Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

δεξιός: Difference between revisions

From LSJ

δεξιός (view source)

Revision as of 19:35, 1 October 2022

No change in size ,  1 October 2022
m
Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1"
m (Text replacement - "l’" to "l'")
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
Line 12: Line 12:
{{pape
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0546.png Seite 546]] [[rechts]]; Wurzel Δεκ-, verwandt [[δέκομαι]], δἐχομαι; Nebenform [[δεξιτερός]], Latein. dexter; Sanskrit dahshas »tüchtig«, »tauglich«, dakshinas »rechts«. Zunächst war [[δεξιός]] Bezeichnung der rechten Hand, welche zum Empfangen, Fassen, δέχεσθαι, tauglicher ist als die linke Hand, δεξιὰ [[χείρ]] wörtlich »die zum Fassen geeignete, bestimmte Hand«; von der Hand wurde diese Bezeichnung sodann auf alles dieser Seite Angehörige ausgedehnt; vgl. s. v. [[δέκα]] und Curtius Grundzüge der Griech. Etymol. 1, 55. 104. 200. 2, 315. Mit [[χείρ]] scheint [[δεξιός]], δεξιὰ [[χείρ]], bei Homer nicht vorzukommen; start dessen sagt er δεξιτερὴ [[χείρ]], s. [[δεξιτερός]]. Aber substantwirt [[δεξιά]] »die Rechte« start »die rechte Hand« Iliad. 10, 542, τοὶ δὲ χαρέντες δεξιῇ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισιν; übertragen auf den durch Handschlag der Rechten bekräftigten Vertrag, Iliad. 2, 341. 4, 159 σπονδαί τ' ἄκρητοι καὶ δεξιαί, ᾗς [[ἐπέπιθμεν]]. Von anderen Körpertheilen: δεξιὸν ὦμον Odyss. 17, 462, μαζὸν δεξιόν Iliad. 4, 481, γλουτὸν δεξιόν Iliad. 13, 651. Von der rechten Seite im Allgemeinen: Iliad. 7, 238 οἶδ' ἐπὶ [[δεξιά]], οἶδ' ἐπ' ἀριστερὰ νωμῆσαι βῶν ἀζαλέην; Iliad. 13, 308 πῇ τ' ἂρ μέμονας καταδῦναι ὅμιλον; ἦ ἐπὶ [[δεξιόφιν]] παντὸς στρατοῦ, ἦ ἀνὰ μέσσους, ἦ ἐπ' [[ἀριστερόφιν]]; von einem auf der rechten Seite des Gespanns gehenden Pferde, Iliad. 23. 336 αὐτὸς δὲ κλινθῆναι ἐυπλέκτῳ ἐνὶ δίφρῳ ἦκ' ἐπ' ἀριστερὰ [[τοῖιν]]· ἀτὰρ τὸν δεξιὸν ἵππον [[κένσαι]] ὁμοκλήσας, εἶξαί τέ οἱ [[ἡνία]] χερσίν. ἐν νύσσῃ δέ τοι ἱππος ἀριστερὸς ἐγχριμφθήτω. Die rechte Seite war bei den Griechischen Wahrsagern die glückliche; der Wahrsager stand mit dem Gesichte nach Norden, rechts war Osten: Iliad. 