ὀρέγω: Difference between revisions

|Definition=<span class="bibl">Od.17.366</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span>1710</span> (lyr.), etc.; Ion. and later Prose, <span class="bibl">Hdt. 2.2</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>497b27</span>, etc.: impf. <span class="sense"><span class="bld">A</span> ὤρεγον <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>4.240</span>, <span class="bibl">App.<span class="title">BC</span>4.126</span> : fut. ὀρέξω <span class="bibl">Il.13.327</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>902</span> : aor. ὤρεξα <span class="bibl">Il.23.406</span>, Trag. (<span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>846</span>, etc.), and sometimes in Prose, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phd.</span>117b</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>7.3.29</span>:—Med.and Pass., <span class="bibl">Il.24.506</span>, <span class="bibl">Th.2.65</span>, etc.: fut. ὀρέξομαι <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>353</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>486a</span> (ἐπ-): aor. ὠρεξάμην <span class="bibl">Il.23.99</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">HF</span>16</span>, etc.: rare in Prose, <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>1.2.15</span>; also [[ὠρέχθην]] ib.<span class="bibl">16</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ages.</span>1.4</span>, <span class="bibl"><span class="title">Smp.</span>8.35</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Ep.</span>17</span>, <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Sent.</span>7</span>, <span class="bibl"><span class="title">Fr.</span>187</span>, as well as in E. (<span class="bibl"><span class="title">Hel.</span>1238</span>) (not in Hom.): pf. ὤρεγμαι <span class="bibl">Hp.<span class="title">Oss.</span>18</span>; redupl. 3pl. [[ὀρωρέχαται]], plpf. <b class="b3">-έχατο</b>, <span class="bibl">Il.16.834</span>, <span class="bibl">11.26</span>.—Cf. [[ὀρέγνυμι]], [[ὀριγνάομαι]] :—[[reach]], [[stretch]], [[stretch out]], χεῖρ' ὀρέγων <span class="bibl">Od.17.366</span>; εἰς οὐρανόν <span class="bibl">Il.15.371</span>, <span class="bibl">Od.9.527</span>; <b class="b3">χεῖρας ἐμοὶ ὀρέγοντας</b>, in entreaty, <span class="bibl">12.257</span>, cf. <span class="bibl">Plu.<span class="title">Cam.</span>36</span>; μοι . . λεχέων ἐκ χεῖρας ὄρεξας <span class="bibl">Il.24.743</span>; πρός τινα <span class="bibl">Pi. <span class="title">P.</span>4.240</span>, cf. <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>846</span>, etc.; <b class="b3">Ὅμηρον... ἐφ' ὃν πᾶσαι χεῖρ' ὀρέγουσι πόλεις</b>, to claim him, <span class="title">APl.</span>4.294. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> <b class="b2">reach out, hold out, hand, give</b>, κοτύλην καὶ πύρνον <span class="bibl">Od.15.312</span>; δέπας <span class="bibl">Il.24.102</span>; ὁπποτέροισι πατὴρ Ζεὺς κῦδος ὀρέξῃ <span class="bibl">5.33</span>, cf. <span class="bibl">17.453</span>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>433</span>; ἠέ τῳ εὖχος ὀρέξομεν, ἦέ τις ἡμῖν <span class="bibl">Il.12.328</span>, cf. <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>1203</span> (lyr.); ὀ. πλοῦτόν τινι <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.110</span>; τέλος ἔμπεδον <span class="bibl">Id.