ψεύδω: Difference between revisions

|Definition=<span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>389</span>, etc.: fut. <span class="sense"><span class="bld">A</span> ψεύσω <span class="bibl">Id.<span class="title">OC</span>628</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>1.5.13</span>: aor. ἔψευσα <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>472</span>, <span class="bibl">Plb.18.11.11</span>, etc.:—Pass., fut. ψευσθήσομαι <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>712</span>, Gal.15.143: aor. ἐψεύσθην <span class="bibl">Hdt.1.141</span>, etc.: pf. [[ἔψευσμαι]] (v. infr.); imper. ἐψεύσθω <span class="bibl">Aeschin.1.162</span>:—[[cheat by lies]], [[beguile]], τινα <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>628</span>, etc.:—Pass., to [[be cheated]], [[deceived]], <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>759</span>, etc.; <b class="b3">εἰ μὴ πολύ γε ἔψευσμαι</b> unless [[I am]] much [[deceived]], <span class="bibl">Antipho 3.2.1</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. gen., [[cheat]], [[balk]], [[disappoint]] one [[of]] a thing, ψεύσει σ' ὁδοῦ τῆσδ' ἐλπίς <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>1031</span>; ἔψευσας φρενῶν Πέρσας <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>472</span>; μὴ ψεῦσον Ζεῦ τῆς ἐπιούσης ἐλπίδος <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>870</span>; πιστεύω . . μὴ ψεύσειν με . . τὰς ἐλπίδας <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>1.5.13</span>; πόλλ' ἐλπίδες ψεύδουσι καὶ λόγοι βροτούς <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span> 650</span>:—Pass., to [[be cheated balked]], [[disappointed]], τινος [[of]] a thing, <b class="b3">ψευσθῆναι ἐλπίδος, γάμου</b>, <span class="bibl">Hdt.1.141</span>, <span class="bibl">5.47</span>; ἐνάρων <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>178</span>(lyr.); δείπνου <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>618</span> (troch.); <b class="b3">ψευσθέντες τῶν σκοπῶν</b> [[disappointed of receiving tidings]] from the scouts, <span class="bibl">Th.8.103</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> in Pass., also, to [[be deceived]], [[mistaken in]] or [[about]] a thing, <b class="b3">ἐψευσμένοι γνώμης</b> [[deceived]] in their judgement, [[mistaken]] in opinion, <span class="bibl">Hdt.8.40</span>, cf. <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span> 712</span> (also ψευσθῆναι γνώμῃ <span class="bibl">Hdt.7.9</span>.γ) <b class="b3">; ἐψευσμένοι τῆς Ἀθηναίων δυνάμεως</b> [[deceived]] or [[mistaken in their notions of]] the Athenian power, <span class="bibl">Th.4.108</span>; <b class="b3">πολλῶν ἐψεύσθητε τῆς οὐσίας</b> you have often [[had a mistaken idea of]] a man's wealth, <span class="bibl">Lys.19.45</span>; τούτου οὐκ ἐψεύσθην <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ap.</span>22d</span>; ἐψεῦσθαι τῆς ἀληθείας <span class="bibl">Id.<span class="title">R.</span>413a</span>; τῆς ὥρας <span class="bibl">And.1.38</span>; ἐψευσμένοι τῶν ὄντων <span class="bibl">Pl.<span class="title">Tht.</span>195a</span>; <b class="b3">ἐψεῦσθαι ἑαυτῶν</b>, opp. <b class="b3">εἰδέναι ἑαυτούς</b>, <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>4.2.26</span>; also ψευσθῆναι ἔν τισι <span class="bibl">Hdt.9.48</span>; περί τινος <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>2.6.28</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>358c</span>: also c. acc., ἐψεύσθη τοῦτο <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.8.11</span>, etc.; <b class="b3">αὐτοὺς ἐψευσμένη ἡ Ἑλλάς</b> [[deceived in its estimate of]] them, <span class="bibl">Th.6.17</span> (where [[αὐτοὺς]] is prob. corrupt, and shd. perhaps be omitted): c. acc. cogn., <b class="b3">εὐτυχέστατον ψεῦσμα ἐψευσμένος</b> most happily [[deceived]] or [[mistaken]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Men.