3,277,020
edits
δάμνημι: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - " )" to ")"
(4) |
m (Text replacement - " )" to ")") |
||
| (39 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=damnimi | |Transliteration C=damnimi | ||
|Beta Code=da/mnhmi | |Beta Code=da/mnhmi | ||
|Definition=(v. also | |Definition=(v. also [[δαμνάω]]) = [[δαμάζω]], τὴν μὲν… δάμνημ' ἐπέεσσι Il.5.893; δάμνησι στίχας ἀνδρῶν ib.746, etc.; ἄνδρ' ἀγαθὸν πενίη δάμνησι Thgn.173; πενία… δ. λαόν Alc.92:—Med., ἵμερον, ᾧ τε σὺ πάντας δαμνᾷ ἀθανάτους Il.14.199; ἀλλά με χεῖμα δάμναται Od.14.488; Ἔρος δ. νόον Hes.Th.122, cf. Archil.85, A.Pr.165, Q.S.11.25:—Pass., πυκνὰ καρήαθ' ὑφ' Ἕκτορι δάμνατο Il.11.309; μηδ' οὕτω Τρώεσσιν ἔα δάμνασθαι Ἀχαιούς 8.244; Ἀχαιοὺς Τρωσὶν δαμναμένους 13.16; δάμναμαι A.Supp.904 (lyr.); imper. μηκέτι δάμναο θυμόν Maiist.51: pf. part. δεδαμναμένα [[forced]], [[seduced]], Leg.Gort.2.13. | ||
}} | |||
{{DGE | |||
|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> dór., eol. δάμνᾱμι<br /><b class="num">• Morfología:</b> lesb. pres. ind. 3<sup>a</sup> sg. δάμνᾱ Alc.364.1, para impf. ἐδάμνα v. [[δαμνάω]]; fut. act. 3<sup>a</sup> sg. δαμᾷ <i>Il</i>.1.61, δαμάᾳ <i>Il</i>.22.271, 3<sup>a</sup> plu. c. diéct. δαμόωσιν <i>Il</i>.6.368 (pero v. tb. 1 [[δαμάω]]), sigm. δαμάσσω <i>Il</i>.16.438, tard. δαμάσω <i>AP</i> 6.329 (Leonid.), v. med. 3<sup>a</sup> sg. δαμάσσεται <i>Il</i>.21.226, contr. δαμεῖται <i>PMag</i>.4.2907; aor. sigm. ἐδάμασσα <i>Il</i>.5.191, inf. δμῆσαι Hsch., part. δαμάσσας <i>Il</i>.21.90, δαμάσσαις Pi.<i>O</i>.9.92, v. med. ind. 3<sup>a</sup> sg. ἐδαμάσσατο <i>Od</i>.9.516, 3<sup>a</sup> plu. δαμάσαντο <i>Il</i>.10.210, part. δαμασσάμενος <i>Od</i>.9.454; aor. tem. v. med. opt. δάμοιτο <i>JHS</i> 38.1918.155.14 (Iconion, imper.); aor. rad. pas. ind. 3<sup>a</sup> sg. δάμη <i>Il</i>.21.383, 3<sup>a</sup> plu. δάμεν <i>Il</i>.8.344, subj. δαμείω <i>Od</i>.18.54, 2<sup>a</sup> sg. δαμήῃς <i>Il</i>.3.436, 2<sup>a</sup> plu. δαμήετε <i>Il</i>.7.72, opt. 3<sup>a</sup> sg. δαμείη <i>Il</i>.12.403, inf. δαμῆναι <i>Il</i>.15.522, δαμήμεναι <i>Il</i>.20.312, ind. δαμάσθην <i>Il</i>.19.9, ἐδαμάσθην <i>Od</i>.8.231, imperat. [[δμηθήτω]] <i>Il</i>.9.158, inf. δμηθῆναι A.R.3.469, part. δμηθέντα <i>Il</i>.4.99, dór. δμᾱθέντες A.<i>Pers</i>.906; perf. v. med.-pas. ind. 2<sup>a</sup> plu. δεδμήμεσθα <i>Il</i>.5.878, part. δεδμημένος Thgn.177, fem. δεδαμναμένα <i>ICr</i>.4.72.2.13 (Gortina V a.C.); plusperf. 3<sup>a</sup> sg. δέδμητο <i>Od</i>.3.305, 3<sup>a</sup> plu. δεδμήατο <i>Il</i>.3.183; fut. perf. 2<sup>a</sup> sg. δεδμήσεσθε <i>h.Ap</i>.543, cf. otros pres. [[δαμάζω]], [[δαμάω]], [[δαμνάω]]<br /><b class="num">A</b> tr. en v. act. o med.<br /><b class="num">I</b> c. suj. de pers. y compl. de anim. [[domar]], [[domesticar]] en v. med. (ἡμίονοι) τῶν κέν τιν' ἐλασσάμενος δαμασαίμην <i>Od</i>.4.637, en v. pas. (ἡμίονος) ἥ τ' ἀλγίστη δαμάσασθαι <i>Il</i>.23.655, (ἵπποι) εἰ μὲν ἐκ νέων δαμασθεῖεν X.<i>Mem</i>.4.1.3.<br /><b class="num">II</b> gener. c. compl. de pers. o de abstr. y frec. c. sent. fact.<br /><b class="num">1</b> [[hacer sucumbir]], [[doblegar]], [[derrotar]], [[vencer]] y euf. por [[matar]] c. suj. de pers. Κίκονες κλῖναν δαμάσαντες Ἀχαιούς <i>Od</i>.9.59, τὸν ... δαμάσσας ... ἐπεὶ βάλες ὀξέϊ δουρί al uno ya lo has doblegado ... al acertarle con la aguda lanza</i>, <i>Il</i>.21.90, cf. 5.191, 10.210, Opp.<i>H</i>.5.117, c. dat. instrum. μ' ἐδαμάσσατο οἴνῳ <i>Od</i>.9.516, de dioses y héroes ὅ μιν ... βίῃ καὶ χερσὶ δαμάσσας de Zeus respecto a Crono, Hes.<i>Th</i>.490, Γίγαντας ὃς ἐδάμασας de Heracles, Pi.<i>N</i>.7.90, c. compl. de abstr. ἀλλ', Ἀχιλεῦ, δάμασον θυμὸν μέγαν <i>Il</i>.9.496, c. suj. y compl. de animales (σῦν) ἀσθμαίνοντα λέων ἐδάμασσε βίηφιν al (jabalí) jadeante el león lo doblegó por la fuerza</i>, <i>Il</i>.16.826<br /><b class="num">•</b>c. suj. de dioses y compl. de pers. [[hacer perecer]] a alguien a manos de otro en dat. o c. ὑπό y dat. [[ἄγετε]] ..., θεοί, ... μητιάασθε ἠέ μιν ἐκ θανάτοιο σαώσομεν, ἦέ μιν ἤδη Πηλεΐδῃ Ἀχιλῆϊ δαμάσσομεν ¡vamos, dioses!, decidid si lo vamos a salvar de la muerte, o si lo vamos a hacer perecer ya a manos del Pelida Aquiles</i>, <i>Il</i>.22.176, τεὶ γὰρ Ἀλεξάνδρῳ δαμάσαι Alcm.70(b), σε Παλλὰς [[Ἀθήνη]] ἔγχει ἐμῷ δαμάᾳ <i>Il</i>.22.271, μ' ὑπὸ χερσὶ θεοὶ δαμόωσιν Ἀχαιῶν <i>Il</i>.6.368, cf. 16.438, sin dat. (Ζεύς) νῦν τοῦτον ἔτεισε, δάμασσε δὲ λαὸν Ἀχαιῶν (Zeus) ahora ha satisfecho a ése y ha derrotado a las huestes aqueas</i>, <i>Il</i>.9.118, τούσδε μοῖρ' ἐδάμασσε θεῶν a éstos los doblegó el hado de los dioses</i>, <i>Od</i>.22.413<br /><b class="num">•</b>c. suj. de cosa o abstr. y ac. de pers. τὸν δ' οὐ [[βέλος]] ... δάμασσεν pero el dardo no le doblegó, e.e. no le mató</i>, <i>Il</i>.5.106, cf. 1.61, [[ἀλλά]] ν[ιν] χρόνος [ἐδά] μασσε B.<i>Fr</i>.20A.19, τὰν ... πετραία [[βλάστα]] δάμασεν la mató un crecimiento de las rocas</i> S.<i>Ant</i>.827, tb. en v. med. οὔ τοι ἔτι ζωοῖσι μετέσσομαι, [[ἀλλά]] με χεῖμα δάμναται no voy a estar ya entre los vivos, pues el frío me está matando</i>, <i>Od</i>.14.488<br /><b class="num">•</b>en cont. deportivos ἀγῶν' ἐπιχώριον νίκαις τρισσαῖς ... δάμασσας ἔργῳ dominaste mediante tu esfuerzo, con una triple victoria, el certamen local</i> Pi.<i>P</i>.8.80, cf. <i>O</i>.9.92.<br /><b class="num">2</b> [[hacerse obedecer]], [[someter]], [[dominar]] en v. act. c. suj. de pers. y dat. instrum. τὴν μὲν ἐγὼ σπουδῇ δάμνημ' ἐπέεσσι a ella yo, a duras penas, la someto con mis palabras</i>, <i>Il</i>.5.893, tb. c. ὑπό y dat. τοὺς σοῖσιν ὑπὸ σκήπτροισι δαμάσσει les hará someterse bajo tu cetro</i> A.R.3.353, cf. 2.786<br /><b class="num">•</b>c. suj. de abstr. ἄνδρ' ἀγαθὸν πενίη πάντων δάμνησι μάλιστα a un hombre virtuoso, de entre todas las cosas la pobreza