3,274,216
edits
ἑστία: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1"
mNo edit summary |
m (Text replacement - "(?s)({{trml.*}}\n)({{.*}}$)" to "$2 $1") |
||
| (31 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=estia | |Transliteration C=estia | ||
|Beta Code=e(sti/a | |Beta Code=e(sti/a | ||
|Definition=ἡ, Ion. [[ἱστίη]] (as always in Hom. (exc. in [[ἀνέστιος]], [[ἐφέστιος]]) and Hdt., cf. | |Definition=ἡ, Ion. [[ἱστίη]] (as always in Hom. (exc. in [[ἀνέστιος]], [[ἐφέστιος]]) and [[Herodotus|Hdt.]], cf. ''Schwyzer''687.1 (Chios, vii/vi B. C.), ''IG''12(5).554 (Ceos), and<br><span class="bld">A</span> v. [[ἐφέστιος]]; [[ἑστίῃ]] is [[falsa lectio|f.l.]] in Hes.''Op.''734); Boeot. [[ἱστία]] (Ἱ.) ''IG''7.556 (Tanagra); also Coan, ''SIG''1025.29, and Arc., ib.559.55; Locr. ἰστία ''IG''9(1).334.7; both forms in Cretan, [[Ἑστία]] ''SIG''527.15 (iii B. C.), [[Ἱστία]] ''GDI''5079.7, al.:—[[hearth of a house]], in Hom. only in [[solemn]] [[appeal]]s, ἴστω νῦν Ζεὺς πρῶτα θεῶν..[[ἱστίη]] τ' Ὀδυσῆος Od.14.159, al., cf. [[Herodotus|Hdt.]]4.68, S.''El.''881; <b class="b3">καθῆσθαι παρ' ἑστίᾳ</b>, of suppliants, Pi.''Fr.''81; ἐπὶ τὴν ἑστίαν [[καθίζεσθαι]] Th.1.136; ἡ [[δορύξενος]] ἑστία [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]'' 633; ἑστία [[μεσόμφαλος]] A.''Ag.''1056; ἐν στέγῃ τις ἥμενος παρ' ἑστίᾳ Id.''Fr.'' 362.3.<br><span class="bld">2</span> the [[house]] itself, [[home]], Pi.''O.''1.11,''P.''11.13: freq. in Trag., as A.''Ch.''264, etc.; διξὰς ἱστίας οἴκεε [[Herodotus|Hdt.]]5.40; <b class="b3">καταλείποντα ἐν τᾷ ἰστίᾳ παῖδα ἡβάταν</b>, of a [[colonist]], ''IG''9(1).334 (Locr., v B. C.): metaph., of the [[last]] [[home]], the [[grave]], [[τὰν χθόνιον ἑστίαν ἰδεῖν]] = see the [[subterranean]] [[residence]] ([[tomb]]) [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''1726 (lyr.).<br><span class="bld">3</span> [[household]], [[family]], <b class="b3">οἱ πολλοί, πλὴν ὀγδώκοντα ἱστιέων κτλ</b>., [[Herodotus|Hdt.]]1.176; ἱστίη οὐδεμία νομιζομένη εἶναι Γλαύκου Id.6.86.<b class="b3">δ'</b>.<br><span class="bld">4</span> [[altar]], like [[ἐσχάρα]], A.''Th.''275, ''Eu.''282; [[βούθυτος]] ἑστία [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''1495 (lyr.); <b class="b3">γᾶς μεσσόμφαλος ἑ.</b>, of the [[Delphic]] [[shrine]], [[Euripides|E.]]''[[Ion]]''462 (lyr.); [[Πυθόμαντις]] ἑστία S. ''OT''965; <b class="b3">βωμός, ἑστίας χθονός</b> (as a [[sanctuary]]) A.''Supp.''372 (lyr.); <b class="b3">ἡ κοινὴ ἑστία</b> the [[public]] [[altar]], serving as a [[sanctuary]] to [[refugee]]s, ''IG''22.1029, Arist.''Pol.''1322b28; πολιτικὴ ἑ. App.''Pun.''84:—<b class="b3">ἡ κοινὴ ἑστία</b> also of the [[public]] [[table]], ἐδέξαντο τοὺς πρεσβευτὰς ἐπὶ τὴν κοινὴν ἑστίαν Plb.29.5.6, cf. ''IG''5(1).961 (Cotyrta), 7.21 (Orchomenus in Boeotia), Poll.9.40; <b class="b3">μυηθεὶς ἀφ' ἑστίας</b>, of a class of [[public]] [[initiate]]s at [[Eleusis]], Is.''Fr.''84, cf.''IG'' 2.1355, al.; so ὁ ἀφ' ἑστίας [[παῖς]] Porph.''Abst.''4.5; simply ὁ ἀφ' ἑστίας, ἡ ἀφ' ἑστίας, ''Ἐφ. Ἀρχ.'' 1894.176,1885.146.<br><span class="bld">5</span> metaph., of places which are to a [[country]] as the [[hearth]] to a [[house]], as a [[metropolis]], Plb.5.58.4; ἑ. καὶ [[μητρόπολις]] [[Diodorus Siculus|D.S.]]4.19; of Delos, ἱστίη ὦ νήσων Call.''Del.''325:—Pythag., of the [[central]] [[fire]] of the [[universe]], Philol.7, etc., cf. Alex.Aphr. ''in Metaph.''38.23; of the earth, E.''Fr.''944; of the heart in the body, [[Aristotle|Arist.]]''[[De Partibus Animalium|PA]]''70a25; <b class="b3">μίαν, ἰδίαν ἑστίαν ἤθους οὐκ ἔχειν</b>, Plu.2.52a,97a; of the [[liver]] as [[focus]] of a [[fever]], Gal.15.742.<br><span class="bld">II</span> as pr. n. [[Ἑστία]], Ion. [[Ἱστίη]], [[Ἑστίη]], ''h.Hom.''24.1, [[varia lectio|v.l.]] in Hes.''Th.''454the:—[[hearth]] [[goddess]], h.Ven.22, Hes.''Th.''l.c., Pi.''N.''11.1, etc., cf. ''h.Hom.''24,29, Orph.''H.''84, [[Diodorus Siculus|D.S.]]5.68; Ἑ. βουλαία ''IG''12(5).732 (Andros), Aeschin. 2.45, App.''Mith.''23; Ἑ. πρυτανεία ''IG''12(5).659 (Syros); worshipped as <b class="b3">ἡ κοινὴ Ἑστία</b> by the [[Getae]], [[Diodorus Siculus|D.S.]]1.94, cf. [[Herodotus|Hdt.]]4.127: [[proverb|prov.]], [[ἀφ' Ἑστίας ἄρχεσθαι]] = to [[begin from the beginning]], Ar.''V.''846, Pl.''Euthphr.''3a; ἀπ' ἄλλης Ἑ. καὶ ἀρχῆς τὰς πράξεις προχειρίζεσθαι Str.1.1.16 (also ἐξ ἑ. [[ἄρχεσθαι]] [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]); <b class="b3">ἡ Ἑστία γελᾷ</b>, of the [[fire]] [[crackling]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''369a32.<br><span class="bld">2</span> = Lat. [[Vesta]], Str.5.2.3, Plu.''Rom.''2, etc.<br><span class="bld">3</span> title of a [[priestess]], ''IG''9(1).486 (Acarnania); <b class="b3">ἑστία πόλεως</b>, as an [[honorary]] [[title]], ib.5(1).583 (Sparta). [ῑ in Od. in the appellat. 