12, 239 [[τύνη]] δ' οἰωνοῖσι κελεύεις πείθεσθαι, τῶν οὔ τι μετατρέπομ' οὐδ· [[ἀλεγίζω]], εἴτ' ἐπὶ δεξί' ἴωσι πρὸς ἠῶ τ' ἠέλιόν τε, εἴτ' ἐπ' ἀριστερὰ τοίγε ποτὶ ζόφον ἠερόεντα, vgl. Lehrs Aristarch. p. 177. Daher Iliad. 13, 821 δεξιὸς [[ὄρνις]] = ein Glück verkündender, ἃς ἄρα οἱ εἰπόντι [[ἐπέπτατο]] δεξιὸς [[ὄρνις]], αίετὸς [[ὑψιπέτης]]; Odyss. 24, 312 ἦ τέ οἱ ἐσθλοὶ ἔσαν ὄρνιθες ἰόντι, δεξιοί; Iliad. 24, 294 οἰωνὸν δεξιόν; 10, 274 τοῖσι δὲ δεξιὸν ἧκεν ἐρωδιὸν [[Παλλάς]]; Odyss. 2, 154 Iliad. 24, 320. Vgl. [[ἐνδέξιος]] und [[ἐπιδέξιος]]. – Folgende: 1) [[rechter Hand]], auf der rechten Seite, Ggstz von links, überall; zur Rechten, τοῦ Ἑλλησπόντου Her. 6, 37; ἐπὶ τὰ [[δεξιά]] 2, 36; τὰ ἐπὶ [[δεξιά]] Plat. Conv. 177 d u. öfter; ἐκ τῶν δεξιῶν ἐπὶ τὰ ἀριστερά Tim. 77 e; εἰς [[δεξιά]] 43 b; vgl. Rep. IV, 436 c; εἰς τὰ δεξιὰ χειρός Soph. frg. 527 d; ἐπὶ δεξιὰ χειρός Theocr. 25, 18; κατὰ δεξιὰ χειρός Arat. Phaen. 706; [[δεξιά]], rechts, Pol. 3, 82. Das fem. gew. ohne [[χείρ]], die Rechte; ἐκ δεξιᾶς Ar. Equ. 631; Plat. Euthyd. 271 a; ἐν δεξιᾷ Her. 7, 217; Thuc. 3, 24; Plat. Phaed. 89 a; τὰ ἐν δεξιᾷ Phaedr. 266 e u. öfter; bes. als Ortsbestimmung, ἐν δεξιᾷ ἔχειν, oft Thuc., auch [[λαβεῖν]], 7, 1; πορεύεσθαι τὴν εἰς δεξιάν Plat. Rep. X, 614 c; ἐπὶ δεξιᾷ Arist. – Zeichen der Zusage, Handschlag, Zusicherung, δεξιὰν διδόναι καὶ λαμβάνειν, Versprechungen leisten u. empfangen, d. i. Verträge mit einander schließen, Xen. An. 1, 6, 6 u. öfter; φέρειν 2, 4, 1, Versprechungen überbringen; πέμπειν Ages. 3, 4. – 2) = [[αἴσιος]], [[Glück verkündend]], günstig; Aesch. Prom. 489; Eur. Phoen. 1189; [[ἀετός]] Xen. Cyr. 2, 1, 1; An. 9, 23; [[βροντή]] Cyr. 7, 1, 3. – 3) geschickt, [[gewandt]], im Ggstz des Linkischen, auch = gescheidt, klug; δεξιὸς νόῳ [[ἀντίπαλος]] Pind. I. 4, 61; δεξιώτατος ἀρετᾶν [[ὀπαδός]] N. 3, 8; [[ἔθνος]] δεξιώτερον Her. 1, 60; οἱ πολλοὶ κακουργοὶ ὄντες δεξιοὶ κέκληνται Thuc. 3, 82; öfter bei Ar., der δεξιοὶ καὶ χρηστοί vrbdt, Plut. 387; δεξιὸς [[ποιητής]], [[θεατής]], Ran. 71 Nubb. 513; λέγειν δεξιόν τι, etwas gescheidtes sagen, Equ. 96; δεξιώτατα εἰπεῖν Eccl. 159; vgl. Nubb. 149; Plat. δεξιὰ καὶ κομψά Legg . I, 634 a; περὶ τὰς δίκας Hipp. 225 c; τινὶ [[πρός]] τι, behülflich zu etwas, Luc. Necyom. 13.
