3,274,873
edits
τέκτων: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1"
mNo edit summary |
m (Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1") |
||
| (28 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=tekton | |Transliteration C=tekton | ||
|Beta Code=te/ktwn | |Beta Code=te/ktwn | ||
|Definition= | |Definition=τέκτονος, ὁ (fem. in [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''1406, E.''Med.''409),<br><span class="bld">A</span> [[worker in wood]], [[carpenter]], [[joiner]], τέκτονες ἄνδρες, οἵ οἱ ἐποίησαν θάλαμον καὶ δῶμα καὶ αὐλήν Il.6.315, cf. Sapph.91; τέκτονος υἱόν, Ἁρμονίδεω.. ὂς καὶ Ἀλεξάνδρῳ τεκτήνατο νῆας ἐΐσας Il.5.59; <b class="b3">νηῶν, δούρων τέκτων</b>, Od.9.126, 17.384, cf. 19.56, 21.43; [πίτυν] οὔρεσι τέκτονες ἄνδρες ἐξέταμον πελέκεσσι Il.13.390; τ., ὅς ῥά τε πάσης εὖ εἰδῇ σοφίης 15.411; τ. γὰρ ὢν ἔπρασσες οὐ ξυλουργικά E.''Fr.''988, cf. A.''Fr.''357, [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''474, [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''1.2.37: it is freq. opp. to a [[smith]] ([[χαλκεύς]]), [[Plato|Pl.]]''[[Protagoras|Prt.]]'' 319d, ''R.''370d, X.''HG''3.4.17; to a [[mason]] ([[λιθολόγος]]), Th.6.44, cf. [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Birds|Av.]]''1154: freq. in Inscrr., ''IG''12.373.245, etc., and Papyri, ''PCair.Zen.''27.3 (iii B.C.), etc.:—but also,<br><span class="bld">2</span> generally, any [[craftsman]] or [[workman]], [[κεραοξόος]] τέκτων a [[worker]] in [[horn]], Il.4.110, cf. S.''Tr.''768; rarely of [[metal-workers]], h.Ven.12; τ. Δίου πυρὸς Κύκλωπας [[Euripides|E.]]''[[Alcestis|Alc.]]''5; [[sculptor]], [[statuary]], ib. 348.<br><span class="bld">3</span> [[master in any art]], as in [[gymnastics]], Pi.''N.''5.49; of poets, <b class="b3">τέκτονες σοφοὶ</b> (''[[sc.]]'' [[ἐπέων]]) Id.''P.''3.113; τέκτονες εὐπαλάμων ὕμνων Cratin.70 (ap.[[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''530); <b class="b3">τέκτονες κώμων</b>, i.e. the [[χορευτής|χορευταί]], Pi.''N.'' 3.4; <b class="b3">τέκτων νωδυνίας</b>, i.e. a [[physician]], Id.''P.''3.6; <b class="b3">δεξιᾶς χερὸς ἔργον, δικαίας τέκτονος</b> a true [[workman]], [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''1406.<br><span class="bld">4</span> metaph., [[maker]], [[author]], [[νεικέων]] ib.152 (lyr.); κακῶν E.''Med.''409; [[γένος|γένους]] = the [[author]] of a [[race]], A.''Supp.''594 (lyr.), cf. 283; <b class="b3">ψευδῶν τ.</b> Heraclit.28; ὁ γὰρ [[χρόνος]] μ' ἔκαμψε, τ. μὲν [[σοφός]] Crates Com.39. (Cf. Skt. tákṣan- '[[carpenter]]', tákṣati, tāṣṭi '[[form]] by [[cutting]], [[plane]], [[chisel]], [[chop]]', Lett. [[test]], tēst '[[hew]], [[plane]]', etc.: cf. [[τέχνη]].) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1084.png Seite 1084]] ονος, ὁ, jeder in Holz arbeitende Handwerker, bes. der Zimmermann, der Schiffszimmermann, der Baumeister; τέκτονες ἄνδρες, οἵ οἱ ἐποίησαν θάλαμον καὶ [[δῶμα]] καὶ αὐλήν, Il. 6, 315, vgl. 15, 411 u. 5, 59 ff.; πίτυν οὔρεσι τέκτονες ἄνδρες ἐξέταμον πελέκεσσι, νήϊον εἶναι, 13, 390; οὐδ' ἄνδρες [[νηῶν]] ἔνι τέκτονες, Od. 9, 126; τέκτονα δούρων, 17, 384, wo er zu den δημιοεργοῖς gerechnet wird (s. dieses Wort); Hes. O. 25 u. sonst; vgl. Plat. Rep. X, 597 d, wo er δημιουργὸς κλίνης heißt; Thuc. 6, 44 u. öfter; vgl. Xen. Mem. 1, 2, 37. 4, 4, 5. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1084.png Seite 1084]] ονος, ὁ, jeder in Holz arbeitende Handwerker, bes. der Zimmermann, der Schiffszimmermann, der Baumeister; τέκτονες ἄνδρες, οἵ οἱ ἐποίησαν θάλαμον καὶ [[δῶμα]] καὶ αὐλήν, Il. 6, 315, vgl. 15, 411 u. 5, 59 ff.; πίτυν οὔρεσι τέκτονες ἄνδρες ἐξέταμον πελέκεσσι, νήϊον εἶναι, 13, 390; οὐδ' ἄνδρες [[νηῶν]] ἔνι τέκτονες, Od. 9, 126; τέκτονα δούρων, 17, 384, wo er zu den δημιοεργοῖς gerechnet wird (s. dieses Wort); Hes. O. 25 u. sonst; vgl. Plat. Rep. X, 597 d, wo er δημιουργὸς κλίνης heißt; Thuc. 6, 44 u. öfter; vgl. Xen. Mem. 1, 2, 37. 4, 4, 5. Übh. jeder Arbeiter, der Etwas verfertigt, κεραξόος, Il. 4, 110, ein Hornarbeiter; auch von Metallarbeitern, Schmieden, H. h. Ven. 12; [[χαλκεύς]], Plat. Prot. 319 d; χεριαρᾶν τεκτόνων δαίδαλα, Pind. P. 5, 34. – Auch übertr. von Dichtern, τέκτονες σοφοὶ ἐπέων, Pind. P. 3, 113, wie κώμων, N. 3, 4; τέκτονα νωδυνιᾶν ἅμερον, P. 3, 6, von Asklepios, dem Stiller der Schmerzen, der Schmerzlosigkeit hervorbringt; ὕμνων, Ar. Equ. 528; Paul. Sil. 52 (VI, 66) vrbdt τέκτονα δονάκων χαλκόν; – poet. auch der Erzeuger, Aesch. γένους, Suppl. 589; u. übertr., [[θυσία]] νεικέων [[τέκτων]], Ag. 148, vgl. 1379; bes. im schlimmen Sinne, der Ränkeschmied. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ονος (ὁ, <i>qqf</i> ἡ)<br /><b>1</b> [[ouvrier travaillant le bois]], [[charpentier]] <i>ou</i> menuisier;<br /><b>2</b> <i>p. ext.</i> ouvrier <i>ou</i> artisan <i>en gén. ; fig.</i> auteur (de querelles, de maux, <i>etc.</i>).<br />'''Étymologie:''' R. Τεκ, produire ; cf. [[τίκτω]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''τέκτων:''' ονος ὁ, редко ἡ<br /><b class="num">1</b> [[плотник]] Hom., Trag., Thuc., Xen. etc.;<br /><b class="num">2</b> [[строитель]], [[мастер]]: [[νεῶν]] τέκτονες Hom. кораблестроители; τ. [[κεραοξόος]] Hom. мастер, изготовляющий изделия из рога; τ. νωδυνιᾶν Pind. целитель болезней, врач;<br /><b class="num">3</b> [[художник]], [[создатель]], [[творец]], Soph., Eur.: τ. ἐπέων Pind. поэт.; τέκτονες κώμων Pind. участники хоровода, танцоры;<br /><b class="num">4</b> [[виновник]] или [[зачинщик]] (νεικέων Aesch.; κακῶν πάντων Eur.): τ. γένους Aesch. родоначальник. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''τέκτων''': -ονος, ὁ, (√ΤΕΚ, [[τίκτω]]) πᾶς ὁ ἐργαζόμενος τὰ ξύλα, [[μάλιστα]] [[ξυλουργός]], [[λεπτουργός]], «μαραγκός», [[προσέτι]] [[ναυπηγός]], τέκτονες ἄνδρες, οἳ οἱ ἐποίησαν [[θάλαμον]] καὶ [[δῶμα]] καὶ αὐλὴν Ἰλ. Ζ. 315· τέκτονος [[υἱόν]]... ὃς καὶ Ἀλεξάνδρῳ τεκτήνατο νῆας ἐΐσας Ε. 59 [[νηῶν]], δούρων τ. Ὀδ. Ι. 126., Ρ. 384, πρβλ. Τ. 56., Φ. 44· πίτυν οὔρεσι τέκτονες ἄνδρες ἐξέταμον πελέκεσσι Ἰλ. Ν. 390· τ., ὃς ῥά τε πάσης εὖ εἰδῇ σοφίης Ο. 411· τ. γὰρ ὢν ἔπρασσες, οὐ ξυλουργικὰ Εὐριπ. Ἀποσπ. 