πειράω: Difference between revisions

|elnltext=πειράω [πεῖρα] Ion. en ep.: opt. praes. med. 3 plur. πειρῴατο, aor. med. (ἐ)πειρησάμην, Ion. aor. -θη ἐπειρήθην; Ion. perf. med.-pass. πεπείρημαι, Ion. plqperf. med.-pass. 3 plur. ἐπεπειρέατο; fut. πειρήσω, Dor. fut. med. 2 plur. πειρασεῖσθε act. proberen (vaker med., zie daar); met inf..; μήτε τις... πειράτω διακέρσαι ἐμὸν ἔπος laat niemand proberen om mijn plan te dwarsbomen Il. 8.8; πειρῶ τὸ παρὸν θεραπεύειν ik probeer de nood van het ogenblik te lenigen Soph. Ph. 149; met ὅπως of ὡς:; πείρα ὅπως κεν... πατρίδα γαῖαν ἵκηαι probeer je vaderland te bereiken Od. 4.545; π. ὡς πεπίθοιεν... Πηλεΐωνα proberen om Peleus’ zoon te overtuigen Il. 9.181; met adj. n. als adv..; πολλὰ πειρῶντες door het (nl. leiding geven) steeds maar weer te proberen Thuc. 6.38.2; onpers. pass.. πεπειράσθω er moet een poging worden gedaan Aristoph. Ve. 1129. uitproberen, testen, beproeven, op de proef stellen; met gen. van pers.:; μή μευ πειράτω laat hij mij niet op de proef stellen Il. 9.345; πειράσαντες ἀλλήλων elkaars kracht beproevend Thuc. 7.38.1; pass..; πειρώμενος... δηίων ὕπο op de proef gesteld door vijanden Il. 16.590; τῷ μὴ πεπειρᾶσθαι doordat ze nooit op de proef zijn gesteld Aristot. Rh. 1383a29; ποῖον μέταλλον οὐ πεπείρασται βροτοῖς; welk metaal is niet uitgeprobeerd door de mensen? Luc. 69.165; polsen, met acc.:; πειρῶντι τοὺς φίλους ἐπὶ Καίσαρα toen hij zijn vrienden polste voor een actie tegen Caesar Plut. Brut. 10.1; uitbr. proberen te verleiden, met acc.:; ὅταν μὲν αὐτάς τις πένης πειρῶν τύχῃ wanneer een arme sloeber ze probeert te verleiden Aristoph. Pl. 1067; παῖδας ἐπείρων ik probeerde jongetjes te verleiden Aristoph. Pax 763; pass.. πειραθεὶς δὲ ὁ Ἁρμόδιος ὑπὸ Ἱππάρχου toen er door Hipparchus een poging was gedaan om Harmodios te verleiden Thuc. 6.54.3. de krachten beproeven van, aanvallen, met gen.:; μήλων πειρήσοντα om een aanval op schapen te doen Il. 12.301; π. τῆς πόλιος de stad aanvallen Hdt. 6.82.1; abs.. ταῖς ναυσὶ ἐπείρων zij vielen met de schepen aan Thuc. 4.25.10. proefondervindelijk leren kennen, ervaren, met acc.: τύχης π. ἐπήρειαν de brutaliteit van het lot ervaren [Luc.] 49.46. med., met aor. med. en -θη- aor. proberen; met inf..; πειρᾶτο Κρονίδης ἐρεθίζεμεν Ἥρην Kronos’ zoon probeerde Hera uit haar tent te lokken Il. 4.5; ὃς ἂν... πειραθῇ αὐτὴν ἀναλαβεῖν wie het (nl. zijn vaderland) probeert terug te krijgen Thuc. 6.92.5; ἢν... μηδεὶς πειρηθῇ ἐμβάλλειν als niemand probeert (het bot) in de juiste positie terug te brengen Hp. Art. 63; met ὅπως:; πειρᾶσθαι ὅπως... σῳζώμεθα proberen om onszelf te redden Xen. An. 3.2.3; met ptc..; οὐδαμοὶ ἂν ἐπειρῶντο ἀντιεύμενοι βασιλέϊ dan had niemand geprobeerd zich tegen de koning te verzetten Hdt. 7.139.2; proberen of, testen