Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

δύναμαι: Difference between revisions

From LSJ

δύναμαι (view source)

Revision as of 11:35, 1 October 2022

No change in size ,  1 October 2022
m
Text replacement - "(?s)({{LSJ.*}}\n)({{.*}}\n)({{DGE.*}}\n)" to "$1$3$2"
m (Text replacement - "n’é" to "n'é")
m (Text replacement - "(?s)({{LSJ.*}}\n)({{.*}}\n)({{DGE.*}}\n)" to "$1$3$2")
Line 9: Line 9:
|Beta Code=du/namai
|Beta Code=du/namai
|Definition=[ῠ], 2sg. <span class="sense"><span class="bld">A</span> δύνασαι <span class="bibl">Il.1.393</span>, <span class="bibl">Od.4.374</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>1164</span> (anap.), <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>811</span> (lyr.), <span class="bibl"><span class="title">Pl.</span>574</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>7.7.8</span>, etc.; δύνῃ <span class="title">Carm.Aur.</span>19, also in codd. of <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>798</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>253</span>, <span class="bibl"><span class="title">Andr.</span>239</span>, and later Prose, <span class="bibl">Plb. 7.11.5</span>, <span class="bibl">Ael.<span class="title">VH</span>13.32</span>; Aeol. and Dor. δύνᾳ Alc.<span class="title">Oxy.</span>1788 <span class="title">Fr.</span>15 ii 16, <span class="bibl">Theoc.10.2</span>, also <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>849</span> (lyr.), dub. in <span class="bibl"><span class="title">OT</span>696</span> (lyr.); [[δύνῃ]] is subj., <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>491</span>, cf. Phryn.337; Ion. 3pl. δυνέαται <span class="bibl">Hdt.2.142</span>; subj. [[δύνωμαι]], Ion. 2sg. δύνηαι <span class="bibl">Il.6.229</span> (<b class="b3">δυνεώμεθα -ωνται</b> as vv.ll. in <span class="bibl">Hdt.4.97</span>, <span class="bibl">7.163</span>); also δύνᾱμαι <span class="bibl">Sapph.<span class="title">Supp.</span>3.3</span>, <span class="title">GDI</span>4952<span class="title">A</span> 42 (Crete): impf. 2sg. ἐδύνω <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>405</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.6.7</span>; later ἐδύνασο <span class="bibl">Hp.<span class="title">Ep.</span>16</span> ([[varia lectio|v.l.]] ἠδ.), <span class="bibl">Luc.<span class="title">DMort.</span>9.1</span>; Ion. 3pl. ἐδυνέατο <span class="bibl">Hdt.4.110</span>, al. (<b class="b3">ἠδ-</b> codd.): fut. δυνήσομαι <span class="bibl">Od.16.238</span>, etc.; Dor. δυνᾱσοῦμαι <span class="bibl">Archyt.3</span>; later δυνηθήσομαι <span class="bibl">D.C.52.37</span>: aor. ἐδυνησάμην <span class="bibl">Il.14.33</span>, Ep. δυν- <span class="bibl">5.621</span>; subj. δυνήσωνται <span class="bibl">Semon.1.17</span>, never in good Att., f. l. in <span class="bibl">D.19.323</span>: Pass. forms, Ep., Ion., Lyr., [[ἐδυνάσθην]] or δυνάσθην <span class="bibl">Il.23.465</span>, al., <span class="bibl">Hdt.2.19</span>, al., <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>1.56</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>48</span> ([[varia lectio|v.l.]] [[δυνηθείη]]), also in <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>1.2.24</span>, <span class="bibl"><span class="title">An.</span>7.6.20</span>; Trag. and Att. Prose ἐδυνήθην <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span> 1067</span>, <span class="bibl"><span class="title">OT</span>1212</span> (lyr.), <span class="bibl">E.<span class="title">Ion</span>867</span> (anap.), <span class="bibl">D.21.80</span>,186: pf. δεδύνημαι <span class="bibl">D.4.30</span>, <span class="bibl">Din.2.14</span>, Phld.<span class="title">Rh.</span>1.261S.—The double augment [[ἠδυνάμην]] is Att. acc. to <span class="bibl">Moer.175</span>, but Ion. acc. to <span class="title">An.Ox.</span>2.374, and is found in codd. of <span class="bibl">Hdt.4.110</span>, al., <span class="bibl">Hp.<span class="title">Epid.</span>1.26</span>.β', al.; [[ἠδύνω]] is required by metre in <span class="bibl">Philippid.16</span>; but is not found in Att. Inscrr. before <span class="bibl">300</span> B.C., <span class="title">IG</span>22.678.12, al., cf. [[ἠδύνασθε]] ib.7.2711 (Acraeph., i A.D.); both forms occur in later writers: [[ἠδυνήθην]] occurs in <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>208</span>, and codd. of <span class="bibl">Th.4.33</span>, <span class="bibl">Lys.3.42</span>, etc.: [[δύνομαι]] is a late form freq. in Pap. as <span class="bibl"><span class="title">UPZ</span>9</span> (ii B. C.), al. [ῠ, exc. in δῡναμένοιο <span class="bibl">Od.1.276</span>, <span class="bibl">11.414</span>, <span class="bibl">Hom. <span class="title">Epigr.</span>15.1</span>, and pr. n. [[Δῡναμένη]], metri gr.] </span><span class="sense"><span class="bld">I</span> to [[be able]], [[strong enough]] to do, c. inf. pres. et aor., <span class="bibl">Il.19.163</span>, <span class="bibl">1.562</span>, etc.: fut. inf. is [[falsa lectio|f.l.]] ([[πείσειν]] for [[πείθειν]]) in <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>1394</span>, ([[κωλύσειν]] for [[κωλῦσαι]]) <span class="bibl">Plb.21.11.13</span>, etc.: freq. abs., with inf. supplied from the context, <b class="b3">εἰ δύνασαί γε</b> if at least thou [[canst]] (sc. [[περισχέσθαι]]), <span class="bibl">Il. 1.393</span>: also c. acc. Pron. or Adj., ὅσσον δύναμαι χερσίν τε ποσίν τε <span class="bibl">20.360</span>; [Ζεὺς] δύναται ἅπαντα <span class="bibl">Od.4.237</span>; <b class="b3">μέγα δυνάμενος</b> very [[powerful]], [[mighty]], <span class="bibl">1.276</span>, cf. <span class="bibl">11.414</span>; δ. μέγιστον ξείνων <span class="bibl">Hdt.9.9</span>, etc.; <b class="b3">μέγα δύναται</b>, [[multum valet]], <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>950</span> (lyr.); δ. Διὸς ἄγχιστα <span class="bibl">Id.<span class="title">Supp.</span>1035</span>; <b class="b3">οἱ δυνάμενοι</b> [[men of power]], [[rank]], [[and influence]], <span class="bibl">E.<span class="title">Or.</span>889</span>, <span class="bibl">Th.6.39</span>, etc.; <b class="b3">οἱ δυνάμενοι</b>, opp. <b class="b3">οἱ μὴ ἔχοντες</b>, <span class="bibl">Democr.255</span>; opp. <b class="b3">οἱ πένητες</b>, <span class="bibl">Archyt. 3</span>; <b class="b3">δυνάμενος παρά τινι</b> [[having influence]] with him, <span class="bibl">Hdt.7.5</span>, <span class="bibl">And. 4.26</span>, etc.; δύνασθαι ἐν τοῖς πρώτοις <span class="bibl">Th.4.105</span>; <b class="b3">δ. τοῖς χρήμασι, τῷ σώματι</b>, <span class="bibl">Lys.6.48</span>, <span class="bibl">24.4</span>; <b class="b3">ὁ δυνάμενος</b> [[one that can maintain himself]], <span class="bibl">Id.24.12</span>; of things, [<b class="b3">διαφέρει] οἷς δύνανται</b> differ in their [[potentialities]], <span class="bibl">Plot.6.3.17</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of moral possibility, to [[be able]], [[dare]], [[bear]] to do a thing, mostly with neg., οὔτε τελευτὴν ποιῆσαι δύναται <span class="bibl">Od.1.250</span>; σε… οὐ δύναμαι προλιπεῖν <span class="bibl">13.331</span>, cf. <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>455</span>; οὐκέτι ἐδύνατο ἐν τῷ καθεστῶτι τρόπῳ βιοτεύειν <span class="bibl">Th.1.130</span>; οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ' ὥστε… θεῶν νόμιμα δύνασθαι… ὑπερδραμεῖν <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span> 455</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> [[enjoy a legal right]], δ. τῆς γεωργίας ἀπηλλάχθαι <span class="bibl"><span class="title">POxy.</span>899.31</span> (ii/iii A.D.), etc. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> with [[ὡς]] and Sup., <b class="b3">ὡς ἐδύναντο ἀδηλότατα</b> as secretly as they [[could]], <span class="bibl">Th.7.50</span>; <b class="b3">ὡς δύναμαι μάλιστα κατατείνας</b> as forcibly as I [[possibly can]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>367b</span>; ὡς δύναιτο κάλλιστον <span class="bibl">Id.