<span class="title">N.</span>7.58</span>; ὤρεξε τὴν κύλικα τῷ Σωκράτει <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phd.</span>117b</span>; later <b class="b3">βοήθειαν ὀρέξαι τοῖς ἀδικουμένοις</b> [[extend]] help, <span class="bibl"><span class="title">POxy.</span>902.11</span> (v A.D.). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> Med. and Pass., </span><span class="sense"><span class="bld">1</span> abs., <b class="b2">stretch oneself out, stretch forth one's hand</b>, <span class="bibl">Od.21.53</span>; ἀνδρὸς . . ποτὶ στόμα χεῖρ' ὀρέγεσθαι <span class="bibl">Il.24.506</span> (but χεῖρας ὀρεξαμένου [[having lent a helping hand]], Epigr.Gr.448.4 (Syria)); ὀρεξαμένη ἀπὸ δίφρου <span class="bibl">Hes.<span class="title">Sc.</span>456</span>; <b class="b3">ὠρέξατο χερσὶ φίλῃσι, χειρὶ σκαιῇ</b>, <span class="bibl">Il.23.99</span>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>178</span>; <b class="b3">ἔγχει ὀρεξάσθω</b> [[let him lunge with]] the spear (from the chariot), <span class="bibl">Il.4.307</span>; πρόσθεν Ἄρης ὠρέξαθ' ὑπὲρ ζυγὸν . . ἔγχεϊ χαλκείῳ <span class="bibl">5.851</span>; <b class="b3">ποσσὶν ὀρωρέχαται πολεμίζειν</b>, of horses, [[they galloped]] to the fight, <span class="bibl">16.834</span>; <b class="b3">ὀρέξατ' ἰών</b> [[he stretched himself]] as he went, i.e. [[made a stride]], <span class="bibl">13.20</span>; <b class="b3">ὀρωρέχατο προτὶ δειρήν</b> [[were stretched out]] towards the neck, <span class="bibl">11.26</span>; of fish, [[rise at the bait]], καί τις τῶν τραφερῶν ὠρέξατο <span class="bibl">Theoc. 21.44</span>; for <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1111</span>, v. [[ὄρεγμα]] <span class="bibl">1.1</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. gen., [[reach at]] or [[to]] a thing, [[grasp at]], <b class="b3">οὗ παιδὸς ὀρέξατο</b> he [[reached out to]] his child, <span class="bibl">Il.6.466</span>, cf. <span class="bibl">Od.11.392</span>; in a hostile sense, [[aim at]], [[assail]], [[hit]], <b class="b3">τοῦ δ' ἀντίθεος Θρασυμήδης ἔφθη ὀρεξάμενος . . ὦμον</b> [[hit]] him first [[on]] the shoulder, <span class="bibl">Il.16.322</span>; ib.<span class="bibl">314</span>, a gen. pers. must be supplied, <b class="b3">ἔφθη ὀρεξάμενος πρυμνὸν σκέλος</b>; so in <span class="bibl">23.805</span> <b class="b3">ὁππότερός κε φθῇσιν ὀρεξάμενος χρόα καλόν</b>; δηΐων ὀρέγοιτ' ἐγγύθεν ἱστάμενος <span class="bibl">Tyrt.12.12</span>; also of a suppliant, <b class="b3">τί χρῆμα θηρῶσ' ἱκέτις ὠρέχθης ἐμοῦ</b>; <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>1238</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> metaph., [[reach after]], [[grasp at]], [[yearn for]], γάμων <span class="bibl">Id.<span class="title">Ion</span>842</span>; τῶν μεγίστων <span class="bibl">Id.<span class="title">Fr.