14.159, ῐ in ''h.Hom.'' in pr.n.; in Hes. the reverse: ῐ always in Com.and Trag.] (Etymological connection with Vesta is doubtful; the dialects never have <b class="b3">ϝ-</b>, exc. in the pr. n. ϝιστίαυ (gen.sg.masc.)''IG''5(2).271.18 (Mantinea); cf. [[γιστία]].) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1044.png Seite 1044]] ἡ, ion. u. ep. [[ἱστίη]], auch ἑστίη, Hes. O. 732, l. d., der [[Heerd]] des Hauses, der zugleich der Hausaltar ist, auf dem die Hausgötter standen, u. der insofern als heilig galt u. als unverletzlicher Zufluchtsort der Hülfeflehenden, vgl. Thuc. 1, 136; bei Hom. nur in der Od. in Schwurformeln, ἴστω νῦν Ζεὺς – ξενίη τε [[τράπεζα]], [[ἱστίη]] τ' Ὀδυσῆος, ἣν [[ἀφικάνω]], 14. 159. 17, 156. 10, 304. – Tragg., [[ἕως]] ἂν αἴθῃ πῦρ ἐφ' ἑστίας ἐμῆς Αἴγισθος Aesch. Ag. 1410; [[τίω]] δ' ἀθέρμαντον ἑστίαν δόμων Ch. 620; Altar, μήλοισιν αἱμάσσοντες ἑστίας θεῶν Spt. 257, vgl. Eum. 272 Suppl. 367; μὰ τὴν πατρῴαν ἑστίαν Soph. El. 869; [[βούθυτος]] O. C. 1491; Eur.; vgl. τὰς βασιληΐας ἱστίας ὀμνύναι Her. 4, 68; γᾶ [[ἑστία]] θεῶν Plat. Tim. Locr. 97 d, vgl. Legg. XII, 955 e; ἡ κοινὴ [[ἑστία]], der Heerd des Staates, Versammlungshaus der Prytanen, Arist. pol. 6 eztr.; vgl. Pol. 29, 5, 6. 31, 9, 4; Inscr. 1193, das Prytaneum [[ἑστία]] τῆς πόλεως, Poll. 9, 40. – | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1044.png Seite 1044]] ἡ, ion. u. ep. [[ἱστίη]], auch ἑστίη, Hes. O. 732, l. d., der [[Heerd]] des Hauses, der zugleich der Hausaltar ist, auf dem die Hausgötter standen, u. der insofern als heilig galt u. als unverletzlicher Zufluchtsort der Hülfeflehenden, vgl. Thuc. 1, 136; bei Hom. nur in der Od. in Schwurformeln, ἴστω νῦν Ζεὺς – ξενίη τε [[τράπεζα]], [[ἱστίη]] τ' Ὀδυσῆος, ἣν [[ἀφικάνω]], 14. 159. 17, 156. 10, 304. – Tragg., [[ἕως]] ἂν αἴθῃ πῦρ ἐφ' ἑστίας ἐμῆς Αἴγισθος Aesch. Ag. 1410; [[τίω]] δ' ἀθέρμαντον ἑστίαν δόμων Ch. 620; Altar, μήλοισιν αἱμάσσοντες ἑστίας θεῶν Spt. 257, vgl. Eum. 272 Suppl. 367; μὰ τὴν πατρῴαν ἑστίαν Soph. El. 869; [[βούθυτος]] O. C. 1491; Eur.; vgl. τὰς βασιληΐας ἱστίας ὀμνύναι Her. 4, 68; γᾶ [[ἑστία]] θεῶν Plat. Tim. Locr. 97 d, vgl. Legg. XII, 955 e; ἡ κοινὴ [[ἑστία]], der Heerd des Staates, Versammlungshaus der Prytanen, Arist. pol. 6 eztr.; vgl. Pol. 29, 5, 6. 31, 9, 4; Inscr. 1193, das Prytaneum [[ἑστία]] τῆς πόλεως, Poll. 9, 40. – Übh. das Haus, Wohnung, ἐς ἀφνεὰν μάκαιραν Ίέρωνος ἑστίαν Pind. Ol. 1, 11; ἑστίαν πατρῴαν P. 11, 13; τὰ μὲν κατ' οἴκους ἐφ' ἑστίας ἄχη Aesch. Ag. 415; ὦ σωτῆρες ἑστίας πατρός Ch. 262; οὐδ' ἀφ' ἑστίας συθείς Pers. 849; ὦ πατρῷον ἑστίας [[βάθρον]] Soph. Ai. 847, vgl. O. C. 639; ὅτου δῶμ' ἑστίαν τ' ἀφίξομαι Eur. Hec. 353; μυχοῖς ναίουσαν ἑστίας ἐμῆς Med. 397; διξὰς ἱστίας οἴκεε Her. 5, 40, der es auch für alle zum Hause Gehörenden gebraucht, die Familie, [[ὀγδώκοντα]] ἱστίαι ἐκδημέουσαι ἔτυχον 1, 177; [[ἄμοιρος]] ἑστίας Xen. Cyr. 7, 5, 56; Sp., wie Plut. Rom. 9; D. Sic. 20, 15. – Übertr., Σελεύκειαν ἑστίαν ὑπάρχουσαν τῆς αὐτῶν δυναστείας, der Heerd, Mittelpunkt, Pol. 5, 58, 4; ἑστ. καὶ [[μητρόπολις]] D. Sic. 15, 90. – Nach E. M. auch das Mahl. – Sprichwörtl. ἀφ' ἑστίας ἄρχεσθαι, vom eigenen Heerde, mit sich, mit der Hauptperson anfangen, Schol. Ar. Vesp. 842; Paroem. – Vgl. auch nom. pr. [ι ist bei Hom. lang, bei den Übrigen kurz]. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ας (ἡ) :<br /><b>I.</b> foyer, au sens religieux, <i>càd</i> :<br /><b>1</b> foyer, partie intime de la maison où se trouvaient l'autel des dieux domestiques et le sanctuaire pour les suppliants;<br /><b>2</b> <i>p. ext.</i> la maison elle-même, maison, demeure, foyer ; <i>fig. de</i>rnière demeure, tombeau;<br /><b>II.</b> <i>p. ext.</i> autel.<br />'''Étymologie:''' cf. <i>lat.</i> [[Vesta]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ἑστία:''' ион. [[ἱστίη]], дор. [[ἑστίη]] ἡ<br /><b class="num">1</b> [[домашний очаг]] (где находились домашний жертвенник и изображения семейных богов): ἡ [[δορύξενος]] ἑ. Soph. гостеприимный очаг; ἐπὶ τὴν ἑστίαν καθίζεσθαι Thuc. сесть у домашнего очага; ἱστίας (ион. = ἑστίας) ἐπιορκεῖν Her. ложно клясться домашними богами; μὰ τὴν πατρῴαν ἐστίαν! Soph. клянусь очагом отчего дома!;<br /><b class="num">2</b> [[семейный очаг]], [[родной дом]]: γυναῖκας ἔχων [[δύο]], διξὰς ἱοτίας οἴκεε Her. (Александрия), имея двух жен, жил на два дома;<br /><b class="num">3</b> перен. [[обиталище]] (παντοδαπῶν ζῴων Arst.): [[χθόνιος]] ἑ. πατρός Soph. подземное жилище, т. е. могила отца;<br /><b class="num">4</b> [[семья]], [[семейство]] (αἱ [[ὀγδώκοντα]] ἱστίαι Her.; ἑστίας [[ἄμοιρος]] Xen.);<br /><b class="num">5</b> [[род]], [[потомство]] (Γλαύκου Her.);<br /><b class="num">6</b> [[жертвенник]], [[алтарь]], [[святилище]] ([[βούθυτος]] Soph.): ἑ. βουλαία Aeschin. алтарь в [[βουλή]]; γᾶς [[μεσόμφαλος]] ἑ. Eur. срединное святилище земли, т. е. алтарь Аполлона в Дельфах; ἡ κοιντὴ ἑ. Arst., Polyb., Plut.; общий алтарь (служивший местом собраний пританеев, убежищем для искавших защиты и пр.);<br /><b class="num">7</b> [[центр]], [[средоточие]] (ἑ. καὶ [[μητρόπολις]] Diod.; перен. ἑ. ἤθους Plut.): ἀφ᾽ ἑστίας ἄρχεσθαι погов. Arph., Plat.; начинать с середины, т. е. с главного. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''ἑστία''': ἡ, Ἰων. [[ἱστίη]] (ὡς ἀείποτε παρ’ Ὁμ. καί Ἡροδ., οὕτω καί τό ἄριστον Ἀντίγραφον τῶν Ἔργ. κ. Ἡμ. τοῦ Ἡσιόδου 732 [[ἀντί]] ἑστίη). Ἡ [[ἑστία]] τῆς οἰκίας, τό [[μέρος]] [[ἔνθα]] ἀνήπτετο τό πῦρ ἐν τῷ ἐσωτερικῷ τῆς οἰκίας, [[ὅθεν]] ἐλέγετο [[μεσόμφαλος]], κοινῶς «γωνιά», Τουρκ. «ὀτζάκι», Αἰσχύλ. Ἀγ. 1056 (ἀλλ· ἴδε κατωτ. 4) ἐν στέγῃ τις ἥμενος παρ’ ἑστίᾳ, καθήμενος ἐν τῇ οἰκίᾳ [[αὐτοῦ]] πλησίον τῆς ἑστίας, ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 299· ἦτο δέ αὕτη τὸ [[ἱερόν]] [[ἕδος]] τῶν οἰκογενειακῶν θεοτήτων, Εὐρ. Μήδ. 396, κτλ.· καί ἄσυλον τοῖς ἱκέταις (ἴδε ἐφέστιοι), καθῆσθαι παρ’ ἑστίᾳ Πινδ. Ἀποσπ. 49· ἐπί τήν ἑστίαν καθίζεσθαι Θουκ. 1. 136· ἡ [[δορύξενος]] ἑστ. Σοφ. Ο.Κ. 633: [[ἐντεῦθεν]] [[ὅρκος]] ἐπ’ αὐτῇ ἦτο [[ἰδιαζόντως]] [[ἱερός]], καί ὁ Ὅμ. μεταχειρίζεται τήν λέξιν μόνον ἐπί σοβαρῶν διαβεβαιώσεων, [[ἴστω]] νῦν Ζεύς πρῶτα θεῶν... [[ἱστίη]] τ’ Ὀδυσῆος Ὁδ. Ξ. 159, Ρ. 156, Τ.304· [[οὕτως]] ἐν Ἡροδότ. 4. 68, Σοφ. Ἠλ. 881. 2) [[αὐτός]] ὁ [[οἶκος]], ἡ [[κατοικία]], ὁ οἰκογενειακός [[κύκλος]], ἡ οἰκογένεια, Πινδ. Ο. 1. 17, Π. 11. 21, καί συχν. [[παρά]] Τραγ., ὡς παρ’ Αἰσχύλ. ἐν Χο. 264 κλ.· διξάς ἱστίας οἴκεε Ἡρόδ. 5. 40. μεταφορ., ἐπί τῆς ὑστάτης κατοικίας, [[ἤτοι]] τοῦ τάφου, Σοφ. Ο.Κ. 1728. 3) οἰκογένεια, οἱ πολλοί, [[πλήν]] [[ὀγδώκοντα]] ἱστιέων κτλ. Ἡροδ. 1. 176· [[ἱστίη]] οὐδεμία νομιζομένη [[εἶναι]] Γλαύκου 6. 86. 4) [[παρά]] Τραγ. [[ὡσαύτως]], [[θυσιαστήριον]], [[βωμός]], ὡς τό [[ἐσχάρα]], Αἰσχύλ. Θήβ. 275, Εὐμ. 282· [[βούθυτος]] ἑστ. Σοφ. Ο.Κ. 1495· γᾶς [[μεσόμφαλος]] ἑστ., ἐπί τοῦ ἐν Δελφοῖς ἱεροῦ, Εὐριπ. Ἴων 462· [[ὅπερ]] [[παρά]] Τραγ. καλεῖται [[ἑστία]] Πυθόμαντις, Δελφική, Πυθική: - ἡ κοινή [[ἑστία]], ὁ [[δημόσιος]] [[βωμός]] χρησιμεύων ὡς ἄσυλον εἰς τους πρόσφυγας, Ἀριστ. Πολιτικ. 6. 8, 20 (πρβλ. Αἰσχύλ. Ἰκ. 372, βωμόν, ἑστίαν χθονός), ἥν ὁ Ἀππ. ἐν Καρχ. 84 καλεῖ πολιτικήν ἑστίαν· ἴδε κατωτ. ΙΙ· [[ἀλλά]] κοινή ἑστ. ἐκαλεῖτο καί ἡ δημόσια [[τράπεζα]] ἐδέξαντο τούς πρεσβευτάς ἐπί τήν κοινήν ἑστ. Πολύβ. 29. 5, 6, πρβλ. Συλλ. Ἐπιγρ. 1193. 33, Πολυδ. Θ΄, 40· καλέσαι τινάς ἐπί ξένια εἰς [[πρυτανεῖον]] εἰς τήν κοινήν ἑστ. Ἐπιγραφ. [[παρά]] τῷ Keil. Iv. b. 16: - μυηθείς ἀφ’ ἑστίας, [[φράσις]] ἐν χρήσει ἐπί σεμνοπρεποῦς τινος μυήσεως ἐν Ἐλευσῖνι. Συλλ. Ἐπιγρ. 393 ([[ἔνθα]] ἴδε Böckh), 406, 443, κ. ἀλλ.· τόν ἀφ’ ἑστίας μύστην [[αὐτόθι]] 406 c (προσθῆκαι). 5) μεταφ., ἐπί [[πόλεων]] αἵτινες ἐθεωροῦντο, [[οὕτως]] εἰπεῖν, ἡ [[ἑστία]] τοῦ κράτους, Σελεύκειαν δέ περιορᾶν... ἀρχηγέτιν οὖσαν, καί [[σχεδόν]] ὡς εἰπεῖν ἑστίαν ὑπάρχουσαν τῆς αὐτῶν δυναστείας Πολύβ. 5. 58, 4, Διόδ. 4. 19., 15. 90· ἐπί τῆς Δήλου, [[ἱστίη]] ὦ νήσων Καλλ. εἰς Δῆλ. 325· [[οὕτως]] ο Πλούταρχ. λέγει, ἑστ. ἤθους 2. 52Β, 97Β. ΙΙ. ὡς [[ὄνομα]] κύρ. Ἑστία, Ἰων. Ἱστίη, ἀλλ’ ἐν Ἡσ. Θ. 454 Ἑστίη, Βοιωτ. Ἱστιαία Ἐπιγρα… Keil σ. 197: - ἡ [[παρά]] Ρωμ. Vesta, [[παρθένος]] θεά, Ὁμ. Ὕμν. εἰς Ἀφρ. 22 κἐξ.· [[θυγάτηρ]] τοῦ Κρόνου καί τῆς Ρέας κατά τόν Ἡσίοδ. ἔνθ’ ἀνωτ:. [[ἀλλά]] ταυτιζομένη τῇ Ρέᾳ κατά τόν Ὀρφ. Ὕμν. 26. 9· προστάτις τοῦ οἴκου καί τῆς οἰκογενείας, [[προσέτι]] καί τῆς πολιτείας, δι’ ὅ καί ἐν ταῖς εὐωχίαις καί σπονδαῖς [[ἔθος]] ἦν τάς ἀπαρχάς τῇ Ἑστίᾳ ποιεῖσθαι, καί αὐτήν ἐπικαλεῖσθαι πρώτην. Ὁμ. Ὕμν. 23 καί 29, Ὀρφ. Ὕμν. 83, Διόδ. 5. 68 · Ἑστία [[πρυτανεία]], ἡ βουλαία Ἑστ. Συλλ. Ἐπιγρ. (προσθῆκαι) 2347k, 2349b. 13· λατρευομένη ὡς κοινή Ἑστία ὑπό τῶν Γετῶν, Διόδ. 1. 94, πρβλ. Ἡρόδ. 4. 127: - παροιμ. ἀφ’ Ἑστίας ἄρχεσθαι ἐκ τῶν κρειτόνων ἤ ἐκ τῶν οἰκείων, Ἀριστοφ. Σφ. 846, Πλάτ. Εὐθύφρων 3Α, Στράβων 9, [[ἔνθα]] Casaub.· ἡ Ἑστία γελᾷ, ἐπί τοῦ ἐν τῇ ἑστίᾳ θορυβοῦντος [[πυρός]], Ἀριστοτ. Μετεωρ. 2. 9, 5. 2) ὑπῆρχεν [[ἄγαλμα]] τῆς Ἑστίας ἐν τῷ ἐν Ἀθήναις βουλευτηρίῳ, [[ὅπερ]] ἐχρησίμευεν ὡς ἄσυλον, Ξεν. Ἑλλ. 2. 3, 52· Ἑστία βουλαία ἐν Αἰσχίν. 34. 7, πρβλ. Ἀππ. Μιθρ. 23· ἕτεροι γράφουσιν [[ἑστία]], [[βωμός]] τις, ἴδε ἀνωτ. 1. 4. - Ἴδε ἐν λέξει ἄστυ ῑ ἐν Ὀδ. ἐπί τοῦ προσηγορικοῦ, ῐ ἐν Ὁμ. ὕμν. ἐπί τοῦ κυρίου ὀνόματος· παρ’ Ἡσ. ἀκριβῶς τό [[ἐναντίον]]· -ῐ ἀείποτε παρ’ Ἀττ.. | |lstext='''ἑστία''': ἡ, Ἰων. [[ἱστίη]] (ὡς ἀείποτε παρ’ Ὁμ. καί Ἡροδ., οὕτω καί τό ἄριστον Ἀντίγραφον τῶν Ἔργ. κ. Ἡμ. τοῦ Ἡσιόδου 732 [[ἀντί]] ἑστίη). Ἡ [[ἑστία]] τῆς οἰκίας, τό [[μέρος]] [[ἔνθα]] ἀνήπτετο τό πῦρ ἐν τῷ ἐσωτερικῷ τῆς οἰκίας, [[ὅθεν]] ἐλέγετο [[μεσόμφαλος]], κοινῶς «γωνιά», Τουρκ. «ὀτζάκι», Αἰσχύλ. Ἀγ. 1056 (ἀλλ· ἴδε κατωτ. 4) ἐν στέγῃ τις ἥμενος παρ’ ἑστίᾳ, καθήμενος ἐν τῇ οἰκίᾳ [[αὐτοῦ]] πλησίον τῆς ἑστίας, ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 299· ἦτο δέ αὕτη τὸ [[ἱερόν]] [[ἕδος]] τῶν οἰκογενειακῶν θεοτήτων, Εὐρ. Μήδ. 396, κτλ.· καί ἄσυλον τοῖς ἱκέταις (ἴδε ἐφέστιοι), καθῆσθαι παρ’ ἑστίᾳ Πινδ. Ἀποσπ. 49· ἐπί τήν ἑστίαν καθίζεσθαι Θουκ. 1. 136· ἡ [[δορύξενος]] ἑστ. Σοφ. Ο.