<span class="title">Smp.</span>214c</span>; ὡς ἂν δύνωμαι διὰ βραχυτάτων <span class="bibl">D.27.3</span>, etc.; simply <b class="b3">ὡς ἐδύνατο</b> in the best way he [[could]], <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>2.6.2</span>: with relat., ὅσους ἐδύνατο πλείστους ἀθροίσας <span class="bibl">Id.<span class="title">HG</span>2.2.9</span>; λαβεῖν… οὓς ἂν σοφωτάτους δύνωμαι <span class="bibl">Alex. 213</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> to [[be equivalent to]], <b class="b3">λόγοι ἔργα δυνάμενοι</b> [[word]]s [[that are as good as]] [[deed]]s, <span class="bibl">Th.6.40</span>: hence, </span><span class="sense"><span class="bld">1</span> of money, to [[be worth]], c. acc., ὁ [[σίγλος]] δύναται ἑπτὰ ὀβολούς <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.5.6</span>, cf. <span class="bibl">D.34.23</span>: abs., [[pass]], [[be current]], <span class="bibl">Luc.<span class="title">Luct.</span>10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of Number, etc., to [[be equal to]] or [[be equivalent to]], τριηκόσιαι γενεαὶ δυνέαται μύρια ἔτεα <span class="bibl">Hdt.2.142</span>; <b class="b3">δυνήσεται τὴν ὑποτείνουσαν</b> will [[be equivalent to]] the [[hypotenuse]], <span class="bibl">Arist.<span class="title">IA</span> 709a19</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> of words, [[signify]], [[mean]], <span class="bibl">Hdt.4.110</span>, al.; τὸ πειρηθῆναι καὶ τὸ ποιεῖν ἴσον δύναται <span class="bibl">Id.6.86</span>. γ; δύναται ἴσον τῷ δρᾶν τὸ νοεῖν <span class="bibl">Ar. <span class="title">Fr.</span>691</span>; δύναται τὸ νεοδαμῶδες ἤδη ἐλεύθερον εἶναι <span class="bibl">Th.7.58</span>: in later Greek, <b class="b3">δύναται τὸ μνασθέντι ἀντὶ τοῦ μνασθέντος</b>" [[is equivalent to]]... Sch.<span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>7.110</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> [[avail to produce]], <b class="b3">οὐδένα καιρὸν δύναται</b> [[bring]]s no [[advantage]], <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>128</span> (anap.), cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span>23d</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">c</span> of things, [[mean]], '[[spell]]', <b class="b3">τὸ τριβώνιον τί δύναται</b>; <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pl.</span>842</span>; <b class="b3">αἱ ἀγγελίαι τοῦτο δύνανται</b> they [[mean]] this much, <span class="bibl">Th.6.36</span>; τὴν αὐτὴν δ. δούλωσιν <span class="bibl">Id.1.141</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1313b25</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> Math., <b class="b3">δύνασθαί τι</b> to [[be equivalent when squared to]] a [[number]] or [[area]], <b class="b3">τοῖς ἐπιπέδοις ἃ δύνανται</b> in the areas of which they [the lines] [[are the roots]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Tht.</span>148b</span>; <b class="b3">ἡ ΒΓ τῆς Α μεῖζον δύναται τῇ ΔΖ</b> the [[square]] on ΒΓ is [[greater]] than the [[square]] on A by the [[square on]] [[ΔΖ]], <span class="bibl">Euc.10.17</span>; <b class="b3">αἱ δυνάμεναι αὐτά [τὰ μεγέθη</b>] the [[line]]s [[represent]]ing their [[square root]]s, ib.<span class="title">Def.</span>4, cf. <span class="title">Prop.</span> 22; <b class="b3">αὐξήσεις δυνάμεναί τε καὶ δυναστευόμεναι</b> [[increment]]s both in the [[root]]s and [[power]]s of [[number]]s, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>546b</span>; τὴν ὑποτείνουσαν ταῖς περὶ τὴν ὀρθὴν ἴσον δυναμένην Plu.2.720a, cf. <span class="bibl">Iamb.<span class="title">Comm.Math.</span>17</span>; <b class="b3">ἡ δυναμένη</b>, Pythag. name for the [[hypotenuse]] of a [[right]]-[[angle]]d [[triangle]], <span class="bibl">Alex.Aphr.<span class="title">in Metaph.</span>75.31</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> of numbers multiplied together, [[come to]], <span class="bibl">Papp.1.24</span>,<span class="bibl">27</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> impers., [[οὐ δύναται]], c. aor. inf., [[it cannot be]], [[is not to be]], τοῖσι Σπαρτιήτῃσι καλλιερῆσαι οὐκ ἐδύνατο <span class="bibl">Hdt. 7.134</span>, cf.<span class="bibl">9.45</span>; [[δύναται]] [[it is possible]], Plu.2.440e ([[si vera lectio|s. v.l.]]).</span>
|Definition=[ῠ], 2sg. <span class="sense"><span class="bld">A</span> δύνασαι <span class="bibl">Il.1.393</span>, <span class="bibl">Od.4.374</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>1164</span> (anap.), <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>811</span> (lyr.), <span class="bibl"><span class="title">Pl.</span>574</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>7.7.8</span>, etc.; δύνῃ <span class="title">Carm.Aur.</span>19, also in codd. of <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>798</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>253</span>, <span class="bibl"><span class="title">Andr.</span>239</span>, and later Prose, <span class="bibl">Plb. 7.11.5</span>, <span class="bibl">Ael.<span class="title">VH</span>13.32</span>; Aeol. and Dor. δύνᾳ Alc.<span class="title">Oxy.</span>1788 <span class="title">Fr.</span>15 ii 16, <span class="bibl">Theoc.10.2</span>, also <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>849</span> (lyr.), dub. in <span class="bibl"><span class="title">OT</span>696</span> (lyr.); [[δύνῃ]] is subj., <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>491</span>, cf. Phryn.337; Ion. 3pl. δυνέαται <span class="bibl">Hdt.2.142</span>; subj. [[δύνωμαι]], Ion. 2sg. δύνηαι <span class="bibl">Il.6.229</span> (<b class="b3">δυνεώμεθα -ωνται</b> as vv.ll. in <span class="bibl">Hdt.4.97</span>, <span class="bibl">7.163</span>); also δύνᾱμαι <span class="bibl">Sapph.<span class="title">Supp.</span>3.3</span>, <span class="title">GDI</span>4952<span class="title">A</span> 42 (Crete): impf. 2sg. ἐδύνω <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>405</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.6.7</span>; later ἐδύνασο <span class="bibl">Hp.<span class="title">Ep.</span>16</span> ([[varia lectio|v.l.]] ἠδ.), <span class="bibl">Luc.<span class="title">DMort.</span>9.1</span>; Ion. 3pl. ἐδυνέατο <span class="bibl">Hdt.4.110</span>, al. (<b class="b3">ἠδ-</b> codd.): fut. δυνήσομαι <span class="bibl">Od.16.238</span>, etc.; Dor. δυνᾱσοῦμαι <span class="bibl">Archyt.3</span>; later δυνηθήσομαι <span class="bibl">D.C.52.37</span>: aor. ἐδυνησάμην <span class="bibl">Il.14.33</span>, Ep. δυν- <span class="bibl">5.621</span>; subj. δυνήσωνται <span class="bibl">Semon.1.17</span>, never in good Att., f. l. in <span class="bibl">D.19.323</span>: Pass. forms, Ep., Ion., Lyr., [[ἐδυνάσθην]] or δυνάσθην <span class="bibl">Il.23.465</span>, al., <span class="bibl">Hdt.2.19</span>, al., <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>1.56</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>48</span> ([[varia lectio|v.l.]] [[δυνηθείη]]), also in <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>1.2.24</span>, <span class="bibl"><span class="title">An.</span>7.6.20</span>; Trag. and Att. Prose ἐδυνήθην <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span> 1067</span>, <span class="bibl"><span class="title">OT</span>1212</span> (lyr.), <span class="bibl">E.<span class="title">Ion</span>867</span> (anap.), <span class="bibl">D.21.80</span>,186: pf. δεδύνημαι <span class="bibl">D.4.30</span>, <span class="bibl">Din.2.14</span>, Phld.<span class="title">Rh.</span>1.261S.—The double augment [[ἠδυνάμην]] is Att. acc. to <span class="bibl">Moer.175</span>, but Ion. acc. to <span class="title">An.Ox.</span>2.374, and is found in codd. of <span class="bibl">Hdt.4.110</span>, al., <span class="bibl">Hp.<span class="title">Epid.</span>1.26</span>.