3,242,269
edits
γόμφος: Difference between revisions
From LSJ
m
LSJ1 replacement
mNo edit summary |
m (LSJ1 replacement) |
||
| (13 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=gomfos | |Transliteration C=gomfos | ||
|Beta Code=go/mfos | |Beta Code=go/mfos | ||
|Definition=ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[bolt]], for [[ship]]-[[building]], Od.5.248; for other uses, Hes. Op.431, A.Th.542; [[dowel]], SIG246ii40 (Delph., iv B. C.); γόμφοις καὶ περόνῃσιν ἀρηρότε Parm.1.20; γόμφῳ ἢ κόλλῃ ἢ ἁφῇ Arist.Ph.227a17, cf. Metaph.1052a24: generally, [[bond]], [[fastening]], as of the [[cross]]-[[rib]]s of [[Egyptian]] [[canoe]]s, Hdt.2.96; of the [[ankle]]-[[joint]], Arist.PA654b21; of the in visible [[bond]]s uniting the partieles of the [[body]], Pl.Ti.43a: metaph., γόμφοι [[κατάστοργος|κατάστοργοι]], of [[love]], Emp.87; τῶνδ' ἐφήλωται… γόμφος διαμπάξ these things are [[determined]], A.Supp.945:—acc. to EM238.4, γ. were prop. of [[wood]]; but cf. γ. χαλκοί IG9 (1).691 (Corc.), γ. σιδηροῖ Plb.13.7.9.<br><span class="bld">2</span> [[instrument]] for [[cautery]], Hippiatr.97.<br><span class="bld">3</span> = [[γομφίος]], Hsch.<br><span class="bld">II</span> [[sea]]-[[fish]] = [[γομφάριον]] ([[mullet]]), | |Definition=ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[bolt]], for [[ship]]-[[building]], Od.5.248; for other uses, Hes. Op.431, A.Th.542; [[dowel]], SIG246ii40 (Delph., iv B. C.); γόμφοις καὶ περόνῃσιν ἀρηρότε Parm.1.20; γόμφῳ ἢ κόλλῃ ἢ ἁφῇ Arist.Ph.227a17, cf. Metaph.1052a24: generally, [[bond]], [[fastening]], as of the [[cross]]-[[rib]]s of [[Egyptian]] [[canoe]]s, [[Herodotus|Hdt.]]2.96; of the [[ankle]]-[[joint]], Arist.PA654b21; of the in visible [[bond]]s uniting the partieles of the [[body]], Pl.Ti.43a: metaph., γόμφοι [[κατάστοργος|κατάστοργοι]], of [[love]], Emp.87; τῶνδ' ἐφήλωται… γόμφος διαμπάξ these things are [[determined]], A.Supp.945:—acc. to EM238.4, γ. were prop. of [[wood]]; but cf. γ. χαλκοί IG9 (1).691 (Corc.), γ. σιδηροῖ Plb.13.7.9.<br><span class="bld">2</span> [[instrument]] for [[cautery]], Hippiatr.97.<br><span class="bld">3</span> = [[γομφίος]], [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]<br><span class="bld">II</span> [[sea]]-[[fish]] = [[γομφάριον]] ([[mullet]]), ''Glossaria'' (Cf.Skt. jámbhas '[[tooth]]', Lith. žam̃bas '[[edge]] of a [[beam]]', etc.) | ||
}} | |||
{{DGE | |||
