ἑλίσσω: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> át. -ττω; εἱλ- A.<i>Pr</i>.1084, Hdt.4.34, E.<i>Ph</i>.3, <i>Or</i>.358; ἐλ- Hp.<i>Epid</i>.6.5.7, Paus.10.17.12; εἰλ- Ar.<i>Ra</i>.1314, Ath.Al.<i>V.Anton</i>.92.2<br /><b class="num">• Morfología:</b> [pres. inf. ἑλισσέμεν <i>Il</i>.23.309; fut. pas. ἑλιγήσομαι LXX <i>Is</i>.34.4; aum. εἱλι- Pl.<i>Ti</i>.73a, red. εἱλι- Hes.<i>Th</i>.791, Hdt.7.90, E.<i>HF</i> 927, ἐληλι- Paus.10.17.12]<br /><b class="num">• Morfología:</b> [repetición expresiva εἰειειειειειλίσσετε Ar.<i>Ra</i>.1314]<br /><b class="num">I</b> intr. en v. act. y med.<br /><b class="num">1</b> [[girar]], [[dar la vuelta]] en la carrera de carros περὶ τέρμαθ' ἑλισσέμεν dar la vuelta a las metas</i>, <i>Il</i>.23.309, cf. 320, 466, ἅμιλλαν δ' ἐπόνει ... ἑλίσσων περὶ νίκας (Aquiles) competía haciendo una carrera de ida y vuelta</i> E.<i>IA</i> 215<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. [[girar(se)]], [[dar vueltas]], [[rodar]] ἧκε δέ μιν σφαιρηδὸν ἑλιξάμενος δι' ὁμίλου la lanzó (la cabeza cortada) como una pelota girándose (para tomar impulso)</i> <i>Il</i>.13.204, ἡ δέ θ' ἑλισσομένη πέτεται (καλαῦροψ) y (el cayado) vuela dando vueltas en el aire</i>, <i>Il</i>.23.846, [[ἔννεον]] [[ἔνθα]] καὶ [[ἔνθα]], ἑλισσόμενοι περὶ δίνας (los caídos en el río) nadaban de un lado para otro, girando arrastrados por los remolinos</i>, <i>Il</i>.21.11, ἀτὰρ αὐτὸς ἑλίσσετο [[ἔνθα]] καὶ [[ἔνθα]] <i>Od</i>.20.24, cf. 28, μετὰ τοῖσιν ἑλισσομένη en su ir y venir entre ellos</i> e.e., entre los elementos, Emp.B 17.25, de ríos δίνῃς ἀργυρέῃς εἱλιγμένος que gira en remolinos de plata</i> ref. a Océano, Hes.<i>Th</i>.791, cf. A.<i>Pr</i>.138, D.S.1.32, de un guijarro ψᾶφος ἑλισσομένα Pi.<i>O</i>.10.9, del pneuma, Aret.<i>SA</i> 2.6.1.<br /><b class="num">2</b> fig. ref. al tiempo [[transcurrir]], [[sucederse]] ὣς δὲ καὶ ἀνθρώπων γενεὴ ... ἑλίσσει Musae.B 5, ὧραι ... ἑλισσόμεναι Pi.<i>O</i>.4.2, εἱλισσόμενος ... αἰών el tiempo en su ciclo</i> E.<i>HF</i> 671.<br /><b class="num">3</b> [[girar]] en el baile, de donde [[danzar]] Δηλιάδες ... εἱλίσσουσαι καλλίχοροι E.<i>HF</i> 690, cf. <i>Ba</i>.569, c. ac. int. εἱλισσόμεναι κύκλια ... γάμους ἐχόρευσαν describiendo círculos danzaban bailes de bodas</i> E.<i>IA</i> 1055 βηταρμὸν ἐνόπλιον εἱλίσσοντο A.R.1.1135<br /><b class="num">•</b>[[danzar en honor de]] c. ac. εἱλίσσων ἀθανάτους ... χορός coro que danza en honor de los inmortales</i> E.<i>Ph</i>.234, ἑλίσσετ' ἀμφὶ ναὸν ... τὰν ἄνασσαν Ἄρτεμιν E.<i>IA</i> 1480.<br /><b class="num">II</b> intr. sólo en v. med.-pas.<br /><b class="num">1</b> c. suj. animado [[volverse]], [[darse la vuelta]], [[revolverse]] de un jabalí ἑλιξάμενος <i>Il</i>.17.283, cf. 728, de pers. esp. en cont. bélico κέκλετο δ' ... ἑλιξάμενος Λυκίοισιν volviéndose arengó a los licios</i>, <i>Il</i>.12.408, cf. 467, ἑλιχθέντων ὑπ' Ἀχαιῶν ante el contraataque de los aqueos</i>, <i>Il</i>.12.74.<br /><b class="num">2</b> c. suj. de cosas [[formar remolinos]], [[enrollarse en torno a]], [[enroscarse]] κνίση δ' οὐρανὸν ἷκεν ἑλισσομένη περὶ καπνῷ <i>Il</i>.1.317, cf. Nonn.