β', al.; [[ἠδύνω]] is required by metre in <span class="bibl">Philippid.16</span>; but is not found in Att. Inscrr. before <span class="bibl">300</span> B.C., <span class="title">IG</span>22.678.12, al., cf. [[ἠδύνασθε]] ib.7.2711 (Acraeph., i A.D.); both forms occur in later writers: [[ἠδυνήθην]] occurs in <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>208</span>, and codd. of <span class="bibl">Th.4.33</span>, <span class="bibl">Lys.3.42</span>, etc.: [[δύνομαι]] is a late form freq. in Pap. as <span class="bibl"><span class="title">UPZ</span>9</span> (ii B. C.), al. [ῠ, exc. in δῡναμένοιο <span class="bibl">Od.1.276</span>, <span class="bibl">11.414</span>, <span class="bibl">Hom. <span class="title">Epigr.</span>15.1</span>, and pr. n. [[Δῡναμένη]], metri gr.] </span><span class="sense"><span class="bld">I</span> to [[be able]], [[strong enough]] to do, c. inf. pres. et aor., <span class="bibl">Il.19.163</span>, <span class="bibl">1.562</span>, etc.: fut. inf. is [[falsa lectio|f.l.]] ([[πείσειν]] for [[πείθειν]]) in <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>1394</span>, ([[κωλύσειν]] for [[κωλῦσαι]]) <span class="bibl">Plb.21.11.13</span>, etc.: freq. abs., with inf. supplied from the context, <b class="b3">εἰ δύνασαί γε</b> if at least thou [[canst]] (sc. [[περισχέσθαι]]), <span class="bibl">Il. 1.393</span>: also c. acc. Pron. or Adj., ὅσσον δύναμαι χερσίν τε ποσίν τε <span class="bibl">20.360</span>; [Ζεὺς] δύναται ἅπαντα <span class="bibl">Od.4.237</span>; <b class="b3">μέγα δυνάμενος</b> very [[powerful]], [[mighty]], <span class="bibl">1.276</span>, cf. <span class="bibl">11.414</span>; δ. μέγιστον ξείνων <span class="bibl">Hdt.9.9</span>, etc.; <b class="b3">μέγα δύναται</b>, [[multum valet]], <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>950</span> (lyr.); δ. Διὸς ἄγχιστα <span class="bibl">Id.<span class="title">Supp.</span>1035</span>; <b class="b3">οἱ δυνάμενοι</b> [[men of power]], [[rank]], [[and influence]], <span class="bibl">E.<span class="title">Or.</span>889</span>, <span class="bibl">Th.6.39</span>, etc.; <b class="b3">οἱ δυνάμενοι</b>, opp. <b class="b3">οἱ μὴ ἔχοντες</b>, <span class="bibl">Democr.255</span>; opp. <b class="b3">οἱ πένητες</b>, <span class="bibl">Archyt. 3</span>; <b class="b3">δυνάμενος παρά τινι</b> [[having influence]] with him, <span class="bibl">Hdt.7.5</span>, <span class="bibl">And. 4.26</span>, etc.; δύνασθαι ἐν τοῖς πρώτοις <span class="bibl">Th.4.105</span>; <b class="b3">δ. τοῖς χρήμασι, τῷ σώματι</b>, <span class="bibl">Lys.6.48</span>, <span class="bibl">24.4</span>; <b class="b3">ὁ δυνάμενος</b> [[one that can maintain himself]], <span class="bibl">Id.24.12</span>; of things, [<b class="b3">διαφέρει] οἷς δύνανται</b> differ in their [[potentialities]], <span class="bibl">Plot.6.3.17</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of moral possibility, to [[be able]], [[dare]], [[bear]] to do a thing, mostly with neg., οὔτε τελευτὴν ποιῆσαι δύναται <span class="bibl">Od.1.250</span>; σε… οὐ δύναμαι προλιπεῖν <span class="bibl">13.331</span>, cf. <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>455</span>; οὐκέτι ἐδύνατο ἐν τῷ καθεστῶτι τρόπῳ βιοτεύειν <span class="bibl">Th.1.130</span>; οὐδὲ σθένειν τοσοῦτον ᾠόμην τὰ σὰ κηρύγμαθ' ὥστε… θεῶν νόμιμα δύνασθαι… ὑπερδραμεῖν <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span> 455</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> [[enjoy a legal right]], δ. τῆς γεωργίας ἀπηλλάχθαι <span class="bibl"><span class="title">POxy.</span>899.31</span> (ii/iii A.D.), etc. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> with [[ὡς]] and Sup., <b class="b3">ὡς ἐδύναντο ἀδηλότατα</b> as secretly as they [[could]], <span class="bibl">Th.7.50</span>; <b class="b3">ὡς δύναμαι μάλιστα κατατείνας</b> as forcibly as I [[possibly can]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>367b</span>; ὡς δύναιτο κάλλιστον <span class="bibl">Id.<span class="title">Smp.</span>214c</span>; ὡς ἂν δύνωμαι διὰ βραχυτάτων <span class="bibl">D.27.3</span>, etc.; simply <b class="b3">ὡς ἐδύνατο</b> in the best way he [[could]], <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>2.6.2</span>: with relat., ὅσους ἐδύνατο πλείστους ἀθροίσας <span class="bibl">Id.<span class="title">HG</span>2.2.9</span>; λαβεῖν… οὓς ἂν σοφωτάτους δύνωμαι <span class="bibl">Alex. 213</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> to [[be equivalent to]], <b class="b3">λόγοι ἔργα δυνάμενοι</b> [[word]]s [[that are as good as]] [[deed]]s, <span class="bibl">Th.6.40</span>: hence, </span><span class="sense"><span class="bld">1</span> of money, to [[be worth]], c. acc., ὁ [[σίγλος]] δύναται ἑπτὰ ὀβολούς <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.5.6</span>, cf. <span class="bibl">D.34.23</span>: abs., [[pass]], [[be current]], <span class="bibl">Luc.<span class="title">Luct.</span>10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of Number, etc., to [[be equal to]] or [[be equivalent to]], τριηκόσιαι γενεαὶ δυνέαται μύρια ἔτεα <span class="bibl">Hdt.2.142</span>; <b class="b3">δυνήσεται τὴν ὑποτείνουσαν</b> will [[be equivalent to]] the [[hypotenuse]], <span class="bibl">Arist.<span class="title">IA</span> 709a19</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> of words, [[signify]], [[mean]], <span class="bibl">Hdt.4.110</span>, al.; τὸ πειρηθῆναι καὶ τὸ ποιεῖν ἴσον δύναται <span class="bibl">Id.6.86</span>. γ; δύναται ἴσον τῷ δρᾶν τὸ νοεῖν <span class="bibl">Ar. <span class="title">Fr.</span>691</span>; δύναται τὸ νεοδαμῶδες ἤδη ἐλεύθερον εἶναι <span class="bibl">Th.7.58</span>: in later Greek, <b class="b3">δύναται τὸ μνασθέντι ἀντὶ τοῦ μνασθέντος</b>" [[is equivalent to]]... Sch.<span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>7.110</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> [[avail to produce]], <b class="b3">οὐδένα καιρὸν δύναται</b> [[bring]]s no [[advantage]], <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>128</span> (anap.), cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span>23d</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">c</span> of things, [[mean]], '[[spell]]', <b class="b3">τὸ τριβώνιον τί δύναται</b>; <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pl.</span>842</span>; <b class="b3">αἱ ἀγγελίαι τοῦτο δύνανται</b> they [[mean]] this much, <span class="bibl">Th.6.36</span>; τὴν αὐτὴν δ. δούλωσιν <span class="bibl">Id.1.141</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1313b25</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> Math., <b class="b3">δύνασθαί τι</b> to [[be equivalent when squared to]] a [[number]] or [[area]], <b class="b3">τοῖς ἐπιπέδοις ἃ δύνανται</b> in the areas of which they [the lines] [[are the roots]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Tht.</span>148b</span>; <b class="b3">ἡ ΒΓ τῆς Α μεῖζον δύναται τῇ ΔΖ</b> the [[square]] on ΒΓ is [[greater]] than the [[square]] on A by the [[square on]] [[ΔΖ]], <span class="bibl">Euc.10.17</span>; <b class="b3">αἱ δυνάμεναι αὐτά [τὰ μεγέθη</b>] the [[line]]s [[represent]]ing their [[square root]]s, ib.<span class="title">Def.</span>4, cf. <span class="title">Prop.</span> 22; <b class="b3">αὐξήσεις δυνάμεναί τε καὶ δυναστευόμεναι</b> [[increment]]s both in the [[root]]s and [[power]]s of [[number]]s, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>546b</span>; τὴν ὑποτείνουσαν ταῖς περὶ τὴν ὀρθὴν ἴσον δυναμένην Plu.2.720a, cf. <span class="bibl">Iamb.<span class="title">Comm.Math.</span>17</span>; <b class="b3">ἡ δυναμένη</b>, Pythag. name for the [[hypotenuse]] of a [[right]]-[[angle]]d [[triangle]], <span class="bibl">Alex.Aphr.<span class="title">in Metaph.</span>75.31</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> of numbers multiplied together, [[come to]], <span class="bibl">Papp.1.24</span>,<span class="bibl">27</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> impers., [[οὐ δύναται]], c. aor. inf., [[it cannot be]], [[is not to be]], τοῖσι Σπαρτιήτῃσι καλλιερῆσαι οὐκ ἐδύνατο <span class="bibl">Hdt. 7.134</span>, cf.<span class="bibl">9.45</span>; [[δύναται]] [[it is possible]], Plu.2.440e ([[si vera lectio|s. v.l.]]).</span>