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0546.png Seite 546]] [[rechts]]; Wurzel Δεκ-, verwandt [[δέκομαι]], δἐχομαι; Nebenform [[δεξιτερός]], Latein. dexter; Sanskrit dahshas »tüchtig«, »tauglich«, dakshinas »rechts«. Zunächst war [[δεξιός]] Bezeichnung der rechten Hand, welche zum Empfangen, Fassen, δέχεσθαι, tauglicher ist als die linke Hand, δεξιὰ [[χείρ]] wörtlich »die zum Fassen geeignete, bestimmte Hand«; von der Hand wurde diese Bezeichnung sodann auf alles dieser Seite Angehörige ausgedehnt; vgl. s. v. [[δέκα]] und Curtius Grundzüge der Griech. Etymol. 1, 55. 104. 200. 2, 315. Mit [[χείρ]] scheint [[δεξιός]], δεξιὰ [[χείρ]], bei Homer nicht vorzukommen; start dessen sagt er δεξιτερὴ [[χείρ]], s. [[δεξιτερός]]. Aber substantwirt [[δεξιά]] »die Rechte« start »die rechte Hand« Iliad. 10, 542, τοὶ δὲ χαρέντες δεξιῇ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισιν; übertragen auf den durch Handschlag der Rechten bekräftigten Vertrag, Iliad. 2, 341. 4, 159 σπονδαί τ' ἄκρητοι καὶ δεξιαί, ᾗς [[ἐπέπιθμεν]]. Von anderen Körpertheilen: δεξιὸν ὦμον Odyss. 17, 462, μαζὸν δεξιόν Iliad. 4, 481, γλουτὸν δεξιόν Iliad. 13, 651. Von der rechten Seite im Allgemeinen: Iliad. 7, 238 οἶδ' ἐπὶ [[δεξιά]], οἶδ' ἐπ' ἀριστερὰ νωμῆσαι βῶν ἀζαλέην; Iliad. 13, 308 πῇ τ' ἂρ μέμονας καταδῦναι ὅμιλον; ἦ ἐπὶ [[δεξιόφιν]] παντὸς στρατοῦ, ἦ ἀνὰ μέσσους, ἦ ἐπ' [[ἀριστερόφιν]]; von einem auf der rechten Seite des Gespanns gehenden Pferde, Iliad. 23. 336 αὐτὸς δὲ κλινθῆναι ἐυπλέκτῳ ἐνὶ δίφρῳ ἦκ' ἐπ' ἀριστερὰ [[τοῖιν]]· ἀτὰρ τὸν δεξιὸν ἵππον [[κένσαι]] ὁμοκλήσας, εἶξαί τέ οἱ [[ἡνία]] χερσίν. ἐν νύσσῃ δέ τοι ἱππος ἀριστερὸς ἐγχριμφθήτω. Die rechte Seite war bei den Griechischen Wahrsagern die glückliche; der Wahrsager stand mit dem Gesichte nach Norden, rechts war Osten: Iliad. 12, 239 [[τύνη]] δ' οἰωνοῖσι κελεύεις πείθεσθαι, τῶν οὔ τι μετατρέπομ' οὐδ· [[ἀλεγίζω]], εἴτ' ἐπὶ δεξί' ἴωσι πρὸς ἠῶ τ' ἠέλιόν τε, εἴτ' ἐπ' ἀριστερὰ τοίγε ποτὶ ζόφον ἠερόεντα, vgl. Lehrs Aristarch. p. 177. Daher Iliad. 13, 821 δεξιὸς [[ὄρνις]] = ein Glück verkündender, ἃς ἄρα οἱ εἰπόντι [[ἐπέπτατο]] δεξιὸς [[ὄρνις]], αίετὸς [[ὑψιπέτης]]; Odyss. 24, 312 ἦ τέ οἱ ἐσθλοὶ ἔσαν ὄρνιθες ἰόντι, δεξιοί; Iliad. 24, 294 οἰωνὸν δεξιόν; 10, 274 τοῖσι δὲ δεξιὸν ἧκεν ἐρωδιὸν [[Παλλάς]]; Odyss. 2, 154 Iliad. 