lo somete especialmente a su poder</i> Thgn.173<br /><b class="num">•</b>esp. de fuerzas como el amor [[subyugar]] οὐ [[γάρ]] πώ ποτέ μ' ὧδε θεᾶς ἔρος οὐδὲ γυναικὸς θυμὸν ... ἐδάμασσεν pues nunca hasta ahora me ha subyugado así el amor de una diosa ni de una mujer</i>, <i>Il</i>.14.316, cf. Sapph.1.3<br /><b class="num">•</b>en v. med. Ἔρος ὃς ... πάντων τε θεῶν πάντων τ' ἀνθρώπων δάμναται ... νόον καὶ ... βουλήν Eros, que subyuga la mente y la voluntad de todos los dioses y todos los hombres</i> Hes.<i>Th</i>.122, (Ζεύς) δάμναται Οὐρανίαν γένναν A.<i>Pr</i>.165<br /><b class="num">•</b>[[sujetar]], [[contener]] a un endemoniado <i>Eu.Marc</i>.5.4, cf. en v. pas. <i>PMag</i>.4.2907.<br /><b class="num">3</b> esp. c. compl. de mujeres y suj. de hombres, en v. act. [[hacer someterse]], [[someter en matrimonio]] ἐκ μὲν μ' ἀλλάων ἁλιάων ἀνδρὶ δάμασσεν de entre las demás diosas marinas, a mí me hizo someterme a un hombre</i>, <i>Il</i>.18.432<br /><b class="num">•</b>[[poseer]] sexualmente, B.1.118, A.R.1.218, 2.954<br /><b class="num">•</b>euf. [[forzar]], [[violar]] en v. med. <i>ICr</i>.4.72.2.11 (Gortina V a.C.), en v. pas. <i>ICr</i>.4.72.2.13 (Gortina V a.C.).<br /><b class="num">III</b> c. compl. de cosas<br /><b class="num">1</b> c. suj. de cosas o abstr. c. sign. peyor. [[dominar]], [[dañar]] ἔγχεα τε λογχωτὰ ξίφεα τ' ἀμφάκεα δάμναται εὐρώς a las lanzas puntiagudas y a las espadas de doble filo domeña la herrumbre</i> B.<i>Fr</i>.4.72, ἀρκοῦμαι δώροις, ἃ φθόνος οὐ δαμάσει estoy satisfecho con estos regalos que la envidia no dañará</i>, <i>AP</i> 6.329 (Leon.).<br /><b class="num">2</b> fig. [[mantener cuidado]], [[mantener limpio]] un terreno de labranza (ἀρούρας) ... δαμάσαι ἀπὸ πάσης δείσης καὶ θρύων <i>PSI</i> 4.316.6 (IV d.C.).<br /><b class="num">B</b> usos intr. en v. med.-pas. (pudiendo ser interpr. frec. como pas. de los usos anteriores)<br /><b class="num">I</b> c. suj. de pers. o colect.<br /><b class="num">1</b> [[sucumbir a o ante]], [[ser doblegado o abatido por]], [[morir]] gener. c. compl. en dat. o ὑπό c. dat. μή πως τάχ' ὑπ' αὐτοῦ δουρὶ δαμήῃς <i>Il</i>.3.436, cf. 5.653, Μενέλαον ... σῷ βέλεϊ δμηθέντα <i>Il</i>.4.99, ἐλέαιρε δ' Ἀχαιοὺς Τρωσὶν δαμναμένους <i>Il</i>.13.16, cf. 8.244, 20.312, ἵνα πληγῇσι δαμείω <i>Od</i>.18.54, ὀΐομαι ... ὑπ' ἐμοὶ δμηθέντα πύλας Ἀΐδαο περήσειν estoy seguro de que doblegado por mí vas a cruzar las puertas del Hades</i>, <i>Il</i>.5.646, πολλοὶ ... δάμεν Τρώων ὑπὸ χερσί <i>Il</i>.8.344, δαμασσάμενος φρένα οἴνῳ sucumbiendo mi mente al vino</i>, <i>Od</i>.9.454, cf. Nic.<i>Al</i>.29, θεῶν ἰότητι δαμάσθη <i>Il</i>.19.9, μαλακῷ δεδμημένοι ὕπνῳ <i>Il</i>.10.2, ἁλὶ γὰρ δέδμητο φίλον κῆρ su corazón era doblegado por el mar</i>, <i>Od</i>.5.454, τοὺς δ' Ἄρει δαμνημένους Semon.2.13, πᾶς δ' ἀπώλλυτο στρατὸς δαμασθεὶς ναΐοισιν ἐμβολαῖς A.<i>Pers</i>.279, cf. 906, δμηθῆναι ὑπὸ βουσί A.R.3.469, θανάτῳ ... δαμείην E.