3,253,971
edits
m (Text replacement - "(*UTF)(*UCP)(op\.) ([\p{Greek}\s]+) ([a-zA-Z:\(])" to "$1 $2 $3") Tags: Mobile edit Mobile web edit |
m (Text replacement - "d’" to "d'") |
||
Line 17: | Line 17: | ||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<i>f.</i> [[γενήσομαι]], <i>ao.2</i> [[ἐγενόμην]], <i>pf.</i> [[γέγονα]] <i>et</i> [[γεγένημαι]];<br /><b>A.</b> devenir, <i>p. opp. à être</i> ([[εἶναι]]);<br /><b>B.</b> <i>p. suite</i><br /><b>I.</b> naître : ἔκ τινος, de qqn ; <i>au pf.</i> être né ; <i>abs.</i> νέον γεγαώς OD nouveau-né ; γεγονέναι [[καλῶς]] ISOCR <i>ou</i> [[εὖ]] HDT être de bonne naissance ; ὑπὲρ τὰ στρατεύσιμα ἔτη γεγονώς XÉN qui a dépassé l’âge du service militaire ; ἔτεα [[τρία]] καὶ [[δέκα]] γεγονώς HDT âge de treize ans ; ἀμφὶ τὰ [[ἑκκαίδεκα]] ἔτη γενόμενος XÉN âgé | |btext=<i>f.</i> [[γενήσομαι]], <i>ao.2</i> [[ἐγενόμην]], <i>pf.</i> [[γέγονα]] <i>et</i> [[γεγένημαι]];<br /><b>A.</b> devenir, <i>p. opp. à être</i> ([[εἶναι]]);<br /><b>B.</b> <i>p. suite</i><br /><b>I.</b> naître : ἔκ τινος, de qqn ; <i>au pf.</i> être né ; <i>abs.</i> νέον γεγαώς OD nouveau-né ; γεγονέναι [[καλῶς]] ISOCR <i>ou</i> [[εὖ]] HDT être de bonne naissance ; ὑπὲρ τὰ στρατεύσιμα ἔτη γεγονώς XÉN qui a dépassé l’âge du service militaire ; ἔτεα [[τρία]] καὶ [[δέκα]] γεγονώς HDT âge de treize ans ; ἀμφὶ τὰ [[ἑκκαίδεκα]] ἔτη γενόμενος XÉN âgé d'environ seize ans ; <i>pléonast.</i> γ. ἀπὸ γενεᾶς XÉN avoir tel âge en comptant depuis la naissance;<br /><b>II.</b> <i>en parl. de choses</i> se produire, avoir lieu :<br /><b>1</b> <i>en parl. de phénomènes physiques</i> [[πνεῦμα]] γίγνεται THC il s'élève du vent ; [[ὡς]] ἡ [[ἡμέρα]] ἐγένετο THC lorsque le jour parut ; [[ἅμα]] ἕῳ γιγνομένῃ THC au point du jour;<br /><b>2</b> <i>en parl. du temps</i> [[ὡς]] τρίτη [[ἡμέρη]] ἐγένετο HDT lorsque le troisième jour fut arrivé;<br /><b>3</b> <i>en parl. d'événements</i> γίγνεται [[πόλεμος]], [[μάχη]], <i>etc.</i> ATT une guerre, un combat a lieu ; ἡ [[νόσος]] ἤρξατο γίγνεσθαι THC le mal commença de se manifester ; τὰ [[Ὀλύμπια]] γίγνεται XÉN on célèbre les fêtes d'Olympie ; τὰ ἱερὰ καλὰ ἐγίγνετο XÉN le sacrifice s'accomplissait favorable ; <i>en génér.</i> [[ὅσσα]] γίνεται <i>(ion.)</i> ἐπὶ χθονί OD tout ce qui arrive sur terre ; τὸ [[γενόμενον]] THC <i>ou</i> τὰ [[γενόμενα]] XÉN ce qui s'est passé, l’événement, les faits, la réalité ; τὰ [[γεγενημένα]] XÉN les événements accomplis, le passé ; τὸ [[γενησόμενον]] THC ce qui arrivera, l’avenir ; <i>avec un rég.</i> : γίγνεταί [[τι]] [[ὑπό]] τινος, ἔκ τινος <i>ou</i> [[ἀπό]] τινος, qch arrive du fait de qqn ; [[οὐκ]] ἂν [[ἐμοί]] [[γε]] ἐλπομένῳ τὰ γένοιτο OD non, je n’oserais espérer qu’une pareille chose arrive ; ἡδομένοισιν [[ἡμῖν]] [[οἱ]] λόγοι γεγόνασι HDT nous avons eu plaisir à entendre ces paroles ; γένοιτό μοι [[λαβεῖν]] XÉN puisse-t-il m’arriver de prendre !;<br /><b>4</b> <i>en parl. d'un résultat</i> ὁ γεγονὼς [[ἀριθμός]] PLAT le nombre qui en résulte ; καρποὶ [[οἱ]] [[ἐξ]] ἀγελῶν γιγνόμενοι XÉN le produit qu’on retire des troupeaux ; [[οἱ]] γιγνόμενοι δασμοί XÉN le produit des impôts;<br /><b>III.