τρέχω: Difference between revisions

|Definition=<span class="bibl">Od.9.386</span>, etc.: fut. [[θρέξομαι]] (ἀπο-) <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span> 1005</span> (anap.), (μετα-) <span class="bibl">Id.<span class="title">Pax</span> 261</span>, (περῖ) <span class="bibl">Id.<span class="title">Ra.</span>193</span>; [[θρέξω]] only in Lyc.108; but <span class="sense"><span class="bld">A</span> ἀπο-θρέξεις <span class="bibl">Pl.Com.232</span>: aor. 1 [[ἔθρεξα]] (v. infr.):—but the usual fut. and aor. come from the root <b class="b3">δραμ-</b>, viz. δρᾰμοῦμαι <span class="bibl">E.<span class="title">Or.</span>878</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span> 7.3.45</span>, etc.; Ion. δραμέομαι <span class="bibl">Hdt.8.102</span>; late δραμῶ <span class="bibl">LXX <span class="title">Ca.</span>1.4</span>; but ὑπερ-δραμῶ <span class="bibl">Philetaer.3</span> (dub. l.); [[δράμομαι]] in compd. ἀναδράμεται <span class="title">AP</span> 9.575 (Phil.): aor. 2 [[ἔδρᾰμον]] (v. infr.): pf. <b class="b3">δεδράμηκα [ᾰ]</b> <span class="bibl">Philem. 38</span>, <span class="bibl">Men.741</span>, (ἀνα-) <span class="bibl">Hdt.8.55</span>, (κατα-) <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>4.7.6</span>, (περι-) <span class="bibl">Pl.<span class="title">Clit.</span> 410a</span>, (συν-) <span class="bibl">D.17.9</span>: plpf. [[ἐδεδραμήκεσαν]] (κατ-) <span class="bibl">Th.8.92</span>: poet. pf. [[δέδρομα]] (ἀνα-, ἐπι-) <span class="bibl">Od.5.412</span>, <span class="bibl">20.357</span>:—Pass., pf. [[δεδράμημαι]] (ἐπι-) <span class="bibl">X.<span class="title">Oec.</span>15.1</span>.—The Verb is not common in Hom., who has pres. in <span class="bibl">Il.23.520</span>, <span class="bibl">Od.9.386</span>; in <span class="bibl">Il.18.599</span>,<span class="bibl">602</span>, Ion. Iterat. [[θρέξασκον]] ([[ἔθρεξα]] was also old Att., Epigr. ap. <span class="bibl">Plu.<span class="title">Arist.</span>20</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">IA</span>1569</span> ([[si vera lectio|s.v.l.]], [[ἔβρεξε]] Weil), (περι-) <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>657</span>); but the common aor. was [[ἔδραμον]], <span class="bibl">Il. 23.393</span>, <span class="bibl">Od.23.207</span>, al.—Dor. τράχω [ᾰ] <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>8.32</span>, Hsch., <span class="title">EM</span>356.10: fut. θραξοῦμαι Hsch.:—[[run]], of men, ἰθὺς δράμε <span class="bibl">Od.23.207</span>, etc.; θρέξασκον ἐπισταμένοισι πόδεσσι <span class="bibl">Il.18.599</span>; τρέχει Ὅρκος ἅμα . . δίκῃσιν <span class="bibl">Hes. <span class="title">Op.</span>219</span>; ᾤχεο τρέχων <span class="bibl">Epich.37</span>,<span class="bibl">110</span> ([[τράχων]] cf. Ahrens); βαδίζειν καὶ τ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>468a</span>; [[τρέχων]], opp. [[βάδην]], <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>2.2.30</span>; τ. χερσίν, οὐ ποδωκείᾳ σκελῶν <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>37</span>: of horses, <span class="bibl">Il.23.393</span>,<span class="bibl">520</span>: the part. is freq. added to another Verb, <b class="b3">τί οὐ τρέχων σὺ τὰς τραπέζας