24, 320. Vgl. [[ἐνδέξιος]] und [[ἐπιδέξιος]]. – Folgende: 1) [[rechter Hand]], auf der rechten Seite, Ggstz von links, überall; zur Rechten, τοῦ Ἑλλησπόντου Her. 6, 37; ἐπὶ τὰ [[δεξιά]] 2, 36; τὰ ἐπὶ [[δεξιά]] Plat. Conv. 177 d u. öfter; ἐκ τῶν δεξιῶν ἐπὶ τὰ ἀριστερά Tim. 77 e; εἰς [[δεξιά]] 43 b; vgl. Rep. IV, 436 c; εἰς τὰ δεξιὰ χειρός Soph. frg. 527 d; ἐπὶ δεξιὰ χειρός Theocr. 25, 18; κατὰ δεξιὰ χειρός Arat. Phaen. 706; [[δεξιά]], rechts, Pol. 3, 82. Das fem. gew. ohne [[χείρ]], die Rechte; ἐκ δεξιᾶς Ar. Equ. 631; Plat. Euthyd. 271 a; ἐν δεξιᾷ Her. 7, 217; Thuc. 3, 24; Plat. Phaed. 89 a; τὰ ἐν δεξιᾷ Phaedr. 266 e u. öfter; bes. als Ortsbestimmung, ἐν δεξιᾷ ἔχειν, oft Thuc., auch [[λαβεῖν]], 7, 1; πορεύεσθαι τὴν εἰς δεξιάν Plat. Rep. X, 614 c; ἐπὶ δεξιᾷ Arist. – Zeichen der Zusage, Handschlag, Zusicherung, δεξιὰν διδόναι καὶ λαμβάνειν, Versprechungen leisten u. empfangen, d. i. Verträge mit einander schließen, Xen. An. 1, 6, 6 u. öfter; φέρειν 2, 4, 1, Versprechungen überbringen; πέμπειν Ages. 3, 4. – 2) = [[αἴσιος]], [[Glück verkündend]], günstig; Aesch. Prom. 489; Eur. Phoen. 1189; [[ἀετός]] Xen. Cyr. 2, 1, 1; An. 9, 23; [[βροντή]] Cyr. 7, 1, 3. – 3) geschickt, [[gewandt]], im Ggstz des Linkischen, auch = gescheidt, klug; δεξιὸς νόῳ [[ἀντίπαλος]] Pind. I. 4, 61; δεξιώτατος ἀρετᾶν [[ὀπαδός]] N. 3, 8; [[ἔθνος]] δεξιώτερον Her. 1, 60; οἱ πολλοὶ κακουργοὶ ὄντες δεξιοὶ κέκληνται Thuc. 3, 82; öfter bei Ar., der δεξιοὶ καὶ χρηστοί vrbdt, Plut. 387; δεξιὸς [[ποιητής]], [[θεατής]], Ran. 71 Nubb. 513; λέγειν δεξιόν τι, etwas gescheidtes sagen, Equ. 96; δεξιώτατα εἰπεῖν Eccl. 159; vgl. Nubb. 149; Plat. δεξιὰ καὶ κομψά Legg . I, 634 a; περὶ τὰς δίκας Hipp. 225 c; τινὶ [[πρός]] τι, behülflich zu etwas, Luc. Necyom. 13.
}}
{{bailly
|btext=ά, όν :<br /><b>I.</b> qui est à droite, placé à droite : χεὶρ [[δεξιά]] la main droite ; <i>adv.</i> • ἐπὶ δεξιᾷ, <i>ou</i> • ἐπὶ [[δεξιόφιν]] <i>locat.</i>, • ἐπὶ τὰ [[δεξιά]], sur la droite, à droite ; • πρὸς [[δεξιά]], vers la droite ; ἐπὶ δεξιὰ χειρός THCR vers la droite, à droite;<br /><b>II.</b> <i>p. suite</i> :<br /><b>1</b> de bon augure, favorable, <i>les Grecs regardant le vol des oiseaux comme favorable, lorsqu’ils venaient à la droite de l'observateur tourné vers le nord, càd de l'est</i>;<br /><b>2</b> qui a de la dextérité, adroit, industrieux, habile (<i>p. opp. à gauche, maladroit</i>) : τινι [[πρός]] [[τι]] LUC qui vient adroitement en aide à qqn pour qch;<br /><i>Cp.</i> δεξιώτερος, <i>Sp.</i> δεξιώτατος.<br />'''Étymologie:''' R. Δεκ <i>ou</i> Δεχ, recevoir ; cf. <i>lat.</i> dexter.