978, πρβλ. Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 372, Σοφ. Ἀποσπ. 491, Ξεν. Ἀπομν. 1. 2, 37· - συνήθως ἀντίκειται πρὸς τὸν χαλκέα, σιδηρουργόν, Πλάτ. Πρωτ. 419D, Πολ. 370D, Ξεν. Ἑλλ. 3. 4, 17· πρὸς τὸν λιθολόγον, κτίστην, Θουκ. 6. 44, πρβλ. Ἀριστοφ. Ὄρν. 1134, 1154, πρβλ. [[τεκτονικός]]· - ἀλλὰ καί, 2) [[καθόλου]], πᾶς [[ἐργάτης]] [[χειρῶναξ]], τ. [[κεραοξόος]], ὁ κατασκευάζων ἀντικείμενα διάφορα ἐκ κέρατος, Ἰλ. Δ. 110· σπανίως ἐπὶ τῶν ἐργαζομένων τὰ μέταλλα, Ὕμν. Ὁμ. εἰς Ἀφρ. 12, πρβλ. Εὐρ. Ἄλκ. 5· [[γλύπτης]], [[ἀγαλματοποιός]], [[ἀνδριαντοποιός]], Σοφ. Τρ. 768, Εὐριπ. Ἄλκ. 348. 3) [[δόκιμος]] [[τεχνίτης]] ἐν οἵᾳ [[δήποτε]] [[τέχνη]], [[οἷον]] ἐν τῇ γυμναστικῇ, Πινδ. Ν. 5. 90· ἐπὶ τῶν ποιητῶν, τέκτονες σοφοὶ ἐπέων ὁ αὐτ. Π. 3. 200· τέκτονες εὐπαλάμων ὕμνων Κρατῖν. ἐν «Εὐνίδαις» 3 (παρ’ Ἀριστοφ. Ἱππ. 530)· τέκτονες κώμων, δηλ. οἱ χορευταί, Πινδ. Ν. 3. 7· [[τέκτων]] νωδυνίας, ὁ [[ἰατρός]], ὁ αὐτ. ἐν Π. 3. 6· δεξιᾶς χερὸς [[ἔργον]], δικαίας τέκτονος, ἀληθοῦς ἐργάτου, τεχνίτου, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1406. 4) μεταφ., δημιουργός, [[αἴτιος]], [[πρωτουργός]] νεικέων [[αὐτόθι]] 152· κακῶν Εὐρ. Μήδ. 408· [[τέκτων]] γένους, ὁ ἀρχηγὸς τοῦ γέν., Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 594, πρβλ. 283· ὁ... [[χρόνος]] μ’ ἔκαμψε, τ. μὲν σοφὸς Κράτης ἐν Ἀδήλ. 2. | |lstext='''τέκτων''': -ονος, ὁ, (√ΤΕΚ, [[τίκτω]]) πᾶς ὁ ἐργαζόμενος τὰ ξύλα, [[μάλιστα]] [[ξυλουργός]], [[λεπτουργός]], «μαραγκός», [[προσέτι]] [[ναυπηγός]], τέκτονες ἄνδρες, οἳ οἱ ἐποίησαν [[θάλαμον]] καὶ [[δῶμα]] καὶ αὐλὴν Ἰλ. Ζ. 315· τέκτονος [[υἱόν]]... ὃς καὶ Ἀλεξάνδρῳ τεκτήνατο νῆας ἐΐσας Ε. 59 [[νηῶν]], δούρων τ. Ὀδ. Ι. 126., Ρ. 384, πρβλ. Τ. 56., Φ. 44· πίτυν οὔρεσι τέκτονες ἄνδρες ἐξέταμον πελέκεσσι Ἰλ. Ν. 390· τ., ὃς ῥά τε πάσης εὖ εἰδῇ σοφίης Ο. 411· τ. γὰρ ὢν ἔπρασσες, οὐ ξυλουργικὰ Εὐριπ. Ἀποσπ. 978, πρβλ. Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 372, Σοφ. Ἀποσπ. 491, Ξεν. Ἀπομν. 1. 2, 37· - συνήθως ἀντίκειται πρὸς τὸν χαλκέα, σιδηρουργόν, Πλάτ. Πρωτ. 419D, Πολ. 370D, Ξεν. Ἑλλ. 3. 4, 17· πρὸς τὸν λιθολόγον, κτίστην, Θουκ. 6. 44, πρβλ. Ἀριστοφ. Ὄρν. 1134, 1154, πρβλ. [[τεκτονικός]]· - ἀλλὰ καί, 2) [[καθόλου]], πᾶς [[ἐργάτης]] [[χειρῶναξ]], τ. [[κεραοξόος]], ὁ κατασκευάζων ἀντικείμενα διάφορα ἐκ κέρατος, Ἰλ. Δ. 110· σπανίως ἐπὶ τῶν ἐργαζομένων τὰ μέταλλα, Ὕμν. Ὁμ. εἰς Ἀφρ. 12, πρβλ. Εὐρ. Ἄλκ. 5· [[γλύπτης]], [[ἀγαλματοποιός]], [[ἀνδριαντοποιός]], Σοφ. Τρ. 768, Εὐριπ. Ἄλκ. 348. 3) [[δόκιμος]] [[τεχνίτης]] ἐν οἵᾳ [[δήποτε]] [[τέχνη]], [[οἷον]] ἐν τῇ γυμναστικῇ, Πινδ. Ν. 5. 90· ἐπὶ τῶν ποιητῶν, τέκτονες σοφοὶ ἐπέων ὁ αὐτ. Π. 3. 200· τέκτονες εὐπαλάμων ὕμνων Κρατῖν. ἐν «Εὐνίδαις» 3 (παρ’ Ἀριστοφ. Ἱππ. 530)· τέκτονες κώμων, δηλ. οἱ χορευταί, Πινδ. Ν. 3. 7· [[τέκτων]] νωδυνίας, ὁ [[ἰατρός]], ὁ αὐτ. ἐν Π. 3. 6· δεξιᾶς χερὸς [[ἔργον]], δικαίας τέκτονος, ἀληθοῦς ἐργάτου, τεχνίτου, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1406. 4) μεταφ., δημιουργός, [[αἴτιος]], [[πρωτουργός]] νεικέων [[αὐτόθι]] 152· κακῶν Εὐρ. Μήδ. 408· [[τέκτων]] γένους, ὁ ἀρχηγὸς τοῦ γέν., Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 594, πρβλ. 283· ὁ... [[χρόνος]] μ’ ἔκαμψε, τ. μὲν σοφὸς Κράτης ἐν Ἀδήλ. 2. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 23: | Line 26: | ||
