πρῷρα: Difference between revisions

|Definition=[ᾰ in nom. and acc. sg., A.''Supp.''716, S.''Ph.''482, ''Fr.''726, E.''Hel.''1563, 1582, ''Or.''362, ''IT''1134 (lyr.); nom. <b class="b3">πρῷρ'</b> with elision in ''IG''2.2836; acc. [[πρῴραν]] is [[falsa lectio|f.l.]] in A.R.1.372; [[πρῴρην]] is found in codd. of [[Herodotus|Hdt.]]1.194, 7.180], ἡ,<br><span class="bld">A</span> [[forepart of a ship]], [[prow]], εἰς ἴκρια νηὸς πρῴρης Od.12.230 (here prob. adjectival with [[νηός]]), cf. [[Herodotus|Hdt.]] ll.cc., etc.; [[πνεῦμα τοὐκ πρῴρας]] a [[contrary wind]], opp. [[κατὰ πρύμναν]], S.''Ph.'' 639.<br><span class="bld">2</span> metaph., [[πρῷρα βιότου]] the [[prow of life's vessel]], i.e. [[early youth]], E.''Tr.''103 (anap.); [[ὦ πρῷρα λοιβῆς Ἑστία]] = [[thou who art first entitled to it]], [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''726; <b class="b3">πάροιθεν πρῴρας.. καρδίας</b> before my heart's [[prow]], in [[front]] of my [[heart]], A.''Ch.''390 (lyr.).<br><span class="bld">3</span> [[end]] of a vine branch, [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Historia Plantarum|HP]]'' 2.1.3 (cj. in ''CP''3.14.7). (Written [[πρώρρα]] in Plb. 8.6.1, al., but <b class="b3">πρωιρ-</b> in ''PSI''4.382.2 (iii B.C.), cf. [[πρῳρατικός]]; [[κυανοπρώϊρος|κυανοπρωΐρους]] is cited by ''EM''692.32 from Hom., and [[κυανοπρώϊραν]] from Simon.241: hence [[πρῷρα]] is prob. contr. from a word of the form, but whether from *πρώειρα, as inferred by Hdn. Gr.2.410, is doubtful; perhaps from *πρώαιρα, cf. <b class="b3">νείαιρα; -πρωῑρ-</b> in Hom. and Simon. may have arisen by 'distraction' of the contracted form.)

{{bailly

|btext=<i>mieux que</i> [[πρῴρα]], ας (ἡ) :<br />proue, partie antérieure d'un navire ; πνεύμα [[τοὐκ]] πρῴρας SOPH vent qui vient de la proue, <i>càd</i> vent contraire.<br />'''Étymologie:''' fém. d'un masc. *πρῶρος de *πρόερος, Cp. de [[πρό]].

|elnltext=πρῷρᾰ -ας, ἡ, Ion. πρῴρη [~ πρών] boeg, voorsteven:; πνεῦμα τοὐκ πρῴρας tegenwind Soph. Ph. 639; overdr.: πάροιθεν... πρῴρας... κραδίας voor de boeg van mijn hart Aeschl. Ch. 390; π. βιότου de boeg van je leven Eur. Tr. 103.

{{elru

|elrutext='''πρῷρα:''' (тж. [[πρῶρα]]), ион. [[πρῴρη]] ἡ<br /><b class="num">1</b> [[носовая часть]] (корабля), корабельный нос Her., Thuc., Arst. etc.: [[πνεῦμα]] [[τοὐκ]] (= τὸ ἐκ) πρῴρας Soph. встречный ветер;<br /><b class="num">2</b> передняя часть, перен. начало: π. βιότου Eur. юность; [[πάροιθεν]] πρῴρας Aesch. на лице или снаружи.

|txtha=(so R G, [[πρῷρα]] Tr), [[more]] [[correctly]] [[πρῷρα]] ([[see]] Göttling, Lehre v., Accent, p. 142 f; (Chandler § 164; Etym. Magn., p. 692,34 f; cf. 318,57f; cf. Iota)),. πρώρας (L T WH πρῴρης, cf. [[μάχαιρα]], at the [[beginning]]), ἡ ([[contracted]] from προειρα from [[πρό]]; Lob. Pathol. Element. 2:136, cf. Paralip., p. 215), from Homer down; the [[prow]] or [[forward]] [[part]] of a [[ship]] (R. V. foreship): ἡ [[πρύμνα]].