|dgtxt=<span class="bld">I</span><br><span class="bld">1</span> [[perno]], [[espiga]] para la [[construcción]] de [[nave]]s Od.5.248, Archimel.SHell.202.3, Plu.2.321e, A.R.2.614, Nonn.D.40.459<br>• para otros usos, Hes.Op.431, A.Th.542<br>• [[clavija]] que ensamblaba los [[madero]]s en las canoas egipcias, Hdt.2.96.<br><span class="bld">2</span> [[clavo]], CID 2.59I.19, 20 (IV a.C.), γόμφοι χάλκεοι IG 9(1).691.11 (Corcira IV/III a.C.), γόμφοι σιδηροῖ Plb.13.7.9, γόμφοις καὶ περόνῃσιν ἀρηρότε Parm.B 1.20, γόμφῳ ἢ κόλλῃ ἢ ἁφῇ Arist.Ph.227a17, en una metáf. γένειον ... χελύνειον γόμφοισι συνηρμοσμένον ref. a las [[muela]]s, Hp.Ep.23, cf. Hsch.<br>•fig. τῶνδ' ἐφήλωται [[τορῶς]] γ. [[διαμπάξ]] A.Supp.945.<br>3 fig. en plu. [[lazo]]s, [[ligamento]]s [[invisible]]s del [[amor]] γόμφοι κατάστοργοι Emp.B 87, que unen las partículas del [[cuerpo]], Pl.Ti.43a.<br><span class="bld">II</span> medic.<br><span class="bld">1</span> anat. [[coyuntura]] del [[tobillo]], Arist.PA 654b21<br>• [[coyuntura]] de la [[extremidad]] delantera de un [[caballo]] [[κοτύλη]]ς ὁ [[κόνδυλος]], ὃν λέγομεν γόμφον Hippiatr.26.3.<br><span class="bld">2</span> cirug. [[instrumento]] para el [[cauterio]], Hippiatr.96<br>• [[escara]] producida por el [[cauterio]], Hippiatr.96.1.<br><span class="bld">III</span> ict. [[mújol]], [[capitón]], Cyran.4.11.2, Gloss.2.264.<br>Etimología: Tema verbal en grado o como ai. jámbha- ‘[[diente]]’, aesl. zǫbŭ ‘[[diente]]’, lituan. žambas ‘[[arista]]’, let. zùobs ‘[[diente]]’. | |||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0501.png Seite 501]] ὁ, VLL. [[σφήν]], Schol. Ar. Equ. 461 σφῆνες οἱ συνείροντες τὰς σανίδας, ein keilförmiger, starker Nagel, bes. zum Zusammenfügen des Schiffsgebälks, Od. 5, 248, [[ἅπαξ]] εἰρημέν.; Ap. Rh. 2, 613; vgl. Antiphil. 27 (IX, 306) [[γόμφος]] δ' [[οὐκέτι]] χαλκὸς ἐν ὁλκάσιν οὐδὲ [[σίδηρος]], ἀλλὰ λίνῳ τοίχων ἁρμονίη δέδεται, woraus, wie aus σιδηροῖ γ. Pol. 13, 7, 9 hervorgeht, daß sie nicht ausschließlich von Holz waren (vgl. [[ἧλος]]). Nagel am Pflug, Hes. O. 429; vgl. Agath. 30 (VI, 41); u. sonst Nagel, Aesch. Spt. 524; Plat. Tim. 43 a; Arist. Metaph. 9, 1 stellt κόλλῃ ἢ γόμφῳ ἢ συνδέσμῳ zusammen; Luc. Gall. 24 μοχλοί, γόμφοι, ἧλοι. – Bei Her. 2, 96 scheinen es Holzlatten zu sein, welche die Schiffsbretter zusammenhalten; Arist. de part. anim. 2, 9 braucht es von der Vergliederung zweier Knochen durch ein Sprungbein. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0501.png Seite 501]] ὁ, VLL. [[σφήν]], Schol. Ar. Equ. 461 σφῆνες οἱ συνείροντες τὰς σανίδας, ein keilförmiger, starker Nagel, bes. zum Zusammenfügen des Schiffsgebälks, Od. 5, 248, [[ἅπαξ]] εἰρημέν.; Ap. Rh. 2, 613; vgl. Antiphil. 27 (IX, 306) [[γόμφος]] δ' [[οὐκέτι]] χαλκὸς ἐν ὁλκάσιν οὐδὲ [[σίδηρος]], ἀλλὰ λίνῳ τοίχων ἁρμονίη δέδεται, woraus, wie aus σιδηροῖ γ. Pol. 13, 7, 9 hervorgeht, daß sie nicht ausschließlich von Holz waren (vgl. [[ἧλος]]). Nagel am Pflug, Hes. O. 429; vgl. Agath. 