</span>240</span>; ἀπεόντων <span class="bibl">Democr.202</span>; ζωῆς <span class="bibl">Id.205</span> : freq. in Att. Prose, <span class="bibl">Antipho 2.2.12</span>, <span class="bibl">Th.3.42</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>439b</span>,<span class="bibl">485d</span>, etc.; ὀ. τοῦ πρῶτος ἕκαστος γίγνεσθαι <span class="bibl">Th.2.65</span> : so c. inf., πόλιν ὠρέξατ' οἰκεῖν <span class="bibl">E.<span class="title">HF</span>16</span>; ὀ. τοιοῦτος γενέσθαι <span class="bibl">Pl. <span class="title">Prt.</span>326a</span>; οὐδέποτε ὠρέχθην τοῖς πολλοῖς ἀρέσκειν <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Fr.</span>187</span> : also, abs., [[yearn]], [[desire]], πάσῃσιν ὀρέξαιτο πραπίδεσσιν <span class="bibl">Emp.129.4</span>; θυμὸς ὀρέξατο γηθοσύνῃσιν <span class="bibl">A.R.2.878</span>; ὀρεγόμεθα κατὰ τὴν βούλευσιν <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1113a12</span>; cf. [[ὀρεκτός]], [[ὄρεξις]]. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> c. acc., <b class="b3">σῖτόν τ' ὄρεξαι</b> [[take]] food, <span class="bibl">E.<span class="title">Or.</span>303</span> ([[varia lectio|v.l.]] [[σίτων]]); <b class="b3">αἰώρημα διὰ δέρης ὀρέξομαι</b> I [[will put]] the noose on [[my]] neck, <span class="bibl">Id.<span class="title">Hel.</span>353</span> (lyr.).</span>

|lsmtext='''ὀρέγω:''' παρατ. <i>ὤρεγον</i>, μέλ. <i>ὀρέξω</i>, αόρ. αʹ [[ὤρεξα]] — Μέσ. και Παθ. μέλ. <i>ὀρέξομαι</i>, αόρ. αʹ [[ὠρεξάμην]] και [[ὠρέχθην]], παρακ. [[ὤρεγμαι]], αναδιπλ. γʹ πληθ. [[ὀρωρέχαται]], υπερσ. <i>-έχατο</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[φθάνω]] με το [[χέρι]], [[τεντώνω]], [[εκτείνω]], Λατ. [[porrigo]], <i>χεῖρ' ὀρέγων</i>, σε Ομήρ. Οδ.· [[ιδίως]], προς [[ικεσία]], στο ίδ.<br /><b class="num">2.</b> [[απλώνω]], [[εκτείνω]] το [[χέρι]] μου, [[δίνω]], σε Όμηρ., Ησίοδ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> Μέσ. και Παθ.<br /><b class="num">1.</b> απόλ., απλώνομαι, τεντώνομαι προς τα έξω, [[τεντώνω]] το [[χέρι]] μου προς τα έξω, σε Όμηρ.· <i>ὀρέξασθαι ἀπὸ δίφρου</i>, τεντώνομαι ή στηρίζομαι για να τεντωθώ πάνω από το [[άρμα]], σε Ησίοδ.· <i>ἔγχει ὀρεξάσθω</i>, άφησέ τον να επιτεθεί χτυπώντας με το [[δόρυ]] ([[επάνω]] στο [[άρμα]], αντί να κατεβεί απ' αυτό), σε Ομήρ. Ιλ.· ποσσὶν [[ὀρωρέχαται]] πολεμίζειν, λέγεται για άλογα, τεντώθηκαν χυμώντας, κάλπασαν προς τη [[μάχη]], στο ίδ.· ὀρέξατ' [[ἰών]], τεντώθηκε [[καθώς]] βάδιζε, δηλ. τέντωσε το [[βήμα]] του, περπατούσε με [[μεγάλα]] βήματα, σε Ομήρ. Ιλ.· [[ὀρωρέχατο]] [[προτὶ]] δειρήν, τέντωναν τον αυχένα τους (όπως το irasci in cornua, in [[clipeum]] assurgere, του Βιργ.), στο ίδ.· λέγεται για ψάρι, [[έρχομαι]], τεντώνομαι προς το [[δόλωμα]], σε Θεόκρ. <b>2. α)</b> με γεν., [[τεντώνω]] τα χέρια μου προς ή για να πιάσω [[κάτι]], [[αρπάζω]], <i>οὗ παιδὸς ὀρέξατο</i>, άπλωσε τα χέρια του προς το [[παιδί]] του, σε Ομήρ. Ιλ.· επίσης, με εχθρική [[σημασία]], <i>τοῦ Θρασυμήδης ἔφθη ὀρεξάμενος ὦμον</i>, τον χτύπησε [[πρώτα]] στον ώμο, στον ίδ.· ομοίως, ἔφθη ὀρεξάμενος [[σκέλος]] (ενν. [[αὐτοῦ]]), στο ίδ. <b>β)</b> μεταφ., τεντώνομαι για να πιάσω [[κάτι]], [[αρπάζω]], [[επιθυμώ]] σφοδρά [[κάτι]], με γεν., σε Ευρ., Θουκ. κ.λπ.· με απαρ., <i>πόλιν ὠρέξατ' οἰκεῖν</i>, σε Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> με αιτ., αυτοεξυπηρετούμαι, σερβίρομαι, [[σῖτον]], στον ίδ.