}}
{{DGE
|dgtxt=(δύνᾰμαι) <b class="num">• Alolema(s):</b> νύν- <i>ICr</i>.4.72.8.20, 12.16 (Gortina V a.C.)<br /><b class="num">• Prosodia:</b> [-ῠ-, pero δῡναμένοιο <i>Od</i>.1.276, 11.414, epigr. en Ps.Hdt.<i>Vit.Hom</i>.33]<br /><b class="num">• Morfología:</b> [pres. ind. 2<sup>a</sup> sg. δύνασαι <i>Il</i>.1.393, <i>Od</i>.4.374, S.<i>Ai</i>.1164, Ar.<i>Nu</i>.811, δύνᾳ Alc.119.8, S.<i>Ph</i>.798, E.<i>Hec</i>.253, δύνῃ Plb.7.12.5, <i>Carm.Aur</i>.19, Ael.<i>VH</i> 13.32, 3<sup>a</sup> plu. δυνέαται Hdt.2.142, subj. 1<sup>a</sup> sg. δυνᾱμαι Sapph.4.3, <i>ICr</i>.1.9.1.42 (Drero III/II a.C.), 2<sup>a</sup> δύνηαι <i>Il</i>.6.229, impf. 2<sup>a</sup> ἐδύνασο Luc.<i>DMort</i>.19.1, ἐδύνω <i>h.Merc</i>.405, X.<i>An</i>.1.6.7, 3<sup>a</sup> plu. ἐδυνέατο Hdt.4.110, c. aum. ἠ-: Hp.<i>Ep</i>.16, Philippid.16, <i>Ath.Council</i>.85.12 (III a.C.), <i>IG</i> 7.2711.27 (Acrefia I d.C.), D.C.<i>Epit</i>.7.6.4; fut. δυνασοῦμαι Archyt.B 3, en v. pas. δυνηθήσομαι D.C.52.37.4; aor. en forma pas. δυνάσθην <i>Il</i>.23.465, ἐδυνάσθην Hdt.2.19, Pi.<i>O</i>.1.56, X.<i>Mem</i>.1.2.24, formas c. aum. ἠ-: ἠδυνήθην A.<i>Pr</i>.206, ἠδυνάμην át. según Moer.η 5, jón. según <i>An.Ox</i>.2.375.1, ἠδυνόμην Wilcken <i>Chr</i>.21.6 (III d.C.); perf. δεδύνασμαι <i>Et.Gud</i>.381.13]<br /><b class="num">I</b> c. ac. int. o adv. y abs., c. suj. anim.<br /><b class="num">1</b> [[tener fuerza]] física ὅσσον μέν ἐγὼ [[δύναμαι]] χερσίν τε ποσίν τε <i>Il</i>.20.360, ὁπόσον ... καὶ [[δύναμαι]] τάδε ... θρηνῶ E.<i>Med</i>.1408, cf. <i>Andr</i>.239, Philostr.<i>Gym</i>.11<br /><b class="num">•</b>[[tener fuerzas]] τῇ δ' ἐνάτῃ ἔτι μὲν δύναται en el noveno (período de siete años) aún tiene fuerzas</i> Sol.19.15, τῷ σώματι δύνασθαι estar capacitado físicamente</i> Lys.24.4, cf. 12, ἄτονοι καὶ εὔτονοι τῷ δύνασθαι ἡμᾶς ἢ ἀδυνατεῖν Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.123.17.<br /><b class="num">2</b> [[tener poder]], [[ser poderoso]] εἰ δύνασαί γε, περίσχεο παιδὸς ἑῆος si de verdad tienes poder, asiste a tu hijo</i>, <i>Il</i>.1.393, δύναται [[γάρ]], Παλλὰς Ἀθηναίη <i>Od</i>.4.827, cf. 16.208, Call.<i>Del</i>.226, <i>Ap</i>.29, c. ac. int. Ζεὺς ... δύναται γὰρ ἅπαντα <i>Od</i>.4.237, cf. 306, μέγα γὰρ δύναται πότνι' Ἐρινύς A.<i>Eu</i>.951, de Afrodita δύναται Διὸς ἄγχιστα A.<i>Supp</i>.1035, cf. Ph.2.39, Luc.<i>Nau</i>.28, Herm.<i>Mand</i>.12.6.3, Iambl.<i>VP</i> 148<br /><b class="num">•</b>esp. de pers. [[ser poderoso, importante]], [[influyente]] en el terreno político o económicamente ἀφνειοῦ ἀνδρὸς μέγα δυναμενοῖο de un hombre opulento muy poderoso</i>, <i>Od</i>.11.414, cf. 1.276, δυνάμενος ἐν Λακεδαίμονι μέγιστον ξείνων el más influyente de los extranjeros en Lacedemón</i> Hdt.9.9, cf. Pl.<i>Prt</i>.326c, X.<i>An</i>.2.6.21, φοβούμενοι τοὺς Ἀθηναίους, μὴ ἐπὶ μεῖζον δυνηθῶσιν Th.1.88, cf. 2.97, ὑπὸ τοῖς δυναμένοισιν ὢν αἰεί estando siempre bajo los poderosos</i> E.<i>Or</i>.889, cf. Th.6.39, op. [[οἱ μὴ ἔχοντες]] Democr.B 255, op. [[οἱ πένητες]] Archyt.B 3, πλουτῶν γὰρ καὶ δυνάμενος τοῖς χρήμασιν Lys.6.48<br /><b class="num">•</b>c. giros prep. [[tener poder]], [[tener influencia sobre]] δυνάμενος παρ' αὐτῷ μέγιστον Hdt.7.5, cf. Democr.B 95, πῶς ἂν ... οἱ ῥήτορες μέγα δύναιντο ἢ οἱ τύραννοι ἐν ταῖς πόλεσιν; Pl.<i>Grg</i>.467a, cf. 466b, δυνάμενος παρὰ τοῖς ἀγωνοθέταις And.4.26, δύνασθαι ἐν τοῖς πρώτοις Th.4.105, οὐδὲν δύναται τις πρὸς τὰ τοιαῦτα ante la muerte <i>POxy</i>.115.10 (II d.C.)<br /><b class="num">•</b>c. suj. no de pers. [[tener gran influencia]], [[tener gran eficacia]] o [[tener gran fuerza]], [[ser muy poderoso]] sent. fig. μέγα τοι δύναται νεβρῶν ... στολίδες en rituales báquicos, E.<i>Hel</i>.1358, αἱ τελεταὶ ... μέγα δύνανται Pl.<i>R</i>.366a, de la ley (ὁ νόμος) δύναται δὲ ὅταν αὐτοὶ βούλωνται πάσχειν εὖ Democr.B 248, de la necesidad natural τὸ τοῦ λιμοῦ μένος δύναται ἰσχυρῶς ἐν τῇ φύσει τοῦ ἀνθρώπου Hp.<i>VM</i> 9 (cód.), de las ciencias πάντα ταῦτα δύναται ἰητρική Hp.<i>de Arte</i> 3, cf. 8, τοσοῦτον γὰρ μόνον ἡ ἐμὴ τέχνη δύναται Pl.<i>Tht</i>.210c, ἡ ῥητορικὴ ... μεῖζον δύναται Pl.<i>Phdr</i>.263b, οἷς δύνανται (diferenciar las ciencias) por sus potencialidades</i> Plot.6.3.17<br /><b class="num">•</b>simpl. [[ser capaz]], [[poder]], [[estar en manos de uno]] δυνάμεθα μέν, οὐ βουλόμεθα δέ Phld.<i>Cont</i>.17.14<br /><b class="num">•</b>esp. c. relat. o indef. indic. el límite de la capacidad o la posibilidad δι' ἀσφαλείας ὅσον ἐδύναντο Th.1.17, ὅσους ἐδύνατο πλείστους ... ἀθροίσας reuniendo cuantos pudo</i> X.<i>HG</i> 2.2.9, cf. Is.9.8, τὸ λῃστικὸν ... καθῄρει ... ἐφ' ὅσον ἐδύνατο Th.1.4, δυνάμεθα ἃ δυνάμεθα Pl.<i>R</i>.477c, οὐ γὰρ δυνάμεθά τι κατὰ τῆς ἀληθείας 2<i>Ep.Cor</i>.13.8, εἴ τι δύνῃ <i>Eu.Marc</i>.9.22, casi como un giro de cortesía εἰ δύνασαι si puedes</i>, si te es posible</i> Origenes <i>Hom</i>.8.1 <i>in Ier</i>.<br /><b class="num">•</b>c. ὡς para indicar el límite máximo ἀρηγέμεν ὥς κε δύνηαι préstame tu ayuda en la medida que puedas</i> Hes.<i>Sc</i>.121, ὡς δύναται Democr.B 278.6, [[εἰπεῖν]] ὡς δύναιτο κάλλιστον Pl.<i>Smp</i>.214c, cf. Alex.216, σπευσίω ὅ τι κα [[δύναμαι]] <i>ICr</i>.1.9.1.42 (Drero III/II a.C.)<br /><b class="num">•</b>esp. c. sup., frec. adverb. ὡς δύναιτο τάχιστα Hdt.1.79, προεῖπον ὡς ἐδύναντο ἀδηλότατα ἔκπλουν pasaron lo más secretamente posible la orden de zarpar</i> Th.7.50, cf. 2.67, en el discurso ὡς [[δύναμαι]] μάλιστα κατατείνας λέγω extendiéndome al máximo</i> Pl.<i>R</i>.367b, cf. D.27.3<br /><b class="num">•</b>[[estar capacitado]], [[tener la capacidad o el valor]], [[valer]] νομίσατε νεότητα μὲν καὶ [[γῆρας]] [[ἄνευ]] ἀλλήλων μηδὲν δύνασθαι Th.6.18, rel. una técnica o habilidad φιλοτιμεομένων μέν, οὐδαμὰ δὲ δυναμένων de ciertos médicos, Hp.<i>de Arte</i> 1.<br /><b class="num">II</b> c. ac. indic. equivalencia, c. suj. abstr.<br /><b class="num">1</b> [[tener la fuerza o el valor de]], [[ser equiparable a]], [[valer]] δύναται ἴσον τῷ δρᾶν τὸ νοεῖν Ar.<i>Fr</i>.711, λόγοι ἔργα δυνάμενοι palabras que tienen la fuerza de los actos</i> Th.6.40, cf. 1.141, 3.46, Pl.<i>Phlb</i>.23d, Arist.<i>Pol</i>.1276<sup>a</sup>1, τὰ δ' ὑπερβάλλοντ' οὐδένα καιρὸν δύναται θνητοῖς entre los mortales lo excesivo no es equivalente a ningun beneficio, e.e., no supone nada bueno</i> E.<i>Med</i>.128<br /><b class="num">•</b>esp. en la esfera de la palabra [[equivaler]], [[significar]] λοιδορίαν οὐκ ἔχουσαν ἔλεγχον ὁ λόγος αὐτῷ δύναται (su) discurso tiene el valor de una injuria sin pruebas</i> Gorg.B 11a.29, δύναται τὸ οὔνομα τοῦτο κατὰ Ἑλλάδα γλῶσσαν «ἀνδροκτόνοι» Hdt.4.110, cf. 6.86γ, cf. Th.7.58, τὸ κολάζειν ... τί ποτε δύναται Pl.<i>Prt</i>.324a, τὸ τριβώνιον τί δύναται; Ar.<i>Pl</i>.842, τοῦτο δύναται ὁ λόγος Pl.<i>Cra</i>.429d, <i>Euthd</i>.286c, αἱ ἀγγελίαι τοῦτο δύνανται Th.6.36, σκοπεῖν ἕκαστον τί δύναται τῶν ῥημάτων Strato Com.1.44, cf. Sch.Pi.<i>O</i>.7.110b<br /><b class="num">•</b>c. suj. de pers. εἰ σύ λόγῳ τὸ πρᾶγμα οὐκ ἠδυνήθης <i>A.Thom.A</i> 130.<br /><b class="num">2</b> [[equivaler]], [[valer]] en cómputos δύναται δὲ ὁ μὲν παρασάγγης τριήκοντα στάδια Hdt.2.6, τριηκόσιαι ἀνδρῶν γενεαὶ δυνέαται μύρια ἔτεα trescientas generaciones de hombres equivalen a diez mil años</i> Hdt.2.142, numism. ὁ σίγλος δύναται ἑπτὰ ὀβολοὺς καὶ ἡμιωβέλιον Ἀττικούς X.<i>An</i>.1.5.6, cf. D.C.55.12.4, οὐ γὰρ ἀεὶ ἴσον δύναται (τὸ νόμισμα) Arist.<i>EN</i> 1133<sup>b</sup>14, en part. ἐξέδωκε τὴν δραχμὴν δύο δυναμένην δραχμάς dió a una dracma el valor nominal de dos dracmas</i> Arist.<i>Oec</i>.1349<sup>b</sup>31, εἰ δύναται παρ' ἐκείνοις Ἀττικὸς ... ὀβολός si entre aquéllos (los muertos) el óbolo ático tiene valor</i> Luc.