br /><b class="num">•</b>[[proverb|prov.]] metáf. [[σαίνεις δάκνουσα καὶ κύων λαίθαργος εἶ]] = [[mueves la cola mientras clavas los dientes y eres una perra de pérfido mordisco]] S.<i>Fr</i>.885<br /><b class="num">•</b>medic., en v. pas. [[ser mordido]] ὑπὸ τοῦ πόνου Hp.<i>Acut.(Sp.)</i> 37, c. ac. rel. δάκνεται τὸν στόμαχον = siente mordiscos en la zona del cardias</i> Hp.<i>Mul</i>.1.2.<br /><b class="num">2</b> [[picar]], [[escocer]] rel. el humo o el polvo ἐμὲ δ' ἐξέπεμψεν ὁ καπνὸς ... ἔδακνε γὰρ τὰ βλέφαρά μου Ar.<i>Pl</i>.822, cf. Arist.<i>Pr</i>.959<sup>b</sup>5, rel. la ceniza abrasiva que se usaba para lavarse ἐδήχθην ὑπὸ κονίας τὰς ὀφρῦς sentí el escozor de la ceniza abrasiva en mis cejas</i> Ar.<i>Ach</i>.18, rel. el gusto, neutr. subst. τὸ δάκνον el picante</i> de una lengua aliñada con pimienta <i>Vit.Aesop.G</i> 52.<br /><b class="num">3</b> medic. [[irritar]] αἱ δὲ καθ' ἡμέρην καταστάσιες ... τὰ ὄμματα δάκνουσι Hp.<i>Aph</i>.3.17, ὅ τι μὴ δήξεται Hp.<i>Mul</i>.1.18, δάκνει τῆς γυναικὸς ᾗ ἂν ἐπιψαύσῃ irrita las partes de la mujer que toca cierto flujo</i>, Hp.<i>Mul</i>.1.9, cf. <i>Nat.Mul</i>.24, Steph.<i>in Hp.Progn</i>.150.19, 272.1.<br /><b class="num">II</b> fig., en sent. moral<br /><b class="num">1</b> [[morder el corazón]], [[afligir]], [[hacer sufrir]] c. suj. de abstr., obj. dir. que designe el alma o los sentimientos y dat. de pers. δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος <i>Il</i>.5.493, cf. <i>Batr</i>.l.c., Hes.<i>Op</i>.451, D.C.38.20.1, c. ac. de pers. ἐμὲ ... οὐ τοσοῦτον ἔδακε λύπη Hdt.7.16α, δάκνει σε, Θησεῦ, μῦθος; E.<i>Hipp</i>.1313, c. suj. de pers. y dos ac. δάκεν δ' [[ἄρα]] ... θυμὸν Ζῆν' ὑψιβρεμέτην entonces afligió el ánimo de Zeus altitonante</i> Hes.<i>Th</i>.567, c. suj. y ac. de pers., ref. al amor πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα καὶ ἐρωτικὸν ... δάκνουσι Pl.<i>R</i>.474d, c. doble sent. ἡ Μυῖα <δ'> ἔδακνεν αὐτὸν [[ἄχρι]] τῆς καρδίας <i>Com.Adesp</i>.459, abs. μάλιστα δ' ἥδε συμφορὰ δάκνει pero es esta desgracia la que hace sufrir</i> A.<i>Pers</i>.846, τὰ σκληρὰ [[γάρ]] τοι, κἂν ὑπέρδικ' ᾖ, δάκνει las palabras duras, por muy justas que sean, hacen sufrir</i> S.<i>Ai</i>.1119, c. subord. temp. οὐ γὰρ δάκνει σ', ὅταν δέῃ τίμιον πρίασθαι; ¿es que a ti no te duele, cuando hay que comprarlo caro?</i> Ar.<i>V</i>.253, en v. pas. συμφορᾷ δεδαγμένοι Pi.<i>P</i>.8.87<br /><b class="num">•</b>[[molestar]] c. or. complet. με δάκνει ὅτι ... me molesta que ...