ἐκφέρεις;</b> why do you not [[run and]] carry out . . ? <span class="bibl">Pl.Com.69.2</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>327b</span>; v. infr. <span class="bibl">2</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of things, [[move quickly]], τὸ δὲ [τρύπανον] τ. ἐμμενὲς αἰεί <span class="bibl">Od.9.386</span>, cf. <span class="bibl">Il.14.413</span>; ναῦς παρὰ γῆν ἔδραμεν <span class="bibl">Thgn.856</span>; πόλιν . . ἐξ οὐρίων δραμοῦσαν <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>1083</span>; <b class="b3">τὸ δ' ἐν ποσὶ τράχον ἴτω</b> let what is now before me go [[trippingly]], <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>8.32</span>; ἐπὶ καρδίαν ἔδραμε . . σταγών <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1121</span> (lyr.); ἔρις δραμοῦσα τοῦ προσωτάτω [[having run its course]], <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span> 731</span>; <b class="b3">πυρετὸς . . ἥκει τρέχων</b> has come [[quickly]], <span class="bibl">Nicopho 12</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> <b class="b3">οἱ τρέχοντες</b> a constellation rising with Libra, Antiochus ap. Teucrum in Boll <span class="title">Sphaera</span> 58. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> c. acc. loci, [[run over]], ῥόθια πεδία <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>1117</span> (lyr.); ὁ ἵππος τ. καὶ πρανῆ καὶ ὄρεια <span class="bibl">X.<span class="title">Eq.</span> 8.1</span>:—in Att. Prose [[θέω]] seems to be more freq. in the pres., and in some phrases used exclusively, e.g. <b class="b3">θεῖν δρόμῳ</b>, v. [[θέω]] (A) <span class="bibl">11.1</span> and cf. <span class="bibl">Th.3.111</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.8.18</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. acc. cogn., <b class="b3">δραμεῖν ἀγῶνα, βῆμα, δίαυλον, δρόμον</b>, [[run]] a course, a heat, <span class="bibl">E.<span class="title">El.</span>883</span>,<span class="bibl">954</span>, <span class="bibl">Alex.235</span>, <span class="bibl">Men. 741</span>, etc.; [[λαμπάδας]], i. e. torch-races, <span class="title">IG</span>22.1028.14: freq. metaph., <b class="b3">ἀγῶνα δρ</b>. [[run]] a risk, <span class="bibl">E.<span class="title">Alc.</span>489</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">IA</span>1455</span>; ἀγῶνα θανάσιμον δραμούμενον <span class="bibl">Id.<span class="title">Or.</span>878</span>; <b class="b3">πολλοὺς ἀγῶνας δραμέονται περὶ σφέων αὐτῶν</b> [[run]] for their life or safety, <span class="bibl">Hdt.8.102</span>; κινδύνων τὸν μέγιστον τ. <span class="bibl">D.H.4.47</span>; <b class="b3">τὸν ὑπὲρ ψυχῆς ἀγῶνα, κίνδυνον ὑπὲρ τῆς ψυχῆς τ</b>., <span class="bibl">Id.7.48</span>, <span class="bibl">4.4</span>; ἐσχάτην τρέχοντες ταύτην <span class="bibl">Plb.1.87.3</span>: sometimes the acc. is omitted, <b class="b3">περὶ ἑωυτοῦ τρέχων</b> [[running]] for his life, <span class="bibl">Hdt.7.57</span>; <b class="b3">περὶ τῆς</b> ψυχῆς <span class="bibl">Id.9.37</span>; φόνου πέρι <span class="bibl">E.<span class="title">El.</span>1264</span>; <b class="b3">περὶ νίκης</b> [[falsa lectio|f.l.]] in <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.5.8</span> (<b class="b3">ἐπὶ νίκῃ</b> Rehdantz); cf. [[θέω]] (A) <span class="bibl">1.2</span>, δρόμος <span class="bibl">1.2</span>, [[κρέας]] fin. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> <b class="b3">παρὰ ἓν πάλαισμα ἔδραμε νικᾶν</b> he was within one fall or bout of carrying off the victory, <span class="bibl">Hdt.9.33</span>; cf. [[παρά]] c. <span class="bibl">111.5</span>, τριάζω ''1''. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[commit]], μηδ' ἑτέρας δραμεῖν ἀταξίας ἢ ἀσελγίας <span class="bibl"><span class="title">PLond.</span>5.1711.34</span> (vi A. D.).</span>

|sltr=[[τρέχω]], τρᾰχω</b> (τρεχέτω; τρέχων, τράχον; τρέχειν: aor. [[ἔδραμον]]; [[δραμεῖν]].) [[run]] ταχὺ δὲ Καδμείων ἀγοὶ χαλκέοις σὺν ὅπλοις ἔδραμο̄ν ἀθρόοι ([[ἔδραμον]] σὺν ὅπλοις coni. Bergk: came [[running]] ) (N. 1.51) τρεχέτω δὲ μετὰ Πληιόναν, [[ἅμα]] δ' [[αὐτῷ]] [[κύων]] (sc. ὠαρίων: τρέχε [[τοι]] coni. Turyn) fr. 74. ἀπὸ Ταυγέτοιο μὲν Λάκαιναν ἐπὶ θηρσὶ [[κύνα]] τρέχειν πυκινώτατον [[ἑρπετόν]] (τρέφειν [[varia lectio|v.l.]]) fr. 106. 2. c. acc. cogn., [[στάδιον]] μὲν ἀρίστευσεν, εὐθὺν τόνον ποσσὶ τρέχων Οἰωνός (O. 10.65) met., [[καίπερ]] ἐφαμερίαν [[οὐκ]] εἰδότες οὐδὲ μετὰ νύκτας [[ἄμμε]] [[πότμος]] ἅντιν' ἔγραψε [[δραμεῖν]] [[ποτὶ]] στάθμαν (N. 6.7) of [[time]], τὸ δ' ἐν [[ποσί]] μοι τράχον [[ἴτω]] τεὸν [[χρέος]] (P. 8.32)

|lsmtext='''τρέχω:''' Δωρ. [[τράχω]], μέλ. <i>θρέξομαι</i>, αόρ. [[ἔθρεξα]], Ιων. [[θρέξασκον]]· επίσης (από √<i>ΔΡΕΜ</i> ή <i>ΔΡΑΜ</i>), μέλ. <i>δρᾰμοῦμαι</i>, Ιων. <i>δραμέομαι</i>, αόρ. βʹ <i>ἔδρᾰμον</i>, παρακ. [[δεδράμηκα]] [ᾰ], ποιητ. παρακ. [[δέδρομα]] — Παθ., παρακ. <i>δεδράμημαι</i>·<br /><b class="num">I.</b> [[τρέχω]], Λατ. [[curro]], σε Όμηρ. κ.λπ.· λέγεται για άλογα, σε Ομήρ. Ιλ.· λέγεται για πράγματα, κινούμαι [[γρήγορα]], σε Όμηρ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> με αιτ. τόπου, [[ξεχειλίζω]], σε Ευρ., Ξεν.<br /><b class="num">III. 1.</b> με σύστ. αιτ., [[τρέχω]] δρόμον ἀγῶνα, [[τρέχω]] έναν αγώνα δρόμου, σε Ευρ. κ.λπ.· [[συχνά]] μεταφ., ἀγῶνα [[δραμοῦμαι]], [[διακινδυνεύω]], στον ίδ.· πολλοὺς ἀγῶνας [[δραμεῖν]] περὶ [[σφέων]] αὐτέων, διακινδυνεύουν [[πολλά]] για τη [[σωτηρία]] τους, σε Ηρόδ.· [[ενίοτε]] η αιτ. παραλείπεται, [[τρέχω]] περὶ [[ἑωυτοῦ]], διακινδυνεύει την [[ίδια]] του την [[ζωή]], στον ίδ.· <i>τρέχωπερὶ τῆς νίκης</i>, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> παρ' ἓν [[πάλαισμα]] ἔδραμε [[νικᾶν]], λίγο ἔλειψε να νικήσει, σε Ηρόδ.

|elnltext=τρέχω, Dor. τράχω, aor. ind. ἔδραμον, soms ook ἔθρεξα, Ion. iter. θρέξασκον, conj. Aeol. 1 plur. δρόμωμεν; perf. δεδράμηκα, Aeol. δεδρόμᾱκα, poët. in compos. ook - δέδρομα; fut. in compos. -θρέξομαι, Ion. δραμέομαι, rennen, lopen, draven:; ἰθὺς δράμε zij rende op hem af Od. 23.207; ἵπποι... δραμέτην de beide paarden galoppeerden Il. 23.393; περὶ τῆς ψυχῆς τρέχειν voor zijn leven rennen Hdt. 9.37.2; τρέχων in volle vaart Xen. Cyr. 2.2.30; met acc. v. h. inw. obj.:; ἀγῶνα τ. een race rennen Eur. El. 883; met acc. spatii:; ἔδραμε ῥόθια πολιὰ βαρβάρῷ πλάτᾳ hij vloog over de grijze baren met uitheemse roeispaan Eur. Hel. 1117; overdr.: πολλοῦς... ἀγῶνας δραμέονται περὶ σφέων αὐτῶν zij zullen vele gevaren moeten lopen voor eigen lijfsbehoud Hdt. 8.102.3.