<i>Med</i>.650, νήμασι Μοιράων ἀλύτοισι δαμείς <i>IStratonikeia</i> 1203.4 (II/III d.C.), νούσοισι δαμείς abatido por las enfermedades</i>, <i>SB</i> 5883.8 (Cirene II/III d.C.), c. otras constr. o abs. ἐνὶ προμάχοισι δαμῆναι <i>Il</i>.15.522, εἰς ὅ κεν ... αὐτοὶ παρὰ νηυσὶ δαμήετε <i>Il</i>.7.72, cf. 12.403, ἐδαμάσθην κύμασιν ἐν πολλοῖς <i>Od</i>.8.231, ἰὼ πόλεως ἀγοὶ πρόμοι, δάμναμαι A.<i>Supp</i>.905, cf. S.<i>El</i>.845, πόλις δαμείη πᾶσα S.<i>Tr</i>.432, ὄψῃ δαμασθὲν [[ἄστυ]] Θηβαῖον τόδε verás sucumbir a esta ciudad de Tebas</i> E.<i>Ph</i>.563, δμαθέντες los muertos</i> E.<i>Alc</i>.127, χρεὼ ἦγε δαμῆναι A.R.2.817, δμαθεὶς [[βροτός]] un mortal al que le ha llegado la muerte</i> Cerc.3.2, c. pred. τοξευτὸς ... ἐκ Φοίβου δαμείς S.<i>Ph</i>.335.<br /><b class="num">2</b> [[someterse]], [[dejarse convencer]], [[obedecer]] τοι πολλοὶ δεδμήατο κοῦροι Ἀχαιῶν <i>Il</i>.3.183, (σοί) δεδμήμεσθα [[ἕκαστος]] <i>Il</i>.5.878, [[δμηθήτω]] ... καί μοι ὑποστήτω ¡que se deje convencer y que se someta a mí!</i>, <i>Il</i>.9.158, δέδμητο δὲ λαὸς ὑπ' αὐτῷ el pueblo estaba sometido por él</i>, <i>Od</i>.3.305, ἀνὴρ πενίῃ δεδμημένος Thgn.177, cf. <i>h.Ap</i>.543, tb. c. ὑπό y gen. ἐσλῶν γὰρ ὑπὸ χαρμάτων ... δαμασθέν dominado por nobles alegrías</i> Pi.<i>O</i>.2.20.<br /><b class="num">3</b> esp. c. suj. de mujeres [[someterse]] a un hombre, [[ser sometida]] por un hombre, c. dat. o ὑπό c. dat. ἄλοχοι δ' ἄλλοισι δαμεῖεν <i>Il</i>.3.301, de Clitemnestra μιν μοῖρα θεῶν ἐπέδησε δαμῆναι el destino divino la forzó a someterse (a Egisto)</i> <i>Od</i>.3.269, δμηθεῖσ' ὑπ' Ἰήσονι Hes.<i>Th</i>.1000, cf. B.9.64.<br /><b class="num">II</b> c. suj. de abstr.<br /><b class="num">1</b> [[doblegarse]], [[apaciguarse]], [[desaparecer]] Ξάνθοιο δάμη μένος <i>Il</i>.21.383.<br /><b class="num">2</b> [[imponerse]], [[prevalecer]] οὐ γὰρ μήποτε τοῦτο δαμῇ εἶναι μὴ ἐόντα que de ningún modo se imponga nunca esto: que existan cosas que no existen</i> Parm.B 7.1.<br /><b class="num">• Diccionario Micénico:</b> <i>da-ma-o-te</i>.<br /><b class="num">• Etimología:</b> De *<i>d°mneH2</i>-, cf. irl. <i>damnaim</i> y, sin infijo nasal, [[δαμάζω]] < *<i>d°m°H2</i>-, [[ἀδμής]] <*-<i>dmeH2</i>-, y en otras lenguas, het. <i>damašš-</i>/<i>damešš</i>-, ai. <i>damāyáti</i>, lat. <i>domāre</i>, etc. | |||
}} | |||
{{pape | |||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0522.png Seite 522]] Nebenform von [[δαμνάω]], [[δαμάω]], [[δαμάζω]]; Homer: [[δάμνημι]] Iliad. 5, 893; δάμνησι Il ad. 5, 746. 8, 390. 21, 401 Odyss. 1, 100; medium: δάμνᾳ, statt δάμνασαι, wie δύνᾳ δύνασαι und [[ἐπίστᾳ]] ἐπίστασαι, Iliad. 14. 199. Bekker δαμνᾷ, medium von [[δαμνάω]], Aristarch wahrscheinlich δάμνᾳ, s. Scholl.; δάμναται Odyss. 14, 488; passivum: δάμνατο Iliad. 11, 309; δάμνασθαι Iliad. 8, 244. 15, 376; δαμναμένους Iliad. 13, 16. 353. – Aesch. Suppl. 