</i> Numen.24.16, abs. ὁ μὲν δάκνει [[γάρ]], ὁ δ' ἱλαροὺς ἡμᾶς ποιεῖ Alex.280.4, ἀκούειν τῶν προσηνῶν καὶ μὴ δακνόντων μηδὲ βαρυνόντων escuchar cosas placenteras que no molestan ni son penosas</i> Plu.2.134a, [[proverb|prov.]], Ἀφροδίσιος [[ὅρκος]] οὐ δάκνει = de los falsos juramentos de [[amor]], Hsch.α 8771<br /><b class="num">•</b>rel. discursos, conversaciones, etc. [[impresionar]], [[conmover]] δριμὺς λόγος ... δάκνει ... μάλιστα Arist.<i>SE</i> 182<sup>b</sup>33, εἰ δάκνει τινὰς ὑμῶν τὰ ὑπ' ἐμοῦ λεγόμενα D.C.56.6.2, en v. pas. δηχθεὶς ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων conmovido por los discursos filosóficos</i> Pl.<i>Smp</i>.218a, c. part. predic. ἀκούσας δὲ ταῦτα ... ἐδήχθη X.<i>Cyr</i>.1.4.13, τούτων εἰρημένων οἱ μὲν ἐδήχθησαν ... οἱ δὲ ὀλιγώρως εἶχον Hld.5.23.1.<br /><b class="num">2</b> en v. med.-pas. [[sentir un mordisco]], [[sentir una punzada]] c. suj. de pers. expresando la corrosión interna que supone una gran duda y c. ac. rel. δάκνομαι ψυχήν, καὶ [[δίχα]] θυμὸν ἔχω siento un mordisco en el corazón y estoy indeciso</i> Thgn.910, o un cúmulo de desgracias, irón. ὅσα δὴ δέδηγμαι τὴν [[ἐμαυτοῦ]] καρδίαν ¡cuántos mordiscos he sentido en mi propio corazón!</i> Ar.<i>Ach</i>.1, o la falta de recursos δακνόμενος ὑπὸ τῆς δαπάνης καὶ τῆς φάτνης καὶ τῶν χρεῶν mordido por el dispendio, el pesebre y las deudas</i> Ar.<i>Nu</i>.12, esp. del amor τῆς γὰρ ἐχθίστης θεῶν ... δηχθεῖσα κέντροις παιδὸς ἠράσθη σέθεν mordida por el aguijón de la diosa más [[aborrecible]] se enamoró de tu hijo</i> E.<i>Hipp</i>.1303, Πάμφιλον οὐκ ἐν ἔρωτι δεδαγμένον Call.l.c., cf. Plu.2.619a, Hld.2.8.2, ζηλοτυπίᾳ δηχθείς Hld.10.30.7, part. neutr. subst. τὸ δεδηγμένον τῆς ψυχῆς la mordedura e.d. la herida del corazón</i> Hld.7.28.1<br /><b class="num">•</b>[[molestarse]], [[disgustarse]] c. giro prep. δηχθεὶς πρὸς ἁξήκουσεν molesto por lo que había oído</i> S.<i>Ph</i>.378, cf. I.<i>BI</i> 1.208, δακνόμενος δὴ ὁ Κῦρος ἐπὶ τούτοις X.<i>Cyr</i>.4.3.3<br /><b class="num">•</b>[[estar intranquilo]], [[estar preocupado]] δακνόμεθα ἕως ἂν ἐπιγνῶμεν πῶς τὸν πόδα ἔχεις <i>PBremen</i> p.130.12 (II d.C.), [[ἕκαστος]] δάκνεται τῷ οἰκείῳ κακῷ Sch.Pi.<i>N</i>.1.82<br /><b class="num">•</b>gener., del dolor moral [[sufrir]] abs. οὐ μετρίως ἐδήχθη Plu.<i>Alex</i>.58, cf. <i>Caes</i>.54.<br /><b class="num">3</b> [[fastidiar]], [[importunar]] c. suj. y obj. de pers. «παῦσαι ὑλακτῶν με» ... «[[νὴ Δία]]» εἶπεν «ἢν καὶ σὺ παύσῃ δάκνων με» diálogo entre un recaudador de impuestos y un cínico, Philostr.<i>VS</i> 511, δάκνειν [[ἀλλήλους]] importunarse los unos a los otros</i> Arr.