</span>71d</span>: more rarely in Act., <b class="b3">καί μ' ἔψευσας ἐλπίδος πολύ</b> thou hast much [[belied]] my expectation, i.e. turned out better than I feared, <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>1382</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> of statements, to [[be untrue]], <b class="b3">ἡ τρίτη τῶν ὁδῶν μάλιστα ἔψευσται</b> the third mode of explanation [[is]] most [[untrue]], most [[mistaken]], <span class="bibl">Hdt.2.22</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> c. acc. rei, like [[ψευδοποιέω]] ''ΙΙ'', [[represent]] a thing [[as a lie]], [[falsify]], ψεύδοντες οὐδὲν σῆμα τῶν προκειμένων <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>1512</span> (prob. for [[σημάτων]]) <b class="b3">; ψεύδει ἡ πίνοια τὴν γνώμην</b> afterthought [[gives]] opinion [[the lie]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Ant.</span>389</span>:— Pass., <b class="b3">ἢν τάδε ψευσθῇ λέγων</b> if his word [[prove]] (lit. <b class="b2">be proved) false</b>, <span class="bibl">Id.<span class="title">Ph.</span>1342</span>; <b class="b3">ἡ ψευσθεῖσα ὑπόσχεσις</b> the promise [[broken]], <span class="bibl">Th.3.66</span>; πάντα πρὸς ὑμᾶς ἔψευσται [[have been falsely reported]], <span class="bibl">D.52.23</span>; in <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>346</span> for <b class="b3">ἀλλὰ ψεύσεται</b> [[it will be falsely said]], Porson's correction [[ἐψεύσεται]] is probable ([[πεύσεται]] Kiehl). </span><span class="sense"><span class="bld">B</span> earlier and more common ψεύδομαι, imper. ψεύδεο <span class="bibl">Il.4.404</span> (the Act. is very rare in Att. Prose): fut. ψεύσομαι Hom., Pi., Att.: aor [[ἐψευσάμην]], v. infr.: fut. 2 [[ἐψεύσομαι]] ([[will have made a false statement]]) Gal.15.137([[si vera lectio|s. v.l.]]): pf. ἔψευσμαι <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.3.10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">I</span> abs., [[lie]], [[speak false]], [[play false]], ψεύσομαι ἦ ἔτυμον ἐρέω; <span class="bibl">Il.10.534</span>, <span class="bibl">Od.4.140</span>; οὐκ οἶδα ψεύδεσθαι <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>369</span>; οὐ ψεύσομ' ἀμφὶ Κορίνθῳ <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>13.52</span>; περί τινος <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>347a</span>; <b class="b3">ψ. κατά τινος</b>, opp. <b class="b3">λέγειν τἀληθῆ κατά τινος</b>, <span class="bibl">Id.<span class="title">Euthd.</span>284a</span>, <span class="bibl">Lys.22.7</span>; ψ. πρός τινα <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.3.5</span>; ψ. τινι <span class="bibl"><span class="title">Act.Ap.</span> 5.4</span> and εἴς τινα <span class="bibl"><span class="title">Ep.Col.</span>3.9</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. inf., [[say falsely]], [[pretend]] that... Plu.2.506d. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> c. acc. rei, [[say that which is untrue]], whether intentionally or not, τοῦτό γ' οὐκ ἐψεύσατο <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ec.</span>445</span>; οὐδὲν αὐτῶν ψεύδεται <span class="bibl">Id.<span class="title">Ach.