</b> devenir (par suite d'un changement) :<br /><b>1</b> πρὶν δηΐοισι [[χάρμα]] [[γενέσθαι]] IL avant que (les fuyards) ne deviennent la risée (de l’ennemi) ; [[αἴ]] [[κέν]] [[τι]] [[φόως]] Δαναοῖσι γένηαι IL si tu pouvais devenir la joie <i>càd</i> le salut des Grecs ; [[ἐκ]] πλουσίου [[πένης]] γεγονώς XÉN devenu pauvre de riche qu’il était ; πάντα γιγνόμενος OD prenant toutes les formes <i>litt. de</i>venant tout, <i>en parl. de Protée</i> ; [[παντοῖος]] γινόμενος <i>(ion.)</i> avec [[μή]] et l’inf. HDT s'efforçant par tous les moyens d'empêcher que ; [[οὐκ]] ἔχοντες ὅ [[τι]] γένωνται THC ne sachant que devenir ; <i>rar. avec le pron. au masc.</i> οὐδ’ [[ἔχω]] [[τίς]] ἂν γενοίμαν <i>dor.</i> ESCHL et je ne sais que devenir ; [[εὖ]], [[καλῶς]], [[κακῶς]] μοι γίγνεται, cela va bien, mal pour moi ; <i>avec un nom</i> κωλυτὴς γίγνομαί τινος THC je mets obstacle à qch ; avec un part. μὴ προδοὺς [[ἡμᾶς]] γένῃ SOPH ne va pas nous trahir;<br /><b>2</b> <i>avec un rég. au gén. partitif ou collectif</i> : γ. [[τῶν]] βασιληΐων δικαστέων HDT devenir l’un des juges royaux, γεραιτέρων γ. XÉN entrer dans la classe des vieillards ; γ. [[αὐτοῦ]] SOPH devenir son maître ; ἡ [[νίκη]] γίγνεταί τινος XÉN la victoire se déclare pour qqn ; ὁ [[σῖτος]] ἐγένετο ἐκκαίδεκα δραχμῶν DÉM le blé vint au prix de 16 drachmes ; <i>avec une prép.</i> : γίγνεσθαι ἀπὸ <i>ou</i> [[ἐκ]] δείπνου HDT quitter le souper, avoir soupé ; γ. [[ἐξ]] ὀφθαλμῶν τινι HDT disparaître de la vue de qqn ; γ. [[ἐν]] πολέμῳ THC s'engager <i>ou</i> être engagé dans une guerre ; [[ἐν]] καιρῷ γ. XÉN être opportun ; γ. ἐπ’ ἐλπίδος PLUT concevoir une espérance ; καθ’ ἓν γ. THC se réunir <i>ou</i> se concerter pour une action commune ; γ. [[μετά]] τινος XÉN <i>ou</i> [[σύν]] τινι XÉN être du côté <i>ou</i> du parti de qqn, γίγνεσθαι ἐπὶ τόπῳ XÉN <i>ou</i> πρὸς τόπῳ PLAT se trouver dans un lieu <i>ou</i> près d'un lieu ; γίγνεσθαι [[ὑπό]] τινι, être sous la dépendance <i>ou</i> sous la protection de qqn.<br />'''Étymologie:''' pour *γι-γένομαι, de la R. Γεν, naître ; cf. [[γένος]]. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
Line 47: | Line 47: | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''γίγνομαι''': {gígnomai}<br />'''Forms''': ion. usw. γί̄νομαι (mit Assimilation und Dehnung, Schwyzer 215), thess. böot. γίνυμαι (Neubildung, Schwyzer 698), Aor. [[γενέσθαι]], Perf. [[γέγονα]], γέγαμεν, Med. (neugebildet) [[γεγένημαι]], Fut. [[γενήσομαι]]; jungatt. usw. γενηθῆναι und γενηθήσομαι; transitiver ''s''-Aorist γείνασθαι (ep. usw., aus *γενσ-, nähere Analyse unsicher; s. außer Schwyzer 756 besonders Wackernagel Unt. 175 mit kühner Erklärung), wozu γεινόμεθα, -μενος (wohl entweder für γί(γ)νομαι, Schwyzer 715, oder für γεν- mit metrischer Dehnung, Specht KZ 66, 204f. nach Schulze Q. 182ff.); athemat. Wurzelaorist [[ἔγεντο]] (Hes. usw.; wohl analogische Neubildung, vgl. Schwyzer 678f. m. Lit.