<i>Epict</i>.2.22.28, <i>Ep.Gal</i>.5.15<br /><b class="num">•</b>en v. med. [[reconcomerse]] ὅταν γὰρ ὁ ὑβρίσας ἴδῃ μὴ καθικνουμένην αὐτοῦ τὴν πληγὴν τῆς ... ψυχῆς, αὐτὸς δάκνεται Chrys.M.49.46.<br /><b class="num">• Etimología:</b> De *<i>dn̥k</i>-, cf. ai. <i>dáśati</i> ‘[[morder]]’, perf. <i>dadaṃśa</i> < *<i>dedonk</i>-; toc. B <i>tsāknaṃ</i> ‘[[morder]]’; las formas como fut. δήξομαι, perf. δέδηγμαι serían innovadas por anal. c. [[λήψομαι]]: [[λαβεῖν]], etc. | |||
}} | |||
{{pape | |||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0519.png Seite 519]] [[beißen]], fut. δήξομαι, aor. ἔδακον, perf. δέδηχα, z. B. Babr. 77, 1; δέδακε Strat. 14 (XII, 15); δέδηγμαι. – Homer dreimal, im aorist. 2. activ.: Iliad. 18, 585 von Hunden, οἱ δ' ἥτοι δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων; Iliad. 17, 572, von einer [[μυῖα]], ἥ τε καὶ ἐργομένη [[μάλα]] περ χροὸς ἀνδρομέοιο ἰσχανάᾳ δακέειν, λαρόν τέ οἱ αἷμ' ἀνθρώπου, = stechen; Iliad. 5, 493, übertr., ἃς φάτο [[Σαρπηδών]], δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι. μῦθος. Mit Unrecht hat man Gewicht darauf gelegt, daß alle drei Stellen der Ilias angehören, keine der Odyssee; Odyss. 8, 185 θυμοδακὴς γὰρ μῦθος, ἐπώτρυνας δέ με εἰπών; also reiner Zufall, daß [[δάκνω]] selber in der Odyssee nicht erscheint. – Folgende; Tragg. u. in Prosa; [[στόμιον]], in den Zügel beißen, Aesch. Prom. 1008; Plat Gorg. 516 a u. öfter; vom Rauche ἔδακε τὰ βλέφαρα Ar. Pl. 822; vgl. Lys. 298; oft übertr., [[ἄλγος]] δάκνει Soph. Phil. 1342; [[ὄνειδος]] Tr. 253; von der Liebe, Eur. Hipp. 696, reizen, wie Plat. Rep. V, 474 d; πληγεὶς καὶ δηχθεὶς ὑπὸ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ λόγων Conv. 218 a; [[δάκνω]] ἐμαυτόν Ar. Ran. 43; δάκνειν τὴν καρδίαν Vesp. 374, seinen Grimm verbeißen; vgl. Nubb. 1358; οὐ δάκνει σε τοῦτο, das kümmert dich nicht, Vesp. 253. Im pass. gereizt, erbittert sein, von Ärger u. Gram, δέδηγμαι τὴν καρδίαν Ar. Ach. 1; δάκνεσθαι ὑπὸ τῆς δαπάνης Nubb. 12; ἐπί τινι Xen. Cyr. 4, 3, 3; Plut. Alc. 9; ἀκούσας ταῦτα ἐδήχθη Xen. Cyr. 1, 4, 13; vom Weine gesagt im <span class="ggns">Gegensatz</span> von ἱλαροὺς ποιεῖν Alex. Ath. II, 36 f; ὁ λιμὸς τοῦτον δακών Men. ib. XII, 552 e. | |||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=<i>f.</i> [[δήξομαι]], <i>ao.2</i> [[ἔδακον]], <i>pf.</i> [[δέδηχα]];<br /><i>Pass. f.</i> [[δηχθήσομαι]], <i>ao.</i> [[ἐδήχθην]], <i>pf.</i> [[δέδηγμαι]];<br />mordre ; <i>p. anal. en parl. d'une piqûre de mouche, de l'odeur âcre de la fumée ; fig. en parl. d'une parole blessante, d'une injure, d'un chagrin, de l'amour, etc.</i><br />'''Étymologie:''' R. Δακ, mordre. | |||