Κ. 633: [[ἐντεῦθεν]] [[ὅρκος]] ἐπ’ αὐτῇ ἦτο [[ἰδιαζόντως]] [[ἱερός]], καί ὁ Ὅμ. μεταχειρίζεται τήν λέξιν μόνον ἐπί σοβαρῶν διαβεβαιώσεων, [[ἴστω]] νῦν Ζεύς πρῶτα θεῶν... [[ἱστίη]] τ’ Ὀδυσῆος Ὁδ. Ξ. 159, Ρ. 156, Τ.304· [[οὕτως]] ἐν Ἡροδότ. 4. 68, Σοφ. Ἠλ. 881. 2) [[αὐτός]] ὁ [[οἶκος]], ἡ [[κατοικία]], ὁ οἰκογενειακός [[κύκλος]], ἡ οἰκογένεια, Πινδ. Ο. 1. 17, Π. 11. 21, καί συχν. [[παρά]] Τραγ., ὡς παρ’ Αἰσχύλ. ἐν Χο. 264 κλ.· διξάς ἱστίας οἴκεε Ἡρόδ. 5. 40. μεταφορ., ἐπί τῆς ὑστάτης κατοικίας, [[ἤτοι]] τοῦ τάφου, Σοφ. Ο.Κ. 1728. 3) οἰκογένεια, οἱ πολλοί, [[πλήν]] [[ὀγδώκοντα]] ἱστιέων κτλ. Ἡροδ. 1. 176· [[ἱστίη]] οὐδεμία νομιζομένη [[εἶναι]] Γλαύκου 6. 86. 4) [[παρά]] Τραγ. [[ὡσαύτως]], [[θυσιαστήριον]], [[βωμός]], ὡς τό [[ἐσχάρα]], Αἰσχύλ. Θήβ. 275, Εὐμ. 282· [[βούθυτος]] ἑστ. Σοφ. Ο.Κ. 1495· γᾶς [[μεσόμφαλος]] ἑστ., ἐπί τοῦ ἐν Δελφοῖς ἱεροῦ, Εὐριπ. Ἴων 462· [[ὅπερ]] [[παρά]] Τραγ. καλεῖται [[ἑστία]] Πυθόμαντις, Δελφική, Πυθική: - ἡ κοινή [[ἑστία]], ὁ [[δημόσιος]] [[βωμός]] χρησιμεύων ὡς ἄσυλον εἰς τους πρόσφυγας, Ἀριστ. Πολιτικ. 6. 8, 20 (πρβλ. Αἰσχύλ. Ἰκ. 372, βωμόν, ἑστίαν χθονός), ἥν ὁ Ἀππ. ἐν Καρχ. 84 καλεῖ πολιτικήν ἑστίαν· ἴδε κατωτ. ΙΙ· [[ἀλλά]] κοινή ἑστ. ἐκαλεῖτο καί ἡ δημόσια [[τράπεζα]] ἐδέξαντο τούς πρεσβευτάς ἐπί τήν κοινήν ἑστ. Πολύβ. 29. 5, 6, πρβλ. Συλλ. Ἐπιγρ. 1193. 33, Πολυδ. Θ΄, 40· καλέσαι τινάς ἐπί ξένια εἰς [[πρυτανεῖον]] εἰς τήν κοινήν ἑστ. Ἐπιγραφ. [[παρά]] τῷ Keil. Iv. b. 16: - μυηθείς ἀφ’ ἑστίας, [[φράσις]] ἐν χρήσει ἐπί σεμνοπρεποῦς τινος μυήσεως ἐν Ἐλευσῖνι. Συλλ. Ἐπιγρ. 393 ([[ἔνθα]] ἴδε Böckh), 406, 443, κ. ἀλλ.· τόν ἀφ’ ἑστίας μύστην [[αὐτόθι]] 406 c (προσθῆκαι). 5) μεταφ., ἐπί [[πόλεων]] αἵτινες ἐθεωροῦντο, [[οὕτως]] εἰπεῖν, ἡ [[ἑστία]] τοῦ κράτους, Σελεύκειαν δέ περιορᾶν... ἀρχηγέτιν οὖσαν, καί [[σχεδόν]] ὡς εἰπεῖν ἑστίαν ὑπάρχουσαν τῆς αὐτῶν δυναστείας Πολύβ. 5. 58, 4, Διόδ. 4. 19., 15. 90· ἐπί τῆς Δήλου, [[ἱστίη]] ὦ νήσων Καλλ. εἰς Δῆλ. 325· [[οὕτως]] ο Πλούταρχ. λέγει, ἑστ. ἤθους 2. 52Β, 97Β. ΙΙ. ὡς [[ὄνομα]] κύρ. Ἑστία, Ἰων. Ἱστίη, ἀλλ’ ἐν Ἡσ. Θ. 454 Ἑστίη, Βοιωτ. Ἱστιαία Ἐπιγρα… Keil σ. 197: - ἡ [[παρά]] Ρωμ. Vesta, [[παρθένος]] θεά, Ὁμ. Ὕμν. εἰς Ἀφρ. 22 κἐξ.· [[θυγάτηρ]] τοῦ Κρόνου καί τῆς Ρέας κατά τόν Ἡσίοδ. ἔνθ’ ἀνωτ:. [[ἀλλά]] ταυτιζομένη τῇ Ρέᾳ κατά τόν Ὀρφ. Ὕμν. 26. 9· προστάτις τοῦ οἴκου καί τῆς οἰκογενείας, [[προσέτι]] καί τῆς πολιτείας, δι’ ὅ καί ἐν ταῖς εὐωχίαις καί σπονδαῖς [[ἔθος]] ἦν τάς ἀπαρχάς τῇ Ἑστίᾳ ποιεῖσθαι, καί αὐτήν ἐπικαλεῖσθαι πρώτην. Ὁμ. Ὕμν. 23 καί 29, Ὀρφ. Ὕμν. 83, Διόδ. 5. 68 · Ἑστία [[πρυτανεία]], ἡ βουλαία Ἑστ. Συλλ. Ἐπιγρ. (προσθῆκαι) 2347k, 2349b. 13· λατρευομένη ὡς κοινή Ἑστία ὑπό τῶν Γετῶν, Διόδ. 1. 94, πρβλ. Ἡρόδ. 4. 127: - παροιμ. ἀφ’ Ἑστίας ἄρχεσθαι ἐκ τῶν κρειτόνων ἤ ἐκ τῶν οἰκείων, Ἀριστοφ. Σφ. 846, Πλάτ. Εὐθύφρων 3Α, Στράβων 9, [[ἔνθα]] Casaub.· ἡ Ἑστία γελᾷ, ἐπί τοῦ ἐν τῇ ἑστίᾳ θορυβοῦντος [[πυρός]], Ἀριστοτ. Μετεωρ. 2. 9, 5. 2) ὑπῆρχεν [[ἄγαλμα]] τῆς Ἑστίας ἐν τῷ ἐν Ἀθήναις βουλευτηρίῳ, [[ὅπερ]] ἐχρησίμευεν ὡς ἄσυλον, Ξεν. Ἑλλ. 2. 3, 52· Ἑστία βουλαία ἐν Αἰσχίν. 34. 7, πρβλ. Ἀππ. Μιθρ. 23· ἕτεροι γράφουσιν [[ἑστία]], [[βωμός]] τις, ἴδε ἀνωτ. 1. 4. - Ἴδε ἐν λέξει ἄστυ ῑ ἐν Ὀδ. ἐπί τοῦ προσηγορικοῦ, ῐ ἐν Ὁμ. ὕμν. ἐπί τοῦ κυρίου ὀνόματος· παρ’ Ἡσ. ἀκριβῶς τό [[ἐναντίον]]· -ῐ ἀείποτε παρ’ Ἀττ.. | ||
}} | }} | ||
{{Slater | {{Slater | ||
| Line 23: | Line 26: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=η (ΑΜ [[ἑστία]], Α ιων. τ. [[ἱστίη]])<br /><b>1.</b> το [[μέρος]] του σπιτιού στο οποίο οι ένοικοι άναβαν τον χειμώνα [[φωτιά]] που χρησιμοποιούσαν και για [[μαγείρεμα]] (κν. [[γωνιά]], [[τζάκι]] <b>κ.λπ.</b>)<br /><b>2.</b> το [[σπίτι]] ή ο [[τόπος]] διαμονής κάποιου προσώπου («εγκατέλειψε την πατρική [[εστία]]»)<br /><b>3.</b> το [[μέρος]] στο οποίο δημιουργείται [[κάτι]] που διαδίδεται και σε άλλα μέρη, η [[κοιτίδα]], η [[πηγή]], το [[κέντρο]] (α. «[[εστία]] του πολιτισμού» β. «[[εστία]] του κακού»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>στρατ.</b> (για [[παλιά]] πυροβόλα) η [[σκάφη]] του εμπυρέα (κν. βιδόνι)<br /><b>2.</b> <b>(πυροβ.)</b> το [[σημείο]] στο οποίο παράγεται ο [[σπινθήρας]] («[[εστία]] πυροβόλου όπλου»)<br /><b>3.</b> (για υπονομεύσεις) ο [[χώρος]] που τοποθετούνται οι εκρηκτικές ύλες<br /><b>4.</b> <b>τεχνολ.</b> το [[μέρος]] μιας συσκευής βιομηχανικής ή οικιακής θέρμανσης όπου γίνεται η [[καύση]]<br /><b>5.</b> <b>φυσ.</b> το [[σημείο]] που συγκεντρώνονται οι ακτίνες φωτεινής δέσμης [[αφού]] διέλθουν από φακό ή [[αφού]] γίνει [[αντανάκλαση]] σε κοίλα και κυρτά κάτοπτρα<br /><b>6.</b> <b>(οπτ.)</b> το [[κάθε]] ένα από τα δύο [[σημεία]] του οπτικού άξονα που συγκλίνουν οι παράλληλες ακτίνες οι οποίες εκπορεύονται από τον οφθαλμό ή εισέρχονται σε αυτόν<br /><b>7.</b> <b>μαθ.</b> [[ονομασία]] ορισμένων σημείων της ελλείψεως, της υπερβολής, της παραβολής κ.