}} | }} | ||
{{Slater | {{Slater | ||
|sltr=[[τέκτων]] (-ονα; -ονες, -όνων.) | |sltr=[[τέκτων]] (-ονα; -ονες, -όνων.) [[craftsman]], [[architect]] τέκτονα νωδυνίας ἥμερον γυιαρκέο̄ς Ἀσκλαπιόν (P. 3.6) ἐξ ἐπέων κελαδεννῶν, τέκτονες [[οἷα]] σοφοὶ ἅρμοσαν (P. 3.113) χεριαρᾶν τεκτόνων δαίδαλ' [[ἄγων]] (P. 5.36) μελιγαρύων τέκτονες κώμων νεανίαι (N. 3.4) χρὴ δ' ἀπ Ἀθανᾶν τέκτον ἀεθληταῖσιν [[ἔμμεν]] (ἐπιστάτην Σ.) (N. 5.49) | ||
}} | }} | ||
{{StrongGR | {{StrongGR | ||
| Line 29: | Line 32: | ||
}} | }} | ||
{{Thayer | {{Thayer | ||
|txtha=τέκτονος, ὁ ([[τεκεῖν]], [[τίκτω]]; [[akin]] to [[τέχνη]], [[τεύχω]], [[hence]], [[properly]], '[[begetter]]' ([[Curtius]], § 235)), from | |txtha=τέκτονος, ὁ ([[τεκεῖν]], [[τίκτω]]; [[akin]] to [[τέχνη]], [[τεύχω]], [[hence]], [[properly]], '[[begetter]]' ([[Curtius]], § 235)), from Homer down, the Sept. for חָרָשׁ; a [[worker]] in [[wood]], a [[carpenter]]: WH's Appendix on the [[latter]] [[passage]]). | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
| Line 36: | Line 39: | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''τέκτων:''' -ονος, ὁ ([[τίκτω]])·<br /><b class="num">1.</b> [[κάθε]] [[ένας]] που κατεργάζεται ξύλα, [[ιδίως]] [[ξυλουργός]], [[λεπτουργός]], σε Όμηρ. κ.λπ.· αντίθ. προς τον σιδηρουργό ([[χαλκεύς]]), σε Πλάτ., Ξεν.· προς τον κτίστη ([[λιθολόγος]]), σε Θουκ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> γενικά, [[κάθε]] [[τεχνίτης]] ή [[χειρωνάκτης]] [[εργάτης]], [[τέκτων]] [[κεραοξόος]], αυτός που κατασκευάζει διάφορα αντικείμενα από [[κέρατο]], σε Ομήρ. Ιλ.· λέγεται για [[εργάτη]] μετάλλων, σε Ευρ.· [[γλύπτης]], [[αγαλματοποιός]], σε Σοφ., Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> [[δόκιμος]] [[τεχνίτης]] σε οποιαδήποτε [[τέχνη]], σε Πίνδ.· [[τέκτων]] νωδυνίας, δηλ. [[ιατρός]], στον ίδ.<br /><b class="num">4.</b> μεταφ., [[δημιουργός]], [[πρωτουργός]], <i>νεικέων</i>, σε Αισχύλ.· <i>κακῶν</i>, σε Ευρ. | |lsmtext='''τέκτων:''' -ονος, ὁ ([[τίκτω]])·<br /><b class="num">1.</b> [[κάθε]] [[ένας]] που κατεργάζεται ξύλα, [[ιδίως]] [[ξυλουργός]], [[λεπτουργός]], σε Όμηρ. κ.λπ.· αντίθ. προς τον σιδηρουργό ([[χαλκεύς]]), σε Πλάτ., Ξεν.· προς τον κτίστη ([[λιθολόγος]]), σε Θουκ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> γενικά, [[κάθε]] [[τεχνίτης]] ή [[χειρωνάκτης]] [[εργάτης]], [[τέκτων]] [[κεραοξόος]], αυτός που κατασκευάζει διάφορα αντικείμενα από [[κέρατο]], σε Ομήρ. Ιλ.· λέγεται για [[εργάτη]] μετάλλων, σε Ευρ.· [[γλύπτης]], [[αγαλματοποιός]], σε Σοφ., Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> [[δόκιμος]] [[τεχνίτης]] σε οποιαδήποτε [[τέχνη]], σε Πίνδ.· [[τέκτων]] νωδυνίας, δηλ. [[ιατρός]], στον ίδ.<br /><b class="num">4.</b> μεταφ., [[δημιουργός]], [[πρωτουργός]], <i>νεικέων</i>, σε Αισχύλ.· <i>κακῶν</i>, σε Ευρ. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