}}
}}
{{ls
{{ls
|lstext='''δεξιός''': -ά, -όν, (ἴδε ἐν τέλ.), =ὁ ἐν δεξιᾷ, ἐπὶ τῆς δεξιᾶς, πρὸς τὴν δεξιὰν χεῖρα, ἀντίθ. τῷ [[ἀριστερός]], δ. [[μαζός]], [[γλουτός]], κτλ., Ὁμ. κτλ.· τὸ δ. (ἐνν. [[κέρας]]) =τὸ δεξιὸν [[μέρος]] στρατοῦ, Ξεν. Ἀγησ. 2. 9, κτλ.· πρβλ. [[δεξιτερός]]· ― [[συχνάκις]] ἐπιρρηματικῶς: ἐπὶ δεξιὰ = εἰς τὰ [[δεξιά]], ὡς τὸ Ἀττ. ἐν δεξιᾷ (ἴδε ἐν λ. [[δεξιά]]), Ἰλ. Η. 238, κτλ.· ἐπὶ [[δεξιόφιν]] (ἐπ. γεν.) = πρὸς τὰ [[δεξιά]], Ν. 308· [[μετέπειτα]] [[ὡσαύτως]], χειρὸς εἰς τὰ δεξιὰ Σοφ. Ἀποσπ. 527· ἐπὶ δ. χειρὸς Θεόκρ. 25, 18· (ὡς ἐπ’ ἀριστερὰ χειρὸς παρ’ Ὁμ.)· πρὸς δεξιὰ Ἡρόδ. 1. 51., 7. 89: πρβλ. ἐπὶ πᾶσι [[δεξιά]]. ΙΙ. [[εὐτυχής]], [[αἴσιος]], καλὸν προμηνύων, ἰδίως ἐπὶ τῆς πτήσεως πτηνῶν καὶ ἄλλων οἰωνῶν, δεξιὸς [[ὄρνις]], =[[αἴσιος]], συχνὸν παρ’ Ὁμήρῳ. ―Αὕτη ἡ [[ἔννοια]] προῆλθεν ἐκ τῆς συνηθείας τῶν Ἑλλήνων οἰωνοσκόπων, οἵτινες ἔβλεπον πρὸς βορρᾶν, [[ὥστε]] οἱ αἴσιοι οἰωνοί, οἵτινες ἤρχοντο ἐξ ἀνατολῶν, ἦσαν δεξιοὶ ἢ ἐκ δεξιῶν, οἱ δὲ ἀπαίσιοι οἱ ἐκ δυσμῶν ἐρχόμενοι ἦσαν ἀριστεροὶ ἢ ἐξ ἀριστερῶν. Παρὰ τοῖς Ρωμαίοις [[τοὐναντίον]] οἵτινες ἔβλεπον πρὸς νότον (Λίβ. 1. 18), οἱ καλοὶ οἰωνοὶ ἤρχοντο ἐξ ἀριστερῶν (laeva prospera existimantur, Πλίν. 2. 55)· ἀλλ’ οἱ ποιηταὶ αὐτῶν κατὰ τὸ πλεῖστον ἠκολούθησαν τῇ Ἑλληνικῇ χρήσει, ἴδε Coningt. Virg. G. 4. 7. Ἐκ τῆς παρὰ τοῖς Ἕλλησι προτιμήσεως τῆς δεξιᾶς χειρὸς ἐθεωρεῖτο εὐοίωνον καὶ αἴσιον νὰ δίδηται ὁ οἷνος ἀπὸ τῶν ἀριστερῶν πρὸς τὰ [[δεξιά]], Ἰλ. Α. 597· οὕτω καὶ ἐν τῇ διανομῇ κλήρων, ἐν τῇ περὶ τὴν τράπεζαν ἐπαιτείᾳ, πρβλ. Η. 184, Ὀδ. Ρ. 365., Φ. 141, Θέογν. 