30 (VI, 41); u. sonst Nagel, Aesch. Spt. 524; Plat. Tim. 43 a; Arist. Metaph. 9, 1 stellt κόλλῃ ἢ γόμφῳ ἢ συνδέσμῳ zusammen; Luc. Gall. 24 μοχλοί, γόμφοι, ἧλοι. – Bei Her. 2, 96 scheinen es Holzlatten zu sein, welche die Schiffsbretter zusammenhalten; Arist. de part. anim. 2, 9 braucht es von der Vergliederung zweier Knochen durch ein Sprungbein. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{bailly | ||
| | |btext=ου (ὁ) :<br /><b>1</b> cheville (de fer <i>ou</i> de bois) pour lier ensemble les pièces d'un navire;<br /><b>2</b> [[latte]] <i>ou</i> traverse de bois pour soutenir les planches d'un navire.<br />'''Étymologie:''' DELG <i>skr.</i> jámbha « dent », d'où idée de « pointe, cheville ». | ||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=[[γόμφος]] -ου, ὁ pin, nagel, bout, om iets vast te zetten, van hout of ijzer; uitbr. voor andere verbindingen:; ἀοράτοις... γόμφοις met onzichtbare nagels (om de deeltjes van het lichaam bij elkaar te houden) Plat. Tim. 43a; overdr.: γόμφοι... κατάστοργοι de spijkervaste banden van de liefde Emped. B 87. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''γόμφος:''' ὁ<br /><b class="num">1</b> гвоздь, шип; болт, тж. колышек Hom., Hes., Aesch., Plat., Arst., Polyb., Luc.;<br /><b class="num">2</b> [[связывающая планка]], [[перемычка]], [[скрепа]]: περὶ γόμφους περιείρειν τὰ ξύλα Her. соединять бревна скрепами;<br /><b class="num">3</b> [[сочленение]] ([[ἀστράγαλος]] [[οἶον]] γ. Arst.). | |||
}} | }} | ||
{{ | {{etym | ||
| | |etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: peg, bolt, nail' (Od.); also a fish name (Gloss.; Strömberg Fischnamen 36), [[tooth]] (H.).<br />Derivatives: [[γομφίος]] ([[ὀδών]]) [[grinder-tooth]] (Ion.-Att.), [[γομφίτης]] [[kind of styrax]] (Aët.; Redard Les noms grecs en <b class="b3">-της</b> 70), [[γομφάριον]] fish name (Sch.). - Denom. [[γομφόομαι]], <b class="b3">-όω</b> [[fasten with bolt or nails]] (A.) with [[γόμφωσις]] (Gal.), [[γόμφωμα]] [[frame-work]], [[peg]] (Plu.); [[γομφωτήρ]] [[shipbuilder]] (AP), [[γομφωτήριον]] [[tenon]] (Delos IIIa); <b class="b3">γομφωτικη τέχνη</b> [[shipbuilding]] (Pl.). - [[γομφιάζω]] [[have toothache]], [[gnash the teeth]] (LXX) with [[γομφιασμός]] (LXX) and [[γομφίασις]] (Dsc.).