|mltxt=η, ΝΜΑ, και [[πλώρη]] Ν, και επικ. και ιων. τ. πρῴρη και [[πρῷρα]] και ποιητ. τ. [[πρώϊρα]] και [[άχρηστος]] ασυναίρ. τ. στον Ηρωδιανό [[πρώειρα]] και πρώρρα Α<br />το πρόσθιο σφηνοειδές [[άκρο]] του πλοίου, το προορισμένο να διασχίζει το [[νερό]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />(<b>κατ' επέκτ.</b>) το πρόσθιο μισό [[τμήμα]] του πλοίου και [[ιδίως]] του καταστρώματος<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> η [[άκρη]], το ακραίο [[τμήμα]] του κλήματος<br /><b>2.</b> <i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> [[πρόσωπο]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> (με μτφ. σημ.) α) «πάροιθεν δὲ πρῴρας... [[κραδίας]]» — [[μπροστά]] από την [[καρδιά]] μου (<b>Αισχύλ.</b>)<br />β) «ὦ [[πρῷρα]] λοιβῆς Ἑστία» — η πρώτη η οποία έχει [[δικαίωμα]] σπονδής <b>(Σόφ.)</b><br />γ) «[[μηδὲ]] προσίστω πρῷραν βιότου» — η [[πρώρα]] του πλοίου της ζωής, δηλ. η πρώτη [[νιότη]] (<b>Ευρ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[πρῷρα]] παράγεται από το θ. της λ. [[πρών]] (<span style="color: red;"><</span> <i>πρώ</i>-<i>F</i>-<i>ων</i>, <b>βλ. λ.</b> [[πρών]], [[πρώτος]]) με [[υγρό]] [[ένθημα]] -<i>r</i>- και [[επίθημα]] -<i>ja</i> και έχει σχηματιστεί, με [[συναίρεση]], [[είτε]] από έναν τ. <i>πρώ</i>-<i>αιρα</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>πρω</i>-<i>F</i>-<i>αρ</i>-<i>ja</i>, [[πρβλ]]. [[χίμαιρα]]) [[είτε]] από τ. <i>πρώ</i>-<i>ειρα</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>πρω</i>-<i>F</i>-<i>ερ</i>-<i>ja</i>, [[πρβλ]]. [[πίειρα]]). Η λ. συνδέεται με: αρχ. ινδ. <i>p</i><i>ū</i><i>r</i>-<i>va</i> «ο [[πρώτος]], ο προηγούμενος», αρχ. σλαβ. <i>prŭvŭ</i> «ο [[πρώτος]]». Τέλος, ο τ. <i>πρῴρη</i> έχει σχηματιστεί [[κατά]] το <i>πρύμν</i>-<i>η</i>, ενώ το νεοελλ. [[πλώρη]], με ανομοιωτική [[τροπή]] του -<i>ρ</i>- σε -<i>λ</i>-].

{{ls

|lstext='''πρῷρα''': ἡ, (οὐχὶ πρώρα, [[διότι]] [[εἶναι]] συνῃρ. ἐκ τοῦ πρώειρα, καὶ [[Δωρικός]] τις [[τύπος]] [[πρώιρα]] ἀπαντᾷ παρὰ Σιμωνίδ. 32, πρβλ. Δινδ. εἰς Σοφ. Φοιν. 482), ἴδε Κόντου Γλωσσ. Παρατηρ. σελ. η΄)· - τοὺς τύπους πρῴρη, πρῴρην ἀποδοκιμάζει παρ’ Ἡροδ. ὁ Δινδ. de Dial. Hdt. xi· ἐξ ἴσου δὲ [[ἡμαρτημένως]] ἔχουσιν οἱ τύποι πρῴρᾱ, πρῴρᾱν, [[συχνάκις]] ἀπαντῶντες ἐν ἐκδόσεσι τῶν πεζῶν συγγραφέων, [[καθότι]] ὁ [[τύπος]] πρῷρᾰ ἔχει βεβαιωθῇ ἐκ τῆς χρήσεως τῶν ποιητῶν: (πρό). Ὡς καὶ νῦν, τὸ πρόσθιον [[μέρος]] πλοίου, κοινῶς «πλῴρη», Λατιν. prora, εἰς [[ἴκρια]] νηὸς ἔβαινον πρῴρης Ὀδ. Μ. 230· συχν. παρ’ Ἡροδ. καὶ τοῖς Ἀττικ.· [[πνεῦμα]] [[τοὐκ]] πρῴρας, [[ἐναντίος]] [[ἄνεμος]], ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ κατὰ πρύμναν, Σοφ. Φιλ. 639. 2) μεταφορ., [[πρῷρα]] βιότου, ἡ [[πρῷρα]] τοῦ πλοίου τοῦ βίου, δηλ. ἡ πρώτη [[νεότης]], Εὐρ. Τρῳ. 103· ὦ [[πρῷρα]] λοιβῆς Ἑστία, ἡ πρώτη ἔχουσα δικαιώματα σπονδῆς, Σοφ. Ἀποσπ. 650b· πάροιθεν πρῴρας… καρδίας, [[ἔμπροσθεν]] τῆς καρδίας μου, Αἰσχύλ. Χο. 390· ([[ἐντεῦθεν]] τὰ σύνθετα καλλίπρῷρος, [[βούπρῳρος]], κτλ·).