<i>Luct</i>.10, geom. τοῖς δ' ἐπιπέδοις ἃ δύνανται (αἱ γραμμαί) en superficies en que (las líneas) son equivalentes en un cuadrado</i>, Pl.<i>Tht</i>.148b, δυνήσεται τὴν ὑποτείνουσαν Arist.<i>IA</i> 709<sup>a</sup>19, en la multiplicación, Papp.24<br /><b class="num">•</b>esp. [[elevar a la segunda potencia o al cuadrado]], [[ser la raíz cuadrada]] de un número o área τὸν μὲν (ἀριθμὸν) δυνάμενον ἴσον ἰσάκις γίγνεσθαι Pl.<i>Tht</i>.147e, ἡ ΒΓ ... τῆς Α μεῖζον δύναται ... el cuadrado de BC es mayor que el cuadrado de A</i> Euc.10.17, cf. 13, αἱ (γραμμαί) δυνάμεναι αὐτά las líneas que representan sus raíces cuadradas</i> Euc.10.<i>Def</i>.4, αὐξήσεις δυνάμεναί τε καὶ δυναστευόμεναι incrementos dominantes y dominados</i>, e.e. incrementos de las raíces y potencias de los números</i> Pl.<i>R</i>.546b, τὴν ὑποτείνουσαν ἀπέδειξεν ταῖς περὶ τὴν ὀρθὴν ἴσον δυναμένην Plu.2.720a, cf. Iambl.<i>Comm.Math</i>.17, ἡ δυναμένη la hipotenusa</i> del triángulo rectángulo, Alex.Aphr.<i>in Metaph</i>.75.31.<br /><b class="num">III</b> c. inf. y gener. en or. neg.<br /><b class="num">1</b> c. suj. anim. [[poder]], [[ser capaz de]]<br /><b class="num">a)</b> ref. capacidad física οὔδ' ὧς δύναται σθένος Ἕκτορος ... ἴσχειν ni así es capaz de contener el ímpetu de Hector</i>, <i>Il</i>.9.351, cf. 19.163, 24.403, οὐ δύνατο προσαμῦναι <i>Il</i>.16.509, οὔ μ' ἔτι ... γυῖα φέρην δύναται Alcm.26.2, πῶς ἐδύνω ... [[δύω]] βόε δειροτομῆσαι ... νεογνὸς ἐών; <i>h.Merc</i>.l.c., cf. Hdt.6.125, κοὐ δυνήσομαι κακὸν κρύψαι παρ' ὑμῖν S.<i>Ph</i>.742, ἢν δὲ μὴ δυνώμεθα (κινεῖν ἑαυτάς); Ar.<i>Ec</i>.468, cf. E.<i>HF</i> 449, Th.1.118, A.R.3.1249, οἱ δ' οὔπω ... ἐδύναντο πελάσσαι Δωριέες Call.<i>Ap</i>.88, tb. de animales y plantas τὸ θηρίον ... τὸ σῶμα οὐ δύναται ὑπολαβεῖν X.<i>Cyr</i>.10.13, δύναται γὰρ οὗτος (ὁ κλαδαρόρυγχος) ἀλύπως ἐκλέγειν αὐτῷ τὰς βδέλλας Ael.<i>NA</i> 12.15, de plantas ὅσα ... ἀπὸ ξύλον ἔμβια καὶ δύναται βλαστάνειν Thpr.<i>CP</i> 1.3.3<br /><b class="num">•</b>en el doble sent. de [[poder]] fís. y moral, en metáf. οὐδὲ μὲν ἐσθλὸς ῥηιδίως φερέμεν (ὕβριν) δύναται ni siquiera un hombre esforzado puede llevarla con facilidad (la prepotencia)</i> Hes.<i>Op</i>.215, καταπέψαι μέγαν ὄλβον οὐκ ἐδυνάσθη no fue capaz (Tántalo) de digerir su enorme fortuna</i> Pi.<i>O</i>.1.56, c. el inf. implíc. [[ἐγώ]] σφ' ἀπάξομαι εἰ μὴ πρὸς οἴκους δυνάμεθ' ἀλλὰ πρὸς νεκρούς yo me la llevaré, si no puedo a mi casa al reino de los muertos</i> E.<i>Hel</i>.990;<br /><b class="num">b)</b> ref. capacidad intelectual [[tener capacidad para]], [[tener la posibilidad de]] δύνασαι δέ συ πάντοσ' ἀκούειν tú puedes escuchar en cualquier parte (Apolo)</i> <i>Il</i>.16.515, cf. Democr.B 11, οὐ [[δύναμαι]] πεπνυμένα πάντα νοῆσαι no puedo pensar en todo con ponderación</i>, <i>Od</i>.18.230, cf. 24.159, μανθάνειν Ar.<i>Nu</i>.647, cf. Pl.<i>Prm</i>.135a, ἐπιδεῖξαι Aeschin.2.162, ἐξαριθμῆσαι τὴν ἄμμον τῆς γῆς [[LXX]] <i>Ge</i>.13.16, συμπαθῆσαι Arr.<i>Epict</i>.1.3.1, ἐπιλαθεῖν <i>POxy</i>.744.12 (I a.C.), μέμψασθαι Longus 1.24.1, esp. de la capacidad de hablar σάφα εἰπέμεν <i>Od</i>.3.89, καταλέξαι Democr.B 255, cf. S.<i>Ant</i>.686, τ' ἄδικ' εὖ λέγειν E.<i>Hec</i>.1191, λόγον διδόναι Pl.<i>R</i>.533c, φωνῆσαι Theoc.2.108, πείθειν Hdt.1.112, εἰ σέ γ' ἐν λόγοις πείσειν δυνησόμεσθα S.<i>Ph</i>.1394, cf. Pl.<i>Lg</i>.917c, X.Eph.1.5.9, ὡς μὴ δεδυνημένοι λέγειν πρὸς αὐτόν Origenes <i>Cels</i>.5.53 (p.56.25)<br /><b class="num">•</b>esp. c. ἰδεῖν cuasi sinón. de [[conocer]], [[imaginar]] δοιὼ δ' οὐ [[δύναμαι]] ἰδέειν <i>Il</i>.3.236, οὐ ... ἧς γαίης [[δύναμαι]] γλυκερώτερον ἄλλο ἰδέσθαι <i>Od</i>.9.28, cf. A.R.4.854;<br /><b class="num">c)</b> jur. [[estar jurídicamente capacitado]], [[tener derecho a]] δύναται ... τῆς γεωργίας ἀπηλλάχθαι tiene el derecho a ser eximido del cultivo</i> obligatorio de una tierra <i>POxy</i>.899.31 (II/III d.C.), περῆσαι οὐ δύναται βροτὸς οὗτος ἐς ἀρτιχόρευτον ἑορτήν ese mortal no tiene derecho a asistir a la fiesta que se celebra</i> Nonn.<i>Par.Eu.Io</i>.11.56, αἷς (γυναῖκες) ἁρμοσθῆναι ... οὐ δύνανται de clérigos <i>Cod.Iust</i>.1.3.44 proem.<br /><b class="num">2</b> c. suj. de pers. o dioses [[poder]], [[tener derecho o facultad]], [[tener permiso u oportunidad]]<br /><b class="num">a)</b> para realizar algo αἲ [[γάρ]] μιν θανάτοιο ... δυναίμην νόσφιν ἀποκρύψαι ojalá tuviera poder para apartarlo de la muerte</i> habla Hefesto <i>Il</i>.18.464, cf. B.19.26, Hdt.1.38, οὔ τοι [[δύναμαι]] κρέκην τὸν ἴστον Sapph.102.1, οὐδὲ γὰρ ἡμεῖς νήφειν ἐν φυλακῇ τῇδε δυνησόμεθα Archil.11.10, cf. Thgn.415, 695, Ar.<i>Au</i>.29, Pl.<i>R</i>.348a, μηδ' ἂν θεόν μιν μηδένα δύνασθαι παῦσαι τῆς βασιληίης Hdt.2.169, διὰ τέλους εἶναι σοφοί E.<i>Hec</i>.1193, cf. <i>Io</i> 598, πύθεσθαι Hdt.5.9, ὠφελεῖν Hp.<i>Medic</i>.12, διασῶσαι Th.4.60, ἐκλῦσαι πόνων A.<i>Pr</i>.326, μιμήσασθαι τὰς Ἡρακλέους πράξεις Isoc.5.114, πορίσαι τι ... ἀγαθόν Ar.<i>Pl</i>.535, cf. <i>V</i>.928, δύναιτ' ἄν τις ... εἶναι ἐν τῷ ὠκεανῷ Str.1.1.7, παρ' ἄλλοις εὐδαιμονεῖν Luc.<i>Patr.Enc</i>.11, οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν <i>Eu.Matt</i>.6.24, οὐ γὰρ δ. κοσμητείαν (ἀναδέξασθαι) pues no me siento capaz de (asumir) el cargo de cosmeta</i>, <i>PRyl</i>.77.38 (II d.C.)<br /><b class="num">•</b>frec. c. inf. que alude a procesos vitales u orgánicos, tb. de animales διατελεῖν βίον B.<i>Fr</i>.11.2, οὐκ ἂν δύναιτο ζῆν E.<i>Hel</i>.1287, cf. Antipho Soph.B 49, Mnesith.Ath.38.55, D.S.19.98, σῆψαι Thphr.<i>CP</i> 3.11.6, οὗ δυνάμεθα ἀποθανεῖν donde podemos morir</i>, <i>UPZ</i> 70.10 (II a.C.)<br /><b class="num">•</b>c. inf. que designa la acción en gener. πρῆξαι δ' [[ἔμπης]] οὔ τι δυνήσεαι nada podrás hacer</i>, <i>Il</i>.1.562, ἄφρονα ποιῆσαι <i>Od</i>.23.11, πρήσσειν τὰ δίκαια Xenoph.B 1.15, cf. Pl.<i>Lg</i>.773c, Ar.<i>Eq</i>.720, Men.<i>Sam</i>.668, Aesop.29.3, χραισμεῖν <i>Il</i>.21.192, τελέσαι <i>Il</i>.14.196, cf. <i>Od</i>.4.644, Pi.<i>O</i>.2.100;<br /><b class="num">b)</b> rel. el sentimiento y las normas sociales ἡ δ' οὔτ' ἀρνεῖται στυγερὸν γάμον οὔτε τελευτὴν ποιῆσαι δύναται ella no se niega a la boda aborrecible ni se siente capaz de darle cumplimiento</i>, <i>Od</i>.1.250, cf. Ach.Tat.1.11.2, σε καὶ οὐ [[δύναμαι]] προλιπεῖν δύστηνον ἐόντα <i>Od</i>.13.331, ξυνοικεῖν τῇδ' ... τίς ἂν γυνὴ δύναιτο; S.<i>Tr</i>.546, οὐκέτι ἐδύνατο ἐν τῷ καθεστῶτι τρόπῳ βιοτεύειν Th.1.130, ὥστ' ἄγραπτα ... νόμιμα δύνασθαι ... ὑπερδραμεῖν S.<i>Ant</i>.455, οὐ δυνάμεθα ... μὴ λαλεῖν <i>Act.Ap</i>.4.20, cf. Origenes <i>Hom</i>.20.3 <i>in Ier</i>.(p.180).<br /><b class="num">3</b> cien., c. suj. de cosa e inf. [[tener la facultad]], [[tener la propiedad]] o [[tener el efecto de]] equiv. a [[δύναμιν ἔχειν]]: χυμῶν ... [[ἕκαστος]] ὅ τι δύναται ποιεῖν ... ἐσκέφθαι hay que investigar qué efecto puede tener cada uno de los humores</i> Hp.<i>VM</i> 24, esp. en recetas médicas τοῦτο δύναται διαφθείρειν καὶ ἐκβάλλειν τὸ νωχελές Hp.<i>Mul</i>.1.78, δύναται δὲ ὁ καρπὸς ... τρίχας ξανθὰς ποιεῖν Dsc.4.136, δύναται δὲ τὸ ἀφέψημα τῆς πόας βοηθεῖν Dsc.4.134.1.<br /><b class="num">4</b> impers. [[ser posible]] c. suj. inf., c. dat. τοῖσι Σπαρτιήτῃσι καλλιερῆσαι οὐκ ἐδύνατο Hdt.7.134, τῇ στρατιῇ τὰ σφάγια οὐ δύναται καταθύμια γενέσθαι Hdt.9.45, sin dat. ὅτε τοὐλάχιστον μὴ ἔστιν εἶναι, οὐκ ἂν δύναιτο χωρισθῆναι puesto que lo mínimo no puede existir, el estar separado no sería posible</i> Anaxag.B 6, εἰ γὰρ δύο εἴη, οὐκ ἂν δύναιτο ἄπειρα εἶναι Meliss.B 6, cf. Epicur.<i>Ep</i>.[3] 92, τὰ μὲν ἐντελεχείᾳ, τὰ δὲ τῷ δύνασθαι γενέσθαι Ph.1.79, cf. Plb.5.67.11, Plu.2.440d<br /><b class="num">•</b>reseña de dif. signif. de δύνασθαι Gr.Naz.M.36.113C, cf. Origenes <i>Comm.in Mt</i>.10.19.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Quizá formación c. infijo nasal δυ-ν-α- (extendido fuera del pres.) de la raíz *<i>dH<sup>u̯</sup>2</i>- que da lugar a δήν < *<i>du̯°H<sup>u̯</sup>2</i>-, etc.