|ftr='''τρέχω''': (seit Il.),<br />{trékhō}<br />'''Forms''': dor. (Pi.) [[τράχω]], vorw. Präs. u. Ipf. (vgl. unten), dazu Aor. θρέξαι (Ν 409 u.a.), Iter. θρεξασκον (Σ599,602), Fut. (ἀπο- usw.)-θρέξομαι (Ar.), Simpl. θρἐξω (Lyk. 108), unsicher [[θραξεῖται]]· ... πορεύσεται H. (s. Latte z. St.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[laufen]], [[eilen]].<br />'''Composita''': sehr oft m. Präfix, z.B. ἀνα-, ἐν-, ἐπι-, παρα-, περι-, συν-, ὑπο-,<br />'''Derivative''': Zahlreiche Ableitungen (gedrängte Übersicht). 1. [[τροχός]] m. [[Rad]] ("Laufer"), ‘Folterrad, Reif, (Töpfer)-scheibe, runder Kuchen’ (seit Il.), [[πρότροχος]] [[Vorderrad]] (Ath. Mech.), [[ὑπότροχος]] "mit Rädern unten", [[mit Rädern versehen]] (hell.), Demin. [[τρόχιον]], -ίσκος, -ίσκιον, -ισκάριον. 2. [[τρόχος]] m. ‘(Kreis)lauf’ (Hp., S., E.); [[τροχός]] Adj. [[laufend]], [[eilend]] (Pi.), [[kreisrund]] (Lyd.; unsicher); öfter von den präfigierten Verba, z.B. [[περίτροχος]] (: [[περιτρέχω]]) [[im Kreise herumlaufend]], [[kreisrund]] (Ψ 455, A. R., Kall. u.a.), -ιον n. [[Radkranz]] (Papp. Mathem.). 3. [[τροχή]] f. = [[τρόχος]] [[Lauf]] (''Trag''.''Adesp''.). 4. [[τρόχις]] m. [[Läufer]], [[Bote]] (A. ''Pr''. 941, S. ''Inach''.; wie [[τρόπις]] u.a.). — Weitere Ableitungen, z.T. von [[τροχός]] bzw. [[τρόχος]] ausgehend. A. Adj. 1. [[τροχαῖος]] ([[πούς]]) m. [[der Trochäus]] (Pl., Arist. usw.), -αϊκός [[trochäisch]], -αῖα ([[πανία]] [[Spule]]) [[laufend]] (''AP''). 2. -ιαῖος ([[σφήν]]) [[zu einem Folterrad gehörig]] (LXX). 3. -ιμος [[eilend]] (S. ''Fr''. 219 neben [[βάσιμος]], Arbenz 81). 4. -ερός ([[ῥυθμός]]) [[laufend]] (Arist.). 5. -όεις, -εός, -ιός [[radförmig]], [[kreisrund]] (hell. Dicht.). 6. -ικός ([[χαλκός]]) [[granuliert]] (Pap.). 7. -ώδης [[radähnlich]] (Apollon. ''Lex''.). 8. -αλός [[im Kreide laufend]], [[kreisrund]] (poet. seit Hes. ''Op''. 518) mit -αλεῖον n. [[Kugel]], [[Sphäre]] (Arat.), -αλισθεὶς [[δίσκος]] [[gerollt]] (Pherelkyd.); mit Präfix, z.B. [[εὐτρόχαλος]] = [[εὔτροχος]] [[gut]], [[schnell laufend]] Hes., hell. Epik.) — B. Subst. 1. [[τροχιά]] f. [[Umfang des Rads]], [[Geleise]] (hell. u. sp.; Scheller 76 f. m. vielen Einzelheiten). 2. -ίλος m. ‘Strandläufer, Zaunkönig (ion. att.); techn. [[Scheibe eines Flaschenzugs]] (Pl. ''R''. 397 a [v.l.], att. Inschr, 329-8^a, Hero) mit -ιλία (-έα, -εια), -ιλεῖον, -ιλίδιον (s. Scheller 64 f.); architekt. [[die Einziehung an den Basen der Säulen]] (Vitr.). 3. -ίας· πορ<ε>ίας H.; auch als Beiwort von [[χαλκός]] (Poll.; vgl. -ικός; Gegensatz [[τυπίας]]). 4. -ίτης [[οἶνος]] (Dsk.; unsicher, vgl. Redard 97). 