λπ. που έχουν [[θέση]] ανάλογη με τη [[θέση]] του κέντρου για τον κύκλο<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[φωτιά]]<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[οργή]], [[πάθος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> η [[οικογένεια]], ο [[οικογενειακός]] [[κύκλος]]<br /><b>2.</b> [[βωμός]] θεών της οικογένειας και γενικά [[βωμός]], θυσιαστήριο<br /><b>3.</b> η [[ιερή]] [[έδρα]] τών οικογενειακών θεοτήτων την οποία χρησιμοποιούσαν ως [[άσυλο]] οι ικέτες<br /><b>4.</b> η τελευταία [[κατοικία]], ο [[τάφος]]<br /><b>5.</b> (για πόλεις που θεωρούνται η [[εστία]] του κράτους) η [[μητρόπολη]], η [[πρωτεύουσα]] [[πόλη]]<br /><b>6.</b> το κεντρικό πυρ του σύμπαντος στους Πυθαγορείους<br /><b>7.</b> <b>μτφ.</b> η [[καρδιά]] ως [[εστία]] του σώματος, ως βασικό όργανο<br /><b>8.</b> (μτφ. για τη γη) «καὶ γαῖα μῆτερ, ἑστίαν δὲ σ' οἱ σοφοὶ βροτῶν καλοῦσιν ἡμένην ἐν αἰθέρι», <b>Ευρ.</b><br /><b>9.</b> [[τίτλος]] ιέρειας, [[ιέρεια]]<br /><b>10.</b> <b>ως κύρ. όν.</b> <i>ἡ Ἑστία</i><br />όνομα της θεάς της εστίας<br /><b>11.</b> <b>φρ.</b> α) «ἵστω νῦν [[Ζεὺς]] [[πρῶτα]] θεῶν... [[ἱστίη]] τ' Ὀδυσῆος ἀμύμονος»<br />(για όρκο) μάρτυράς μου ας [[είναι]] [[πρώτα]] [[πρώτα]] ο [[Ζευς]] από τους θεούς... και η [[εστία]] του Οδυσσέα του ασύγκριτου, <b>Ομ. Οδ.</b><br />β) «μυηθεὶς ἀφ' ἑστίας» — για [[τάξη]] μυηθέντων στα [[Ελευσίνια]]<br />γ) «ἡ Ἑστία γελᾷ» — η [[φωτιά]] στην [[εστία]] κάνει θόρυβο, <b>Αριστοτ.</b> δ) «κοινὴ [[ἑστία]]»<br />(i) [[δημόσιος]] [[βωμός]] που χρησιμεύει ως [[άσυλο]] στους πρόσφυγες<br />(ii) [[δημόσια]] [[τράπεζα]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[εστία]] [[είναι]] πιθ. παράγωγο ενός θ. <i>εστο</i>- ή <i>εστα</i>-, σχηματισμένη [[κατά]] τα ουσιαστικά σε -<i>ία</i> ([[πρβλ]]. [[οικία]], [[κλισία]] <b>κ.ά.</b>). Στον παράλληλο διαλεκτ. τ. <i>ιστίᾱ</i>, -<i>in</i> το αρχικό -<i>ι</i>- προήλθε πιθ. με [[αφομοίωση]], ενώ η υποτεθείσα αναλογική [[επίδραση]] του [[ίστημι]] στον τ. [[είναι]] αμφίβολη. Για την ετυμολ. της λέξης καίρια [[είναι]] η ύπαρξη ή η [[απουσία]] ενός αρχικού <i>F</i> στον τ., το οποίο μαρτυρείται μόνο στη [[γλώσσα]] του <b>Ησύχ.</b> <i>γιστία</i><br /><i>εσχάρη</i> και στο αρκαδ. ανθρωπωνύμιο <i>Fιστίας</i>, ενώ λείπει στις διαλεκτικές επιγραφές, όπου θα αναμενόταν. Η σίγηση του <i>F</i>- οφείλεται ίσως σε αναλογική [[επίδραση]] του τ. [[εσχάρα]] (ή του τ. [[ίστημι]] για το <i>ιστίᾱ</i>). Η υποστηριχθείσα, εξάλλου, [[σύνδεση]] με λατ. <i>Vesta</i> δεν [[είναι]] βέβαιη.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[εστιώ]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[εστιάζω]], [[εστιακός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) [[αφέστιος]], [[ενέστιος]], [[επίστιος]], [[ευέστιος]], [[εφέστιος]], [[ομέστιος]], [[ομοέστιος]], [[πανέστιος]], [[παρέστιος]], [[συνέστιος]], [[συνομέστιος]], [[φιλοσυνέστιος]]]. | |mltxt=η (ΑΜ [[ἑστία]], Α ιων. τ. [[ἱστίη]])<br /><b>1.</b> το [[μέρος]] του σπιτιού στο οποίο οι ένοικοι άναβαν τον χειμώνα [[φωτιά]] που χρησιμοποιούσαν και για [[μαγείρεμα]] (κν. [[γωνιά]], [[τζάκι]] <b>κ.λπ.</b>)<br /><b>2.</b> το [[σπίτι]] ή ο [[τόπος]] διαμονής κάποιου προσώπου («εγκατέλειψε την πατρική [[εστία]]»)<br /><b>3.</b> το [[μέρος]] στο οποίο δημιουργείται [[κάτι]] που διαδίδεται και σε άλλα μέρη, η [[κοιτίδα]], η [[πηγή]], το [[κέντρο]] (α. «[[εστία]] του πολιτισμού» β. «[[εστία]] του κακού»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>στρατ.</b> (για [[παλιά]] πυροβόλα) η [[σκάφη]] του εμπυρέα (κν. βιδόνι)<br /><b>2.</b> <b>(πυροβ.)</b> το [[σημείο]] στο οποίο παράγεται ο [[σπινθήρας]] («[[εστία]] πυροβόλου όπλου»)<br /><b>3.</b> (για υπονομεύσεις) ο [[χώρος]] που τοποθετούνται οι εκρηκτικές ύλες<br /><b>4.</b> <b>τεχνολ.</b> το [[μέρος]] μιας συσκευής βιομηχανικής ή οικιακής θέρμανσης όπου γίνεται η [[καύση]]<br /><b>5.</b> <b>φυσ.</b> το [[σημείο]] που συγκεντρώνονται οι ακτίνες φωτεινής δέσμης [[αφού]] διέλθουν από φακό ή [[αφού]] γίνει [[αντανάκλαση]] σε κοίλα και κυρτά κάτοπτρα<br /><b>6.</b> <b>(οπτ.)</b> το [[κάθε]] ένα από τα δύο [[σημεία]] του οπτικού άξονα που συγκλίνουν οι παράλληλες ακτίνες οι οποίες εκπορεύονται από τον οφθαλμό ή εισέρχονται σε αυτόν<br /><b>7.</b> <b>μαθ.</b> [[ονομασία]] ορισμένων σημείων της ελλείψεως, της υπερβολής, της παραβολής κ.λπ. που έχουν [[θέση]] ανάλογη με τη [[θέση]] του κέντρου για τον κύκλο<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[φωτιά]]<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[οργή]], [[πάθος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> η [[οικογένεια]], ο [[οικογενειακός]] [[κύκλος]]<br /><b>2.</b> [[βωμός]] θεών της οικογένειας και γενικά [[βωμός]], θυσιαστήριο<br /><b>3.</b> η [[ιερή]] [[έδρα]] τών οικογενειακών θεοτήτων την οποία χρησιμοποιούσαν ως [[άσυλο]] οι ικέτες<br /><b>4.</b> η τελευταία [[κατοικία]], ο [[τάφος]]<br /><b>5.</b> (για πόλεις που θεωρούνται η [[εστία]] του κράτους) η [[μητρόπολη]], η [[πρωτεύουσα]] [[πόλη]]<br /><b>6.</b> το κεντρικό πυρ του σύμπαντος στους Πυθαγορείους<br /><b>7.