<i>D</i>.3.283, de serpientes σμερδαλέον δὲ δέδορκεν ἑλισσόμενος <i>Il</i>.22.95, τὼ δ' ... σπείραισιν ἑλισσέσθην περὶ παῖδα Theoc.24.30, ὁ κιττὸς περὶ πεύκην ἑλιχθείς Ach.Tat.1.15.3, κέρατα ... παρὰ τὰ ὦτα ἔχουσιν ἐληλιγμένα Paus.10.17.12<br /><b class="num">•</b>[[ceñirse]], [[abrazar]] τὸ δὲ πὰρ ποδὶ ναὸς ἑλισσόμενον αἰεί la (ola) que siempre se ciñe al timón de la nave</i> Pi.<i>N</i>.6.55<br /><b class="num">•</b>medic., anat. [[enrollarse]], [[envolver]] οἱ ὑμένες ... ὁκόταν ἀμφὶ τὸ παιδίον ἑλίσσωνται Hp.<i>Nat.Puer</i>.30, cf. 12, del intestino [[ἔντερον]] ... ἐκ τούτου πάλιν στενώτερον καὶ εἱλιγμένον a partir de aquí el intestino se estrecha y hace pliegues</i> Arist.<i>PA</i> 675^b9.<br /><b class="num">3</b> fig., c. suj. de animados [[ocuparse]], [[aplicarse]], [[afanarse]] τὸν δ' εὗρ' ... ἑλισσόμενον περὶ φύσας <i>Il</i>.18.372, νέων δὲ μέριμναι σὺν πόνοις εἱλισσόμεναι δόξαν εὐρίσκοντι los pensamientos de los jóvenes al ejercitarse con esfuerzos logran la gloria</i> Pi.<i>Fr</i>.227.1, c. gen. ἔργων εἱλίσσονται Arat.1030.<br /><b class="num">4</b> fig., c. suj. abstr. [[vacilar]], [[oscilar]] ἐν αὐτοῖς τούτοις στρέφεται καὶ ἑλίττεται ἡ [[δόξα]] Pl.<i>Tht</i>.194b, ἡ γὰρ ὄψις ἀποτεινομένη μακρὰν ἑλίσσεται Arist.<i>Cael</i>.290^a17.<br /><b class="num">III</b> tr.<br /><b class="num">1</b> [[hacer girar]], [[hacer marchar en círculo]], [[revolver]]<br /><b class="num">a)</b> ref. al curso del tiempo o de los astros αἰθὴρ κοινὸν φάος εἱλίσσων cielo que hace girar la luz común</i> del día, A.<i>Pr</i>.1092, Ἥλιε, θοαῖς ἵπποισιν εἱλίσσων φλόγα E.<i>Ph</i>.3, (Ζεύς) περιόδους ἑλίττων πολλάς Plot.4.4.9, cf. Pl.<i>Epin</i>.978d, <i>SHell</i>.989.5, χρόνος μήνης ἑλίσσων κύκλον Lyc.306, αἰθέριον δρόμον εἱλίσσων <i>PMag</i>.5.404, 7.671<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. περὶ γαῖαν ἑλίσσεται ἀλλότριον φῶς (la luna) hace girar su ajena luz en torno a la tierra</i> Emp.B 45;<br /><b class="num">b)</b> ref. otras cosas ἄξονας ἐν σύριγξιν ἀμοιβαδὸν εἰλίξασαι (πύλαι) las puertas al hacer girar alternativamente las jambas en sus quicios (se abrieron)</i>, Parm.B 1.19, ἅλιον ... ἑλίσσων πλάταν S.<i>Ai</i>.358, στρόμβοι δὲ κόνιν εἱλίσσουσι A.<i>Pr</i>.1084, διαστρόφους ἑλίσσει ... κόρας E.<i>HF</i> 868, cf. <i>Ba</i>.1123, <i>Or</i>.1266, εἱλίσσουσα ... ἡλίκων θιάσους E.<i>IT</i> 1145, δίνας ἃς ... Εὔριπος πυκναῖς αὔραις ἑλίσσων E.<i>IT</i> 7, cf. 1103;<br /><b class="num">c)</b> fig. [[dar vueltas]] en la cabeza, [[revolver]] mentalmente τοιαῦθ' ἑλίσσων dando vueltas a tales pensamientos</i> S.<i>Ant</i>.231, τίνα τήνδε μετὰ φρεσὶ μῆτιν ἑλίσσεις; A.R.1.463.<br /><b class="num">2</b> [[enroscar]], [[enrollar en o en torno a]] c. circunst. de lugar αἱ μὲν ... πλόκαμον ... περὶ ἄτρακτον εἱλίξασαι Hdt.4.34, (βύβλον) περὶ τὰ κέρεα Hdt.2.38, [[εἴριον]] περὶ τὸν [[δάκτυλον]] Hp.<i>Epid</i>.6.5.7, εἵλιξάν τε πέριξ τὴν τῶν ἐντέρων γένεσιν Pl.<i>Ti</i>.73a<br /><b class="num">•</b>[[enrollar]], [[envolver]] ἀμφ' ἄκανθαν εἱλίξας [[δέμας]] enrollando su cuerpo dentro de las espinas</i>, e.e., protegiendo su cuerpo rodeándolo de las espinas del erizo</i>, Io <i>Trag</i>.38, βάλανον ... εἰρίῳ ἐλίξας Hp.