|etymtx=-ομαι<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">to reach out (one's hand), to hand, to stretch oneself out, to stretch out for</b>; on the Hom. use Trümpy Fachausdrücke 118f. Other presentforms : 1. ptc. <b class="b3">ὀρεγ-νύς</b> (Α 351, Χ 37), <b class="b3">-νύμενος</b> (AP, Mosch.); 2. <b class="b3">ὀριγ-νάομαι</b> (Hes. Sc. 190, Herod., Theoc.), with the innovated aor. <b class="b3">ὠριγν-ήθην</b> (Antipho Soph., Isoc.), fut. <b class="b3">-ήσομαι</b> (D. C.); on [[ι]] as stemvowel cf. [[κίρνημι]] (s. [[κεράννυμι]] w. lit.).<br />Other forms: Aor. [[ὀρέξαι]], <b class="b3">-ασθαι</b>, fut. [[ὀρέξω]], <b class="b3">-ομαι</b> (Il.), pf. a. plqu. midd. pl. [[ὀρωρέχαται]], <b class="b3">-το</b> (Il.), [[ὤρεγμαι]] (Hp.), aor. pass. [[ὀρεχθῆναι]] (E., X., Hp. Ep.).<br />Compounds: Also w. prefix, esp. <b class="b3">ἐπ-</b>.<br />Derivatives: 1. [[ὀρεκτός]] [[stretched out]] (Β 543, Str.; see Ammann <b class="b3">Μνήμης χάριν</b> 1, 20) [[desired]], [[longed for]] (Arist.) with <b class="b3">ὀρεκτ-εῖν ἐπι-θυμεῖν</b>, <b class="b3">-ιῶν ἐπιθυμῶν</b> H.; <b class="b3">ἀν-όρεκτος</b> [[without desire for]], [[undesired]] (Arist.; functionally to [[ὄρεξις]]) with <b class="b3">ἀνορ-εκτέω</b>, <b class="b3">-εξία</b> (late). 2. [[ὄρεγμα]] n. <b class="b2">the stretching out (e.g. of the hand, also of the foot), step</b>, also as measure of length (A., E., Arist., Tab. Heracl.). 3. [[ὄρεξις]] f. [[desire]], [[appetency]] (Democr., Arist.; Holt Les noms d'action en <b class="b3">-σις</b> 126) with [[ὀρεκτικός]] [[inclined]], [[prone to desire]] (Arist., Arr.), [[rousing the appetite]] (Dsc.). 4. <b class="b3">ὀρέγ-δην</b> [[by stretching out]] (sch., H.). -- On [[ὄργυια]] s. v.<br />Origin: IE [Indo-European] [854] <b class="b2">*h₃reǵ-</b> [[make straight]], [[direct]]<br />Etymology: Exept for init. <b class="b3">ὀ-</b>, rather because of the <b class="b2">o-</b>colour a prefix than in <b class="b3">ὀ-κέλλω</b> a prothesis (diff. Schwyzer 411), [[ὀρέγω]] agrees as themat. root-present with Lat. [[regō]] [[direct straight]], [[lead]], [[direct]], [[govern]] and OIr. [[rigim]] [[stretch out]]; also agree, butß for the vowelquantity, [[ὀρέξαι]] to Lat. [[rēxī]] and [[ὀρεκτός]] to [[rēctus]] ([[ē]] can be secondary length.), to which also Germ., e.g. Goth. <b class="b2">raíhts</b> [[recht]], Av. <b class="b2">rāšta-</b> [[directed]], [[ordened]], [[straight]]. Genetically independent are the formally agreeing [[ὄρεγμα]], Av. <b class="b2">rasman-</b> m. n. [[line of battle]], Lat. <b class="b2">reg-i-men</b> n. [[leadership]]. Whether there is old connection between the isolately attested ptc. <b class="b3">ὀρεγ-νύς</b>, <b class="b3">-νύμενος</b> and the Av. adj. <b class="b2">raš-nu-</b> [[straight]] is uncertain; the present <b class="b3">ὀριγ-νάομαι</b> with suffixed nasal is rather far off from the nasalinfixed Skt. <b class="b2">r̥-ñ-játi</b> [[stretches itself]], [[runs]]. The group presents many forms, presentformations and verbal nouns, which are not useful for the straight and very regular Greek system (on [[ὀρωρέχαται]], <b class="b3">-το</b> s. Schwyzer 771). -- WP. 2, 362ff., Pok. 854ff., W.-Hofmann s. [[regō]], w. rich lit.; Ernout-Meillet s. [[regō]] with important notes; also Gonda KZ 73, 151 ff. -- (There is no connection with [[ἀρήγω]].)