</b> <b>μτφ.</b> η [[καρδιά]] ως [[εστία]] του σώματος, ως βασικό όργανο<br /><b>8.</b> (μτφ. για τη γη) «καὶ γαῖα μῆτερ, ἑστίαν δὲ σ' οἱ σοφοὶ βροτῶν καλοῦσιν ἡμένην ἐν αἰθέρι», <b>Ευρ.</b><br /><b>9.</b> [[τίτλος]] ιέρειας, [[ιέρεια]]<br /><b>10.</b> <b>ως κύρ. όν.</b> <i>ἡ Ἑστία</i><br />όνομα της θεάς της εστίας<br /><b>11.</b> <b>φρ.</b> α) «ἵστω νῦν [[Ζεύς|Ζεὺς]] [[πρῶτα]] θεῶν... [[ἱστίη]] τ' Ὀδυσῆος ἀμύμονος»<br />(για όρκο) μάρτυράς μου ας [[είναι]] [[πρώτα]] [[πρώτα]] ο [[Ζευς]] από τους θεούς... και η [[εστία]] του Οδυσσέα του ασύγκριτου, <b>Ομ. Οδ.</b><br />β) «μυηθεὶς ἀφ' ἑστίας» — για [[τάξη]] μυηθέντων στα [[Ελευσίνια]]<br />γ) «ἡ Ἑστία γελᾷ» — η [[φωτιά]] στην [[εστία]] κάνει θόρυβο, <b>Αριστοτ.</b> δ) «κοινὴ [[ἑστία]]»<br />(i) [[δημόσιος]] [[βωμός]] που χρησιμεύει ως [[άσυλο]] στους πρόσφυγες<br />(ii) [[δημόσια]] [[τράπεζα]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[εστία]] [[είναι]] πιθ. παράγωγο ενός θ. <i>εστο</i>- ή <i>εστα</i>-, σχηματισμένη [[κατά]] τα ουσιαστικά σε -<i>ία</i> ([[πρβλ]]. [[οικία]], [[κλισία]] <b>κ.ά.</b>). Στον παράλληλο διαλεκτ. τ. <i>ιστίᾱ</i>, -<i>in</i> το αρχικό -<i>ι</i>- προήλθε πιθ. με [[αφομοίωση]], ενώ η υποτεθείσα αναλογική [[επίδραση]] του [[ίστημι]] στον τ. [[είναι]] αμφίβολη. Για την ετυμολ. της λέξης καίρια [[είναι]] η ύπαρξη ή η [[απουσία]] ενός αρχικού <i>F</i> στον τ., το οποίο μαρτυρείται μόνο στη [[γλώσσα]] του <b>Ησύχ.</b> <i>γιστία</i><br /><i>εσχάρη</i> και στο αρκαδ. ανθρωπωνύμιο <i>Fιστίας</i>, ενώ λείπει στις διαλεκτικές επιγραφές, όπου θα αναμενόταν. Η σίγηση του <i>F</i>- οφείλεται ίσως σε αναλογική [[επίδραση]] του τ. [[εσχάρα]] (ή του τ. [[ίστημι]] για το <i>ιστίᾱ</i>). Η υποστηριχθείσα, εξάλλου, [[σύνδεση]] με λατ. <i>Vesta</i> δεν [[είναι]] βέβαιη.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[εστιώ]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[εστιάζω]], [[εστιακός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) [[αφέστιος]], [[ενέστιος]], [[επίστιος]], [[ευέστιος]], [[εφέστιος]], [[ομέστιος]], [[ομοέστιος]], [[πανέστιος]], [[παρέστιος]], [[συνέστιος]], [[συνομέστιος]], [[φιλοσυνέστιος]]]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''ἑστία:''' Ιων. [[ἱστίη]], ἡ,<br /><b class="num">I. 1.</b> [[εστία]], [[παραγώνι]] σπιτιού, [[πυροστιά]], τζάκι, σε Όμηρ., Αισχύλ. κ.λπ.· [[βωμός]] των οικιακών, οικογενειακών θεών και [[άσυλο]] για τους ικέτες (<i>ἐφέστιοι</i>), <i>ἐπὶ τὴν ἑστίαν καθίζεσθαι</i>, σε Θουκ.<br /><b class="num">2.</b> το ίδιο το [[σπίτι]], [[κατάλυμα]], [[κατοικία]], [[οικογένεια]] (όπως λέμε το «[[σπίτι]]» με την [[έννοια]] της οικογενειακής θαλπωρής), σε Ηρόδ., Τραγ.· μεταφ., λέγεται για την τελευταία [[κατοικία]], τον τάφο, σε Σοφ.<br /><b class="num">3.</b> φαμίλια, [[οικογένεια]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">4.</b> [[βωμός]], θυσιαστήριο, σε Τραγ.· γᾶς [[μεσόμφαλος]] ἑστ., λέγεται για το Δελφικό [[ιερό]], σε Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> ως κύριο όνομα [[Ἑστία]], Ιων. [[Ἱστίη]], Ρωμ. <b>V</b>esta, [[θυγατέρα]], [[κόρη]] του Κρόνου και της Ρέας, [[προστάτιδα]] του οίκου και της οικογενείας, σε Ομηρ. Ύμν., Ηρόδ. κ.λπ. (αμφίβ. προέλ.). | |lsmtext='''ἑστία:''' Ιων. [[ἱστίη]], ἡ,<br /><b class="num">I. 1.</b> [[εστία]], [[παραγώνι]] σπιτιού, [[πυροστιά]], τζάκι, σε Όμηρ., Αισχύλ. κ.λπ.· [[βωμός]] των οικιακών, οικογενειακών θεών και [[άσυλο]] για τους ικέτες (<i>ἐφέστιοι</i>), <i>ἐπὶ τὴν ἑστίαν καθίζεσθαι</i>, σε Θουκ.<br /><b class="num">2.</b> το ίδιο το [[σπίτι]], [[κατάλυμα]], [[κατοικία]], [[οικογένεια]] (όπως λέμε το «[[σπίτι]]» με την [[έννοια]] της οικογενειακής θαλπωρής), σε Ηρόδ., Τραγ.· μεταφ., λέγεται για την τελευταία [[κατοικία]], τον τάφο, σε Σοφ.<br /><b class="num">3.</b> φαμίλια, [[οικογένεια]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">4.</b> [[βωμός]], θυσιαστήριο, σε Τραγ.· γᾶς [[μεσόμφαλος]] ἑστ., λέγεται για το Δελφικό [[ιερό]], σε Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> ως κύριο όνομα [[Ἑστία]], Ιων. [[Ἱστίη]], Ρωμ. <b>V</b>esta, [[θυγατέρα]], [[κόρη]] του Κρόνου και της Ρέας, [[προστάτιδα]] του οίκου και της οικογενείας, σε Ομηρ. Ύμν., Ηρόδ. κ.λπ. (αμφίβ. προέλ.). | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[hearth]], [[fireplace]], [[altar]], metaph.. | |etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[hearth]], [[fireplace]], [[altar]], metaph.. [[house]], [[family etc.]] (Od.), also with beginning of a personification as goddess of the hearth (h. Hom., Hes. Th. 454 etc.); later identified with Lat. [[Vesta]] (Str.).<br />Other forms: (Att., also Pi., Delph. a. o.), Ion. [[ἱστίη]], Aeol. Boeot. Locr. Dor. Arc. [[ἱστία]]<br />Compounds: As 1. member e. g. in <b class="b3">ἑστι-οῦχος</b> [[containing the hearth]] = [[domestic]], [[protecting the hearth]] (trag. etc.); as 2. member in <b class="b3">ἐφ-έστιος</b>, Ion. <b class="b3">ἐπ-ίστιος</b> [[on the hearth]], [[belonging to ...]] (Β 125), <b class="b3">ἀν-έστιος</b> [[without hearth]] (Ι 63), <b class="b3">συν-</b>, <b class="b3">ὁμ-έστιος</b> etc.; on Att. <b class="b3">-έστιος</b> in Homer Wackernagel Unt. 9ff., Chantraine Gramm. hom. 1, 15; diff. Solmsen Wortforsch. 