<br />Origin: IE [Indo-European] [369] <b class="b2">*ǵembh-</b>, <b class="b2">ǵombhos</b> <b class="b2">bite; cutting tooth</b><br />Etymology: Old word for [[tooth]], prob. [[cutting tooth]]: Skt. <b class="b2">jámbha-</b>, Alb. <b class="b2">dhëmb</b>, OCS <b class="b2">zǫbъ</b>, Latv. <b class="b2">zùobs</b>, Toch. A [[kam]], B [[keme]]; cf. <b class="b3">κόμβους ὀδόντας γομφίους</b> H. (Illyrian? Krahe IF 60, 297). With metaph. meaning, e. g. OHG [[kamb]] [[comb]], and Lith. <b class="b2">žam̃bas</b> [[sharp side]]. - On the deviant meaning in Greek (from the use of the cutting teeth as pegs) s. Porzig Gliederung 184f. - Verbs in Skt. iterative <b class="b2">jambháyati</b> [[grind]]; and Lith. <b class="b2">žembiù</b>, <b class="b2">žem̃bti</b> [[cut]], OCS <b class="b2">zębǫ</b> [[tear up]]; on the meanings see Narten KZ 79 (1965) 255ff.. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{mdlsj | ||
| | |mdlsjtxt=[Prob. [[akin]] to [[γαμφηλαί]].]<br />a [[bolt]], for [[ship]]-[[building]], Od.; and for [[other]] uses, Hes., Aesch.:—[[generally]], any [[bond]] or [[fastening]], of the [[cross]]-ribs of canoes, Hdt. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 31: | Line 40: | ||
|lsmtext='''γόμφος:''' ὁ, [[καρφί]], μεταλλικό ή ξύλινο, για τη [[ναυπήγηση]] πλοίων, σε Ομήρ. Οδ.· και για άλλες χρήσεις, σε Ησίοδ., Αισχύλ.· γενικά, [[κάθε]] είδος συνδέσμου ή ασφάλειας· λέγεται για τα ξύλα ή τις σανίδες που συνδέουν τις πλευρές των αιγυπτιακών λέμβων, σε Ηρόδ. (πιθ. συγγενές προς το [[γαμφηλαί]]). | |lsmtext='''γόμφος:''' ὁ, [[καρφί]], μεταλλικό ή ξύλινο, για τη [[ναυπήγηση]] πλοίων, σε Ομήρ. Οδ.· και για άλλες χρήσεις, σε Ησίοδ., Αισχύλ.· γενικά, [[κάθε]] είδος συνδέσμου ή ασφάλειας· λέγεται για τα ξύλα ή τις σανίδες που συνδέουν τις πλευρές των αιγυπτιακών λέμβων, σε Ηρόδ. (πιθ. συγγενές προς το [[γαμφηλαί]]). | ||
}} | }} | ||
{{ | {{ls | ||
| | |lstext='''γόμφος''': ὁ, [[ἧλος]] ἐκ μετάλλου ἢ ξύλου, [[σφήν]], ἐν τῆ κατασκευῇ πλοίου, Ὀδ. Ε΄, 248· καὶ δι’ ἄλλας χρήσεις, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 429, Αἰσχύλ. Θήβ. 542·― [[καθόλου]], πᾶν [[εἶδος]] συνδέσμου ἢ ἀσφαλίσεως, ὡς ἐν Ἡροδ. 2. 96, γόμφοι, [[εἶναι]] τὰ τὰς πλευρὰς τῶν Αἰγυπτιακῶν λέμβων συνδέοντα ξύλα ἢ σανίδια· ἐν Ἀριστ. Ζ. Μ. 2. 9, 5, ἐπὶ τοῦ συνδέσμου τοῦ γόνατος, πρβλ. 4. 10, 60, Φυσ. 5. 3, 7·― μεταφ., τῶνδ’ ἐφήλωται… [[γόμφος]], ἴδε [[ἐφηλόω]].― Οἱ Γραμματικοὶ διακρίνουσι τὸ [[γόμφος]] ἀπὸ τοῦ [[ἧλος]], ὡς ἂν τὸ πρῶτον ἦτο ἐκ ξύλου, τὸ δὲ δεύτερον ἐκ μετάλλου· ἀλλὰ γόμφοι χαλκοῖ ἀπαντᾷ ἐν Συλλ. Ἐπιγρ. 1838. 11· γ. σιδηροῖ ἐν Πολυβ. 13. 7, 9· φαίνεται δὲ [[μᾶλλον]] ὅτι ἡ διαφορὰ ἦτο εἰς τὸ [[μέγεθος]], [[καθόσον]] ὁ [[γόμφος]] ἦτο μεγαλείτερος, ἴδε Σχόλ. εἰς Ἀριστοφ. Ἱππ. 463, καὶ πρβλ. Αἰσχύλ. ἔνθ’ ἀνωτ. 2) γραφικὸς [[στῦλος]], [[γραφίς]], Νόν. Εὐαγγ. κ. Ἰωάν. ιθ΄, 101. ΙΙ. [[εἶδος]] θαλασσίου ἰχθύος, ἴδε [[γομφάριον]]. (Ἴσως ἡ ἐξ ἀρχῆς [[σημασία]] ἦτο ἡ τοῦ ὀδόντος, πρβλ. [[γομφίος]], γάμφαι, γαμφηλή· Σανσκρ. ǵambhas (dens), ǵabh, gabh é, (capto)· Λιθ. gémbé (uncus).) | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''γόμφος''': {gómphos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': ‘(hölzerner) Pflock, | |ftr='''γόμφος''': {gómphos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': ‘(hölzerner) Pflock, Nagel' (seit Od.), auch als Fischname (Gloss.; nach der Gestalt, Strömberg Fischnamen 36), [[Zahn]] (H.).