φημί: Difference between revisions

|Definition=<span class="sense"><span class="bld">A</span> φῄς, φηις <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>316.1</span> (iii B. C.), <span class="bibl"><span class="title">PSI</span>7.846.7</span> (Pap. of Ar. (?), ii/iii A. D.), cf. Hdn.Gr.2.147, 419; [[φησί]] (apocop. φή <span class="bibl">Anacr.40</span>); pl. <b class="b3">φᾰμέν, φᾰτέ, φᾱσί;</b> Dor. φᾱμί, [[φᾱσί]] or [[φᾱτί]] (<span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>771</span>, Anon. in <span class="bibl"><span class="title">PSI</span>9.1091.11</span>, <span class="bibl">18</span>), 3pl. <b class="b3">φαντί;</b> Aeol. φᾶμι Sapph.32, 2sg. φαῖσθα Alc.<span class="title">Supp.</span>20.6, 3sg. [[φαῖσι]] ib.26.5, Sapph.66, 3pl. φαῖσι <span class="bibl">Sapph. <span class="title">Supp.</span>5.2</span>: aor. 2 [[ἔφην]], Ep. φῆν <span class="bibl">Il.18.326</span>; ἔφησθα <span class="bibl">1.397</span>, al., <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span> 132</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.6.7</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cra.</span>438a</span>, <span class="bibl">Aeschin.3.164</span>, etc. (rarely ἔφης <span class="bibl">Il.22.280</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>4.1.23</span>), Ep. φῆσθα <span class="bibl">Il.21.186</span>, <span class="bibl">Od.14.149</span> ([[varia lectio|v.l.]] [[φῇσθα]]), φῆς <span class="bibl">Il.5.473</span>, <span class="bibl">Od.7.239</span> ([[varia lectio|v.l.]]); [[ἔφη]], Ep. [[φῆ]], Dor. φᾶ <span class="bibl">Pi.<span class="title">I.</span>2.11</span>; 1pl. ἔφᾰμεν <span class="bibl">Isoc.3.26</span> (ἔφημεν <span class="bibl">A.D.<span class="title">Adv.</span>184.7</span>, Gal.1.158, <span class="bibl">Papp.524.16</span>, <span class="bibl">Choerob. <span class="title">in Theod.</span>2.341</span> H.); 2pl. ἔφᾰτε <span class="bibl">And.2.25</span>; 3pl. [[ἔφασαν]], Ep. φάσαν <span class="bibl">Il.2.278</span>, also [[ἔφᾰν]], [[φάν]], <span class="bibl">3.161</span>, <span class="bibl">6.108</span>; imper. [[φαθί]] (on the accent v. Hdn.Gr.<span class="bibl">1.431</span>, al., <span class="bibl">A.D.<span class="title">Synt.</span>264.4</span>; [[φάθι]] is found in codd. of <span class="bibl">Pl. <span class="title">Grg.</span>475e</span>, al.); subj. [[φῶ]], [[φῇς]], [[φῇ]], Ep. φῇσιν <span class="bibl">Od.1.168</span>, φήῃ <span class="bibl">11.128</span>, <span class="bibl">23.275</span>; Dor. 3pl. subj. φᾶντι <span class="title">Tab.Heracl.</span>1.116; opt. [[φαίην]], 1pl. φαῖμεν <span class="bibl">Il.2.81</span>, <span class="bibl">24.222</span>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>7.87</span>, 3pl. φαῖεν <span class="bibl">Th.3.68</span>, etc.; inf. [[φάναι]], <span class="bibl">Hdt.1.27</span>, etc., poet. φάμεν <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>8.19</span>; part. φάς <span class="bibl">Il.9.35</span>, <span class="bibl">Hdt.1.63</span>, <span class="bibl">141</span>, <span class="title">SIG</span>279.18 (Zeleia, iv B. C.), φᾶσα <span class="bibl">Hdt.6.135</span>, pl. φάντες <span class="bibl">Il.3.44</span>, <span class="bibl">14.126</span>, Pl.<span class="title">Alc.</span>2.139b: fut. [[φήσω]], Dor. φασῶ <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span> 739</span>, etc.; 1pl. φασοῦμες Diotog. ap. Stob.4.1.133: aor. 1 ἔφησα Cratin. in <span class="bibl"><span class="title">PSI</span>11.1212.9</span>, <span class="bibl">Hdt.3.153</span>, <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>19.3</span> (iii B. C.) ([[ἔφασεν]] is dub. ib.<span class="bibl">140.7</span>); Dor. 3sg. φᾶσε <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>1.66</span>; 2sg. subj. (Dor.) <b class="b3">φάσῃς [ᾱ</b>] <span class="bibl">Simon.32</span> ([[φήσῃς]] etc. codd. Stob., corr. Bgk.); opt. φήσειε <span class="bibl">Hdt.6.69</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>503</span>, part. φήσας <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>3.11.1</span>, <span class="bibl">Isoc.12.239</span>, inf. φῆσαι <span class="bibl">Thphr. <span class="title">Char.