214.<br />Derivatives: [[Ίστιήϊα]] n. pl. <b class="b2">monetary means of a `I.-temple</b> (Miletos Va); [[ἑστιῶτις]] <b class="b2">belonging to hearth (house)</b> (S. Tr. 954 [lyr.]; cf. Fraenkel Nom. ag. 2, 208 n. 2); <b class="b3">Ἐστ-ιασταί</b> m. pl. name of the der H.-adorers (Rhod.; cf. <b class="b3">Ἀπολλων-ιασταί</b> a. o.); [[ἕστιος]] [[belonging to the hearth]] (Hld., after [[ὁμέστιος]] a. o.). As translation of Lat. [[Vesta]], [[Vestālēs]] [[Ἐστιαῖον]] [[Vesta-temple]] (D. C.), [[Ἐστιάδες]] pl. [[Vestales]] (D. H., Plu.). Normal denomin. [[ἑστιάω]], [[ἱστιάω]] (augm. <b class="b3">εἱσ-</b> in [[εἱστίων]] [Lys.] etc.), also with prefix, e. g. <b class="b3">συν-</b>, [[receive at the hearth]], [[feed]], [[receive as guest]] (Ion.-Att. Dor.) with several derivv.: <b class="b3">ἑστί-ασις</b>, <b class="b3">-αμα</b>, <b class="b3">-ασμός</b> [[entertain]], [[ἑστιάτωρ]] (<b class="b3">ἱστ-</b>) [[host]], with [[ἑστιατόριον]] (<b class="b3">ἱστια-</b>, <b class="b3">ἱστιη-</b>), also [[ἑστιατήριον]] (after the nouns in <b class="b3">-ήριον</b>) [[dining-room]] (cf. Benveniste Noms d'agent 34 and 48); [[ἑστιατορία]] (<b class="b3">ἱστ-</b>) [[feast]]. - Also [[ἑστιόομαι]] (E. Ion 1464 [lyr.] [[δῶμα]]) [[get a hearth]], [[be settled]].<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: As collective- or abstractformation in <b class="b3">-ία</b> (cf. esp. <b class="b3">οἰκ-ία</b>, <b class="b3">κλισ-ία</b>) [[ἑστία]], from where secondarily [[ἱστία]], <b class="b3">-ίη</b> through sound-reduction or assimilation (Schwyzer 256 and 531, Lejeune Traité de phon. 208; diff. Buck IF 25, 259 [after [[ἵστημι]]] and Solmsen l. c. [unaccented <b class="b3">ἱ-</b>]), presupposes a noun <b class="b3">ἑστο-</b>, <b class="b3">-α</b> [[v]]. [[t]].. - For the etymology the question of the anlaut is decisive. Against the evidence for anlaut. <b class="b3">Ϝ-</b>, [[Ϝιστιαυ]] (PN, Mantineia IVa), <b class="b3">γιστία ἐσχάρη</b> (cod. <b class="b3">-τη</b>) H., which are doubted, there are dialect forms, where expected F fails; s. Solmsen Unt. 213ff. Therefore the old, still defended equation with Lat. [[Vesta]] is uncertain. Another explanation has not been found: to [[ἐσχάρα]] (Solmsen [[l.c.]]), Lat. [[sīdus]] (Ehrlich KZ 41, 289ff.), [[ἕζομαι]] (Bq; with [[ἱστία]] after [[ἵζω]]?), Slav. <b class="b2">jestěja</b> [[hearth]] (Machek Lingua [[posnan]]. 5, 59ff.). - See Bq and W.-Hofmann s. [[Vesta]]; also Schwyzer 58 and 227 w. n. 1, Scheller Oxytonierung 60, Fraenkel Gnomon 22, 237, Benveniste BSL 44, 53. On [[Ἐστία]] in gen. Nilsson Gr. Rel. 1, 337f., v. Wilamowitz Glaube 1, 156ff. - As the wau is improbable, the old etymology is prob. incorrect; also [[ε]] > [[ι]] is unusual, unexpected, whereas [[ε]]/[[ι]] in Pre-Greek is frequent; so there are two serious problems. The conclusion must be that the word is of Pre-Greek origin. Cf. Furnée, 358 A 2. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
| Line 38: | Line 38: | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''ἑστία''': {hestía}<br />'''Forms''': (att., auch Pi., delph. u. a.), ion. [[ἱστίη]], äok. böot. lokr. dor. ark. [[ἱστία]]<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Herd]], [[Feuerstätte]], [[Altar]], übertr. [[Haus]], [[Familie]] (seit Od.), auch mit Ansätzen einer Personifikation als Göttin des Herdes aufgefaßt (''h''. ''Hom''., Hes. ''Th''. 454 usw.); später der lat. ''Vesta'' gleichgesetzt (Str. u. a.).<br />'''Composita''' : Als Vorderglied z. B. in [[ἑστιοῦχος]] [[den Herd enthaltend]] = [[heimatlich]], [[den Herd beschützend]] (Trag. usw.); als Hinterglied in [[ἐφέστιος]], ion. [[ἐπίστιος]] ‘an (auf) dem Herde befindlich, zum Herd gehörig’ (seit Β 125), [[ἀνέστιος]] [[ohne Herd]] (Ι 63 usw.), συν-, [[ὁμέστιος]] usw.; über att. -έστιος im Homertext Wackernagel Unt. 9ff., Chantraine Gramm. hom. 1, 15; anders Solmsen Wortforsch. 214.<br />'''Derivative''': Ableitungen. ‘Ιστιήϊα n. pl. ‘Geldmittel eines ‘I.- | |ftr='''ἑστία''': {hestía}<br />'''Forms''': (att., auch Pi., delph. u. a.), ion. [[ἱστίη]], äok. böot. lokr. dor. ark. [[ἱστία]]<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Herd]], [[Feuerstätte]], [[Altar]], übertr. [[Haus]], [[Familie]] (seit Od.), auch mit Ansätzen einer Personifikation als Göttin des Herdes aufgefaßt (''h''. ''Hom''., Hes. ''Th''. 454 usw.); später der lat. ''Vesta'' gleichgesetzt (Str. u. a.).