<br />'''Derivative''': Davon [[γομφίος]] ([[ὀδών]]) [[Backenzahn]] (ion. att.), [[γομφίτης]] [[Art Styrax]] (Aët. u. a.; Redard Les noms grecs en -της 70), [[γομφάριον]] Fischname (Sch.; vgl. [[γόμφος]]). — Denominative Verba. Von [[γόμφος]]: γομφόομαι, -όω ‘mit Pflöcken befestigt werden bzw. befestigen, bes. von Schiffen’ (A., Ar. usw.) mit [[γόμφωσις]] (Gal., Sch. u. a.), [[γόμφωμα]] [[Gefüge]], [[Pflock]] (Plu., Longus u. a.; auch direkt auf [[γόμφος]] beziehbar); [[γομφωτήρ]] [[Schiffbauer]] (''AP''; vgl. Fraenkel Nom. ag. 1, 137), [[γομφωτήριον]] [[Zapfen]] (Delos III<sup>a</sup> usw.); γομφωτικὴ [[τέχνη]] [[Schiffbau]] (Pl.). — Von [[γομφίος]]: [[γομφιάζω]] [[Zahnschmerzen haben]], [[mit den Zähnen knirschen]] (LXX) mit [[γομφιασμός]] (LXX) und [[γομφίασις]] (Dsk.).<br />'''Etymology''': Altes Erbwort für [[Zahn]], wohl ursprünglich [[Reißzahn]] (vgl. unten), das in mehreren Sprachen bewahrt ist: aind. ''jámbha''-, alb. ''dhëmb'', aksl. ''zǫbъ'', lett. ''zùobs'', toch. A ''kam'', B ''keme''; dazu noch κόμβους· ὀδόντας γομφίους H.; nach Krahe IF 60, 297 illyrisch. In übertragener Bed. germ., z. B. ahd. ''kamb'' [[Kamm]] (Kollektivum; nicht = [[bezähnt]], was morphologisch unzulässig wäre), und lit. ''žam̃bas'' [[Balkenkante]], [[scharfe Kante]]. — Wegen der abweichenden Bedeutung wird [[γόμφος]], wenigstens im Sinn von [[Pflock]], [[Nagel]], bisweilen von den übrigen angeführten Wörtern getrennt und dafür zu lit. ''gémbė'' [[Nagel zum Aufhängen]], [[Knagge]] gezogen, s. WP. 1, 576. Die Bedeutungsverschiebung läßt sich aber unschwer aus dem Gebrauch der Reißzähne als Pflöcke erklären, s. Porzig Gliederung 184f. — Seiner Bildung nach erweist sich idg. *''ĝombhos'' als Verbalnomen; zugehörige Verbformen liegen vor im aind. Aor. ''jambhiṣat'' ‘[[nach etwas schnappen]]’, mit dem Intensivum ''jañjabhyáte'' ib., wozu das Iterativum ''jambháyati'' [[zermalmen]]; ferner lit. ''žembiù'', ''žem̃bti'' ‘(zer)schneiden’, aksl. ''zębǫ'' [[zerreißen]]; vgl. Specht Ursprung 86f., weitere Lit. bei Vasmer Russ. et. Wb. s. ''zub'' (S. 462f.).<br />'''Page''' 1,319-320 | ||
}} | }} | ||
{{WoodhouseReversedUncategorized | {{WoodhouseReversedUncategorized | ||
|woodrun=[[rivet]], [[for fastening]] | |woodrun=[[rivet]], [[for fastening]] | ||
}} | }} | ||