}} | |||
{{Autenrieth | |||
|auten=only aor. 2 [[δάκε]], inf. [[δακέειν]]: [[bite]], Il. 18.585; met., φρένας, ‘stung,’ Il. 5.493. (Il.) | |||
}} | |||
{{Slater | |||
|sltr=[[δάκνω]], [[bite]], [[sting]] met. πτώσσοντι, συμφορᾷ δεδαγμένοι (Bergk e Σ: δεδαϊγμένοι codd.: δεδαιγμένοι Hermann: ''[[sc.]]'' the defeated athletes) (P. 8.87) ἀλλἐγὼ [[τᾶς]] (''[[sc.]]'' Ἀφροδίτας) [[ἕκατι]] κηρὸς ὣς δαχθεὶς ἕλᾳ ἱερᾶν μελισσᾶν τάκομαι fr. 123. 10. | |||
}} | |||
{{StrongGR | |||
|strgr=a prolonged [[form]] of a [[primary]] [[root]]; to [[bite]], i.e. ([[figuratively]]) [[thwart]]: [[bite]]. | |||
}} | |||
{{Thayer | |||
|txtha=to [[bite]];<br /><b class="num">a.</b> [[properly]], [[with]] the teeth.<br /><b class="num">b.</b> [[metaphorically]], to [[wound]] the [[soul]], [[cut]], [[lacerate]], [[rend]] [[with]] reproaches: [[Homer]], Iliad 5,493 [[μῦθος]] δακε φρενας, [[Menander]] quoted in Athen. 12,77, p. 552e., and times [[without]] [[number]] in [[other]] authors. | |||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=[[δάκνω]] (AM)<br /><b>1.</b> [[δαγκώνω]], [[πληγώνω]] με τα δόντια<br /><b>2.</b> [[κεντώ]], [[ερεθίζω]]<br /><b>3.</b> (για τον νου, το [[πνεύμα]] ή την [[καρδιά]]) [[λυπώ]], [[στενοχωρώ]] («δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι [[μύθος]]» — ο [[λόγος]] στενοχώρησε τον Έκτορα)<br /><b>μσν.</b><br />[[διαπερνώ]], [[διατρυπώ]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[σφίγγω]] [[απλώς]] ή [[κρατώ]] [[κάτι]] με τα δόντια<br /><b>2.</b> [[ενοχλώ]], [[βλάπτω]] με έργα ή [[λόγια]] («[[νεκρός]] οὐ δάκνει»)<br /><b>3.</b> (για τον έρωτα) [[βασανίζω]], [[τυραννώ]]<br /><b>4.</b> (για το [[κρασί]]) [[προκαλώ]] [[δυσθυμία]]<br /><b>5.</b> (για [[ασθένεια]]) [[καταλαμβάνω]], [[κυριεύω]]<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «[[δάκνω]] χεῖλος ὀδοῦσι» — [[προσπαθώ]] να πάρω σοβαρή [[απόφαση]]<br />β) «[[δάκνω]] [[στόμα]]» — [[δαγκώνω]] τη [[γλώσσα]] μου, [[σιωπώ]]<br />γ) «[[δάκνω]] ἐμαυτόν» — [[δαγκώνω]] τα χείλη μου, [[προσπαθώ]] να μη γελάσω<br />δ) «[[δάκνω]] τον [[δάκτυλον]]» — [[προσπαθώ]] να θυμηθώ<br />ε) «[[δάκνω]] χόλον» — [[συγκρατώ]] την [[οργή]] μου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>d</i><i>ā</i><i>k</i>- / <i>dak</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>deə</i><sub>2</sub><i>k</i>- / <i>də</i><sub>2</sub><i>k</i>-) [[πρβλ]]. αρχ. ινδ. <i>daśati</i> «δαγκώνει»). Αν θεωρηθεί πρωταρχική η [[ρίζα]] <i>dnk</i>-, συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της IE <i>denk</i>- «[[δαγκώνω]], [[τσιμπώ]]» ([[πρβλ]]. αρχ. άνω γερμ. <i>zangar</i> «[[οξύς]], [[κοφτερός]], [[δηκτικός]]», αρχ. νορβ. <i>tong</i> «[[τανάλια]], [[ψαλίδα]]», αλβ. <i>dane</i> «[[τανάλια]], [[ψαλίδα]]»), [[τότε]] πιθ. η [[ρίζα]] <i>dăk</i>- να αποτελεί νεωτερισμό της Ελληνικής.