<i>Nat.Mul</i>.32, cf. 96, εἰλίξαντες ... [[αὐτοῦ]] τὸ σῶμα de un cadáver, Ath.Al.<i>V.Anton</i>.92.2, τὸ φύλλον ἐλίξας ἔμβαλε εἰς τὸ ῥόδινον <i>PMag</i>.4.790, cf. 3002, 7.413, en v. pas. βόστρυχός τις ὣς εἱλιγμένος como un bucle enrollado</i> de la forma de la letra gamma, E.<i>Fr</i>.382.7, τὰ δὲ ἄκρα ἑλισσέσθω σχοίνοις de un ariete, Apollod.<i>Poliorc</i>.159.5<br /><b class="num">•</b>fig. de palabras [[envolver]], c. idea de disimulo [[encubrir]], c. dos ac. [[hacer parecer]] καλοὺς κακοὺς λόγους ἑλίσσων haciendo parecer hermosas unas palabras malignas</i> E.<i>Or</i>.892, cf. <i>Fr</i>.674<br /><b class="num">•</b>esp. ref. la hoja y el rollo de papiro o «volumen» como soporte de la escritura τοῦ τοξεύματος περὶ τὰς γλυφίδας ... τὸ βιβλίον Aen.Tact.31.26, βίβλον ἑλίσσων enrollando el volumen, e.d. leyéndolo</i> por la forma de lectura de un papiro, Posidipp.Epigr.37.16, cf. Call.<i>Fr</i>.468, <i>AP</i> 9.161 (Marc.Arg.), <i>AP</i> 12.208 (Strat.), ἀμοιβάδα βίβλον ἑλίσσων Nonn.<i>Par.Eu.Io</i>.7.191, en v. pas. ἑλιγήσεται ὁ οὐρανὸς ὡς βιβλίον LXX <i>Is</i>.34.4.<br /><b class="num">3</b> [[ceñir]], [[rodear]], [[dar la vuelta en torno a]] c. ac. y a veces c. dat. instrum. o compl. prep.:<br /><b class="num">a)</b> c. ac. de lo rodeado Καδμείων πόλιν ὅπλοις ἑλίξειν E.<i>Ph</i>.711, βωμὸν ... ἑλίξαι dar la vuelta en torno al altar</i> Call.<i>Del</i>.321, en v. pas. ἐν κύκλῳ δ' ἤδη κανοῦν εἵλικτο βωμοῦ E.<i>HF</i> 927;<br /><b class="num">b)</b> c. ac. de lo que ciñe o rodea ἑλίξας ... ἀμφὶ σὸν χεῖρας [[γόνυ]] ciñendo los brazos en torno a tu rodilla</i>, e.e., rodeando tus rodillas con mis brazos</i> E.<i>Ph</i>.1622, cf. <i>IT</i> 1271, περὶ γυῖα μακροὺς εἵλιξαν ἱμάντας Theoc.22.81, en v. pas. c. ac. de rel. τὰς μὲν κεφαλὰς [[εἱλίχατο]] μίτρῃσι οἱ βασιλέες Hdt.7.90, cf. E.<i>IT</i> 444<br /><b class="num">•</b>tb. en v. med. παλάμας ... ἑλιξάμενοι διὰ νώτου en la lucha, Nonn.<i>D</i>.10.340<br /><b class="num">•</b>fig., en v. pas. εἱλιχθεῖσα ἀθλίοις κακοῖς ... ἑστία un hogar asediado por crueles desgracias</i> E.<i>Or</i>.358.<br /><b class="num">4</b> en el telar [[torcer]], [[retorcer]], [[tejer]] c. dat. instrum. ἁ δὲ λίνον ... ἠλακάτᾳ δακτύλοις ἕλισσεν E.<i>Or</i>.1432, λίνου μεστὸν ἄτρακτον εἰειειλίσσουσα χεροῖν Ar.<i>Ra</i>.1348, paród. cóm. ref. las arañas εἰειειειειειλίσσετε δακτύλοις ... ἱστότονα πηνίσματα con los dedos tejéeeeeeis la trama sujeta al telar</i> Ar.<i>Ra</i>.1314, fig. αἰὼν ... ἑλίσσων βίου πόρον existencia que teje el curso de la vida</i> Pi.<i>I</i>.8.15.<br /><b class="num">5</b> [[hacer una vuelta o giro en forma de]], [[formar círculos]] ref. corrientes de agua Ὠκεανὸς ... ἑλίσσων κόλπους D.P.630, ἀγκῶνας ἑλίξας formando recodos</i> D.P.979, de anim. χοροὺς ἑλίσσουσαι formando corros</i> las orugas, Stratt.71.5<br /><b class="num">•</b>fig. de la voz o la música [[hacer quiebros]], [[gorjear]], [[trinar]] ἑλίττειν τὸ μέλος un ruiseñor, Ael.<i>NA</i> 5.38.