}}
}}
{{pape
{{pape
Line 24: Line 27:
{{Slater
{{Slater
|sltr=<b>δῠνᾰμαι</b> ([[δύνασαι]], -ανται; δύναιτο; δυνάμενος; δύνασθαι: [[pass]]. aor. pro med. ἐδυνάσθη) be [[able]] καταπέψαι μέγαν ὄλβον [[οὐκ]] ἐδυνάσθη (sc. Tantalos) (O. 1.56) ἀποίητον οὐδ' ἂν Χρόνος δύναιτο [[θέμεν]] ἔργων [[τέλος]] (O. 2.17) [[τίς]] ἂν φράσαι δύναιτο; (O. 2.100) τὰ μὲν ὦν οὐ δύνανται νήπιοι κόσμῳ φέρειν (P. 3.82) “[[δύνασαι]] δ' ἀφελεῖν μᾶνιν χθονίων” (P. 4.158) [[δύνασαι]] δὲ βροτοῖσιν ἀλκὰν ἀμαχανιᾶν δυσβάτων θαμὰ διδόμεν (N. 7.96) ἀγαπατὰ δὲ καιροῦ μὴ πλαναθέντα πρὸς [[ἔργον]] ἕκαστον [[τῶν]] ἀρειόνων ἐρώτων ἐπικρατεῖν δύνασθαι (N. 8.5) ὁ δ' ἐθέλων τε καὶ δυνάμενος ἁβρὰ πάσχειν fr. 2. 1.
|sltr=<b>δῠνᾰμαι</b> ([[δύνασαι]], -ανται; δύναιτο; δυνάμενος; δύνασθαι: [[pass]]. aor. pro med. ἐδυνάσθη) be [[able]] καταπέψαι μέγαν ὄλβον [[οὐκ]] ἐδυνάσθη (sc. Tantalos) (O. 1.56) ἀποίητον οὐδ' ἂν Χρόνος δύναιτο [[θέμεν]] ἔργων [[τέλος]] (O. 2.17) [[τίς]] ἂν φράσαι δύναιτο; (O. 2.100) τὰ μὲν ὦν οὐ δύνανται νήπιοι κόσμῳ φέρειν (P. 3.82) “[[δύνασαι]] δ' ἀφελεῖν μᾶνιν χθονίων” (P. 4.158) [[δύνασαι]] δὲ βροτοῖσιν ἀλκὰν ἀμαχανιᾶν δυσβάτων θαμὰ διδόμεν (N. 7.96) ἀγαπατὰ δὲ καιροῦ μὴ πλαναθέντα πρὸς [[ἔργον]] ἕκαστον [[τῶν]] ἀρειόνων ἐρώτων ἐπικρατεῖν δύνασθαι (N. 8.5) ὁ δ' ἐθέλων τε καὶ δυνάμενος ἁβρὰ πάσχειν fr. 2. 1.
}}
{{DGE
|dgtxt=(δύνᾰμαι) <b class="num">• Alolema(s):</b> νύν- <i>ICr</i>.4.72.8.20, 12.16 (Gortina V a.C.)<br /><b class="num">• Prosodia:</b> [-ῠ-, pero δῡναμένοιο <i>Od</i>.1.276, 11.414, epigr. en Ps.Hdt.<i>Vit.Hom</i>.33]<br /><b class="num">• Morfología:</b> [pres. ind. 2<sup>a</sup> sg. δύνασαι <i>Il</i>.1.393, <i>Od</i>.4.374, S.<i>Ai</i>.1164, Ar.<i>Nu</i>.811, δύνᾳ Alc.119.8, S.<i>Ph</i>.798, E.<i>Hec</i>.253, δύνῃ Plb.7.12.5, <i>Carm.Aur</i>.19, Ael.<i>VH</i> 13.32, 3<sup>a</sup> plu. δυνέαται Hdt.2.142, subj. 1<sup>a</sup> sg. δυνᾱμαι Sapph.4.3, <i>ICr</i>.1.9.1.42 (Drero III/II a.C.), 2<sup>a</sup> δύνηαι <i>Il</i>.6.229, impf. 2<sup>a</sup> ἐδύνασο Luc.<i>DMort</i>.19.1, ἐδύνω <i>h.Merc</i>.405, X.<i>An</i>.1.6.7, 3<sup>a</sup> plu. ἐδυνέατο Hdt.4.110, c. aum. ἠ-: Hp.<i>Ep</i>.16, Philippid.16, <i>Ath.Council</i>.85.12 (III a.C.), <i>IG</i> 7.2711.27 (Acrefia I d.C.), D.C.<i>Epit</i>.7.6.4; fut. δυνασοῦμαι Archyt.B 3, en v. pas. δυνηθήσομαι D.C.52.37.4; aor. en forma pas. δυνάσθην <i>Il</i>.23.465, ἐδυνάσθην Hdt.2.19, Pi.<i>O</i>.1.56, X.<i>Mem</i>.1.2.24, formas c. aum. ἠ-: ἠδυνήθην A.<i>Pr</i>.206, ἠδυνάμην át. según Moer.η 5, jón. según <i>An.Ox</i>.2.375.1, ἠδυνόμην Wilcken <i>Chr</i>.21.6 (III d.C.); perf. δεδύνασμαι <i>Et.Gud</i>.381.13]<br /><b class="num">I</b> c. ac. int. o adv. y abs., c. suj. anim.<br /><b class="num">1</b> [[tener fuerza]] física ὅσσον μέν ἐγὼ [[δύναμαι]] χερσίν τε ποσίν τε <i>Il</i>.20.360, ὁπόσον ... καὶ [[δύναμαι]] τάδε ... θρηνῶ E.<i>Med</i>.1408, cf. <i>Andr</i>.239, Philostr.<i>Gym</i>.11<br /><b class="num">•</b>[[tener fuerzas]] τῇ δ' ἐνάτῃ ἔτι μὲν δύναται en el noveno (período de siete años) aún tiene fuerzas</i> Sol.19.15, τῷ σώματι δύνασθαι estar capacitado físicamente</i> Lys.24.4, cf. 12, ἄτονοι καὶ εὔτονοι τῷ δύνασθαι ἡμᾶς ἢ ἀδυνατεῖν Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.123.17.<br /><b class="num">2</b> [[tener poder]], [[ser poderoso]] εἰ δύνασαί γε, περίσχεο παιδὸς ἑῆος si de verdad tienes poder, asiste a tu hijo</i>, <i>Il</i>.1.393, δύναται [[γάρ]], Παλλὰς Ἀθηναίη <i>Od</i>.4.827, cf. 16.208, Call.<i>Del</i>.226, <i>Ap</i>.29, c. ac. int. Ζεὺς ... δύναται γὰρ ἅπαντα <i>Od</i>.4.237, cf. 306, μέγα γὰρ δύναται πότνι' Ἐρινύς A.<i>Eu</i>.951, de Afrodita δύναται Διὸς ἄγχιστα A.<i>Supp</i>.1035, cf. Ph.2.39, Luc.<i>Nau</i>.28, Herm.<i>Mand</i>.12.6.3, Iambl.<i>VP</i> 148<br /><b class="num">•</b>esp. de pers. [[ser poderoso, importante]], [[influyente]] en el terreno político o económicamente ἀφνειοῦ ἀνδρὸς μέγα δυναμενοῖο de un hombre opulento muy poderoso</i>, <i>Od</i>.11.414, cf. 1.276, δυνάμενος ἐν Λακεδαίμονι μέγιστον ξείνων el más influyente de los extranjeros en Lacedemón</i> Hdt.9.9, cf. Pl.<i>Prt</i>.326c, X.<i>An</i>.2.6.21, φοβούμενοι τοὺς Ἀθηναίους, μὴ ἐπὶ μεῖζον δυνηθῶσιν Th.1.88, cf. 2.97, ὑπὸ τοῖς δυναμένοισιν ὢν αἰεί estando siempre bajo los poderosos</i> E.<i>Or</i>.889, cf. Th.6.39, op. [[οἱ μὴ ἔχοντες]] Democr.B 255, op. [[οἱ πένητες]] Archyt.B 3, πλουτῶν γὰρ καὶ δυνάμενος τοῖς χρήμασιν Lys.6.48<br /><b class="num">•</b>c. giros prep. [[tener poder]], [[tener influencia sobre]] δυνάμενος παρ' αὐτῷ μέγιστον Hdt.7.5, cf. Democr.B 95, πῶς ἂν ... οἱ ῥήτορες μέγα δύναιντο ἢ οἱ τύραννοι ἐν ταῖς πόλεσιν; Pl.<i>Grg</i>.467a, cf. 466b, δυνάμενος παρὰ τοῖς ἀγωνοθέταις And.4.26, δύνασθαι ἐν τοῖς πρώτοις Th.4.105, οὐδὲν δύναται τις πρὸς τὰ τοιαῦτα ante la muerte <i>POxy</i>.115.10 (II d.C.)<br /><b class="num">•</b>c. suj. no de pers. [[tener gran influencia]], [[tener gran eficacia]] o [[tener gran fuerza]], [[ser muy poderoso]] sent. fig. μέγα τοι δύναται νεβρῶν ... στολίδες en rituales báquicos, E.<i>Hel</i>.1358, αἱ τελεταὶ ... μέγα δύνανται Pl.<i>R</i>.366a, de la ley (ὁ νόμος) δύναται δὲ ὅταν αὐτοὶ βούλωνται πάσχειν εὖ Democr.B 248, de la necesidad natural τὸ τοῦ λιμοῦ μένος δύναται ἰσχυρῶς ἐν τῇ φύσει τοῦ ἀνθρώπου Hp.<i>VM</i> 9 (cód.), de las ciencias πάντα ταῦτα δύναται ἰητρική Hp.<i>de Arte</i> 3, cf. 8, τοσοῦτον γὰρ μόνον ἡ ἐμὴ τέχνη δύναται Pl.<i>Tht</i>.210c, ἡ ῥητορικὴ ... μεῖζον δύναται Pl.<i>Phdr</i>.263b, οἷς δύνανται (diferenciar las ciencias) por sus potencialidades</i> Plot.6.3.17<br /><b class="num">•</b>simpl. [[ser capaz]], [[poder]], [[estar en manos de uno]] δυνάμεθα μέν, οὐ βουλόμεθα δέ Phld.