882; h. Ven. 17; Hes. Th. 122; Aesch. Prom. 164; Bacchyl. bei Plut. Num. 20. | |||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=<i>c.</i> [[δαμάζω]]. | |||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=δάμνημι, ep. en poët.; aor. (ἐ)δαμασσ-; aor. pass. (ἐ)δάμην, 3 plur. δάμεν, conj. 1 sing. δαμείω, 2 sing. δαμήῃς, 2 plur. δαμήετε, inf. δαμῆναι en δαμήμεναι; aor. pass. ἐδμήθην, imperat. 3 sing. δμηθήτω, ptc. acc. sing. δμηθέντα, Dor. nom. plur. δμαθέντες; perf. med.-pass. δέδμημαι, 1 plur. δεδμήμεσθα, 3 plur. δεδμήαται; plqperf. 3 plur. ἐδεδμήατο, ptc. δεδμημένος; fut. δαμάσσω overweldigen, doden:; εἴ χ’ ὑπ’ ἐμοί γε θεὸς δαμάσῃ μνηστῆρας als de godheid door mijn hand de vrijers overweldigt Od. 21.213; δμαθέντας ἀνίστη hij liet de doden weer opstaan Eur. Alc. 127; met zaak als subj.: τὸν δ’ οὐ βέλος... δάμασσεν maar de pijl doodde hem niet Il. 5.106. onderwerpen, bedwingen, ook med.:; μ’ ἐδαμάσσατο οἴνῳ hij had mij door wijn bedwongen Od. 9.516; pass.:; ἦ ῥά νύ τοι πολλοὶ δεδμήατο κοῦροι Ἀχαιῶν waarachtig, klaarblijkelijk zijn er in grote getale jonge Achaeërs aan u onderworpen (lett. plqperf.) Il. 3.183; δέδμητο δὲ λαὸς ὑπ’ αὐτῷ het volk was aan hem onderworpen Od. 3.305; spec. bij uithuwelijking:; ἀνδρὶ δάμασσεν hij heeft mij aan een man onderworpen Il. 18.432; pass.:; ἄλοχοι δ’ ἄλλοισι δαμεῖεν mogen hun vrouwen aan andere mannen onderdanig zijn Il. 3.301; met zaak als subj. overmannen:; μ’... ἔρος... θυμόν... ἐδάμασσεν een liefdesverlangen heeft mijn hart overmand Il. 14.316; pass.:; ὅτε μιν μοῖρα θεῶν ἐπέδησε δαμῆναι toen het lot van de goden haar dwong te bezwijken Od. 3.269; overdr. pass.:; δμηθήτω laat hij zich laten vermurwen Il. 9.158; anders overdr.: οὐ μήποτε τοῦτο δαμῇ εἶναι μὴ ἐόντα nooit zal dit afgedwongen worden: dat niet-zijnden bestaan Parm. B 7.1. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''δάμνημι:''' Hom. = [[δαμάζω]]. | |||
}} | |||
{{Autenrieth | |||
|auten=ipf. (ἐ）δάμνᾶ, fut. [[δαμᾷ]], δαμάᾷ, [[δαμόωσι]], aor. ἐδάμα(ς）σα, [[pass]]. δάμναμαι, 2 [[sing]]. [[δαμνᾷ]], [[pass]]. aor. 1 ἐδμήθην, imp. [[δμηθήτω]], [[part]]. [[δμηθείς]], [[also]] ἐδαμάσθην, δαμνάσθη, aor. 2 [[ἐδάμην]], [[δάμη]], 3 pl. [[δάμεν]], subj. [[δαμείω]], δαμήῃς, -ήῃ, -ήετε, opt. δαμείη, 3 pl. -εῖεν, inf. -[[ῆναι]], -ήμεναι, [[part]]. -είς, perf. δεδμήμεσθα, [[part]]. [[δεδμημένος]], plup. δεδμήμην, [[δέδμητο]], [[δέδμηντο]], [[δεδμήατο]], [[mid]]. aor. (ἐ）δαμασσάμην, subj. [[δαμάσσεται]], etc.: [[tame]], [[subdue]], [[mid]]., [[for]] [[oneself]]; of [[taming]], ‘[[breaking]]’ animals, Il. 17.77, Od. 4.637 (cf. ἱπποδάμος); subjecting as a [[wife]], Il. 18.432, Il. 3.301 (cf. [[δάμαρ]]); and, [[generally]], of ‘reducing to [[subjection]],’ ‘overcoming,’ in [[war]] or [[otherwise]], ‘laying [[low]]’ in [[battle]]; of things as [[well]] as of persons, τὸν δ' οὐ [[βέλος]] ὠκὺ δάμασσεν, Il. 5.106, 391; met., [[ἔρος]] θῦμόν, Il. 14.316, etc.; [[pass]]. freq. in [[all]] the [[above]] relations. | |||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=[[δάμνημι]] (Α)<br /><b>1.