</span>561</span>; κἂν λάβῃς ἐψευσμένον, φάσκειν ἔμ' ἤδη μαντικῇ μηδὲν φρονεῖν <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>461</span>; ἐάν τι μὴ ἀληθὲς λέγω... εἰπὲ ὅτι τοῦτο ψεύδομαι· ἑκὼν γὰρ εἶναι οὐδὲν ψεύσομαι <span class="bibl">Pl.<span class="title">Smp.</span>214e</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>4.2.19</span>; περὶ ὧν ἔψευσται διδάσκειν ὑμᾶς <span class="bibl">Lys.3.21</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> to [[be false]] or [[faithless]], to [[be perjured]] or [[forsworn]], <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>283</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> <b class="b3">ὁ ψευδόμενος</b>, the [[Liar]], name of a fallacy or logical puzzle invented by Eubulides, a disciple of Euclides of Megara, Thphr. ap. <span class="bibl">D.L.2.108</span>, cf. <span class="bibl">Chrysipp.Stoic.2.92</span> ([[ψευδόμενος]] is an interpolation in ὁ σοφιστικὸς λόγος ψ. <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1146a22</span>). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> like Act. ''ΙΙ'', [[belie]], [[falsify]], <b class="b3">ὅρκια ψεύσασθαι</b> [[break]] them, <span class="bibl">Il.7.352</span>; so συνθήκας ψ. <span class="bibl">X.<span class="title">Ages.</span>1.12</span>; γάμους <span class="bibl">E.<span class="title">Ba.</span> 31</span>,<span class="bibl">245</span>; so in plpf., ἔψευστο τὴν ξυμμαχίαν <span class="bibl">Th.5.83</span>; so also <b class="b3">οὐκ ἐψεύσαντο τὰς ἀπειλάς</b> [[they did]] not [[belie]], i.e. they made good, their threats, <span class="bibl">Hdt.6.32</span>; <b class="b3">τὰ χρήματα . . ἐψευσμένοι ἦσαν</b> [[had broken their word]] about the money, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>5.6.35</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> like Act. ''1'', [[deceive by lies]], [[cheat]], Αοξίαν ἐψευσάμην <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1208</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>3.1.25</span>; also <b class="b3">ψ. τινά τι</b> [[deceive]] one [[in]] a thing, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>1145</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Alc.</span>808</span>; <b class="b3">ἅπερ αὐτὸν οὐ ψεύσομαι</b> and therein I [[will]] not [[disappoint]] him (ironical), i.e. I will carry out my threat, <span class="bibl">And.1.123</span>; <b class="b3">τῶν ἔργων ὧν ἂν τὸν ἐκδόντα ψεύσηται</b> ([[ὧν]] being in gen. by attraction) <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>921a</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> of combinations of words, [[make a false statement]], <span class="bibl">Arist.<span class="title">Int.</span>16a3</span>.</span>

|lsmtext='''ψεύδω:''' (√ <i>ΨΥΔ</i>), μέλ. [[ψεύσω]], αόρ. αʹ [[ἔψευσα]] — Παθ., μέλ. <i>ψευσθήσομαι</i>, αόρ. [[ἐψεύσθην]], παρακ. [[ἔψευσμαι]], γʹ ενικ. προστ. <i>ἐψεύσθω</i>·<br /><b class="num">Α. 1.</b> [[εξαπατώ]] με ψέματα, [[ψευδολογώ]], σε Σοφ. κ.λπ. — Παθ., εξαπατώμαι, απατώμαι, σε Αισχύλ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> [[ψεύδω]] τινά τινος, [[εξαπατώ]], [[διαψεύδω]] τις ελπίδες, [[απογοητεύω]] κάποιον, στον ίδ., σε Σοφ.· επίσης, με γεν. πράγμ., ἐλπίδος [[ψεύδω]] τινά, σε Ξεν. — Παθ., εξαπατώμαι, απογοητεύομαι για [[κάτι]], <i>ψευσθῆναι ἐλπίδος γάμου</i>, σε Ηρόδ.· <i>δείπνου</i>, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> Παθ., επίσης, εξαπατώμαι, [[πλανώμαι]] σε ή σχετικά με κάποιο [[πράγμα]], <i>ἐψευσμένοι γνώμης</i>, αυτοί που σχημάτισαν εσφαλμένη [[γνώμη]], σε Ηρόδ.· <i>ἐψευσμένοι τῆςτῶν Ἀθηναίων δυνάμεως</i>, εξαπατημένοι στη [[γνώμη]] τους για την αθηναϊκή [[δύναμη]], σε Θουκ.