<i>Cont</i>.17.14<br /><b class="num">•</b>esp. c. relat. o indef. indic. el límite de la capacidad o la posibilidad δι' ἀσφαλείας ὅσον ἐδύναντο Th.1.17, ὅσους ἐδύνατο πλείστους ... ἀθροίσας reuniendo cuantos pudo</i> X.<i>HG</i> 2.2.9, cf. Is.9.8, τὸ λῃστικὸν ... καθῄρει ... ἐφ' ὅσον ἐδύνατο Th.1.4, δυνάμεθα ἃ δυνάμεθα Pl.<i>R</i>.477c, οὐ γὰρ δυνάμεθά τι κατὰ τῆς ἀληθείας 2<i>Ep.Cor</i>.13.8, εἴ τι δύνῃ <i>Eu.Marc</i>.9.22, casi como un giro de cortesía εἰ δύνασαι si puedes</i>, si te es posible</i> Origenes <i>Hom</i>.8.1 <i>in Ier</i>.<br /><b class="num">•</b>c. ὡς para indicar el límite máximo ἀρηγέμεν ὥς κε δύνηαι préstame tu ayuda en la medida que puedas</i> Hes.<i>Sc</i>.121, ὡς δύναται Democr.B 278.6, [[εἰπεῖν]] ὡς δύναιτο κάλλιστον Pl.<i>Smp</i>.214c, cf. Alex.216, σπευσίω ὅ τι κα [[δύναμαι]] <i>ICr</i>.1.9.1.42 (Drero III/II a.C.)<br /><b class="num">•</b>esp. c. sup., frec. adverb. ὡς δύναιτο τάχιστα Hdt.1.79, προεῖπον ὡς ἐδύναντο ἀδηλότατα ἔκπλουν pasaron lo más secretamente posible la orden de zarpar</i> Th.7.50, cf. 2.67, en el discurso ὡς [[δύναμαι]] μάλιστα κατατείνας λέγω extendiéndome al máximo</i> Pl.<i>R</i>.367b, cf. D.27.3<br /><b class="num">•</b>[[estar capacitado]], [[tener la capacidad o el valor]], [[valer]] νομίσατε νεότητα μὲν καὶ [[γῆρας]] [[ἄνευ]] ἀλλήλων μηδὲν δύνασθαι Th.6.18, rel. una técnica o habilidad φιλοτιμεομένων μέν, οὐδαμὰ δὲ δυναμένων de ciertos médicos, Hp.<i>de Arte</i> 1.<br /><b class="num">II</b> c. ac. indic. equivalencia, c. suj. abstr.<br /><b class="num">1</b> [[tener la fuerza o el valor de]], [[ser equiparable a]], [[valer]] δύναται ἴσον τῷ δρᾶν τὸ νοεῖν Ar.<i>Fr</i>.711, λόγοι ἔργα δυνάμενοι palabras que tienen la fuerza de los actos</i> Th.6.40, cf. 1.141, 3.46, Pl.<i>Phlb</i>.23d, Arist.<i>Pol</i>.1276<sup>a</sup>1, τὰ δ' ὑπερβάλλοντ' οὐδένα καιρὸν δύναται θνητοῖς entre los mortales lo excesivo no es equivalente a ningun beneficio, e.e., no supone nada bueno</i> E.<i>Med</i>.128<br /><b class="num">•</b>esp. en la esfera de la palabra [[equivaler]], [[significar]] λοιδορίαν οὐκ ἔχουσαν ἔλεγχον ὁ λόγος αὐτῷ δύναται (su) discurso tiene el valor de una injuria sin pruebas</i> Gorg.B 11a.29, δύναται τὸ οὔνομα τοῦτο κατὰ Ἑλλάδα γλῶσσαν «ἀνδροκτόνοι» Hdt.4.110, cf. 6.86γ, cf. Th.7.58, τὸ κολάζειν ... τί ποτε δύναται Pl.<i>Prt</i>.324a, τὸ τριβώνιον τί δύναται; Ar.<i>Pl</i>.842, τοῦτο δύναται ὁ λόγος Pl.<i>Cra</i>.429d, <i>Euthd</i>.286c, αἱ ἀγγελίαι τοῦτο δύνανται Th.6.36, σκοπεῖν ἕκαστον τί δύναται τῶν ῥημάτων Strato Com.1.44, cf. Sch.Pi.<i>O</i>.7.110b<br /><b class="num">•</b>c. suj. de pers. εἰ σύ λόγῳ τὸ πρᾶγμα οὐκ ἠδυνήθης <i>A.Thom.A</i> 130.<br /><b class="num">2</b> [[equivaler]], [[valer]] en cómputos δύναται δὲ ὁ μὲν παρασάγγης τριήκοντα στάδια Hdt.2.6, τριηκόσιαι ἀνδρῶν γενεαὶ δυνέαται μύρια ἔτεα trescientas generaciones de hombres equivalen a diez mil años</i> Hdt.2.142, numism. ὁ σίγλος δύναται ἑπτὰ ὀβολοὺς καὶ ἡμιωβέλιον Ἀττικούς X.<i>An</i>.1.5.6, cf. D.C.55.12.4, οὐ γὰρ ἀεὶ ἴσον δύναται (τὸ νόμισμα) Arist.<i>EN</i> 1133<sup>b</sup>14, en part. ἐξέδωκε τὴν δραχμὴν δύο δυναμένην δραχμάς dió a una dracma el valor nominal de dos dracmas</i> Arist.<i>Oec</i>.1349<sup>b</sup>31, εἰ δύναται παρ' ἐκείνοις Ἀττικὸς ... ὀβολός si entre aquéllos (los muertos) el óbolo ático tiene valor</i> Luc.<i>Luct</i>.10, geom. τοῖς δ' ἐπιπέδοις ἃ δύνανται (αἱ γραμμαί) en superficies en que (las líneas) son equivalentes en un cuadrado</i>, Pl.<i>Tht</i>.148b, δυνήσεται τὴν ὑποτείνουσαν Arist.<i>IA</i> 709<sup>a</sup>19, en la multiplicación, Papp.24<br /><b class="num">•</b>esp. [[elevar a la segunda potencia o al cuadrado]], [[ser la raíz cuadrada]] de un número o área τὸν μὲν (ἀριθμὸν) δυνάμενον ἴσον ἰσάκις γίγνεσθαι Pl.<i>Tht</i>.147e, ἡ ΒΓ ... τῆς Α μεῖζον δύναται ... el cuadrado de BC es mayor que el cuadrado de A</i> Euc.10.17, cf. 13, αἱ (γραμμαί) δυνάμεναι αὐτά las líneas que representan sus raíces cuadradas</i> Euc.10.<i>Def</i>.4, αὐξήσεις δυνάμεναί τε καὶ δυναστευόμεναι incrementos dominantes y dominados</i>, e.e. incrementos de las raíces y potencias de los números</i> Pl.<i>R</i>.546b, τὴν ὑποτείνουσαν ἀπέδειξεν ταῖς περὶ τὴν ὀρθὴν ἴσον δυναμένην Plu.2.720a, cf. Iambl.<i>Comm.Math</i>.17, ἡ δυναμένη la hipotenusa</i> del triángulo rectángulo, Alex.Aphr.<i>in Metaph</i>.75.31.<br /><b class="num">III</b> c. inf. y gener. en or. neg.<br /><b class="num">1</b> c. suj. anim. [[poder]], [[ser capaz de]]<br /><b class="num">a)</b> ref. capacidad física οὔδ' ὧς δύναται σθένος Ἕκτορος ... ἴσχειν ni así es capaz de contener el ímpetu de Hector</i>, <i>Il</i>.9.351, cf. 19.163, 24.403, οὐ δύνατο προσαμῦναι <i>Il</i>.16.509, οὔ μ' ἔτι ... γυῖα φέρην δύναται Alcm.26.2, πῶς ἐδύνω ... [[δύω]] βόε δειροτομῆσαι ... νεογνὸς ἐών; <i>h.Merc</i>.l.c., cf. Hdt.6.125, κοὐ δυνήσομαι κακὸν κρύψαι παρ' ὑμῖν S.<i>Ph</i>.742, ἢν δὲ μὴ δυνώμεθα (κινεῖν ἑαυτάς); Ar.<i>Ec</i>.468, cf. E.<i>HF</i> 449, Th.1.118, A.R.3.1249, οἱ δ' οὔπω ... ἐδύναντο πελάσσαι Δωριέες Call.<i>Ap</i>.88, tb. de animales y plantas τὸ θηρίον ... τὸ σῶμα οὐ δύναται ὑπολαβεῖν X.<i>Cyr</i>.10.13, δύναται γὰρ οὗτος (ὁ κλαδαρόρυγχος) ἀλύπως ἐκλέγειν αὐτῷ τὰς βδέλλας Ael.<i>NA</i> 12.15, de plantas ὅσα ... ἀπὸ ξύλον ἔμβια καὶ δύναται βλαστάνειν Thpr.<i>CP</i> 1.3.3<br /><b class="num">•</b>en el doble sent. de [[poder]] fís. y moral, en metáf. οὐδὲ μὲν ἐσθλὸς ῥηιδίως φερέμεν (ὕβριν) δύναται ni siquiera un hombre esforzado puede llevarla con facilidad (la prepotencia)</i> Hes.<i>Op</i>.215, καταπέψαι μέγαν ὄλβον οὐκ ἐδυνάσθη no fue capaz (Tántalo) de digerir su enorme fortuna</i> Pi.