</b> [[δαμάζω]], [[καταβάλλω]] (α. «δάμνησι στίχας ἀνδρῶν» — κατανικά τις σειρές των πολεμιστών<br />β. «[[αλλά]] με χεῖμα δάμναται» — [[αλλά]] μέ καταβάλλει η [[κακοκαιρία]])<br /><b>2.</b> (μτχ. θηλ. ενεστ. ως ουσ.) [[δαμναμένη]], η<br />α) το [[φυτό]] [[κατανάγκη]], ορνιθόπους<br />β) το [[φυτό]] [[κήμος]], λεοντοπέταλο.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο ενεστ. [[δάμνημι]] (αιολ. <i>δάμναμι</i>) ανάγεται σε [[ρίζα]] <i>dm</i>-<i>n</i>-(<i>ā</i>)- που σημαίνει «[[δαμάζω]], [[υποτάσσω]] καταναγκαστικά, [[εξημερώνω]] (για ζώα και [[κυρίως]] άλογα)» και αντιστοιχεί επακριβώς στο αρχ. ιρλ. <i>damnain</i> «[[δένω]] [[σφιχτά]], [[τιθασεύω]], [[δαμάζω]]». Το θ. <i>δαμα</i>- του αορ. <i>εδάμασα</i>, από τον οποίο προήλθε και το [[δαμάζω]], ανάγεται σε IE <i>dm∂</i>- ([[πρβλ]]. και [[αδάματος]], [[δαμαίος]], [[δαμάλης]], [[δάμαλις]], [[πανδαμάτωρ]], [[πανδαμάτειρα]]), ενώ το θ. -<i>δμη</i>- (-<i>δμᾱ</i>), που εμφανίζεται στα <i>ά</i>-<i>δμη</i>-<i>τος</i>, <i>α</i>-<i>δμή</i>-<i>ς</i>, <i>δμη</i>-<i>τός</i>, <i>νεο</i>-<i>δμής</i>, προέρχεται από <i>dm</i><i>ā</i>- (Και οι δύο ρίζες μπορούν να ερμηνευθούν ως μεταπτωτικές βαθμίδες μιας αρχικής κοινής ΙΕ ρ. <i>dem</i><i>ā</i>-). Οι τύποι που απαντούν στις άλλες ινδοευρ. γλώσσες δεν έχουν άμεση [[σύνδεση]] με τους ελληνικούς. Η Χεττική στη λ. <i>damaš</i>-<i>zi</i> παρουσιάζει θ. <i>damaš</i>- με σιγματική [[παρέκταση]] που αντιστοιχεί στο ελλ. <i>δαμα</i>-, η λ. [[πανδαμάτωρ]] αντιστοιχεί στο λατ. <i>domitor</i>, αρχ. ινδ. <i>damitar</i>, [[αλλά]] ίσως πρόκειται για ανεξάρτητους παράλληλους σχηματισμούς και το β' συνθετικό -<i>δαμος</i> απαντά στην αρχ. Ινδική ως -<i>dama</i>- ([[πρβλ]]. [[ιππόδαμος]]: <i>arim</i>- <i>dama</i>-). Οι αρχαίοι ενεστώτες <b>λατ.</b> <i>dom</i><i>ā</i><i>re</i> <b>αρχ. ινδ.</b> <i>dam</i><i>ā</i><i>yati</i>, <b>γοτθ.</b> <i>gatamjan</i> δεν απαντούν σε αντίστοιχους τύπους της Ελληνικής. Τέλος, [[παρά]] τις αμφισβητήσεις, θεωρείται πιθανή μια αρχική [[συγγένεια]] με τις λέξεις [[δόμος]], [[δεσπότης]]. | |||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''δάμνημι:''' = [[δαμάζω]], σε Ομήρ. Ιλ.· — Μέσ., σε Όμηρ.· — Παθ., ὑφ'Ἕκτορι [[δάμνατο]], σε Ομήρ. Ιλ. | |||
}} | |||
{{ls | |||
|lstext='''δάμνημι''': [[δαμάζω]], τ ὴν μὲν … δάμνημ᾿ ἐπέεσσιν Ἰλ. Ε. 893· δάμνησι στίχας ἀνδρῶν [[αὐτόθι]] 746, κτλ.· οὕτω καὶ ἐν τῷ μέσ. τύπ., ἵμερον, ᾧ τε σὺ πάντας δαμνᾷ ἀθανάτως Ἰλ. Ξ. 199· [[ἀλλά]] με [[χεῖμα]] δάμναται Ὀδ. Ξ. 488, πρβλ. Ἡσ. Θ. 122, Ἀρχίλ. 78, Αἰσχύλ. Πρ. 164. ‒ Παθ., ὑφ᾿ Ἕκτορι δάμνατο Ἰλ. Λ. 309· Τρώεσσιν ἔα δάμνασθαι Ἀχαιοὺς Θ. 244· Ἀχαιοὺς Τρωσὶν δαμναμένους Ν. 16· δάμναμαι Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 904. | |||
}} | |||
{{etym | |||