| Line 44: | Line 44: | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''τέκτων''': -ονος<br />{téktōn}<br />'''Grammar''': m. (f.)<br />'''Meaning''': [[Zimmermann]], [[Handwerker]], [[Künstler]], [[Urheber]] (seit Il.).<br />'''Composita''' : Ganz vereinzelt als Vorderglied, z.B. [[τεκτόναρχος]] Beiw. von [[μοῦσα]] (S. ''Fr''. 159); sehr oft als Hinterglied, z.B. [[ἀρχιτέκτων]] m. [[Baumeister]], [[Unternehmer]], [[Architekt]] (ion. att.).<br />'''Derivative''': Davon 1. [[τέκταινα]] f. ‘Handwerkerin, Ur- heberin’ (Hes. ''Th''. ap. Chrysipp. ''Stoik''., Kall. ''Fr''. ''anon''.). 2. [[τεκτοσύνη]] f. [[Baukunst]] (ε 250, E. in lyr., ''AP''), [[ἀρχι-]] ~ ib. (Pisidien). 3. [[Τεκτονίδης]] m. als Patronymikon (θ 114; Risch 136). 4. -ικός [[zum Zimmermann gehörig]], [[im Bauen geschickt]], [[ἀρχι-]] ~ [[zum Baumeister]], [[zur Baukunst gehörig]] (Pl., Arist. usw.; Chantraine Études 100 u. 134). 5. -εῖον n. [[Werkstatt eines Zimmermanns]] (Aeschin., Delos). 6. -εύω [[zimmern]] (Hero u.a.), [[ἀρχι-]] ~ [[planen]], [[konstruieren]] mit -ευμα n. [[Konstruktion]] (Bito). 7. -έω [[Zimmermann sein]], [[zimmern]] (Ph.) mit -ία f. (Thphr. [?], ''AP''); [[ἀρχι-]] ~ ‘Bau- meister sein, konstruieren’ (Ar., hell. u. sp.) mit -ία, -ημα n. (hell. u. sp.). — Dazu das ältere Denominativum [[τεκταίνομαι]], Aor. τεκτήνασθαι, Fut. -ανοῦμαι, hell. u. sp. auch -αίνω, auch m. Präfix, z.B. παρα-, συν-, ἐπι-, [[zimmern]], [[verfertigen]], [[erfinden]], [[Ränke schmieden]] (seit Il.); ἐπιτεκταντῆρες (-τεκν- cod.)· οἱ παρασκευασταί H. — Zu [[τέχνη]] s. bes.<br />'''Etymology''' : Alter Ausdruck des Holzhandwerks und der Baukunst, mit aind. ''tákṣan''- m. [[Zimmermann]] und aw. ''tašan''- m. [[Bildner]], [[Schöpfer]] unmittelbar identisch (zum Lautlichen Schwy- zer 326 und Benveniste BSL 38, 139 ff.; andere Hypothesen bei Mayrhofer s. v.). Auch [[τέκταινα]] deckt sich mit aind. ''takṣṇī́'', ohne daß in diesem Falle mit Urverwandtschaft zu rechnen wäre. Das zugrunde liegende primäre Verb ist in einer Reihe Sprachen noch erhalten : aind. ''tákṣati''. aw. ''ta''-''šaiti'' [[zinnnern]], [[verfertigen]], lat. ''texō'' [[weben]], [[flechten]], auch [[bauen]], [[zimmern]], lett. ''tešu'', ''test'' [[behauen]] mit Iterat. lit. ''tašau'', -''ýti'', aksl. ''tešǫ'', ''tesati'' ib., viell. auch heth. ''takš''- ‘(zu)-fügen’. Es wurde im Griech. durch die Neubildung [[τεκταίνομαι]] ersetzt. — Weitere Formen dieser reich verzweigten Sippe bei WP. 1, 717 und Pok. 1058 f. ebenso wie in den einschlägigen Spezialwörterbüchern; dazu noch Kronasser Etymologie 1, 397, Mayrhofer Bibl. Orient. 18, 23 und Indoiranica. Mél. Morgenstierne (1964) 141 ff.<br />'''Page''' 2,867-868 | |ftr='''τέκτων''': -ονος<br />{téktōn}<br />'''Grammar''': m. (f.)