πράσσω: Difference between revisions

|btext=<i>f.</i> πράξω, <i>ao.</i> [[ἔπραξα]], <i>pf.</i> [[πέπραχα]], <i>pf.2 intr.</i> [[πέπραγα]];<br /><i>Pass. f.</i> πραχθήσομαι, <i>f.2</i> πραγήσομαι, <i>ao.</i> [[ἐπράχθην]], <i>ao.2</i> ἐπράγην, <i>pf.</i> πέπραγμαι;<br /><b>I.</b> aller à travers, traverser, parcourir : ἁλά OD la mer ; κέλευθον IL, OD parcourir un chemin, faire un trajet ; avec le gén. : πράσσειν ὁδοῖο IL, OD aller à travers une route, faire un trajet;<br /><b>II.</b> aller jusqu’au bout, <i>d’où</i><br /><b>1</b> achever, exécuter, accomplir, faire, acc. ; <i>Pass.</i> πέπρακται [[τοὖργον]] ESCHN la chose est faite, l’œuvre est accomplie ; <i>en mauv. part</i> [[φεῦ]] [[φεῦ]] πέπρακται EUR hélas ! hélas ! c’en est fait ; τὰ πεπραγμένα, τὰ πραχθέντα, ce qui a été fait, les actions, les actes;<br /><b>2</b> agir, travailler, s'occuper de, négocier : τινι, [[πρός]] τινα, ἔς τινα, [[ὑπέρ]] τινος agir pour qqn, travailler en sa faveur ; πράσσειν [[φιλίαν]] DÉM, εἰρήνην DÉM poursuivre des relations d’amitié, la paix, négocier en vue de relations d’amitié, de la paix ; τὰ [[ἑαυτοῦ]] πράσσειν SOPH s'occuper de ses propres affaires ; τὰ πράγματα LYS <i>ou</i> τὰ πολιτικά PLAT manier les affaires publiques ; <i>abs.</i> ἱκανὸς πράττειν XÉN capable de manier les affaires publiques, d’être un homme d’État ; ἱκανὸς [[εἰπεῖν]] [[τε]] καὶ [[πρᾶξαι]] XÉN capable de parler et d’agir, <i>càd</i> de proposer et d’exécuter ; <i>en mauv. part</i> πολλὰ πράσσειν, <i>c.</i> πολυπραγμονεῖν HDT être très remuant, s'occuper de beaucoup de choses dangereuses pour l’État ; τινί, machiner en faveur de qqn ; avec un double rég. : κάθοδόν τινι PLUT travailler pour assurer le retour de qqn ; avec double acc. : [[τι]] πράσσειν τινά, faire qch (du bien. <i>etc.</i>) à qqn;<br /><b>3</b> accomplir, achever, réaliser, mener à bien : δὸς Τηλέμαχον πρήξαντα <i>(ion.)</i> νέεσθαι OD fais que Télémaque revienne après avoir réussi dans son entreprise ; avec un adv. : réaliser de telle manière, aboutir à telle fin : ὁ [[στόλος]] [[οὕτω]] ἔπρηξεν HDT l’expédition maritime se termina ainsi ; [[εὖ]] πράσσειν faire bien ses affaires, réussir, être heureux (<i>ne pas confondre avec [[εὖ]] ποιεῖν faire du bien ; v.</i> [[ποιέω]]) ; πράσσειν [[καλῶς]], [[εὐτυχῶς]], ἀγαθόν être heureux ; πολλὰ καὶ ἀγαθά XÉN <i>ou</i> τὰ ἄριστα XÉN être très heureux ; [[κακῶς]] être malheureux ; χαλεπώτατα THC être dans une situation très difficile ; ἄτιμα ESCHL être dans une situation déshonorée ; [[ταπεινῶς]] ISOCR être dans une situation humble;<br /><b>4</b> faire acquitter, faire payer : τινά [[τι]] à qqn des intérêts, qch (une somme d’argent, <i>etc.</i>) ; φόρον [[παρά]] τινος HDT exiger de qqn le paiement d’impôts ; <i>abs.</i> faire payer (des intérêts, des impôts, <i>etc.</i>) ; <i>Pass.</i> πράττεσθαι [[ὑπό]] τινος LYS acquitter les contributions <i>ou</i> une amende sur l’ordre de qqn ; πράττειν [[τοὐφειλόμενον]] ESCHL réclamer son dû ; πατρὸς φόνον πράσσειν ESCHL poursuivre l’expiation du meurtre d’un père, le venger ; ἀντίποινα πράττειν ESCHL prendre sa revanche;<br /><b>5</b> <i>en mauv. part</i> achever, faire périr, acc.;<br /><i><b>Moy.</b></i> πράσσομαι (<i>f.</i> πράξομαι, <i>ao.</i> ἐπραξάμην, <i>pf.</i> πέπραγμαι);<br /><b>1</b> faire pour soi, dans son intérêt;<br /><b>2</b> exiger, faire payer pour soi : τινα χρήματα THC exiger de l’argent de qqn.<br />'''Étymologie:''' R. Παρ &gt; Πρᾱ, par allong. Πρᾱγ, aller à travers ; cf. [[περάω]], [[περαίνω]].