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[δακνίς]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δακνάς]], [[δακνηρός]]<br /><b>μσν.</b><br />[[δακνότης]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.-μσν.</b> [[δακνώδης]]<br /><b>μσν.</b><br />[[δακνοκάρδιος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[δακνομανία]], [[δακνομοιομανία]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> <i>αμφιδάκνω</i>, [[αναδάκνω]], [[αντιδάκνω]], <i>αποδάκνω</i>, [[διαδάκνω]], [[ενδάκνω]], [[επιδάκνω]], [[καταδάκνω]], [[συνδάκνω]], [[υπερδάκνω]], [[υποδάκνω]]]. | |||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''δάκνω:''' (√<i>ΔΑΚ</i>), μέλ. [[δήξομαι]], παρακ. [[δέδηχα]], αόρ. βʹ <i>ἔδᾰκον</i>, Επικ. [[δάκε]], αναδιπλ. <i>δέδακε</i>, Επικ. απαρ. [[δακέειν]] — Παθ. μέλ. [[δηχθήσομαι]], αόρ. αʹ [[ἐδήχθην]], παρακ. [[δέδηγμαι]]·<br /><b class="num">I.</b> [[δαγκώνω]], λέγεται για σκύλους, σε Ομήρ. Ιλ.· [[στόμιον]] δ., [[κρατώ]] με τα δόντια το [[χαλινάρι]], σε Αισχύλ.· [[χεῖλος]] ὀδοῦσι δακών, ως [[ένδειξη]] αποφασιστικότητας, σοβαρής απόφασης, σε Τυρτ.· <i>δ. ἑαυτόν</i>, [[δαγκώνω]] τα χείλια μου από το φόβο να μη γελάσω, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">II.</b> μεταφ., λέγεται για τον ενοχλητικό, ερεθιστικό καπνό και τη [[σκόνη]], [[τσούζω]] ή [[ερεθίζω]] τα μάτια, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">III.</b> χρησιμ. για το [[μυαλό]], τη [[νόηση]], [[κεντρίζω]] ή [[ερεθίζω]], [[δάκε]] φρένας [[μῦθος]], σε Ομήρ. Ιλ.· ἔδακε ἡ [[λύπη]], σε Ηρόδ.· ομοίως, στους Τραγ. — Παθ., λέγεται για την [[αγάπη]], <i>δηχθεῖσα</i>, σε Ευρ.· καρδίαν [[δέδηγμαι]], τσιμπήθηκα, προσβλήθηκα στην [[καρδιά]], σε Αριστοφ. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''δάκνω:''' (fut. [[δήξομαι]], aor. 2 [[ἔδακον|ἔδᾰκον]] - 3 л. sing. эп. [[δάκε]], Anth. [[δέδακε]], pf. [[δέδηχα]]; pass.: fut. [[δηχθήσομαι]], aor. [[ἐδήχθην]], pf. [[δέδηγμαι]])<br /><b class="num">1</b> [[кусать]] Hom., Plat., Arst., Plut.: [[δακεῖν]] [[στόμα]] [[ἑαυτοῦ]] Soph. или [[δακεῖν]] ἑαυτόν Arph. закусить губы, т. е. заставить себя молчать;<br /><b class="num">2</b> [[грызть]] ([[στόμιον]] ὡς νεοζυγὴς [[πῶλος]] Aesch.);<br /><b class="num">3</b> [[колоть]], [[жалить]] ([[μυῖα]] [[ἰσχανάᾳ]] [[δακέειν]] Hom.; δηχθῆναι ὑπὸ φαλαγγίων Arst.);<br /><b class="num">4</b> [[быть едким]], [[разъедать]] (ὁ καπνὸς τὠφθαλμὼ δάκνει Arph.; τὸ [[κρόμμυον]] δάκνει τοὺς ὀφθαλμούς Arst.; φαρμάκῳ τῷ δάκνοντι [[χρῆσθαι]] Plut.);<br /><b class="num">5</b> [[больно уязвлять]], [[мучить]], [[терзать]], [[тревожить]] (φρένας τινί Hom.; τινά Arph., Arst.): ἔδακέ (με) [[λύπη]] Her. я был огорчен; οὔ με [[τἄλγος]] τῶν παρελθόντων δάκνει Soph. меня тревожат не воспоминания о прошлом; ἀκούσας [[ταῦτα]] ἐδήχθη Xen. услышав это, он пришел в негодование; δάκνεσθαι [[ὑπό]] τινος Arph. и ἐπί τινι Xen., Plut. быть раздраженным или огорченным чем-л., но ἐπὶ γυναιξὶ δάκνεσθαι Plut. быть без ума от женщин; [[δέδηγμαι]] τὴν καρδίαν Arph. я в отчаянии, но ποιεῖν (τινα) [[δακεῖν]] τὴν καρδίαν погов. Arph. показать кому-л., где раки зимуют (точнее сделать так, чтобы у кого-л. заскребло на сердце). | |||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=δάκνω, ep. inf. δακέειν; them. aor. ἔδακον; aor. pass. ἐδήχθην; perf. act. δέδηχα; perf. med.-pass. δέδηγμαι, Dor. ptc. δεδαγμένος; fut. med. δήξομαι, bijten:; δ. στόμιον op het bit bijten Aeschl. PV 1009; ἴσχε δακὼν στόμα σόν bijt op uw lippen en houdt u in Soph. Tr. 976; uitbr.:; ἰσχανάᾳ δακέειν (de vlieg) wil steeds steken Il. 17.572; ὁ καπνός... ἔδακνε... τὰ βλέφαρά μου de rook brandde in mijn ogen Aristoph. Pl. 822; overdr.:; δάκε δὲ φρένας... μῦθος de opmerking stak hem (lett. beet in zijn hart) Il. 5.493; ἐμέ... ἔδακε λύπη het heeft mij pijn gedaan (verdriet heeft mij gebeten) Hdt. 7.16α.2; πάντες οἱ ἐν ὥρᾳ τὸν φιλόπαιδα... δάκνουσι alle leuke jongens prikkelen wie van jongens houdt Plat. Resp. 474d; vaak med.-pass.: ὅσα δὴ δέδηγμαι τὴν ἐμαυτοῦ καρδίαν wat heb ik veel hartepijn! Aristoph. Ach. 1. | |||
}} | |||
{{etym | |||
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[bite]], also [[sting]] (of insects), [[wound]] (Il.)<br />Other forms: Aor. [[δακεῖν]] (Il.), [[δῆξαι]] (Luc.); fut. [[δάξομαι]] (Hp.), [[δήξομαι]] (E.); perf. [[δέδηγμαι]] (Ar.), [[δεδαγμένος]] (Pi.), [[δέδηχα]] (Babr.), [[δέδακα]] (AP); aor. pass. [[δηχθῆναι]] (S.), [[δακῆναι]] (Aret.); vb. adj. <b class="b3">ἄ-δηκτος</b> (Hes., Hp.)<br />Compounds: Compp. <b class="b3">ἀμφι-</b>, <b class="b3">ἀνα-</b>, <b class="b3">ἀντι-</b> etc. [[θυμοδακής]] (Od.).<br />Derivatives: [[δάκος]] n. [[bite]], [[stitch]], often [[biting animal]] (Pi.) = [[δακετόν]] (Ar., cf. [[ἑρπετόν]]), [[δαγμός]] [[bite]], [[stitch]] (Ruf.), [[δάγμα]] <b class="b2">id.</b> (Nic.), <b class="b3">δάκια τὰ ἄγρια ὀρνιθάρια</b> H.; - [[δάξ]] = [[ὀδάξ]] (Opp.) with <b class="b3">δαξ-ασμός</b> (Ti. Lokr.; after [[μαρασμός]] etc., s. Chantr. Form. 141f.). [[δῆγμα]] [[bite]], [[stitch]] (A.), [[δηγμός]] <b class="b2">id.