</span>2.7</span>:—Med. (chiefly poet. in early writers), impf. and aor. 2 [[ἐφάμην]], [[ἔφατο]] (also <span class="title">SIG</span>437.6 (Delph., iii B. C.), <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>343.8</span> (iii B. C.), <span class="bibl"><span class="title">PSI</span>4.437.8</span> (iii B. C.), <span class="bibl">Parth.4.5</span>, etc.), Ep. φάτο <span class="bibl">Il.20.262</span>, φάσθε <span class="bibl">Od.6.200</span>, <span class="bibl">10.562</span>, [[ἔφαντο]], Ep. φάντο <span class="bibl">24.460</span>; imper. φάο <span class="bibl">16.168</span>, <span class="bibl">18.171</span>, <b class="b3">φάσθω, φάσθε;</b> inf. <b class="b3">φάσθαι;</b> part. [[φάμενος]] (also Archim. <b class="b2">Spir. Prooem., Eratosth.Prooem</b>., <span class="title">SIG</span>364.83 (Ephesus, iii B. C.), <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>236.4</span> (iii B. C.), <span class="bibl"><span class="title">PHamb.</span>4.14</span> (i A. D.), <span class="bibl">J.<span class="title">AJ</span>17.12.2</span>, Gal. 6.228, etc.): Dor. fut. <b class="b3">φάσομαι [ᾱ</b>] <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>9.43</span>:—Pass., pf. 3sg. πέφαται <span class="bibl">A.R.2.500</span>; 3sg. imper. πεφάσθω <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>72d</span>; but part. πεφασμένος <span class="bibl">Il.14.127</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>843</span> shd. be referred to [[φαίνω]]: aor. [[ἐφάθην]] (ἀπ-, κατ-) <span class="bibl">Arist.<span class="title">Int.</span>18b39</span>. The pres. indic. [[φημί]] is enclit., exc. in 2sg. pres. [[φῄς]]: [[φαμέν]] is 1pl. pres., [[φάμεν]] poet. inf.: [[φαντί]] is 3pl., [[φάντι]] part. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[φάσκω]] supplied all moods of pres. except the indic., also impf. <b class="b3">ἔφασκον;</b> cf. <b class="b3">ἠμί. [ᾰ,</b> except in φᾱσι, and in masc. and fem. part. [[φάς]], [[φᾶσα]]: in inf. <b class="b3">φάναι ᾰ</b> always; [[φᾶναι]] is corrupt in <span class="bibl">Eub.119.11</span> codd. Ath.]:—[[say]], [[affirm]], [[assert]], either abs., or folld. by inf., e. g. <b class="b3">Λυσίθευς Μικίωνα φιλῖν</b>( = [[-εῖν]]) φησι <span class="title">IG</span>12.924, cf. 57.48, or acc. et inf.; the inf. is freq. omitted, <b class="b3">σὲ κακὸν καὶ ἀνάλκιδα φήσει</b> (sc. [[εἶναι]]) <span class="bibl">Il.8.153</span>; also <b class="b3">Κορινθίους τί φῶμεν;</b> what [[shall we say of]] them? <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>3.5.12</span>; φ. πρός τινα, πρὸς ξεῖνον φάσθαι ἔπος ἠδ' ἐπακοῦσαι <span class="bibl">Od.17.584</span>: less freq. c. dat., αὐτοῖς <span class="bibl"><span class="title">Ev.Matt.</span>13.28</span>; <b class="b3">κατά τινος φ</b>. to [[speak]] against him, <span class="bibl">X.<span class="title">Ap.</span>25</span>: sometimes folld. by [[ὡς]], <span class="bibl">Lys.7.19</span>, [[varia lectio|v.l.]] in <span class="bibl">X. <span class="title">HG</span>6.3.7</span>; by [[ὅτι]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>487d</span>, <span class="bibl">Corn.<span class="title">ND</span>30</span>; by an interrog. clause, μή ποτε φάσῃς ὅ τι γίνεται αὔριον Simon. l.c.; by part., dub. in <span class="bibl">Pl. <span class="title">Grg.</span>481c</span> (fort. leg. [[θῶμεν]]); also parenthetic, τίνες, φῄς, ἦσαν οἱ λόγοι; <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phd.</span>59c</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> since what one says commonly expresses a belief or opinion, [[think]], [[deem]], [[suppose]], φῆ γὰρ ὅ γ' αἱρήσειν Πριάμου πόλιν <span class="bibl">Il. 2.37</span>; <b class="b3">φαίης κε ζάκοτόν τέ τιν' ἔμμεναι ἄφρονά τε</b> [[you would say]], [[would think]], he was... <span class="bibl">3.220</span>; <b class="b3">ἶσον ἐμοὶ φάσθαι</b> [[to say]] he is (i. e. [[fancy]] himself) equal to me, <span class="bibl">1.187</span>, <span class="bibl">15.167</span>; <b class="b3">μὴ . . φαθὶ λεύσσειν</b> [[think]] not that you see, <span class="bibl">Theoc.22.56</span>; <b class="b3">τί φῄς;</b> what <b class="b2">say you?</b> i.e. what <b class="b2">think you?</b> (v. infr. <span class="bibl">11.5</span>); λέγ' ἀνύσας ὅ τι φῄς <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pl.</span>349</span>:—so <b class="b3">φ. δεῖν, φ. χρῆναι</b>, [[deem]] it right, <span class="bibl">And.3.34</span>, <span class="bibl">Isoc.3.48</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">c</span> [[say]], i.e. [[write]], of an author, ὡς ἔφημεν Gal.1.158, etc.—The Med. has all these senses as well as the Act. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> Special Phrases: </span><span class="sense"><span class="bld">1</span> [[φασί]], [[they say]], [[it is said]], <span class="bibl">Il.5.638</span>, <span class="bibl">Od.6.42</span>, etc.; parenthetically, <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1109a35</span>, <span class="bibl">Men.<span class="title">Epit.</span> 223</span>, etc.: Prose writers use [[φησί]] when quoting, <span class="bibl">D.23.89</span>, etc.; [[φησίν]] [[saith]] He, <span class="bibl"><span class="title">1 Ep.Cor.</span>6.16</span>; especially of an opponent's objection, Plu.2.112c; even after a plural, ὅ τοίνυν μέγιστον ἔχειν οἴονται . . καὶ αὐτός, φησί, τῶν εἰσιόντων ἦσθα <span class="bibl">Lib.<span class="title">Or.</span>52.39</span>; "<b class="b3">τὸν δὲ μετ' εἰσενόησα, ἔφη Ὅμηρος</b> as H. [[said]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>315b</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> joined with a synon. Verb, <b class="b3">ἔφη λέγων, ἔφησε λέγων</b>, <span class="bibl">Hdt.3.156</span>, <span class="bibl">6.137</span>, etc.; ἔλεγε φάς <span class="bibl">Id.1.122</span>; <b class="b3">λέγει οὐδέν, φαμένη</b> . . <span class="bibl">Id.2.22</span>; τί ἐροῦμεν ἢ τί φήσομεν; <span class="bibl">D.8.37</span>, cf. <span class="bibl">25.100</span>; τί φῶ; τί λέξω; <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>483</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> in repeating dialogues the Verb commonly goes before its subject, <b class="b3">ἔφην ἐγώ, ἔφη ὁ Σωκράτης</b>, [[said]] I, [[said]] S., but the order is sometimes inverted, <b class="b3">ἐγὼ ἔφην, ὁ Σωκράτης ἔφη</b>, I [[said]], S. [[said]]. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> inserted parenthetically, though the sentence has been introduced by [[λέγει]], [[εἶπεν]], etc., ὁ Ἰσχόμαχος . . εἶπεν· ἀλλὰ παίζεις μὲν σύ γε, ἔφη <span class="bibl">X.<span class="title">Oec.</span>17.10</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Chrm.</span>164e</span>; ἡ κρίσις . . διαρρήδην λέγει διότι, φησίν, ἔδοξε τἀληθῆ εἰσαγγεῖλαι <span class="bibl">Lys.13.50</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> τί φημί; <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>1471</span>, and τί φῄς; <span class="bibl"><span class="title">Ph.</span>804</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span> 706</span> (dub.), are used extra metrum, as exclamations. </span><span class="sense"><span class="bld">6</span> <b class="b3">κυριώτατα φάναι</b>, in parenthesis, strictly [[speaking]], <span class="bibl">Ph.2.374</span>; <b class="b3">ὡς οὕτω φάναι</b>, = [[ὡς εἰπεῖν, ἅπασαι ὡς οὕτω φάναι]] [[practically]] all, <span class="bibl">Gal.<span class="title">Vict.Att.</span>9</span>; [[συνελόντα]] ([[varia lectio|v.l.]] [[-όντι]]) [[φάναι]], = [[συνελόντι εἰπεῖν]], Id.16.502. </span><span class="sense"><span class="bld">7</span> <b class="b3">Οἰδίπουν . . ἂν μόνον φῶ</b> if I only [[mention]] Oedipus, <span class="bibl">Antiph.191.6</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cra.</span>411a</span>, <span class="bibl">435a</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> like [[κατάφημι]], [[say yes]], [[affirm]], [[assert]], <b class="b3">καὶ τοὺς φάναι</b> and they [[said yes]], <span class="bibl">Hdt.8.88</span>; καί φημι κἀπόφημι <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>317</span>; ἔγωγέ φημι <span class="bibl">Pl. <span class="title">Grg.</span>526c</span>; φάναι τε καὶ ἀπαρνεῖσθαι <span class="bibl">Id.<span class="title">Tht.</span>165a</span>: c. inf., φῂς ἢ καταρνεῖ μὴ δεδρακέναι τάδε; <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>442</span>; but <b class="b3">οὔ φημι</b> means [[say no]], [[deny]], [[refuse]], c. inf., <b class="b3">ἡ Πυθίη οὐκ ἔφη χρήσειν</b> [[said]] she would [[not]]... <span class="bibl">Hdt.1.19</span>, cf. <span class="bibl">8.2</span>; οὐκ ἔφασαν ἐπιτρέψαι <span class="bibl">Lys.13.15</span>, 47 (leg. <b class="b3">-τρέψειν</b>): c. acc. et inf., οὔ φημ' Ὀρέστην σ' ἐνδίκως ἀνδρηλατεῖν <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>221</span>, cf. <span class="bibl">Hdt.2.63</span>: abs., <b class="b3">κἂν μὲν μὴ φῇ</b> if he [[says no]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Av.