<br />'''Composita''': Als Vorderglied z. B. in [[ἑστιοῦχος]] [[den Herd enthaltend]] = [[heimatlich]], [[den Herd beschützend]] (Trag. usw.); als Hinterglied in [[ἐφέστιος]], ion. [[ἐπίστιος]] ‘an (auf) dem Herde befindlich, zum Herd gehörig’ (seit Β 125), [[ἀνέστιος]] [[ohne Herd]] (Ι 63 usw.), συν-, [[ὁμέστιος]] usw.; über att. -έστιος im Homertext Wackernagel Unt. 9ff., Chantraine Gramm. hom. 1, 15; anders Solmsen Wortforsch. 214.<br />'''Derivative''': Ableitungen. ‘Ιστιήϊα n. pl. ‘Geldmittel eines ‘I.-tempels' (Miletos V<sup>a</sup>); [[ἑστιῶτις]] ‘zum Herd (Haus) gehörig’ (S. ''Tr''. 954 [lyr.]; vgl. Fraenkel Nom. ag. 2, 208 A. 2); [[Ἑστιασταί]] m. pl. N. der H.-verehrer (Rhod.; vgl. [[Ἀπολλωνιασταί]] u. a.); [[ἕστιος]] [[zum Herd gehörig]] (Hld., nach [[ὁμέστιος]] u. a.). Als Übersetzung von lat. ''Vesta'', ''Vestālēs'' [[Ἑστιαῖον]] [[Vestatempel]] (D. C.), Ἑστιάδες pl. [[Vestales]] (D. H., Plu.). Gewöhnliches Denominativum [[ἑστιάω]], [[ἱστιάω]] (augm. εἱσ- in εἱστίων [Lys.] usw.), auch mit Präfix, z. B. συν-, [[am Herde aufnehmen]], [[speisen]], [[bewirten]] (ion. att. dor.) mit zahlreichen Ableitungen: [[ἑστίασις]], -αμα, -ασμός [[Bewirtung]], [[ἑστιάτωρ]] (ἱστ-) [[Gastgeber]] usw., mit [[ἑστιατόριον]] (ἱστια-, ἱστιη-), auch [[ἑστιατήριον]] (nach den Nomina auf -ήριον) [[Speisesaal]] (vgl. Benveniste Noms d’agent 34 und 48); [[ἑστιατορία]] (ἱστ-) [[Fest]] u. a. — Daneben [[ἑστιόομαι]] (E. ''Ion'' 1464 [lyr.] [[δῶμα]]) [[mit einem Herd versehen werden]], [[befestigt werden]].<br />'''Etymology''': Als Kollektiv- oder Abstraktbildung auf -ία (vgl. besondere [[οἰκία]], [[κλισία]]) setzt [[ἑστία]], woraus sekundär [[ἱστία]], -ίη durch Lautschwächung oder Assimilation (Schwyzer 256 und 531, Lejeune Traité de phon. 208 u. a.; anders Buck IF 25, 259 [nach [[ἵστημι]] und Solmsen a. a. O. [Unbetontheit des ἱ-]), ein Nomen ἑστο-, -α o. ä. voraus. — Für die Etymologie entscheidend ist die noch nicht gelöste Frage des Anlauts. Den in Zweifel gezogenen Zeugnissen für anlaut. ϝ-, ϝιστιαυ (PN, Mantineia IV<sup>a</sup>), γιστία· [[ἐσχάρη]] (cod. -τη) H., stehen Fälle entgegen, wo ϝ wider Erwarten fehlt; s. Solmsen Unt. 213ff. Dadurch wird auch die alte, von vielen Forschern immer noch verteidigte Zusammenstellung mit lat. ''Vesta'' gefährdet. Eine bessere Erklärung ist indessen trotz mehrfachen Versuchen nicht gefunden: zu [[ἐσχάρα]] (Solmsen a. a. O.), lat. ''sīdus'' (Ehrlich KZ 41, 289ff.), [[ἕζομαι]] (Bq; dazu ιστία nach [[ἵζω]]?), slav. ''jestěja'' [[Herd]] (Machek Lingua posnan. 5, 59ff.). — Ältere Lit. bei Bq und W.-Hofmann s. ''Vesta''; s. noch Schwyzer 58 und 227 m. A. 1, Scheller Oxytonierung 60, Fraenkel Gnomon 22, 237, Benveniste BSL 44, 53. Über [[Ἑστία]] im allg. Nilsson Gr. Rel. 1, 337f., v. Wilamowitz Glaube 1, 156ff.<br />'''Page''' 1,576-577 | ||
}} | }} | ||
{{WoodhouseReversedUncategorized | {{WoodhouseReversedUncategorized | ||
|woodrun=[[fireplace]] | |woodrun=[[fireplace]] | ||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=[[τζάκι]], [[βωμός]], [[κατοικία]]). Ἀπό τό [[ἕζομαι]], ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα. | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[focus]]'', [[hearth]], [[home]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:1.136.3/ 1.136.3]. | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx====[[dwelling]]=== | |||
Arabic: مَنْزِل, سَكَن; Moroccan Arabic: سكنة; Azerbaijani: mənzil, ev; Basque: bizileku, bizitoki; Belarusian: жыллё; Bengali: মকান, মঞ্জিল; Bulgarian: жилище; Catalan: habitatge, vivenda; Central Sierra Miwok: ˀu·ču-; Chinese Mandarin: 住宅, 住所; Czech: obydlí; Danish: bolig, bopæl; Dutch: [[woning]], [[woonst]]; Esperanto: loĝejo; Finnish: asunto, asumus; French: [[domicile]], [[habitation]]; Galician: eido, vivenda, moranza, moradía, soxorno, lar; German: [[Wohnsitz]], [[Wohnung]], [[Behausung]], [[Wohnstätte]]; Gothic: 𐌱𐌰𐌿𐌰𐌹𐌽𐍃; Ancient Greek: [[ἀναστροφή]], [[δίαιτα]], [[δῶ]], [[δῶμα]], [[ἕδος]], [[ἕδρα]], [[ἕδρανον]], [[ἐμβιωτήριον]], [[ἐνδιαιτητήριον]], [[ἐνοίκιον]], [[ἑστία]], [[ἤθη]], [[θεράπνη]], [[κατοικία]], [[οἴκημα]], [[οἴκησις]], [[οἰκητήριον]], [[οἰκία]], [[οἶκος]], [[σκήνωμα]], [[σταθμός]], [[στέγα]], [[στέγη]]; Hebrew: דירה, דיור, מגורים, שכן; Hungarian: lakás, lakóhely, otthon, lak; Ido: lojeyo; Italian: [[abitazione]], [[residenza]], [[dimora]]; Japanese: 居留, 住居, 住宅; Korean: 주거, 주택, 거류; Latin: [[domicilium]]; Low German: Wahnung, Wahnen, Wahnsitt; Macedonian: живеалиште; Manchu: ᠪᠣᠣ; Maori: tuohunga; Middle English: dwellynge, herberwe; Norman: d'meuthe; Old Norse: bo, bú; Old Turkic: 𐰋; Orok: дуку; Pashto: کور, خونه; Plautdietsch: Wonunk; Polish: mieszkanie; Portuguese: [[domicílio]], [[moradia]]; Romanian: locuință, domiciliu; Russian: [[жилище]], [[жильё]]; Scottish Gaelic: còmhnaidh; Slovak: obydlie; Slovene: bivališče, domovanje; Spanish: [[domicilio]], [[morada]], [[residencia]], [[casa]]; Swedish: bostad, boning; Thai: ชุมรุม, ทำเนียบ, เวสน์; Turkish: ev, konut; Ugaritic: 𐎎𐎌𐎋𐎐𐎚; Ukrainian: житло, помешкання; Vietnamese: chổ ở; Walloon: dimorance, lodjisse | |||
}} | }} | ||