· <i>ἐψεῦσθαι ἑαυτῶν</i>, αντίθ. προς το [[εἰδέναι]] ἑαυτούς, σε Ξεν.· επίσης, <i>ψευσθῆναι ἔν τινι</i>, σε Ηρόδ.· [[περί]] τινος, σε Ξεν.· επίσης, με αιτ., <i>αὐτοὺς</i> (<i>ὁπλίτας</i>) ἐψευσμένη [[Ἑλλάς]], εξαπατημένη στις εκτιμήσεις της γι' αυτούς, σε Θουκ.<br /><b class="num">4.</b> λέγεται για ισχυρισμούς ή πληροφορίες, δεν είμαι [[αληθινός]], είμαι [[ψευδής]], ἡ [[τρίτη]] [[τῶν]] ὁδῶν [[μάλιστα]] ἔψευσται, ο [[τρίτος]] [[τρόπος]] της εξήγησης είναι ψευδέστατος, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">II.</b> με αιτ. πράγμ., όπως το [[ψευδοποιέω]], [[παρουσιάζω]] ένα [[πράγμα]] ως ψευδές, [[διαψεύδω]], σε Σοφ. — Παθ., ἡ ψευσθεῖσα [[ὑπόσχεσις]], η [[υπόσχεση]] που αναιρέθηκε, σε Θουκ. <b>Β.</b> αρχ. και συνηθέστερο είναι το Αποθ. [[ψεύδομαι]], Επικ. προστ. <i>ψεύδεο</i>, μέλ. <i>ψεύσομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἐψευσάμην</i>, παρακ. [[ἔψευσμαι]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> απόλ., [[ψεύδομαι]], λέω ψέματα, [[συμπεριφέρομαι]] ψεύτικα, [[ψευδολογώ]], σε Όμηρ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ. πράγμ., λέω [[κάτι]] που δεν είναι αληθινό, [[είτε]] εκούσια [[είτε]] ακούσια, ὅτιτοῦτο [[ψεύδομαι]], σε Πλάτ.· [[ἅπερ]] αὐτὸν οὐ [[ψεύδομαι]], δεν λέω ψέματα σχετικά μ' αυτόν, σε Ανδοκ.<br /><b class="num">3.</b> είμαι [[ψεύτης]], [[επίορκος]] ή [[ψευδομάρτυρας]], σε Ησίοδ.<br /><b class="num">II.</b> όπως το Ενεργ. II, [[παραβαίνω]], [[αθετώ]], <i>ὅρκια ψεύσασθαι</i>, [[παραβαίνω]], [[αθετώ]] τους όρκους μου, σε Ομήρ. Ιλ.· ομοίως, [[ψεύδομαι]] γάμους, σε Ευρ.· ομοίως στον Παθ. υπερσ., <i>ἔψευστο τὴν ξυμμαχίαν</i>, σε Θουκ.· τὰ χρήματα ἐψευσμένοι [[ἦσαν]], αθέτησαν τον λόγο τους σχετικά με τα χρήματα, σε Ξεν.<br /><b class="num">III.</b> όπως το Ενεργ. I, [[εξαπατώ]] με ψέματα, [[απατώ]], σε Αισχύλ., Ευρ.· <i>ψεύδομαί τινά τι</i>, [[εξαπατώ]] κάποιον σε [[κάτι]], σε Σοφ., Ευρ.

|elnltext=ψεύδω bedriegen, misleiden, met acc.:; εἴπερ μὴ θεοὶ ψεύδουσί με als de goden mij niet misleiden Soph. OC 628; met acc. en gen. iem. in iets:; μ ’ ἔψευσας ἐλπίδος πολύ jij hebt mij zeer in mijn verwachting bedrogen Soph. Ai. 1382; teleurstellen:; μὴ ψεῦσον ὦ Ζεῦ τῆς ἐπιούσης ἐλπίδος stel mij niet teleur, Zeus, in de verwachting die bij mij opkomt Aristoph. Th. 870; ook med.:; Λοξίαν ἐψευσάμην ik heb Loxias bedrogen Aeschl. Ag. 1208; ὧν... ὤμοσ ’ οὐκ ἐψευσάμην οὐδέν σε van wat ik gezworen heb, heb ik u in niets bedrogen Soph. OC 1145; logenstraffen:. ψεύδει... ἡ ’ πίνοια τὴν γνώμην nader inzien toont de leugenachtigheid van het oordeel aan Soph. Ant. 389. alleen med. met aor. ἐψευσάμην, liegen (als bewuste handeling tegenover ἐψεύσθην onbewust ‘zich vergissen’, zie onder 3.):; μὴ ψεύδεο lieg niet Il. 4.404; met acc.:; τοῦτό γ ’ οὐκ ἐψεύσατο dat heeft hij niet gelogen Aristoph. Eccl. 445; ψεύδεσθαι γάμους liegen over het huwelijk Eur. Ba. 31; tot leugen maken, verloochenen:. ὅρκια ψεύσασθαι de eden schenden Il. 7.352; οὐκ ἐψευσάντο τὰς ἀπειλάς zij verloochenden hun dreigementen niet Hdt. 6.32; ἔψευστο ( med. ) τὴν ξυμμαχίαν hij had het bondgenootschap verloochend Thuc. 5.83.4. pass., abs. of met gen. of met dat. of ἐν + dat. bedrogen uitkomen (in), zich vergissen (in):; πολλὰ δ ’ οἴομαι ψευσθεῖσα vaak, meen ik, heb ik mij vergist Aeschl. Ch. 759; ἐψευσμένοι γνώμης bedrogen uitgekomen in hun oordeel Hdt. 8.40.1; ἐν ὑμῖν ἐψεύσθημεν wij hebben ons in u vergist Hdt. 9.48.3; perf. pass.: ἡ δὲ τρίτη... ἐπιεικεστάτη ἐοῦσα μάλιστα ἔψευσται de derde (gang van zaken) ligt het meest voor de hand maar berust geheel en al op een vergissing Hdt. 2.22.1.