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[tame]], [[subdue]], [[conquer]], especially of horses.<br />Other forms: 3. sg. also <b class="b3">δαμνᾳ̃</b> (for Aeol. [[δάμνα]], Schwyzer 694), aor. <b class="b3">δαμάσ(σ)αι</b>, intr. [[δαμῆναι]], perf. [[δέδμημαι]] (Il.); to <b class="b3">δαμάσ(σ)αι</b> new present [[δαμάζω]] (A.), fut. [[δαμάσσω]], 3. sg. <b class="b3">δαμᾳ̃</b> (Il.), aor. Pass. <b class="b3">δαμα-σ-θῆναι</b> (Il.), also (after [[δέδμημαι]]) [[δμηθῆναι]] (Il.)<br />Compounds: <b class="b3">ὑπο-</b>. as first member in <b class="b3">δάμν-ιππος</b> (Orph.)<br />Derivatives: [[δμητήρ]] ([[ἵππων]]) [[tamer]] (h. Hom., Alkm.), f. [[δμήτειρα]] (Il.), [[δμῆσις]] ([[ἵππων]]) [[taming]] (Il.); <b class="b3">ἀ-δμής</b>, <b class="b3">-τος</b> f. m. [[untamed]], [[unmarried]] (Od.), also <b class="b3">ἄ-δμη-τος</b> <b class="b2">id.</b> (Il.) and <b class="b3">ἀ-δάμα-σ-τος</b> (Il.), <b class="b3">ἀ-δάμα-τος</b> (trag.), [[δματέα]] (Dor.). [[δαμαστέα]] H.; on [[ἀδάμας]] s. s. v. - Isolated <b class="b3">δαμα-</b> and <b class="b3">δαμν-</b>: [[Δαμαῖος]] [[tamer]] of Poseidon (Pi.), [[δαμάτειρα]] (AP), <b class="b3">παν-δαμάτωρ</b> [[alltamer]] (Il.), late f. [[πανδαμάτειρα]]; [[δάμασις]] and [[δαμαστικός]] (sch.), [[δαμάστης]] ([Epich.] 301 [?], gloss.); <b class="b3">δαμνῆτις δαμάζουσα</b>, [[τιμωρός]]; <b class="b3">δάμνος ἵππος</b>. [[Τυρρηνοί]] H. - [[δαμασώνιον]] and [[δαμναμένη]] plant names (Dsc., Ps.-Dsc.; for love, Strömberg Pflanzennamen 92). - On [[δαμάλης]] s. s. v. Not here [[δμώς]], s. v.<br />Origin: IE [Indo-European] [199] <b class="b2">*demh₂-</b> [[tame]]<br />Etymology: The present [[δάμνημι]], Aeol. [[δάμναμι]] agrees with OIr. [[damnaim]] [[bind]], [[tame (horses)]] from <b class="b2">*dm̥-n-eh₂-mi</b>, from a disyllabic root <b class="b2">*demh₂-</b> seen in <b class="b3">δαμά-σαι</b>, where <b class="b3">*δεμα-</b> was reshaped to <b class="b3">δαμα-</b>, partly after <b class="b3">-δαμο-</b> < <b class="b2">*dmh₂-o</b>; zero grade <b class="b2">*dm̥h₂-</b> in <b class="b3">δμη-θῆναι</b> (Dor. <b class="b3">δμα-</b>). Many representatives (note Hitt. [[damaš-zi]] [[he forces]], [[urges]]). Note <b class="b3">παν-δαμάτωρ</b> = Lat. [[domitor]], Skt. [[damitár-]]; they may be independent parallel formations. As second member in compounds <b class="b3">ἱππό-]δαμος</b> (Il.) = Skt. [[ariṃ-]]][[dama-]] [[conquering the enemy]] (from <b class="b2">*domh₂-o-</b>?); (<b class="b3">ἄ-)δμητος</b>: Skt. [[dāntá-]] from <b class="b2">*dm̥h₂-to-</b> (independent Lat. [[domitus]]). - The old presents Lat. [[domāre]] = Skt. [[damāyáti]] and OHG [[zamōn]], Goth. [[ga-tamjan]], NHG [[zähmen]] = Skt. [[damáyati]] are not found in Greek. - Not to the old word for [[house]] (s. [[δόμος]] and [[δεσπότης]]). | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt== [[δαμάζω]]<br />Il.:—Mid., Hom.:—Pass., ὑφ' Ἕκτορι [[δάμνατο]] Il. | |||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''δάμνημι''': {dámnēmi}<br />'''Forms''': 3. sg. auch [[δαμνᾷ]] (viell. für äol. [[δάμνα]], Schwyzer 694), Aor. δαμάσ(σ)αι, intr. [[δαμῆναι]], Perf. [[δέδμημαι]] (alles poet. seit Il.); zu δαμάσ(σ)αι neugebildetes Präsens [[δαμάζω]] (A. usw.), Fut. δαμάσσω, 3. sg. [[δαμᾷ]] (Il.), Aor. Pass. δαμασ-θῆναι (Il. usw.), auch (nach [[δέδμημαι]] usw.) δμηθῆναι (Il. usw.