</span>555</span> (anap.); <b class="b3">ἢ φάθι ἢ μὴ ἃ ἐρωτῶ</b> answer me [[yes]] or no, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>475e</span>; so in answers, [[φημί]] or οὕτως φημί [[yes]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Phdr.</span>270c</span>, al., <span class="bibl"><span class="title">Grg.</span>500e</span>; <b class="b3">οὐκ ἔφη</b> he [[said no]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Phd.</span>118a</span>.— In this sense Att. writers, besides pres., mostly use fut. [[φήσω]] and aor. [[ἔφησα]], but in impf., inf., and part. pres., to avoid ambiguity, they prefer [[ἔφασκον]], [[φάσκειν]], [[φάσκων]] (v. [[φάσκω]]): [[φάναι]] is distinguished from [[φάσκειν]], e.g. <b class="b3">ἔφη σπουδάζειν</b> [[he said]] he was in haste, <b class="b3">ἔφασκε σπουδάζειν</b> [[he alleged]] he was in haste; but [[ἔφησθα]] is found in this sense, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.6.7</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> [[command]], [[order]], ἔφην τῷ Ὀρθοβούλῳ ἐξαλεῖψαί με <span class="bibl">Lys.16.13</span> (so [[ἔφασαν]], [[varia lectio|v.l.]] for [[ἔφρασαν]] in <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>4.6.11</span>).</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1268.png Seite 1268]] und [[φάσκω]], [[sagen]], [[behaupten]]; Wurzel φα –, im Sanskrit bhâ, s. Curtius Grundz. d. Griech. Etym. 2. Aufl. S. 967; verwandt [[φήμη]], [[φαίνω]], [[φανερός]], [[φανή]], φάω, [[φάος]], [[φαέθω]], [[φαείνω]], [[πιφαύσκω]], Latein. fari, fama, fabula, fax u. s. w. Die Wurzel φα – hat die Bedeutung des für das Ohr oder für das Auge deutlich machens, also = »leuchten« (Auge) und = »sagen« (Ohr). Formen des Activs von [[φημί]] in Att. Prosa: [[φημί]], φῄς, φησί, φατόν, φατόν, φαμέν, φατέ, φασίν, Alles entlitisch außer φῄς, conj. φῶ, φῇς u. s. w., opt. φαίην u. s. w., imperat. φάθι oder [[φαθί]], φάτώ ἔφην, ἔφησθα oder ἔφης, ἔφη, ἔφατον u. s. w., fut. φήσω, aorist. ἔφησα, adj. verb. [[φατέον]]. Homer: [[φημί]], φῄς und φῇσθα, φησί, φαμέν, φατέ, φασί, φῇ und φήῃ und φῇσι, φαίην, φαίης, φαίη, φαῖμεν, φάς, φάντες, ἔφην und φῆν, ἔφησθα und φῆσθα und φῆς, ἔφη und φῆ, ἔφαμεν (?) und φάμεν, ἔφασαν und φάσαν und [[ἔφαν]] und φάν, φήσει. Das Medium erscheint bei Homer häufig, und naar stets in derselben Bedeutung wie das Activ, ind. φάσθε, imperat φάο, φάσθω, [[φάσθαι]], φάμενος, ἐφάμ ην und φάμην (?), ἔφατο und φάτο, ἔφαντο und φάντο. So auch bei Dichtern nach Homer das Med.; Dorisch φάσομαι, Pind. N. 9, 43. In Att. Prosa vom Med. nur φάμενος, = φάς, Homerische Erinnecung. Vom Passiv in Att. Prosa πεφάσθω, »es soll gesagt sein«. Bei Homer pass. μῦθον πεφασμένον Iliad. 14, 127. In der Bedeutung »behaupten« gebraucht die Att. Prosa namentlich [[φάσκω]] und ἔφασκον, φήσω, ἔφησα, in der Bedeutung »sagen« [[φημί]] und ἔφην, wozu ἐρῶ, [[εἶπον]], εἴρηκα, εἴρημαι, ἐῤῥήθην als Tempora gehören, welche Formen in besonderen Artikeln behandelt sind. In Att. Prosa wird [[φάναι]] meistens als inf. imperfecti gebraucht, ἔφη ὁ Περικλῆς, sagte Perikles, indirect [[φάναι]] τὸν Περικλέα, habe Perikles gesagt, während man als int. praes. meistens λέγειν vorzieht, λέγειν τὸν Περικλέα, sage Perikles. – Die Formen ἠμί, ἦν und ἦ s. unter ἠμί; über [[φάσκω]] und [[φατέον]] oben noch besondere Artikel. – 1) [[sagen]], sprechen, erzählen, Hom. u. Folgde überall, sowohl absolut, als c. accus., φάτο μῦθον, φάτο ἀγγελίην, oft bei Hom., wie ἔπ ος [[φάσθαι]], Il. 9, 100. 11, 788; ψεῦδος [[φάναι]], Etwas für eine Täuschung erklären, Iliad. 2, 81. Auch = [[meinen]], denken, eigtl. bei sich, in der Seele sagen, wie Iliad. 2, 37 auf τἀ φρονέοντ' ἀνὰ θυμόν – folgt φῆ γὰρ ὅ γ' αἱρήσειν Πριάμου πόλιν. Iliad. 16, 61 [[ἤτοι]] ἔφην γε οὐ πρὶν μηνιθμὸν καταπαυσέμεν, ich gedachte zu beenden, Scholl. Aristonic. ὅτι τὸ ἔφην γε ἀνεὶ τοῦ διενοήθην. Mehrmals bei Homer φαίης κε statt φαίη τις ἄν oder ἔφη τις ἄν, »es meint wohl Jemand«, oder »es meinte wohl Jemand«, oder »es würde wohl Jemand« έμμεναι, Scholl. Aristonic. ὅτι τὸ φαίης τὴν φαντασίαν ἔχει ὡς πρὸς τῆν Ἑλένην λεγόμενον· [[κατά]] γε [[μέντοι]] Ὁμηρικἡν συνήθειαν [[ἐκληπτέον]] ἐν ἴσῳ τῷ ἔφη τις ἄν, ὡς ἔχει τὸ, »ἔνθ' οὐκ ἂν βρίροντα ἴδοις (Iliad. 4, 223)« ἀντὶ τοῦ [[ἴδοι]] τις ἄν, vgl. Scholl. Aristonic. Iliad. 3, 392. 4, 223. 429. 14, 58. 15, 697 Odyss. 7, 293. An vielen Srellen bleibt es unentschieden, ob eine wirkliche Rede oder eine innerliche Meinung damit ausgedrückt ist, oder es fällt vielmehr beides zusammen, [[ἶσον]] ἐμοὶ [[φάσθαι]], sich mir gleich zu stellen, Il. 1, 187. 