<br />'''Meaning''': [[Zimmermann]], [[Handwerker]], [[Künstler]], [[Urheber]] (seit Il.).<br />'''Composita''': Ganz vereinzelt als Vorderglied, z.B. [[τεκτόναρχος]] Beiw. von [[μοῦσα]] (S. ''Fr''. 159); sehr oft als Hinterglied, z.B. [[ἀρχιτέκτων]] m. [[Baumeister]], [[Unternehmer]], [[Architekt]] (ion. att.).<br />'''Derivative''': Davon 1. [[τέκταινα]] f. ‘Handwerkerin, Ur- heberin’ (Hes. ''Th''. ap. Chrysipp. ''Stoik''., Kall. ''Fr''. ''anon''.). 2. [[τεκτοσύνη]] f. [[Baukunst]] (ε 250, E. in lyr., ''AP''), [[ἀρχι-]] ~ ib. (Pisidien). 3. [[Τεκτονίδης]] m. als Patronymikon (θ 114; Risch 136). 4. -ικός [[zum Zimmermann gehörig]], [[im Bauen geschickt]], [[ἀρχι-]] ~ [[zum Baumeister]], [[zur Baukunst gehörig]] (Pl., Arist. usw.; Chantraine Études 100 u. 134). 5. -εῖον n. [[Werkstatt eines Zimmermanns]] (Aeschin., Delos). 6. -εύω [[zimmern]] (Hero u.a.), [[ἀρχι-]] ~ [[planen]], [[konstruieren]] mit -ευμα n. [[Konstruktion]] (Bito). 7. -έω [[Zimmermann sein]], [[zimmern]] (Ph.) mit -ία f. (Thphr. [?], ''AP''); [[ἀρχι-]] ~ ‘Bau- meister sein, konstruieren’ (Ar., hell. u. sp.) mit -ία, -ημα n. (hell. u. sp.). — Dazu das ältere Denominativum [[τεκταίνομαι]], Aor. τεκτήνασθαι, Fut. -ανοῦμαι, hell. u. sp. auch -αίνω, auch m. Präfix, z.B. παρα-, συν-, ἐπι-, [[zimmern]], [[verfertigen]], [[erfinden]], [[Ränke schmieden]] (seit Il.); ἐπιτεκταντῆρες (-τεκν- cod.)· οἱ παρασκευασταί H. — Zu [[τέχνη]] s. bes.<br />'''Etymology''': Alter Ausdruck des Holzhandwerks und der Baukunst, mit aind. ''tákṣan''- m. [[Zimmermann]] und aw. ''tašan''- m. [[Bildner]], [[Schöpfer]] unmittelbar identisch (zum Lautlichen Schwy- zer 326 und Benveniste BSL 38, 139 ff.; andere Hypothesen bei Mayrhofer s. v.). Auch [[τέκταινα]] deckt sich mit aind. ''takṣṇī́'', ohne daß in diesem Falle mit Urverwandtschaft zu rechnen wäre. Das zugrunde liegende primäre Verb ist in einer Reihe Sprachen noch erhalten: aind. ''tákṣati''. aw. ''ta''-''šaiti'' [[zinnnern]], [[verfertigen]], lat. ''texō'' [[weben]], [[flechten]], auch [[bauen]], [[zimmern]], lett. ''tešu'', ''test'' [[behauen]] mit Iterat. lit. ''tašau'', -''ýti'', aksl. ''tešǫ'', ''tesati'' ib., viell. auch heth. ''takš''- ‘(zu)-fügen’. Es wurde im Griech. durch die Neubildung [[τεκταίνομαι]] ersetzt. — Weitere Formen dieser reich verzweigten Sippe bei WP. 1, 717 und Pok. 1058 f. ebenso wie in den einschlägigen Spezialwörterbüchern; dazu noch Kronasser Etymologie 1, 397, Mayrhofer Bibl. Orient. 18, 23 und Indoiranica. Mél. Morgenstierne (1964) 141 ff.<br />'''Page''' 2,867-868 | ||
}} | }} | ||
{{Chinese | {{Chinese | ||
| Line 51: | Line 51: | ||
{{WoodhouseReversedUncategorized | {{WoodhouseReversedUncategorized | ||