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[bezähmen]], [[bändigen]], [[bewältigen]], bes. von Pferden.<br />'''Composita''': Komp. ὑπο-.<br />'''Derivative''': Ableitungen: [[δμητήρ]] (ἵππων) [[Bändiger]] (''h''. ''Hom''., Alkm.), f. [[δμήτειρα]] (Il.), [[δμῆσις]] (ἵππων) [[Bändigung]] (Il.); [[ἀδμής]], -τος f. m. [[ungebändigt]], [[unverheiratet]] (seit Od.), auch [[ἄδμητος]] ib. (seit Il.), daneben ἀδάμασ-τος (Il. usw.), [[ἀδάματος]] (Trag.), δματέα (dor.). δαμαστέα H.; zu [[ἀδάμας]] s. bes. — Vereinzelt belegte Simplicia der Wurzelformen δαμα- und, mit Anschluß an [[δάμνημι]], δαμν-: [[Δαμαῖος]] [[Rossebändiger]], Beiwort des Poseidon (Pi.), [[δαμάτειρα]] (''AP''), [[πανδαμάτωρ]] [[Allbändiger]] (poet. seit Il.), spätes f. [[πανδαμάτειρα]]; [[δάμασις]] und [[δαμαστικός]] (Sch.), δαμάστης ([Epich.] 301 [?], Gloss.); [[δαμνῆτις]]· δαμάζουσα, [[τιμωρός]]; δάμνος· [[ἵππος]]. Τυρρηνοί H.; als Vorderglied in [[δάμνιππος]] (Orph.) usw. — [[δαμασώνιον]] und [[δαμναμένη]] Pflanzennamen (Dsk., Ps.-Dsk.; als Liebesmittel, Strömberg Pflanzennamen 92). — Zu [[δαμάλης]] s. bes. Kaum hierher [[δμώς]], s. d.<br />'''Etymology''': Das Präsens [[δάμνημι]], äol. δάμναμι hat eine genaue Entsprechung in air. ''damnaim'' ‘festbinden, (Pferde) bändigen’ und geht wie dies auf eine zweisilbige Wurzel zurück, die in δαμάσαι zutage tritt; daneben die einsilbige langvokalische Form in δμηθῆναι (dor. δμα-). Die Sippe hat zahlreiche Vertreter, besonders im Altindischen, Lateinischen, Germanischen und Keltischen (in Betracht kommt noch heth. ''damaš''-''zi'' [[er drückt]], [[bedrängt]] mit ''s''-Erweiterung [Kronasser Vgl. Laut- u. Formenlehre 175]), aber die verschiedenen Wörter stimmen nur selten zueinander. Zu bemerken indessen [[πανδαμάτωρ]] = lat. ''domitor'', aind. ''damitár''-; es kann sich jedoch dabei um unabhängige Parallelbildungen handeln. Dazu als Hinterglied in Zusammenbildungen ἱππό-]δαμος (seit Il.) = aind. ''ariṃ''-]''dama''- [[den Feind bewältigend]]; fraglicher dagegen (ἄ-)δμητος: aind. ''dāntá''- (sicher Neubildung lat. ''domitus''). — Die alten Präsentia lat. ''domāre'' = aind. ''damāyáti'' bzw. ahd. ''zamōn'' (hierher viell. heth. ''damaš''-''zi'' s. o.) und got. ''ga''-''tamjan'', nhd. ''zähmen'' = aind. ''damáyati'' sind im Griechischen nicht vertreten. — Ursprüngliche Verwandtschaft mit dem alten Worte für [[Haus]] (s. [[δόμος]] und [[δεσπότης]]) ist möglich.<br />'''Page''' 1,346 | |||
}} | }} | ||