|ftr='''ὀρέγω''': -ομαι<br />{orégō}<br />'''Forms''': Aor. ὀρέξαι, -ασθαι, Fut. ὀρέξω, -ομαι (seit Il.), Pf. u. Plqu. Med. pl. [[ὀρωρέχαται]], -το (Il.), [[ὤρεγμαι]] (Hp.), Aor. Pass. ὀρεχθῆναι (E., X., Hp. ''Ep''. u.a.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘(die Hand) hinstrecken, darreichen, sich strecken, zu erreichen suchen’; zum hom. Gebrauch Trümpy Fachausdrücke 118f. Andere Präsensformen : 1. Ptz. ὀρεγνύς (Α 351, Χ 37), -νύμενος (''AP'', Mosch.); 2. [[ὀριγνάομαι]] (Hes. ''Sc''. 190, Herod., Theok. u.a.), wozu die neugebildeten Aor. ὠριγνήθην (Antipho Soph., Isok.), Fut. -ήσομαι (D. C.); zu ι als Stammvokal vgl. [[κίρνημι]] (s. [[κεράννυμι]] m. Lit.).<br />'''Composita''' : auch m. Präfix, bes. ἐπ-,<br />'''Derivative''': Ableitungen: 1. [[ὀρεκτός]] [[ausgestreckt]] (Β 543, Str.; dazu Ammann Μνήμης [[χάριν]] 1, 20) [[erwünscht]], [[ersehnt]] (Arist.) mit ὀρεκτεῖν· ἐπιθυμεῖν, -ιῶν· ἐπιθυμῶν H.; [[ἀνόρεκτος]] [[ohne Verlangen nach]], [[nicht erwünscht]] (Arist.; funktionell zu [[ὄρεξις]]) mit [[ἀνορεκτέω]], -εξία (sp.). 2. [[ὄρεγμα]] n. ‘das Ausstrecken (z.B. der Hand, auch des Fußes), Schritt’, auch als Längenmaß (A. u. E. in lyr., Arist., ''Tab''. ''Heracl''. u. a.). 3. [[ὄρεξις]] f. [[Verlangen]], [[Begierde]] (Demokr., Arist. u.a.; Holt Les noms d’action en -σις 126) mit [[ὀρεκτικός]] [[zum Verlangen geneigt]], [[hinstrebend]] (Arist., Arr.), [[den Appetit weckend]] (Dsk.). 4. [[ὀρέγδην]] [[durch Ausstrecken]] (Sch., H.). — Zu [[ὄργυια]] s. bes.<br />'''Etymology''' : Bis auf das anl. ὀ-, das wegen der ''o''-Farbe eher Präfix wie in [[ὀκέλλω]] als Prothese sein dürfte (anders Schwyzer 411), deckt sich [[ὀρέγω]] als themat. Wz.-präsens mit lat. ''regō'' [[geraderichten]], [[lenken]], [[richten]], [[herrschen]] und air. ''rigim'' [[strecke aus]] ebenso stimmen, von der Vokalquantität abgesehen, ὀρέξαι zu lat. ''rēxī'' und [[ὀρεκτός]] zu ''rēctus'' (''ē'' kann hier sekundäre Dehnung sein), wozu noch germ., z.B. got. ''raíhts'' ‘''recht''’, aw. ''rā̆šta''- [[gerichtet]], [[geordnet]], [[gerade]]; wegen der Produktivität der betreffenden Formkategorien sind indessen die beiden letztgenannten Gleichungen, vielleicht auch [[ὀρέγω]] = ''regō'' = ''rigim'', auf parallele Neubildungen zurückzuführen. Genetisch unabhängig voneinander sind ebenfalls die formal übereinstimmenden [[ὄρεγμα]], aw. ''rasman''- m. n. [[Schlachtreihe]], lat. ''reg''-''i''-''men'' n. [[Leitung]]. Ob alter Zusammenhang besteht zwischen den vereinzelt belegten Ptz. ὀρεγνύς, -νύμενος und dem aw. Adj. ''raš''-''nu''- [[gerecht]] ist mehr als ungewiß; das Präsens [[ὀριγνάομαι]] mit suffigiertem Nasal liegt von dem nasalinfigierten aind. ''r̥''-''ñ''-''játi'' [[streckt sich]], [[eilt]] ziemlich weit ab. Die vorliegende Wortsippe umfaßt eine sehr reiche und bunte Formenreihe mit verschiedenen Präsensbildungen und Verbalnomina, die für die Beurteilung des ausgeglichenen und sehr regelmäßigen griechischen Systems (zu [[ὀρωρέχαται]], -το s. Schwyzer 771) nicht in Frage kommen. — WP. 2, 362ff., Pok. 854ff., W.-Hofmann s. ''regō'', überall m. weiteren Formen und reicher Lit.; Ernout-Meillet s. ''rĕgō'' mit sehr wichtigen Bemerkungen; dazu noch Gonda KZ 73, 151 ff. — Vgl. [[ἀρήγω]].<br />'''Page''' 2,412-413