</b> (Hp.), [[δῆξις]] <b class="b2">id.</b> (Hp.); [[δήκτης]] [[biter]], [[biting]] (E.) with [[δηκτήριος]] <b class="b2">id.</b> (E.) and [[δηκτικός]] (Arist.); [[δήξ]], [[δηκός]] [[worm in wood]] (Tz.) after [[σφήξ]]. [[δακνώδης]] [[biting]], [[stinging]] (Hp.), [[δακνηρός]] <b class="b2">id.</b> (Phld. cf. [[ὀδυνηρός]]), <b class="b3">δακνίς ὀρνέου εἶδος</b> H., [[δακνᾶς]] [[biter]] (Phryn.). - Express. [[δακνάζω]] (A.), [[δαγκάνω]] (Hdn.).<br />Origin: IE [Indo-European] [201] <b class="b2">*denḱ-</b> [[bite]]<br />Etymology: The aorist [[δακεῖν]] agrees with Skt. present <b class="b2">dáśati</b> [[bites]]; perf. <b class="b2">dadáṃśa</b> (= Gr. <b class="b3">*δέδογκα</b>) and nouns like <b class="b2">dáṃśa-</b> [[bite]] show a root <b class="b2">denḱ-</b>. So <b class="b3">δηκ-</b> in [[δήξομαι]] etc.is a secondary grade to [[δακεῖν]] after [[λήψομαι]]: [[λαβεῖν]]. - Germanic has nouns, like OHG [[zangar]] [[biting]], [[sharp]], ONo. <b class="b2">tǫng</b> [[tongs]]; here also Alb. <b class="b2">danë</b> [[tongs]]? | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=[Root !δακ]<br /><b class="num">I.</b> to [[bite]], of dogs, Il.; [[στόμιον]] δ. to [[champ]] the bit, Aesch.; [[χεῖλος]] ὀδοῦσι δακών, as a [[mark]] of [[determination]], Tyrtae.; δ. ἑαυτόν to [[bite]] one's lips for [[fear]] of laughing, Ar.<br /><b class="num">II.</b> metaph. of [[pungent]] [[smoke]] and [[dust]], to [[sting]] or [[prick]] the eyes, Ar.<br /><b class="num">III.</b> of the [[mind]], to [[bite]] or [[sting]], [[δάκε]] φρένας [[μῦθος]] Il.; ἔδακε ἡ [[λύπη]] Hdt.; so in Trag.: —Pass., of [[love]], δηχθεῖσα Eur.; καρδίαν [[δέδηγμαι]] I was stung, vexed at [[heart]], Ar. | |||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''δάκνω''': (ion. att.),<br />{dáknō}<br />'''Forms''': Aor. [[δακεῖν]] (seit Il.), δῆξαι (Luk.); Fut. δάξομαι (Hp.), [[δήξομαι]] (E.); Perf. [[δέδηγμαι]] (Ar.), δεδαγμένος (Pi.), [[δέδηχα]] (Babr.), δέδακα (''AP''); Aor. Pass. δηχθῆναι (S.), δακῆναι (Aret.); Verbaladj. [[ἄδηκτος]] (Hes., Hp. usw.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[beißen]], auch [[stechen]] (von Insekten), [[verletzen]],<br />'''Composita''': Kompp. [[ἀμφιδάκνω]], [[ἀναδάκνω]], [[ἀντιδάκνω]], [[ἀποδάκνω]], [[διαδάκνω]], [[ἐνδάκνω]], [[ἐπιδάκνω]], [[καταδάκνω]], [[συνδάκνω]], [[ὑπερδάκνω]], [[ὑποδάκνω]].<br />'''Derivative''': Mehrere Ableitungen. 