φίλτρον: Difference between revisions

|Definition=τό, ([[φιλέω]]) <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[love charm]], whether a [[potion]], or any other means, ἔστιν . . φίλτρα μοι θελκτήρια ἔρωτος <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>509</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ph.</span>1260</span>, <span class="bibl"><span class="title">Andr.</span>540</span> (anap.), <span class="bibl">Arist.<span class="title">MM</span>1188b32</span>, <span class="bibl">Theoc.2.1</span>, Dsc.2.164, <span class="bibl">Alciphr. 1.37</span>, etc.; οὐκ ἐπὶ θανάτῳ διδόναι [φάρμακον] ἀλλ' ἐπὶ φίλτροις <span class="bibl">Antipho 1.9</span>: of the robe of Nessus by which Deïanira hoped to win back the love of Hercules, <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>584</span>, <span class="bibl">1142</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> generally, [[charm]], [[spell]], οἱ φ. ἐν θυμῷ ὕμνοι τίθεν <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.64</span>; <b class="b3">φ. ἵππειον</b>, of the bit, <span class="bibl">Id.<span class="title">O.</span>13.68</span>; <b class="b3">φίλτρα τόλμης</b> [[spells to produce]] boldness, of oracles, <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>1029</span>; δεινὸν τὸ τίκτειν καὶ φέρει φ. μέγα <span class="bibl">E.<span class="title">IA</span>917</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Fr.</span>103</span> (anap.), <span class="bibl"><span class="title">HF</span> 1407</span>; αἱ ξυγγενεῖς ὁμιλίαι . . φ. οὐ σμικρὸν φρενῶν <span class="bibl">Id.<span class="title">Tr.</span>52</span>; of [[ἀρεταί]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Andr.</span>207</span>; φίλτρα γάμου <span class="title">AP</span>9.422 (Apollonid.); ἕν ἐστ' ἀληθὲς φ. εὐγνώμων τρόπος <span class="bibl">Men.646</span>; <b class="b3">εἰρήνης φ</b>. a [[charm]] to promote peace (i.e. [[γεωργία]]), <span class="bibl">Plu.<span class="title">Num.</span>16</span>; [παῖδες] νήπιοι ψυχῆς εἰσιν ἰσχυρὰ φ. ἐξομηρεύσασθαι δυνάμενα στρατηγὸν πρὸς πατρίδα <span class="bibl">Onos.1.12</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[love]], [[affection]], in plural, τὰ θεῶν δὲ φίλτρα φροῦδα Τροίᾳ <span class="bibl">E.<span class="title">Tr.</span>859</span> (lyr.), cf. <span class="bibl"><span class="title">El.</span> 1309</span> (anap.), <span class="title">AP</span>7.623 (Aemil.): also in sg., τὸ πρὸς τὴν πατρίδα φ. <span class="title">SIG</span>876.7 (Smyrna, Epist.Severi et Caracallae); πᾶσι δὲ φ. κάλλιπεν <span class="title">AP</span>15.45, cf. <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>10.17</span>, <span class="bibl">Opp.<span class="title">C.</span>3.108</span>, <span class="bibl">Lib.<span class="title">Or.</span>3.22</span>; τὸ πρὸς ἀμφοτέρους φ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Ep.</span>297.1</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[dimple in the upper lip]], <span class="bibl">Bion 1.48</span>, <span class="bibl">Ruf.<span class="title">Onom.</span>39</span>, <span class="bibl">Poll.2.90</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> = [[σταφυλῖνος]], <span class="bibl">Eust.1163.9</span>.</span>