|woodrun=[[carpenter]], [[contriver]], [[creator]], [[deviser]], [[maker]] | |woodrun=[[carpenter]], [[contriver]], [[creator]], [[deviser]], [[maker]] | ||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=-ονος, ὁ (=[[ξυλουργός]], [[μάστορας]]). Ἀπό ρίζα τεκ- τοῦ [[τίκτω]], ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα. | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[faber]]'', [[workman]], [[builder]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:5.82.6/ 5.82.6], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.44.1/ 6.44.1],<br><i>item</i> <i>likewise</i> [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:7.43.2/ 7.43.2]. | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx====[[carpenter]]=== | |||
Albanian: zdrukthëtar, drudhendës; Apache Western Apache: kįh ágoleʼí; Arabic: نَجَّار; Egyptian Arabic: نجار; Moroccan Arabic: نجار; Aramaic Hebrew: נגרא; Syriac: ܢܓܪܐ; Armenian: հյուսն, ատաղձագործ, դուրգար; Old Armenian: հիւսն; Assamese: বাঢ়ৈ, কাঠ মিস্ত্ৰী, সূতাৰ; Asturian: carpinteru, carpintera; Azerbaijani: dülgər, xarrat; Basque: arotz; Belarusian: цясляр, сталяр; Bengali: সূত্রধর; Bulgarian: дърводелец; Burmese: လက်သမား; Catalan: fuster, fustera; Cherokee: ᎠᏲᎳᏅᎥᏍᎩ; Chinese Mandarin: 木匠; Czech: tesař, truhlář; Danish: tømrer, tømmermand; Dutch: [[timmerman]], [[timmervrouw]], [[timmeraar]]; Erzya: чапиця; Esperanto: ĉarpentisto, ĉarpentistino; Estonian: puusepp; Faroese: timburmaður; Finnish: puuseppä, timperi, kirvesmies; French: [[menuisier]], [[menuisière]], [[charpentier]], [[charpentière]]; Galician: carpinteiro, carpinteira, fragueiro; Georgian: ხურო; German: [[Zimmermann]], [[Zimmerfrau]], [[Zimmerer]], [[Zimmerin]], [[Schreiner]], [[Schreinerin]], [[Tischler]], [[Tischlerin]], [[Bauschreiner]], [[Bauschreinerin]], [[Bautischler]], [[Bautischlerin]]; Gothic: 𐍄𐌹𐌼𐍂𐌾𐌰; Greek: [[ξυλουργός]], [[μαραγκός]]; Ancient Greek: [[γομφωτήρ]], [[δοκοποιός]], [[δοκοτέκτων]], [[δομοτέκτων]], [[κοπεύς]], [[ξυλοεργός]], [[ξυλουργός]], [[τέκτων]], [[ὑλουργός]]; Hebrew: נַגָּר; Hindi: काष्ठकार, बढ़ई; Hungarian: ács, épületasztalos, asztalos; Icelandic: smiður, húsasmiður, snikkari, timburmaður; Irish: cearpantóir, saor adhmaid, siúinéir; Italian: [[carpentiere]], [[falegname]]; Japanese: 大工; Kazakh: ағаш ұстасы; Khmer: ជាងឈើ; Korean: 목수(木手); Kurdish Central Kurdish: دارتاش; Northern Kurdish: necarr, merenqoz, xirat, dulger, dartiraş, dartaş; Kyrgyz: жыгач устасы; Lao: ຊ່າງໄມ້; Latin: [[lignarius]]; Latvian: galdnieks; Lithuanian: dailidė; Low German: Timmermann; Luganda: mubazzi; Macedonian: столар; Malay: tukang kayu; Malayalam: ആശാരി; Maltese: mastrudaxxa; Marathi: सुतार; Mazanderani: چوتاش; Middle English: carpenter; Mongolian Cyrillic: мужаан; Navajo: kin ííłʼíní; Norman: tchèrpentchi; Northern Sotho: mmêtli; Norwegian Bokmål: tømrer, tømmermann, snekker; Nynorsk: tømrar, tømmermann, snikkar; Occitan: menusièr, menuisièra, menusèr, menusèra; Old English: trēowwyrhta; Ottoman Turkish: مارانغوز, دولگر, طوغرامهجی; Pali: vaḍḍhakī; Pashto: ترکاڼ; Persian: درودگر, درگر, نجار; Plautdietsch: Holtoabeida, Descha, Temmamaun; Polish: cieśla, stolarz, stolarka; Portuguese: [[marceneiro]], [[marceneira]], [[carpinteiro]], [[carpinteira]]; Punjabi: ਤਰਖਾਣ; Romani: duramažís, duramaǰís; Romanian: dulgher, tâmplar, lemnar; Romansch: lainari, scrinari, marangun; Russian: [[плотник]], [[столяр]]; Sanskrit: तक्षन्, छेदि, त्वष्टृ; Scottish Gaelic: saor; Serbo-Croatian Cyrillic: те̏са̄р, сто̏ла̄р; Roman: tȅsār, stȍlār; Shona: muvezi; Slovak: tesár, truhlár; Slovene: tesar; Somali: najaar; Spanish: [[carpintero]], [[carpintera]], [[ebanista]]; Swahili: seremala; Swazi: um-bati, wemápulángo; Swedish: timmerman, snickare; Tagalog: anluwagi, karpintero; Tajik: дуредгар; Tamil: தச்சன்; Thai: ช่างไม้; Tocharian B: tarkāttsa; Turkish: dülger, marangoz, doğramacı sg; Turkmen: agaç ussasy; Ukrainian: тесляр, тесля, столар; Urdu: بڑھئی; Uyghur: ياغاچچى; Uzbek: duradgor; Venetian: marangon, marangona, carpenter, carpentera; Vietnamese: thợ mộc; Volapük: kapenan, hikapenan, jikapenan; Welsh: saer coed, saer; Yiddish: סטאָליער | |||
===[[sculptor]]=== | |||
Albanina: gdhendës, gdhendëse; Arabic: نَحَّات, مَثَّال; Armenian: քանդակագործ; Azerbaijani: heykəltəraş; Basque: eskultore, zizelkari; Belarusian: разьбяр, скульптар; Bulgarian: скулптор, скулпторка, ваятел; Burmese: ပန်းပုဆရာ; Catalan: escultor, escultora; Chinese Mandarin: 雕刻家, 雕塑家; Czech: sochař, sochařka, řezbář; Danish: billedhugger, skulptør; Dutch: [[beeldhouwer]]; Esperanto: skulptisto; Faroese: myndahøggari; Finnish: kuvanveistäjä; French: [[sculpteur]]; Galician: escultor; Georgian: მოქანდაკე; German: [[Skulpteur]], [[Bildhauer]], [[Bildhauerin]]; Greek: [[γλύπτης]], [[γλύπτρια]]; Ancient Greek: [[ἀγαλματογλύπτης]], [[ἀγαλματογλύφος]], [[ἀγαλματοποιός]], [[ἀγαλματουργός]], [[ἀγαλμοτυπεύς]], [[ἀναγλυφάριος]], [[ἀνδριαντογλύφος]], [[ἀνδριαντοεργάτης]], [[ἀνδριαντοπλάστης]], [[ἀνδριαντοποιός]], [[ἀνδριαντουργός]], [[γλύπτης]], [[γλυφευτής]], [[δημιουργός]], [[ζωογλύφος]], [[ζῳογλύφος]], [[ζωοπλάστης]], [[ζῳοπλάστης]], [[ζῳοτύπος]], [[λααξός]], [[λαξόος]], [[λαοξόος]], [[λιθογλύπτης]], [[λιθογλύφος]], [[λιθοξόος]], [[λιθόξοος]], [[λιθοξύστης]], [[λιθοτέκτων]], [[λιθουργός]], [[ξοανογλύφος]], [[πλάστης]], [[πλαστουργός]], [[τέκτων]]; Hungarian: szobrász; Icelandic: myndhöggvari; Ido: skultisto, skultero; Indonesian: pemahat; Irish: dealbhóir, snoíodóir; Italian: [[scultore]], [[scultrice]]; Japanese: 彫刻家; Kazakh: мүсінші; Korean: 조각가; Latin: [[sculptor]]; Lithuanian: skulptorius; Macedonian: вајар, скулптор; Maori: kaiwhakairo, kaitārai; Norman: stchulpteux; Norwegian Bokmål: skulptør, billedhugger; Nynorsk: skulptør, bilethoggar; Occitan: esculptor; Old East Slavic: ваꙗтель; Polish: rzeźbiarz, rzeźbiarka; Portuguese: [[escultor]]; Romanian: sculptor, sculptoriță; Russian: [[скульптор]], [[ваятель]], [[ваятельница]]; Serbo-Croatian Cyrillic: ки̏па̄р; Roman: kȉpār; Slovak: sochár, sochárka; Slovene: kipar; Spanish: [[escultor]], [[escultora]]; Swedish: skulptör, bildhuggare; Tagalog: manlililok; Telugu: శిల్పి; Thai: ประติมากร; Turkish: heykelci, heykeltıraş, yontucu; Ugaritic: 𐎔𐎒𐎍; Ukrainian: скульптор, різьбяр; Vietnamese: nhà điêu khắc | |||
}} | }} | ||