15, 167. So τί φῄς; πῶς φῄς; was meinst du? wie meinst du? als Ausdruck des Erstaunens, vgl. Valck. Eur. Phoen. 923; Soph. O. R. 746 O. C. 536 El. 665 u. sonst; οὐκ οἶδά πω τί φῄς Phil. 576; φράζε δὴ τί φῄς O. R. 655; μὴ φάθι λεύσσειν Theocr. 22, 56; auch in Prosa, z. B. bei Plat. nicht selten. – Häufig wird bes. bei Prosaikern φησί u. φασί parenthetisch eingeschoben, wie unser [[sagtman]], heißt es, sagt das Sprüchwort, vgl. Wolf Dem. Lpt. p. 288 u. Schäf. D. Hal. de C. V. p. 29. – So wird anch nach einem vorangegangenen λέγει oder εἶπεν bei Anführung der eigentlichen Rede völlig pleonastisch φησί oder ἔφη hinzugesetzt, vgl. Heind. Plat. Charm. 164 e; Crat. 408 a; Xen. Mem. 1, 6,4; Jac. A. P. p. 779. Aehnlich ist ἔφη λέγων oder ἔλεγεν φάς verbunden, bes. bei Her., s. 3, 156. 5, 36. 49; doch auch bei den Attikern. – 2) [[bejahen]], behaupten, zugeben, versichern, absolut mit dem acc., Hom. u. Folgende; dagegen οὔ φημι oder selten φημὶ [[οὐχί]], nein sagen, verneinen, leugnen, οὐκ ἔφα τις θεοὺς βροτῶν ἀξιοῦσθαι μέλειν Aesch. Ag. 1598; οὔ φημ' Ὀρέστην σ' ἐνδίκως ἀνδρηλατεῖν Eum. 212; φονέα σέ φημι τἀνδρὸς κυρεῖν Soph. O. R. 362, u. sonst; [[καί]] φημι κ[[ἀπόφημι]] O. C. 318; φῂς ἢ καταρνεῖ μὴ δεδρακέναι [[τόδε]] Ant. 438; οὔ φησ' ἐάσειν τόνδε τὸν νεκρὸν ταφῆς ἄμοιρον Ai. 1305; Eur. Hec. 130; οὔ φημι Ar. Ran. 1165; [[φάναι]] (sc. χρή) Πέρσας λέγειν ἀληθέως, man muß zugeben, Her. 3, 35; vgl. 6, 86; [[φάναι]] τε καὶ ἀπαρνεῖσθαι Plat. Theaet. 165 a. In dieser bestimmten Bdtg branchen die Attiker bes. das fut. φήσω und den aor. ἔφησα, während im praes., wenn [[φάναι]] zweideutig sein könnte, lieber φάσκειν gebraucht wird; auch φάμενος, def. οὐ φάμενος, verneinend, leugnend; selten so ἔφη, Xen. An. 1, 6,7. – In der Antwort ist [[φημί]] »ja«, »ja wohl«, Plat. Phaedr. 270 c; ὁ δ' οὐκ ἔφη, er sagte nein, verneinte es, Phaed. 117 e u. oft. - Das α ist kurz, mit Ausnahme von φασίν u. vom partic., φάς, φᾶσα, inf. lang Eubul. bei Ath. I, 8 c, φᾶναι, was jedoch verderbt scheint.

|btext=[[φῄς]], [[φησί]], [[φαμέν]], φατέ, [[φασί]](ν) - <i>toutes ces formes, à l’exception de</i> [[φῄς]], <i>sont enclitiques;<br />impér.</i> [[φαθί]] <i>ou</i> [[φάθι]], <i>sbj.</i> [[φῶ]], <i>opt.</i> φαίην, <i>inf.</i> φάναι, <i>part.</i> [[φάς]], φᾶσα, [[φάν]];<br /><i>impf.</i> [[ἔφην]], <i>f.</i> φήσω, <i>ao.</i> ἔφησα;<br /><b>I.</b> rendre visible, manifester sa pensée par la parole ; <i>abs.</i> dire : [[τι]] qch ; φ. [[πρός]] τινα dire à qqn ; [[κατά]] τινος reprocher à qqn ; Κορινθίους [[τί]] φῶμεν ; XÉN que dire des Corinthiens ? <i>particul.</i><br /><b>1</b> <i>en parl. d’un bruit public, d’une tradition, etc.</i> : [[φασί]] <i>ou</i> [[φησί]] (<i>en s.-e. c. sujet l’adversaire ou l’interlocuteur</i>) on dit ; <i>en ce sens souv. parenthét.</i> [[φασίν]] ATT dit-on, comme on dit;<br /><b>2</b> <i>pour résumer les paroles de qqn</i> ὣς ἔφη ATT il parla ainsi ; <i>ou pour les annoncer</i>;<br /><b>3</b> <i>pléonast. joint à</i> [[λέγω]] : ἔφη λέγων HDT, ἔφησε λέγων HDT il dit ; ἔλεγεν [[φάς]] HDT il disait;<br /><b>II.</b> dire son avis ; avoir une opinion, penser, croire : φημὶ χρῆναι ISOCR je dis qu’il faut ; <i>en gén.</i> [[πῶς]] [[φῄς]] ; SOPH qu’en dis-tu ? qu’en penses-tu ? [[τί]] [[φημί]] ; SOPH, [[τί]] [[φῄς]] ; SOPH que dire ? que croire, que penser ? φαίης [[κε]] IL tu dirais, on dirait;<br /><b>III.</b> dire, prétendre, se vanter de : φῆ γὰρ ὅγ’ αἱρήσειν Πριάμου πόλιν IL car il disait qu’il prendrait la ville de Priam;<br /><b>IV.</b> dire oui : [[καί]] φημι [[κἀπόφημι]] SOPH je dis oui et je dis non ; <i>p. suite</i> :<br /><b>1</b> affirmer, déclarer : φονέα [[σέ]] φημι τἀνδρὸς κυρεῖν SOPH je déclare que c’est toi le meurtrier de l’homme;<br /><b>2</b> avouer, convenir de : φῂς ἢ καταρνεῖ μὴ δεδρακέναι [[τόδε]] ; SOPH reconnais-tu oui ou non avoir fait cela ? <i>précédé d’une négation, [[φημί]] signifie dire non, nier</i> : ὁδ’ [[οὐκ]] ἔφη PLAT il dit non;<br /><i><b>Moy.</b> seul. aux temps suiv. : prés., impér.</i> [[φάο]], <i>inf.</i> [[φάσθαι]], <i>part.</i> [[φάμενος]] ; <i>impf.</i> [[ἐφάμην]], <i>f.</i> φήσομαι, <i>pf. impér. 3ᵉ sg.</i> πεφάσθω, <i>part.</i> [[πεφασμένος]];<br /><b>1</b> dire, <i>acc. ; particul.</i> dire oui;<br /><b>2</b> dire son avis ; croire, penser : [[ἴσον]] ἐμοὶ [[φάσθαι]] IL se dire, se croire mon égal.<br />'''Étymologie:''' R. Φα, briller.