|ftr='''πράσσω''': [[πράττω]] {prássō}<br />'''Forms''': att. -ττω, kret. -δδω, ep. ion. [[πρήσσω]], Fut. πράξω, ion. -ήξή, Aor. πρα̃ξαι, -ῆξαι (alles seit Il.), Pass. πραχθῆναι (S., Th. u.a.), Perf. [[πέπραγα]], -ηγα (Pi., Hdt. usw.), -αχα, -ηχα (att., Hdt.), Pass. πέπραγμαι (A. usw.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[durchfahren]], [[zurücklegen]] (nur ep.), [[ans Ziel bringen]], [[vollbringen]], [[tun]], [[eintreiben]], intr. [[zu Ende kommen]], [[Erfolg haben]], [[sich verhalten]].<br />'''Composita''': oft m. Präfix, z.B. δια-, εἰσ-, κατα-, συν-,<br />'''Derivative''': Ableitungen (gedrängte Übersicht). Nom. actionis: 1. [[πρᾶξις]], [[πρῆξις]] (auch m. δια-, κατα- u.a.) f. [[Durchführung]], [[Vollendung]], [[Förderung]], [[Handlung]], [[Eintreibung]] (seit Il.) mit [[πραξείδιον]] n. Demin. (''EM''), -ιμος [[durchführbar]] (Kypros II-III^p), [[eintreibbar]] (Delos I-II^p u.a.), auch [[πράκτιμος]] (von dor. *πρᾶκτις od. nach [[πρακτικός]]?) [[mit einer Geldstrafe belegt]] (Delphi II^a). Dazu noch, mit Bildung nach den Adj. abstr. (vgl. Schwyzer 468 f.), die Kompp. [[προπραξία]] f. [[Vorrecht im Verhandeln]] (akarnan. Inschr. V-IV^a), [[ὑπερπράξιον]] n. [[übergroße Beitreibung]], [[Erpressung]] (Mylasa V^p); vgl. auch 10. unten. — 2. [[πρᾶγμα]] (nachhom.), ion. [[πρῆχμα]] (< -κσμ-; Inschr.), [[πρῆγμα]] (Hdt.; für [[πρῆχμα]]?, s. Schulze Festschr. Kretschmer 217 ff. = Kl. Schr. 409ff.) n. [[durchgeführte Tat]], [[Tatsache]], [[Geschäft]], pl. [[Tatsachen]], [[Staatsangelegenheiten]]; als Hinterglied in ἀ-, [[πολυπράγμων]] usw.; davon [[πραγμάτιον]], -τικός, -τίας, -[[τᾶς]], -τώδης, -τεύομαι mit -τευμα, -τεία, -τειώδης, -τευτής, -τευτικός. — 3. [[πρᾶγος]] n. poet. Ersatz für das abgenutzte [[πρᾶγμα]] (Pi., Trag.; Schwyzer 512). — 4. [[πρακτύς]] dor. = [[πρᾶξις]] (''EM''). — Nom. agentis: 5. [[πρακτήρ]], [[πρηκτήρ]], -ῆρος m. [[Vollstrecker]], [[Geschäftsmann]] (Hom.), [[Eintreiber]] (hell. u. sp.) mit -τήριος [[wirksam]], [[entscheidend]] (A.). — 6. [[πράκτωρ]], -ορος m. [[Vollstrecker]], [[Rächer]] (A., S., Antiph.), [[Eintreiber]], [[Steuerbeamter]] (att., Pap.) mit -τορικός, -ειος, -εύω mit -εῖον, -εία (-ία?); zur Bed. usw. von [[πράκτωρ]] Fraenkel Nom. ag. 1, 220f., 2, 8 f. u. 49 f., Benveniste Noms d’agent 32; Versuch einer semant. Differenzierung von [[πρακτήρ]] und [[πράκτωρ]] ebd. 47. —7. εἰσ-, [[ἐκπράκτης]] m. [[Beitreiber]], [[Steuerbeamter]] (Aq.). — 8. [[πρηξών]] = [[ἀγοραῖος]], d.h. [[Notar]] (Sizil.; Theognost.); wohl von [[πρῆξις]] (Schwyzer 517). — 9. Adj. [[πρακτικός]] [[das Handeln betreffend]], [[gewandt]], [[praktisch]] (att. usw.; Chantraine Études 140). — 10. Zusammenbildungen, z.B. εὐ-, [[κακοπραγία]] f. [[Wohlstand]], [[Erfolg]], bzw. [[Unfall]], [[Unglück]] (Pi., att.) mit εὐ-, [[κακοπραγέω]] (att.); anal. [[δυσ-]], [[κακοπραγής]] (Vett. Val., H., nicht von [[πρᾶγος]]); auch [[εὐπραξία]], ion. -πρηξίη f. u.a., nach [[πρᾶξις]], [[πρᾶξαι]].<br />'''Etymology''': Sämtliche Formen gehen auf einen gemeinsamen Stamm πρακ- (analog. πραγ-; Schwyzer 715) zurück, der eine κ-Erweiterung des schwundstufigen πρα- in πραθῆναι, [[πέπραμαι]], πιπράσκομαι usw. (s. [[πέρνημι]]) darstellt mit weiterem Anschluß an [[πέρα]], [[πείρω]] (s. dd.) u.a.m. Die Funktion des Gutturals (vgl. [[πλήσσω]]: πληγ-ή, τμήγ-ω: τέμν-ω, [[τέμαχος]] u.a.) läßt sich als terminativ auffassen (Schwyzer 702 m. A. 5 u. Lit.). Die Ansetzung eines nominalen *πρακ- (Schw. 496) ist überflüssig und wenig glaubhaft. Für den primären Charakter von [[πράσσω]], [[πρᾶξαι]] spricht auch die alte Ableitung [[πρᾶξις]], [[πρῆξις]]; darüber Schw. 505 (wo A. 6 mit einem "abgeleiteten [[πρήσσω]]" gerechnet wird). — Über Bed. und Gebrauch von [[πράσσω]] s. Snell Phil. 85, 141 ff., Braun Stud. itfilcl. N. S. 15, 243ff.<br />'''Page''' 2,589-591