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[geboren werden]], [[werden]], [[entstehen]].<br />'''Derivative''': Zahlreiche Verbalnomina, z. T. altererbt. Nomina actionis: 1. [[γένος]] und [[γόνος]], [[γονή]] (s. dd.). 2. [[γενεά]], ion. -ή [[Geschlecht]], [[Nachkommenschaft]] (vorw. poet. seit Il.; zu der eigenartigen Bildung s. Chantraine Formation 91). 3. [[γενέθλη]] (poet. seit Il.) und [[γένεθλον]] (A., S.) ib. mit [[γενέθλιος]] und den seltenen und späten [[γενεθλιακός]], [[γενεθλίδιος]], [[γενεθλίωμα]], [[γενεθλιάζω]]. 4. [[γενετή]] [[Geburt]] (Hom., Arist. u. a.) mit [[Γενετυλλίς]] Kosename der Aphrodite als Schutzgöttin der Geburt (Ar. u. a.; vgl. Chantraine 252 und Leumann Glotta 32, 218 A. 3). 5. [[γένεσις]] [[Geburt]], [[Ursprung]] (seit Il.). 6. [[γέννα]] (s. d.). — Nomina agentis: [[γενέτωρ]] (ion. dor. poet.) und [[γενετήρ]] (Arist. usw.) [[Erzeuger]]; Versuch einer Bedeutungs-Differenzierung bei Benveniste Noms | |ftr='''γίγνομαι''': {gígnomai}<br />'''Forms''': ion. usw. γί̄νομαι (mit Assimilation und Dehnung, Schwyzer 215), thess. böot. γίνυμαι (Neubildung, Schwyzer 698), Aor. [[γενέσθαι]], Perf. [[γέγονα]], γέγαμεν, Med. (neugebildet) [[γεγένημαι]], Fut. [[γενήσομαι]]; jungatt. usw. γενηθῆναι und γενηθήσομαι; transitiver ''s''-Aorist γείνασθαι (ep. usw., aus *γενσ-, nähere Analyse unsicher; s. außer Schwyzer 756 besonders Wackernagel Unt. 175 mit kühner Erklärung), wozu γεινόμεθα, -μενος (wohl entweder für γί(γ)νομαι, Schwyzer 715, oder für γεν- mit metrischer Dehnung, Specht KZ 66, 204f. nach Schulze Q. 182ff.); athemat. Wurzelaorist [[ἔγεντο]] (Hes. usw.; wohl analogische Neubildung, vgl. Schwyzer 678f. m. Lit.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[geboren werden]], [[werden]], [[entstehen]].<br />'''Derivative''': Zahlreiche Verbalnomina, z. T. altererbt. Nomina actionis: 1. [[γένος]] und [[γόνος]], [[γονή]] (s. dd.). 2. [[γενεά]], ion. -ή [[Geschlecht]], [[Nachkommenschaft]] (vorw. poet. seit Il.; zu der eigenartigen Bildung s. Chantraine Formation 91). 3. [[γενέθλη]] (poet. seit Il.) und [[γένεθλον]] (A., S.) ib. mit [[γενέθλιος]] und den seltenen und späten [[γενεθλιακός]], [[γενεθλίδιος]], [[γενεθλίωμα]], [[γενεθλιάζω]]. 4. [[γενετή]] [[Geburt]] (Hom., Arist. u. a.) mit [[Γενετυλλίς]] Kosename der Aphrodite als Schutzgöttin der Geburt (Ar. u. a.; vgl. Chantraine 252 und Leumann Glotta 32, 218 A. 3). 5. [[γένεσις]] [[Geburt]], [[Ursprung]] (seit Il.). 6. [[γέννα]] (s. d.). — Nomina agentis: [[γενέτωρ]] (ion. dor. poet.) und [[γενετήρ]] (Arist. usw.) [[Erzeuger]]; Versuch einer Bedeutungs-Differenzierung bei Benveniste Noms d'agent 46; Fem. [[γενέτειρα]] (Pi. usw.) aus -τρια (Schwyzer 381); [[γενέτης]] (ion. poet.) [[Erzeuger]], auch [[Sohn]] (aus dem Komp. [[αἰειγενέτης]] usw., s. Fraenkel Nom. ag. 1, 48); davon γενέσια n. pl. [[Feier der dahingeschiedenen Väter]], [[Parentalia]] (Hdt. usw.), später [[Geburtsfest]] durch Anschluß an [[γενετή]], [[γένεσις]], vgl. Jacoby Class. Quart. 