|auten=(cf. fari), 2 [[sing]]. [[φῄς]] [[not]] enclitic [[like]] the [[other]] forms of the pres. ind., [[φησί]], [[φαμέν]], φατέ, φᾶς(ίν), subj. φῇ(σιν), [[φήῃ]], opt. φαίην, φαῖμεν, [[part]]. [[φάς]], ipf. [[ἔφην]], [[φῆν]], [[ἔφησθα]], [[φῆσθα]], [[φῆς]], ἔφαμεν, φάμεν, [[ἔφαν]], [[φάν]], fut. φήσει, [[mid]]. pres. imp. [[φάο]], [[φάσθω]], inf. [[φάσθαι]], [[part]]. [[φάμενος]], ipf. [[ἐφάμην]], [[φάτο]] ([[for]] [[πεφασμένος]] see [[φαίνω]]): [[say]], [[declare]], [[mostly]] of subjective [[statement]], to [[express]] [[opinion]], [[hence]] reg. const. w. acc. and inf. The ipf. and the pres. inf. [[have]] aoristic [[signification]]. No [[distinction]] [[between]] [[act]]. and [[mid]]. is to be sought. Often [[simply]] [[think]], [[believe]], Il. 2.37, Od. 1.391 ; ὅ γ' ἀνὴρ ὅν φημι, whom ‘I [[mean]],’ Il. 5.184 ; οὔ φημι (nego), Od. 15.213.

|lsmtext='''φημί:''' (√<i>ΦΑ</i>, πρβλ. [[φάω]]), [[φῄς]], [[φησί]], πληθ. <i>φᾰμέν</i>, <i>φᾰτέ</i>, <i>φᾱσί</i>, Δωρ. <i>φᾱμί</i>, <i>φᾱσί</i> ή <i>φᾱτί</i>, γʹ πληθ. [[φαντί]]· αόρ. βʹ [[ἔφην]], (Επικ. <i>φήν</i>), [[ἔφησθα]], [[σπανίως]] [[ἔφης]] (Επικ. <i>φῆσθα</i>, <i>φῆς</i>), <i>ἔφη</i> (Επικ. <i>φῆ</i>, Δωρ. <i>φᾶ</i>), γʹ πληθ. <i>ἔφᾰσαν</i> ή <i>ἔφᾰν</i>, Επικ. [[φάν]]· προστ. <i>φᾰθί</i>· υποτ. <i>φῶ</i>, [[φῇς]], <i>φῇ</i> (Επικ. <i>φῄσιν</i>, [[φήῃ]])· ευκτ. [[φαίην]],<br /><b class="num">I.</b> πληθ. <i>φαῖμεν</i>, γʹ πληθ. <i>φαῖεν</i>, <i>φαίησαν</i>· απαρ. [[φάναι]], ποιητ. <i>φάμεν</i>, μτχ. [[φάς]], <i>φᾶσα</i>, [[φάν]]· μέλ. <i>φήσω</i>, Δωρ. <i>φᾱσῶ</i>, αόρ. αʹ <i>ἔφησα</i>, Δωρ. γʹ ενικ. <i>φᾶσε</i>, ευκτ. <i>φήσειε</i>, μτχ. <i>φήσας</i> — Μέσ., αόρ. βʹ [[ἐφάμην]], <i>ἔφᾰτο</i> (Επικ. [[φάτο]]), <i>ἔφαντο</i> (Επικ. <i>φάντο</i>)· προστ. [[φάο]], [[φάσθω]], [[φάσθε]]· απαρ. [[φάσθαι]], μτχ. [[φάμενος]], μέλ. Δωρ. φάσομαι [ᾱ] — Παθ., γʹ ενικ. προστ. παρακ. <i>πεφάσθω</i>, μτχ. [[πεφασμένος]].<br /><b class="num">II.</b> Ο Ενέργ. παρατ. έπρεπε να είναι [[ἔφην]], όπως ο αόρ. βʹ, [[αλλά]] το <i>ἔφασκον</i> χρησιμοποιήθηκε γενικά στη [[θέση]] του. Ριζική [[σημασία]]·<br /><b class="num">I.</b> [[διακηρύσσω]], κάνω γνωστό, λέω, [[διαβεβαιώνω]], [[ισχυρίζομαι]] ή απόλ. ή ακολουθ. από απαρ. ή από αιτ.· το απαρ. πολλές φορές παραλείπεται, <i>σὲ κακὸν καὶ ἀνάλκιδα φήσει</i> (ενν. [[εἶναι]]), σε Ομήρ. Ιλ.· [[αλλά]] επίσης, <i>Κορινθίους τί φῶμεν;</i> τί να πούμε γι' αυτούς;, σε Ξεν.· [[έπειτα]], [[καθώς]] ό,τι λέει [[κάποιος]] [[συνήθως]] εκφράζει την [[πεποίθηση]] ή τη [[γνώμη]] του, [[νομίζω]], [[πιστεύω]], [[υποθέτω]], σε Ομήρ. Ιλ.· φαίης κε ζάκοτόν τέ τιν' [[ἔμμεναι]] ἄφρονά τε, θα έλεγες, θα νόμιζες ότι αυτός ήταν..., σε Ομήρ. Ιλ.· <i>μὴ φαθὶ λεύσσειν</i>, μη νομίζεις ότι βλέπεις, σε Θεόκρ.<br /><b class="num">II.</b> Ειδικές φράσεις·<br /><b class="num">1.</b> [[φασί]], λένε, λέγεται, σε Όμηρ., Αττ.· [[αλλά]] σε πεζογράφους επίσης [[φησί]], όπως το γαλλικό on dit, σε Δημ. (ομοίως Λατ. inquit, ait).<br /><b class="num">2.</b> το [[φημί]] μερικές φορές συνάπτεται με συνώνυμο ρήμ. τύπο, π.χ. <i>ἔφηλέγων</i>, <i>ἔφησε λέγων</i>, σε Ηρόδ.