of; met εἰ of αἴ κε:; ἐπειρᾶτο εἴ πώς οἱ εἴξειαν hij probeerde of (de linies) voor hem zouden wijken Il. 13.806; ὡς ὅτε... κεραμεὺς πειρήσεται, αἴ κε θέῃσιν zoals wanneer de pottenbakker probeert of (het wiel) wil lopen Il. 18.601; met μή:; πειρώμενος... μὴ κέρα ἶπες ἔδοιεν controlerend of de wormen het hoorn niet hadden opgegeten Od. 21.394; met acc. v. h. inw. obj.. τὰ μικρὰ π. kleine dingen ondernemen Xen. Cyr. 1.5.14. uitproberen, testen, beproeven, op de proef stellen; met gen. pers..; πειρᾷ ἐμεῖο, γεραιέ jij daagt mij uit, oude man Il. 24.433; uitbr. met gen. van eigenschap; σθένεος πειρώμενος zijn eigen kracht testend Il. 15.359; πειρᾶσθέ μου γυναικὸς ὡς ἀφράσμονος jullie testen mij alsof ik een onberaden vrouw ben Aeschl. Ag. 1401; πειραθῆναι τῶν ἐνοικούντων uitzoeken hoe de bewoners waren Luc. 14.47; met gen. en acc. v. h. inw. obj..; ἀέθλους πολλούς, τοὺς Φαίακες ἐπειρήσαντ ’ Ὀδυσῆος vele wedstrijden waarmee de Phaeacen Odysseus op de proef stelden Od. 8.23; ellipt..; πρῶτα δ ’ ἐγὼν ἔπεσιν πειρήσομαι eerst zal ik (de Grieken) met woorden tot een reactie verlokken Il. 2.73; πρῶτον κερτομίοις ἐπέεσσιν πειρηθῆναι (hem) eerst met prikkelende woorden uit zijn tent te lokken Od. 24.240; met gen. en εἰ:; πειρήθη δ ’ ἕο αὐτοῦ ἐν ἔντεσι... εἰ οἷ ἐφαρμόσσειε hij testte zich in zijn wapenrusting, of die hem past (d.w.z. hij probeerde of zijn wapenrusting hem paste) Il. 19.384; met adv. bep. en tweeledige afh. vraag; Ἕκτορι πειρηθῆναι ἀντιβίην, ἤ κέν με δαμάσσεται, ἤ κεν ἐγὼ τόν zich in de strijd met Hector meten, om te zien of hij mij zal overwinnen of ik hem Il. 21.225; abs. de proef op de som nemen:. εἰ δ ’ ἄγε μὴν πείρησαι, ἵνα γνώωσι καὶ οἵδε vooruit dan, neem de proef op de som, opdat zij hier het ook weten Il. 1.302. zijn krachten beproeven op:; παλαισμοσύνης... πειρήσαντο zij beproefden hun krachten op het worstelen Od. 8.126; καὶ δέ κεν αὐτὸς ἐγὼ τοῦ τόξου πειρησαίμην dan zou ik zelf ook eens de boog kunnen uitproberen Od. 21.113; met dat. instr.. ἐπειρήσαντο πόδεσσι zij maten zich in het hardlopen Od. 8.120. zijn krachten beproeven tegen, aanvallen, met gen.: πειρώμεθα τῆς Πελοποννήσου laten we de Peloponnesus aanvallen Hdt. 8.100.3. proefondervindelijk leren kennen, ervaren, met gen.:; πειρώμενοι μετρίου καὶ κοινωφελοῦς toen men hem als een gematigd man leerde kennen, met oog voor het algemeen belang Plut. Aem. 8.2; perf. ervaring hebben met, ervaren zijn in; met dat..; οὐδέ τί πω μύθοισι πεπείρημαι ik heb nog geen ervaring in het spreken Od. 3.23; met gen..; νηῶν γε πεπείρημαι ik heb ervaring met schepen Hes. Op. 660; ptc. ervaring hebbend met, ervaren in, met gen.: ἀμφοτέρων πεπειραμένους ervaring hebbend met beide (staatsvormen) Lys. 34.1; πεπειραμένος ἐν φιλοσοφίᾳ ervaren in de filosofie Luc. 70.46.