938· ἴδε [[ἐνδέξιος]], ἐπιδέξιος. ΙΙΙ. μεταφορ. = [[δεξιός]], ἕτοιμος, [[πρόθυμος]], ἀντίθ. τῷ [[σκαιός]] (sinister. γαλλιστὶ gauche)· καὶ ἐπὶ τοῦ νοῦ = [[ὀξύς]], εὐφυής, [[πανοῦργος]], πρῶτον παρὰ Πινδ. Ι. 5. 77 (4. 61), [[ὅστις]] ἔχει καὶ ὑπερθ. ἐπὶ ταύτης τῆς ἐννοίας, Ν. 3. 12· ἀκολούθως συχνὰ παρ’ Ἀριστοφ. ἐπί τε προσώπων καὶ πραγμάτων, ὡς ἐν Νεφ. 428, 834· [[ὡσαύτως]] παρὰ πεζοῖς, Θουκ. 3. 82, κτλ.· δεξιὸν ποιεῖν, εὐφυὲς [[πρᾶγμα]], Ἀντιφῶν. 113. 26· Εὐριπίδου [[δρᾶμα]] δεξιώτατον Στράττ. Ἀνθρ. 1· δ. [[περί]] τι Πλάτ. Ἱππάρχ. 225C: ― Ἐπίρρ. δεξιῶς Ἀντιφ. Ἀδήλ. 5, κτλ.· ὑπερθ. δεξιώτατα Ἀριστοφ. Νεφ. 148. (Ἐκ. τῆς √ΔΕΞ, ἥτις [[εἶναι]] ἐκτεταμένος [[τύπος]] τῆς ΔΕΧ ([[δέχομαι]], πρβλ. [[δεξιάζω]]), παράγεται καὶ τὸ [[δεξιτερός]]· πρβλ. Σανσκρ. daksh-inas (ad dextram), Λατ. dex-ter, ὑπερθ. dextimus· Γοτθ. traihs-v ô ([[δεξιά]])· Παλαιο-Γερμ. zes-awa, ἐπίθ. zes-o).
|lstext='''δεξιός''': -ά, -όν, (ἴδε ἐν τέλ.), =ὁ ἐν δεξιᾷ, ἐπὶ τῆς δεξιᾶς, πρὸς τὴν δεξιὰν χεῖρα, ἀντίθ. τῷ [[ἀριστερός]], δ. [[μαζός]], [[γλουτός]], κτλ., Ὁμ. κτλ.· τὸ δ. (ἐνν. [[κέρας]]) =τὸ δεξιὸν [[μέρος]] στρατοῦ, Ξεν. Ἀγησ. 2. 9, κτλ.· πρβλ. [[δεξιτερός]]· ― [[συχνάκις]] ἐπιρρηματικῶς: ἐπὶ δεξιὰ = εἰς τὰ [[δεξιά]], ὡς τὸ Ἀττ. ἐν δεξιᾷ (ἴδε ἐν λ. [[δεξιά]]), Ἰλ. Η. 238, κτλ.· ἐπὶ [[δεξιόφιν]] (ἐπ. γεν.) = πρὸς τὰ [[δεξιά]], Ν. 308· [[μετέπειτα]] [[ὡσαύτως]], χειρὸς εἰς τὰ δεξιὰ Σοφ. Ἀποσπ. 527· ἐπὶ δ. χειρὸς Θεόκρ. 25, 18· (ὡς ἐπ’ ἀριστερὰ χειρὸς παρ’ Ὁμ.)· πρὸς δεξιὰ Ἡρόδ. 1. 51., 7. 