5. -άδες· σανδάλια ἀπὸ αἰγείου δέρματος H., -άδια (''Edict''. ''Diocl''.) mit -αδάριος m. [[Schuhmacher]] (Attika, Kaiserzeit); [[διατροχάδες]]· [[εἶδος]] ποιήματος, ὡς ἱστορεῖ Πραξιφάνης H. 6. -αντήρ m. [[runde Hervorragung am Hüftknochen]] (Gal., H.); -αντῆρες· πρὸς τὰ πηδάλια. καλεῖται τῆς πρύμνης [[μέρος]] H., wie von *τροχαίνω (vgl. [[σημαντήρ]] u.a.). 7. -μαλος, pl. -οι, -α ‘runder, vom. Wasser glattgeriebener Stein’ (Thphr., Nik., Lyk.), von *τροχμός (Schwyzer 492) oder Kreuzung von [[τροχαλός]] und [[ὁμαλός]] mit oppositivem Akz.? 8. -ωσις f. [[Kreisbewegung]] (Lyk.), wie von *τροχόομαι; kann auch aus [[τροχός]] erweitert sein (vgl. Chantraine Form. 279). —C. Adv. [[τροχάδην]] ‘im. Laufe’ (''Epigr''., A. D.), ἐπι- ~ (: ἐπιτροχος, [[ἐπιτρέχω]]) [[in raschem Anlauf]], [[geläufig]] (Hom. u.a.). — D. Verba. 1. [[τροχάω]] [[laufen]] Iterat., -όωντα (ο 451), auch m. ἐπι-, περι-, συν-, ὑπο- (hell. u. sp. Dicht.). 2. -άζω, -άσαι, oft m. Präfix, z.B. δια-, ἐν-, ἐπι-, παρα-, προσ-, συν-, ib. (Hdt., X, E., Arist., hell. u. sp.; Nebenform zu -άω, z.T. denominativ) mit -αστής, -αστικός, -ασμός, -ασμα. 3. -ίζω, ganz vereinzelt m. κατα- u.a., [[auf dem Rade umdrehen]], [[mit Rädern versehen]] (Antipho, Arist., Bito, D. S. usw.), -ίζομαι ‘(herum-)laufen’ (Arist.; [[varia lectio|v.l.]] -άζομαι) mit [[περιτροχισμός]] [[das Herumlaufen]] (Antyll. ap. Orib.). 4. -ιάζω· ''roto'', ''rotor'' (Gloss.) mit -ίασμα n. [[Räderwerk]] (Bito). 5. -εύομαι = ''rotor'' (Dosith.). 6. Mit Dehnstufe [[τρωχάω]] (μετα-, περι-) Iterat. (χ 163, ζ 318. A. R., Q. S. u.a.; Schwyzer 719). — Mit ε-Vokal: [[θρεκτικός]] [[zum Laufen geschickt]] (nach Moiris att. für [[τροχαστικός]]), -ικώτατος· [[ὀξύτατος]] H. Als Vorderglied in [[τρεχέδειπνος]] [[zum Schmause rennend]] (Plu., Ath., als PN Alkiphr.); als Hinterglied in [εὐθ]υτρεχής [[gerade laufend]] (att. Inschr. 307-6^a), dazu [[ἐντρεχής]] (: [[ἐντρέχω]]) [[bewandert]], [[geschickt]] (Pl., sp.) mit -εια (sp.). — Zu [[ὀλοοίτροχος]] s. bes.<br />'''Etymology''': Wie das synonyme [[θέω]] war [[τρέχω]] ursprünglich als durativinfektiv auf den Präsensstamm beschränkt (Aor. [[δραμεῖν]] [s.d.], auch ἀποδρᾶναι). — Als Verb isoliert. Dagegen stimmt zu [[τροχός]] [[Rad]] völlig air. ''droch'' [[Rad]] (idg. *''dhrogho''-). Eine dehnstufige Form (: [[τρωχάω]]) wird außerdem wahrscheinlich gemacht durch arm. ''durgn'', Gen. ''drgan'' [[Töpferrad]] (urspr. Wz.nomen; wäre gr. *θρώξ, τρωχός); zum Lautlichen Lidén Armen. Stud. 33ff.; anders Meillet BSL 36, 122, dazu noch Pisani Sprache 12, 228. — Das germ. Verb für [[laufen]] in got. ''þragjan'' u.a. setzt anl. ''t''- voraus, ebenso viele kelt. Wörter, z.B. kymr. korn. ''tro'' [[Wechsel]], [[Zeit]], air. ''traig'' [[Fuß]]; s. WP. 1, 752 f., Pok. 1089, W.-Hofmann s. ''trahō'' m. weiterer Diskussion. — S. auch [[τράχηλος]] und [[τέρχνος]].<br />'''Page''' 2,927-929