|lstext='''φίλτρον''': τό, ([[κυρίως]] [[φίλητρον]], ἐκ τοῦ [[φιλέω]]), [[μέσον]] μαγικὸν ἢ [[φάρμακον]] διεγεῖρον τὸν ἔρωτα ἢ ἐπαναφέρον αὐτόν, (πρβλ. τὸ Σαιξπήρειον “medicines to make me love him”, Shaksp. Henr. IV, 2, 2), ἔστιν... φίλτρα μοι θελκτήρια ἔρωτος Εὐρ. Ἱππόλ. 509, πρβλ. Φοιν. 1260, Ἀνδρ. 541, κλπ.· ἐπὶ φίλτροις, οὐκ ἐπὶ θανάτῳ δοῦναι [[φάρμακον]] Ἀντιφῶν 112. 26· ἐπὶ τοῦ χιτῶνος ὃν ἡ Δηϊάνειρα ἔβαψεν εἰς τὸ [[αἷμα]] τοῦ Νέσσου καὶ ἔπεμψεν εἰς τὸν Ἡρακλέα [[ὅπως]] ἀνακτήσηται τὴν ἀγάπην [[αὐτοῦ]], φίλτροις δ’ ἐάν πως τήνδ’ ὑπερβαλώμεθα Σοφ. Τρ. 584, 1142· τὸ φυτὸν ἱππομανές, Αἰλ. π. Ζ. 14. 18, πρβλ. Οὐεργ. Γεωργ. 3. 281· ― τὰ φίλτρα συνεσκευάζοντο διὰ μαγικῶν τελετῶν, Θεόκρ. 2. 1 κἑξ.· [[ἐνίοτε]] ἦσαν θανατηφόρα, Ἀριστ. Ἠθ. Μεγ. 1. 16, 2, Ἀλκίφρ. 1. 37. 2) [[καθόλου]] [[θέλγητρον]] ἢ [[μέσον]] δι’ οὗ προσελκύει τις τὴν συμπάθειάν τινος ἢ ἐπιδρᾷ ἐπ’ αὐτόν, Πινδ. Π. 3. 112· [[ὅθεν]] ὁ χαλινὸς καλεῖται φ. ἵππειον ὁ αὐτ. ἐν Ο. 13. 95· οἱ Χρησμοὶ τοῦ Ἀπόλλωνος καλοῦνται φίλτρα τόλμης, μέσα παράγοντα τόλμην, Αἰσχύλ. Χο. 1029· τὰ τέκνα λέγονται [[φίλτρον]] ἀγάπης τῶν γονέων, Εὐριπίδ. Ἰφ. ἐν Αὐλ. 917, Ἀποσπ. 104, πρβλ. Ἡρακλ. Μαιν. 1407· αἱ ξυγγενεῖς ὁμιλίαι... φ. οὐ σμικρὸν φρενῶν ὁ αὐτ. ἐν Τρῳ. 52· ἐπὶ τῆς ἀρετῆς, ὁ αὐτ. ἐν Ἀνδρ. 207· ἔν ἐστ’ ἀληθὲς [[φίλτρον]], [[εὐγνώμων]] [[τρόπος]] Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 100· [[φίλτρον]] εἰρήνης, [[μέσον]] παρέχον εἰρήνην, Πλουτ. Νουμ. 16· οὕτω, φίλτρα γάμου Ἀνθ. Παλατ. 9. 422· 3) ἐν τῷ πληθ., [[ἀγάπη]], [[ἔρως]], [[στοργή]], τὰ θεῶν δὲ φίλτρα φροῦδα Τροίᾳ Εὐρ. Τρῳ. 859, πρβλ. Ἠλ. 1309, Αἰλ. π. Ζῴων 10. 17, Ἀνθ. Παλατ. 7. 623, Ἕρμανν. εἰς Ὀρφ. σ. 823. ΙΙ. ἡ ἐν τῷ ἄνω χείλει [[κοιλότης]], ἡ ὑπὸ τὴν [[ῥῖνα]] (ἡ δὲ ἐν τῷ [[κάτω]] χείλει ἐκαλεῖτο [[τύπος]] ἢ [[νύμφη]]) Πολυδ. Β΄, 90. ΙΙΙ. ἕτερον [[ὄνομα]] τοῦ φυτοῦ σταφυλίνου, Εὐστ. 1163, 10.

|elrutext='''φίλτρον:''' τό [[φιλέω]] тж. pl.<br /><b class="num">1)</b> любовный напиток, приворотное зелье Pind., Eur., Xen., Arst. etc.: τῷ φίλτρῳ ἐκμῆναι τὸν πόθον τινός Soph. колдовским зельем разбудить чью-л. страсть;<br /><b class="num">2)</b> возбудитель, движущее начало (φίλτρα τῆς τόλμης Aesch.): φέρει φ. τὸ τίκτειν, ὥσθ᾽ ὑπερκάμνειν τέκνων Eur. материнство побуждает переносить страдания из-за детей;<br /><b class="num">3)</b> очарование, восторг: φ. φρενῶν Eur. радость для души;<br /><b class="num">4)</b> успокоительное средство: φ. ἵππειον Pind. средство унять (ретивого) коня, т. е. узда;<br /><b class="num">5)</b> чары, привлекательность, прелесть ([[ἐνῆν]] τῇ κόρῃ πολλὰ φίλτρα Plut.): εἰρήνης φ. Plut. прелести мирной жизни;<br /><b class="num">6)</b> только pl. любовь (τὰ [[θεῶν]] φίλτρα Eur.; τὰ μητρὸς φίλτρα Anth.): τῶν φίλτρων τινὸς στέρεσθαι Eur. быть лишенным чьей-л. любви;<br /><b class="num">7)</b> бот. дикий пастернак (считавшийся афродисийским средством; ср. [[Φιλτραῖος]]).