38, 65ff.; zu [[γενέτωρ]] und [[γενέτης]] auch Chantraine REGr. 59-60, 246ff. — Sonstige Ableitungen: [[γνήσιος]] [[von echter Abkunft]], [[echtbürtig]] (seit Il.; zunächst von einem verschollenen Nomen, vgl. Scheller Sprachgesch. und Wortbed. 399ff.); [[γνωτός]], -τή ‘Verwandte(r), Bruder, Schwester’ (ep. seit Il.; oder zu [[γιγνώσκω]]?, s. unten) außerdem in Zusammenbildungen -γνητος, z. B. [[κασίγνητος]] [[Bruder]] (s. d.) und -γνος in [[νεογνός]] [[neugeboren]] (''h''. ''Hom''. usw.), mit ιο-Ableitung in [[ὁμόγνιος]] [[von gleicher Abstammung]], vorw. als Bez. der Stammgötter (Trag. usw.).<br />'''Etymology''': Altes Verb, von dem mehrere mit den griechischen genau übereinstimmende Formen nebst zugehörigen Verbalnomina (die allerdings teilweise auf parallelen Neuschöpfungen beruhen können) in anderen Sprachen vorliegen: redupl. Präsens [[γίγνομαι]] = lat. akt. ''gignō'' [[erzeugen]]; thematischer Aorist ἐγένετο = aind. them. Impf. ''ájanata'' (Präs. ''jánate'', -''ti'' = lat. ''genit''); Perf. [[γέγονα]] = aind. ''jajā́na''. Ferner die Nomina [[γένος]] und [[γόνος]] (s. dd.); [[γενέτωρ]], [[γενετήρ]] = lat. ''genitor'', aind. ''jánitar''- und ''janitár''-, [[γενέτειρα]] (aus -τρια) = aind. ''jánitrī'', lat. ''genitrī''-''x''; [[γενετή]] = lat. ''Genita'' ''Māna'' N. einer Göttin (dagegen [[γένεσις]] Neubildung nach den hochstufigen zweisilbigen Nomina für die alten schwundstufigen aind. ''jātí''- [[Geburt]], [[Familie]], lat. ''nāti''-''ō'', ags. (''ge'')''cynd'' [[Art]]; zur Abstufung im allg. vgl. Borgström NTS 16, 144f.); [[γνωτός]] = lett. ''znuōts'' [[Schwiegersohn]], [[Schwager]] (nach Schulze KZ 63, 113 vielmehr zu [[γιγνώσκω]]); vgl. noch ahd. ''knōt'' (got. Dat. ''knōdai'') [[Geschlecht]]; -γνος in Zusammenbildungen = z. B. lat. ''prīvi''-''gn''-''us'' [[abgesondert geboren]] = [[Stiefkind]], [[νεογνός]]: got. ''niu''-''kla''-''hs'' ib. (aus *-''kna''- [idg. *-''ĝn''-''o''-] dissimiliert); -γνιος in [[ὁμόγνιος]] = gall. ''Abe''-''gnia''. — Zahlreiche andere Formen aus verschiedenen Sprachen bei WP. 1, 576ff., Pok. 373ff., W.-Hofmann s. ''gignō''.<br />'''Page''' 1,307-308 | ||
}} | }} | ||
{{WoodhouseVerbsReversedFirstPerson | {{WoodhouseVerbsReversedFirstPerson | ||
|woodvrf=[[amount to]], [[become]], [[emanate]], [[happen]], [[issue]], [[occur]], [[be at a price]], [[be committed]], [[be descended from]], [[be fought]], [[be in the same predicament]], [[come about]], [[come into being]], [[come to pass]], [[quit oneself]], [[render oneself]], [[spring from]], [[take place]], [[tot up to]] | |woodvrf=[[amount to]], [[become]], [[emanate]], [[happen]], [[issue]], [[occur]], [[be at a price]], [[be committed]], [[be descended from]], [[be fought]], [[be in the same predicament]], [[come about]], [[come into being]], [[come to pass]], [[quit oneself]], [[render oneself]], [[spring from]], [[take place]], [[tot up to]] | ||
}} | }} |