· <i>λέγει οὐδὲν φαμένη</i>, στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> σε επαναλαμβανόμενους διαλόγους, το [[ρήμα]] [[συνήθως]] πηγαίνει [[πριν]] από το υποκείμενό του (προτάσσεται), [[ἔφην]] [[ἐγώ]], ἔφη ὁ [[Σωκράτης]], [[είπα]], είπε ο [[Σωκράτης]]· [[αλλά]] η [[σειρά]] μερικές φορές αλλάζει [[ἐγώ]] [[ἔφην]], ὁ [[Σωκράτης]] ἔφη.<br /><b class="num">III.</b> με πιο περιορισμένη [[έννοια]], όπως το [[κατάφημι]], λέω ναι, [[βεβαιώνω]], σε Όμηρ., Αττ.· καὶ τοὺς [[φάναι]], και είπαν ναι, σε Ηρόδ.· [[καί]] φημι, [[κἀπόφημι]], σε Σοφ.· επίσης, οὐ [[φημί]], σημαίνει, λέω όχι, [[αρνούμαι]], δεν [[αποδέχομαι]]· <i>ἡΠυθίη οὐκ ἔφη χρήσειν</i>, είπε ότι δεν θα χρησμοδοτήσει, σε Ηρόδ.· <i>ἐὰνμὴ φῇ</i>, εάν πει όχι, σε Αριστοφ.· [[φάθι]] ἢ μή, πες ναι ή όχι, σε Πλάτ.

|ftr='''φημί''': (seit Il.),<br />{phēmí}<br />'''Forms''': dor. [[φαμί]], äol. φᾶμι, myk. 3. sg. ''pa''-''si''?, auch [[φάσκω]], Inf. [[φάναι]] (att.), φάμεν (Hom.), Ipf. [[ἔφην]], [[ἔφαν]], ep. auch [[ἐφάμην]], Inf. [[φάσθαι]], Fut. φήσω (seit Θ 148, 153), dor. φασῶ (Ar. ''Ach''. 739 u.a.), φάσομαι (Pi.), Aor. φῆσαι (Hdt., att.), Perf. Med. πέφαται (A. R.), Ipv. πεφάσθω (Pl. ''Ti''. 72d),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[sagen]], [[erklären]], [[behaupten]], konfektiv (faktiv) gegenüber den infektiven [[λέγω]], [[ἀγορεύω]] u.a. = [[reden]], [[sprechen]], wodurch das Ipf. [[ἔφην]] aoristische Funktion erhielt; dazu mit weiterer Abrückung vom akt. Präsens die medialen Formen [[ἐφάμην]], [[ἔφατο]] usw. (vgl. Debrunner Glotta 25, 73ff., 276).<br />'''Composita''' : oft m. Präfix, z.B. ἀντι-, ἀπο-, παρα-, προσ-, συν-,<br />'''Derivative''': Ableitungen. A. Mit Hochstufe: 1. [[φήμη]], dor. äol. [[φάμα]] f. [[Ausspruch]], [[Kundgebung]], [[Gerücht]], [[Ruf]], [[Rede]] (seit Od.); sehr oft als Hinterglied, z.B. [[εὔφημος]], -φαμος ‘eine gute Kunde bringend, kein böses Omen enthaltend = schweigend, glückverheißend’ (seit Il. [PN Β 846]) mit -έω, -ία, -ίζομαι, -ισμός; [[πολύφημος]], -φαμος [[viel redend]], [[vielbesprochen]], [[berühmt]] (Il. [PN ''A'' 264], Od. [PN], Pi., Parm. u.a.) mit -ία. Von [[φήμη]] noch [[Φήμιος]] m. N. eines Sängers (Od.), Bein. des Zeus (Erythrae III^a), -ία Bein. der Athena (ebd.). Denominativum [[φημίζω]], auch m. ἐπι-, δια-, κατα- u.a., [[verkünden]], [[durch Gerücht verbreiten]] (seit Hes.) mit [[ἐπιφήμισμα]] n. ‘Zuruf von übler od. guter Vorbedeutung’ (Th., J.), -ισμός m. [[Weihung]] (Str.). Aus H. : ἀφήμονες· ἄρρητοι, [[οὐκ]] ὀνομαζόμενοι; [[ἀφημοῦντας]]· ἀγροίκους; ἀφημίστους· ἀγροικίας (leg. -κους?); ἀφαμιῶται· οἰκέται ἀγροῖκοι, περίοικοι (kret. : ἀφαμία). 2. [[φῆμις]], -ιος f. [[Rede]], [[Gerede]] (ep. poet. seit Κ 207), wohl Kreuzung von [[φήμη]] und [[φάτις]] (Risch 152 u.a.). 3. φήματα· ῥήματα, φάσματα H. 4. [[φημοσύνη]] f. ‘Orakelspruch?’ (Kreta II-I^a; Wyss -σύνη 64, Schwyzer 529). 5. -φήτης m. in [[ὑποφήτης]] [[Deuter]], [[Ausleger]] (Ρ 235, hell. Epik) mit -φῆτις f. (''AP ''u.a.), -φᾶτις (Pi.), -φητεύω, -εία (sp.); [[προφήτης]] (ion. att.), dor. böot. -φάτας (Pi., B., Korinn.) ‘Verkündiger, Weissager,— Prophet’ mit -φῆτις f. (E., Pl., LXX u.a.), -φητεύω, -εία, auch -φητίζω (Hp.), -φητάζω (Man.), -φητικός (sp.); PN Εὐ-, Περιφήτης (Il.). 