<i>O</i>.1.56, c. el inf. implíc. [[ἐγώ]] σφ' ἀπάξομαι εἰ μὴ πρὸς οἴκους δυνάμεθ' ἀλλὰ πρὸς νεκρούς yo me la llevaré, si no puedo a mi casa al reino de los muertos</i> E.<i>Hel</i>.990;<br /><b class="num">b)</b> ref. capacidad intelectual [[tener capacidad para]], [[tener la posibilidad de]] δύνασαι δέ συ πάντοσ' ἀκούειν tú puedes escuchar en cualquier parte (Apolo)</i> <i>Il</i>.16.515, cf. Democr.B 11, οὐ [[δύναμαι]] πεπνυμένα πάντα νοῆσαι no puedo pensar en todo con ponderación</i>, <i>Od</i>.18.230, cf. 24.159, μανθάνειν Ar.<i>Nu</i>.647, cf. Pl.<i>Prm</i>.135a, ἐπιδεῖξαι Aeschin.2.162, ἐξαριθμῆσαι τὴν ἄμμον τῆς γῆς [[LXX]] <i>Ge</i>.13.16, συμπαθῆσαι Arr.<i>Epict</i>.1.3.1, ἐπιλαθεῖν <i>POxy</i>.744.12 (I a.C.), μέμψασθαι Longus 1.24.1, esp. de la capacidad de hablar σάφα εἰπέμεν <i>Od</i>.3.89, καταλέξαι Democr.B 255, cf. S.<i>Ant</i>.686, τ' ἄδικ' εὖ λέγειν E.<i>Hec</i>.1191, λόγον διδόναι Pl.<i>R</i>.533c, φωνῆσαι Theoc.2.108, πείθειν Hdt.1.112, εἰ σέ γ' ἐν λόγοις πείσειν δυνησόμεσθα S.<i>Ph</i>.1394, cf. Pl.<i>Lg</i>.917c, X.Eph.1.5.9, ὡς μὴ δεδυνημένοι λέγειν πρὸς αὐτόν Origenes <i>Cels</i>.5.53 (p.56.25)<br /><b class="num">•</b>esp. c. ἰδεῖν cuasi sinón. de [[conocer]], [[imaginar]] δοιὼ δ' οὐ [[δύναμαι]] ἰδέειν <i>Il</i>.3.236, οὐ ... ἧς γαίης [[δύναμαι]] γλυκερώτερον ἄλλο ἰδέσθαι <i>Od</i>.9.28, cf. A.R.4.854;<br /><b class="num">c)</b> jur. [[estar jurídicamente capacitado]], [[tener derecho a]] δύναται ... τῆς γεωργίας ἀπηλλάχθαι tiene el derecho a ser eximido del cultivo</i> obligatorio de una tierra <i>POxy</i>.899.31 (II/III d.C.), περῆσαι οὐ δύναται βροτὸς οὗτος ἐς ἀρτιχόρευτον ἑορτήν ese mortal no tiene derecho a asistir a la fiesta que se celebra</i> Nonn.<i>Par.Eu.Io</i>.11.56, αἷς (γυναῖκες) ἁρμοσθῆναι ... οὐ δύνανται de clérigos <i>Cod.Iust</i>.1.3.44 proem.<br /><b class="num">2</b> c. suj. de pers. o dioses [[poder]], [[tener derecho o facultad]], [[tener permiso u oportunidad]]<br /><b class="num">a)</b> para realizar algo αἲ [[γάρ]] μιν θανάτοιο ... δυναίμην νόσφιν ἀποκρύψαι ojalá tuviera poder para apartarlo de la muerte</i> habla Hefesto <i>Il</i>.18.464, cf. B.19.26, Hdt.1.38, οὔ τοι [[δύναμαι]] κρέκην τὸν ἴστον Sapph.102.1, οὐδὲ γὰρ ἡμεῖς νήφειν ἐν φυλακῇ τῇδε δυνησόμεθα Archil.11.10, cf. Thgn.415, 695, Ar.<i>Au</i>.29, Pl.<i>R</i>.348a, μηδ' ἂν θεόν μιν μηδένα δύνασθαι παῦσαι τῆς βασιληίης Hdt.2.169, διὰ τέλους εἶναι σοφοί E.<i>Hec</i>.1193, cf. <i>Io</i> 598, πύθεσθαι Hdt.5.9, ὠφελεῖν Hp.<i>Medic</i>.12, διασῶσαι Th.4.60, ἐκλῦσαι πόνων A.<i>Pr</i>.326, μιμήσασθαι τὰς Ἡρακλέους πράξεις Isoc.5.114, πορίσαι τι ... ἀγαθόν Ar.<i>Pl</i>.535, cf. <i>V</i>.928, δύναιτ' ἄν τις ... εἶναι ἐν τῷ ὠκεανῷ Str.1.1.7, παρ' ἄλλοις εὐδαιμονεῖν Luc.<i>Patr.Enc</i>.11, οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν <i>Eu.Matt</i>.6.24, οὐ γὰρ δ. κοσμητείαν (ἀναδέξασθαι) pues no me siento capaz de (asumir) el cargo de cosmeta</i>, <i>PRyl</i>.77.38 (II d.C.)<br /><b class="num">•</b>frec. c. inf. que alude a procesos vitales u orgánicos, tb. de animales διατελεῖν βίον B.<i>Fr</i>.11.2, οὐκ ἂν δύναιτο ζῆν E.<i>Hel</i>.1287, cf. Antipho Soph.B 49, Mnesith.Ath.38.55, D.S.19.98, σῆψαι Thphr.<i>CP</i> 3.11.6, οὗ δυνάμεθα ἀποθανεῖν donde podemos morir</i>, <i>UPZ</i> 70.10 (II a.C.)<br /><b class="num">•</b>c. inf. que designa la acción en gener. πρῆξαι δ' [[ἔμπης]] οὔ τι δυνήσεαι nada podrás hacer</i>, <i>Il</i>.1.562, ἄφρονα ποιῆσαι <i>Od</i>.23.11, πρήσσειν τὰ δίκαια Xenoph.B 1.15, cf. Pl.<i>Lg</i>.773c, Ar.<i>Eq</i>.720, Men.<i>Sam</i>.668, Aesop.29.3, χραισμεῖν <i>Il</i>.21.192, τελέσαι <i>Il</i>.14.196, cf. <i>Od</i>.4.644, Pi.<i>O</i>.2.100;<br /><b class="num">b)</b> rel. el sentimiento y las normas sociales ἡ δ' οὔτ' ἀρνεῖται στυγερὸν γάμον οὔτε τελευτὴν ποιῆσαι δύναται ella no se niega a la boda aborrecible ni se siente capaz de darle cumplimiento</i>, <i>Od</i>.1.250, cf. Ach.Tat.1.11.2, σε καὶ οὐ [[δύναμαι]] προλιπεῖν δύστηνον ἐόντα <i>Od</i>.13.331, ξυνοικεῖν τῇδ' ... τίς ἂν γυνὴ δύναιτο; S.<i>Tr</i>.546, οὐκέτι ἐδύνατο ἐν τῷ καθεστῶτι τρόπῳ βιοτεύειν Th.1.130, ὥστ' ἄγραπτα ... νόμιμα δύνασθαι ... ὑπερδραμεῖν S.<i>Ant</i>.455, οὐ δυνάμεθα ... μὴ λαλεῖν <i>Act.Ap</i>.4.20, cf. Origenes <i>Hom</i>.20.3 <i>in Ier</i>.(p.180).<br /><b class="num">3</b> cien., c. suj. de cosa e inf. [[tener la facultad]], [[tener la propiedad]] o [[tener el efecto de]] equiv. a [[δύναμιν ἔχειν]]: χυμῶν ... [[ἕκαστος]] ὅ τι δύναται ποιεῖν ... ἐσκέφθαι hay que investigar qué efecto puede tener cada uno de los humores</i> Hp.<i>VM</i> 24, esp. en recetas médicas τοῦτο δύναται διαφθείρειν καὶ ἐκβάλλειν τὸ νωχελές Hp.<i>Mul</i>.1.78, δύναται δὲ ὁ καρπὸς ... τρίχας ξανθὰς ποιεῖν Dsc.4.136, δύναται δὲ τὸ ἀφέψημα τῆς πόας βοηθεῖν Dsc.4.134.1.<br /><b class="num">4</b> impers. [[ser posible]] c. suj. inf., c. dat. τοῖσι Σπαρτιήτῃσι καλλιερῆσαι οὐκ ἐδύνατο Hdt.7.134, τῇ στρατιῇ τὰ σφάγια οὐ δύναται καταθύμια γενέσθαι Hdt.9.45, sin dat. ὅτε τοὐλάχιστον μὴ ἔστιν εἶναι, οὐκ ἂν δύναιτο χωρισθῆναι puesto que lo mínimo no puede existir, el estar separado no sería posible</i> Anaxag.B 6, εἰ γὰρ δύο εἴη, οὐκ ἂν δύναιτο ἄπειρα εἶναι Meliss.B 6, cf. Epicur.<i>Ep</i>.[3] 92, τὰ μὲν ἐντελεχείᾳ, τὰ δὲ τῷ δύνασθαι γενέσθαι Ph.1.79, cf. Plb.5.67.11, Plu.2.440d<br /><b class="num">•</b>reseña de dif. signif. de δύνασθαι Gr.Naz.M.36.113C, cf. Origenes <i>Comm.in Mt</i>.10.19.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Quizá formación c. infijo nasal δυ-ν-α- (extendido fuera del pres.) de la raíz *<i>dH<sup>u̯</sup>2</i>- que da lugar a δήν < *<i>du̯°H<sup>u̯</sup>2</i>-, etc.
}}
}}
{{Abbott
{{Abbott
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2606654"