1. Von δακ- in [[δακεῖν]] usw.: [[δάκος]] n. [[Biß]], [[Stich]], oft konkret [[beißendes Tier]] (Pi., A., E. usw.) = [[δακετόν]] (Ar., Thphr. usw., vgl. [[ἑρπετόν]] u. a.), [[δαγμός]] [[Biß]], [[Stich]] (Ruf.), [[δάγμα]] ib. (Nik.), [[δάκια]]· τὰ ἄγρια ὀρνιθάρια H.; — [[δάξ]] = [[ὀδάξ]] (Opp.) mit [[δαξασμός]] = [[ὀδαγμός]] (Ti. Lokr.; nach [[μαρασμός]] usw., vgl. Chantraine Formation 141f.). 2. Von δηκ- in [[δήξομαι]] usw.: [[δῆγμα]] [[Biß]], [[Stich]] (A., S., X. usw.), [[δηγμός]] ib. (Hp., Thphr. usw.), [[δῆξις]] ib. (Hp., Arist. usw.); [[δήκτης]] [[Beißer]], [[beißend]] (E. ''Fr''. 555, Plu., ''AP'') mit [[δηκτήριος]] ib. (E.) und [[δηκτικός]] (Arist. usw.); δήξ, δηκός [[Holzwurm]] (Tz.) nach [[σφήξ]] usw. 3. Vom Präsens: [[δακνώδης]] [[beißend]], [[stechend]] (Hp., Gal.), [[δακνηρός]] ib. (Phld. u. a. nach [[ὀδυνηρός]] usw.), [[δακνίς]]· ὀρνέου [[εἶδος]] H., δακνᾶς [[Beißer]] (Phryn.). — Expressive Erweiterungen: [[δακνάζω]] (A. ''Pers''. 171, ''AP''), [[δαγκάνω]] (Hdn. usw.).<br />'''Etymology''': Der Aorist [[δακεῖν]] ist mit dem aind. Präsens ''dáśati'' [[er beißt]] formal identisch; das Perf. ''dadáṃśa'' (= gr. *δέδογκα) ebenso wie viele Nomina, z. B. ''dáṃśa''- [[Biß]], [[Bremse]] erweisen, daß α als Schwundstufe einer Nasalwurzel ''denḱ''- fungiert. Mithin ist δηκ- in [[δήξομαι]] usw. als sekundäre Hochstufe zu [[δακεῖν]] nach Muster von [[λήψομαι]]: [[λαβεῖν]] anzusehen. — Auch das Germanische hat mehrere Nomina bewahrt, z. B. ahd. ''zangar'' [[beißend]], [[scharf]], ''zanga'', anord. ''tǫng'' [[Zange]]; hierher noch alb. ''danë'' [[Zange]] aus *''donḱ''-''nā'' (vgl. Mann Lang. 28, 40).<br />'''Page''' 1,343-344 | |||
}} | |||
{{Chinese | |||
|sngr='''原文音譯'''：d£knw 打克挪<br />'''詞類次數'''：動詞（1）<br />'''原文字根'''：咬<br />'''字義溯源'''：咬^。保羅隱喻的用這字勸勉加拉太信徒要謹慎，不要相‘咬’相吞，免得彼此消滅（ 加5:15）<br />'''出現次數'''：總共（1）；加（1）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 咬（1） 加5:15 | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=[[δαγκάνω]]). Ἀπό ρίζα δακ + [[πρόσφυμα]] ν → δάκ-ν-ω καί μέ μετάπτωση δηκ.<br><b>Παράγωγα:</b> τό [[δάκος]] (=ζῶο βλαβερό, δάγκαμα), τό [[δακετόν]] (τό ἴδιο μέ τό προηγούμενο), [[δακέθυμος]] (πού ἐνοχλεῖ τήν καρδιά), [[δακνηρός]], [[δακνιστήρ]], [[δακνώδης]], ὠμοδάκης (=πού δαγκάνει ἄγρια), τό [[δῆγμα]] (=[[δάγκαμα]], [[κεντρί]]), [[δηγμός]], [[δήκτης]], [[δηκτικός]], ἡ [[δῆξις]] (δάγκαμα), [[δηξίθυμος]], [[δηκτήριος]], [[ὀφιόδηκτος]], [[ὀδάξ]] (=με τά δόντια), ὀδάζω (=νοιώθω ενόχληση). | |||
}} | |||
{{elmes | |||
|esmgtx=[[morder]] ref. a una serpiente ἀντὶ δὲ τοῦ συριγμοῦ δράκοντα δάκνοντα τὴν οὐράν <b class="b3">en lugar del silbido, (dibuja) una serpiente que se muerda la cola</b> P XIII 49 P XIII 419 | |||
}} | }} | ||