6. -φήτωρ = -φήτης in ὑπο-, [[προφήτωρ]] (hell. u. sp. Dicht.; Fraenkel Nom. ag. 1, 133), [[συμφήτωρ]]· [[μάντις]], μαρτυς H. — B. Mit Tiefstufe : 1. [[φάτις]] f. [[Ausspruch]], [[Gerücht]], [[Kunde]] (ep. poet. seit Od., auch Hdt.; zum Lautlichen Schwyzer 106 u. 271) mit [[φατίζω]] (κατα-) [[aussagen]], [[zusagen]], [[verloben]] (ep. poet. seit Parm., Hdt. u.a.). 2. [[φάσις]] ib., öfter zu den präfigierten Verba [[ἀντί]]-, [[ἀπό]]-, ἔκ-, [[κατά]]- ~ (Hdt., Pl., Arist. usw.) mit (ἀντι-, ἀπο-)[[φατικός]] (Arist. u.a.); [[φάτης]]· [[ψεύστης]] H. 3. [[φατός]], als Simplex nur im Gegensatz zu [[ἄφατος]] [[unerwähnt]], [[unbekannt]] (Hes. ''Op''. 3) und mit Negation = [[ἄφατος]] [[unaussprechlich]], [[unsäglich]] (Hes. ''Sc''. 230, Parm., Pi. u.a.); sehr oft als Hinterglied (eig. Univerbierungen), z.B. [[παλαίφατος]] [[längst gesprochen]], [[uralt]] (ep. poet. seit Od.). 4. [[φατειός]], nur mit οὐ, [[nicht aussprechbar]] (Hes., Versende); wohl metrisch (bzw. [[στίχος]] [[μείουρος]]) für -[[τέος]], wenn nicht = aind. -''tavyà''-; s. Schwyzer 811 m. Lit., Fraenkel Glotta 32, 31. — Über Bed. und Funktion von [[φημί]] nebst Ableitungen ausführlich Fournier Les verbes "dire" 8 ff.; zu den Verbalformen noch Schwyzer 674f. — Zu [[φωνή]] s. bes.<br />'''Etymology''' : Zu [[φημί]], [[φησί]] stimmen genau arm. ''bam'', ''bay'' [[sage]], [[sagt]] als Einführung einer direkten Rede (Schwyzer KZ 57, 242ff. anläßlich lesb. φαι [[du sagst]]); dazu die Gleichung [[φάτις]] = arm. ''bay'' [[Wort]], [[Rede]]. Ebenso korrespondieren [[φήμη]] und lat. ''fāma'' [[Gerede]], [[Gerücht]], [[Ruf]]; dem aktiven [[φησί]] steht das mediale ''fā''-''tur'' (vgl. [[φάτο]]) gegenüber. Ein Gegenstück zum negierten Verbaladj. [[ἄφατος]] ist wahrscheinlich im Ausdruck ''infitiās'' ''ire'' [[leugnen]] (von *''infitus'') enthalten; auf eine nominale ''t''-Ableitung ist auch ''fateor'' [[zugestehen]], [[einräumen]], Ptz.''fassus'' aus *''fat''-''tos'' zurückzuführen. Weitere nominale Ableitungen sind lat. ''fās'', ''fātum'', ''fābula'', ''fācundus''; aus dem Armen. noch ''ban'', Gen. ''ban''-''i'', Instr. ''ban''-''iw'' [[Wort]], [[Rede]], [[Sache]] mit ''ni''-Suffix (idg. *''bha''-''ni''-) wie germ., awno. ''bø̄n'', ags. ''bēn'' [[Bitte]], [[Gebet]] (idg. *''bhā''-''ni''-; auch *''bhō''-''ni''- möglich, vgl. [[φωνή]]). Von Verben sind noch zu nennen ein slavisches Jotpräsens, z.B. russ. ''báju'', ''bájatь'' [[reden]], [[sprechen]] (= ags. ''bōian'' [[prahlen]]?, auch lat. ''fātur'' < *''fā''-''i̯e''-''tor''?) und das nicht sicher einzugliedernde aind. ''bhánati'' [[sprechen]], [[tönen]] (wozu germ., z.B. ahd. ''bannan'', nhd. ''ban''-''nen''?), s. Mayrhofer [[sub verbo|s.v.]] — Mit idg. ''bhā''- [[sprechen]] ist ''bhā''- in aind. ''bhā́''-''ti'' [[leuchten]], [[scheinen]] (wozu [[φαίνω]], s.d.) lautlich identisch; auch begrifflich lassen sich die Verba vereinigen (’sagen’ < [[erklären]], [[klar machen]], ''dēclārō'' usw.); s. WP. 2, 122ff., Pok. 104ff., W.-Hofmann s.vv. mit weiteren Formen und sehr reicher Lit.<br />'''Page''' 2,1009-1010