89: πρβλ. ἐπὶ πᾶσι [[δεξιά]]. ΙΙ. [[εὐτυχής]], [[αἴσιος]], καλὸν προμηνύων, ἰδίως ἐπὶ τῆς πτήσεως πτηνῶν καὶ ἄλλων οἰωνῶν, δεξιὸς [[ὄρνις]], =[[αἴσιος]], συχνὸν παρ’ Ὁμήρῳ. ―Αὕτη ἡ [[ἔννοια]] προῆλθεν ἐκ τῆς συνηθείας τῶν Ἑλλήνων οἰωνοσκόπων, οἵτινες ἔβλεπον πρὸς βορρᾶν, [[ὥστε]] οἱ αἴσιοι οἰωνοί, οἵτινες ἤρχοντο ἐξ ἀνατολῶν, ἦσαν δεξιοὶ ἢ ἐκ δεξιῶν, οἱ δὲ ἀπαίσιοι οἱ ἐκ δυσμῶν ἐρχόμενοι ἦσαν ἀριστεροὶ ἢ ἐξ ἀριστερῶν. Παρὰ τοῖς Ρωμαίοις [[τοὐναντίον]] οἵτινες ἔβλεπον πρὸς νότον (Λίβ. 1. 18), οἱ καλοὶ οἰωνοὶ ἤρχοντο ἐξ ἀριστερῶν (laeva prospera existimantur, Πλίν. 2. 55)· ἀλλ’ οἱ ποιηταὶ αὐτῶν κατὰ τὸ πλεῖστον ἠκολούθησαν τῇ Ἑλληνικῇ χρήσει, ἴδε Coningt. Virg. G. 4. 7. Ἐκ τῆς παρὰ τοῖς Ἕλλησι προτιμήσεως τῆς δεξιᾶς χειρὸς ἐθεωρεῖτο εὐοίωνον καὶ αἴσιον νὰ δίδηται ὁ οἷνος ἀπὸ τῶν ἀριστερῶν πρὸς τὰ [[δεξιά]], Ἰλ. Α. 597· οὕτω καὶ ἐν τῇ διανομῇ κλήρων, ἐν τῇ περὶ τὴν τράπεζαν ἐπαιτείᾳ, πρβλ. Η. 184, Ὀδ. Ρ. 365., Φ. 141, Θέογν. 938· ἴδε [[ἐνδέξιος]], ἐπιδέξιος. ΙΙΙ. μεταφορ. = [[δεξιός]], ἕτοιμος, [[πρόθυμος]], ἀντίθ. τῷ [[σκαιός]] (sinister. γαλλιστὶ gauche)· καὶ ἐπὶ τοῦ νοῦ = [[ὀξύς]], εὐφυής, [[πανοῦργος]], πρῶτον παρὰ Πινδ. Ι. 5. 77 (4. 61), [[ὅστις]] ἔχει καὶ ὑπερθ. ἐπὶ ταύτης τῆς ἐννοίας, Ν. 3. 12· ἀκολούθως συχνὰ παρ’ Ἀριστοφ. ἐπί τε προσώπων καὶ πραγμάτων, ὡς ἐν Νεφ. 428, 834· [[ὡσαύτως]] παρὰ πεζοῖς, Θουκ. 3. 82, κτλ.· δεξιὸν ποιεῖν, εὐφυὲς [[πρᾶγμα]], Ἀντιφῶν. 113. 26· Εὐριπίδου [[δρᾶμα]] δεξιώτατον Στράττ. Ἀνθρ. 1· δ. [[περί]] τι Πλάτ. Ἱππάρχ. 225C: ― Ἐπίρρ. δεξιῶς Ἀντιφ. Ἀδήλ. 5, κτλ.· ὑπερθ. δεξιώτατα Ἀριστοφ. Νεφ. 148. (Ἐκ. τῆς √ΔΕΞ, ἥτις [[εἶναι]] ἐκτεταμένος [[τύπος]] τῆς ΔΕΧ ([[δέχομαι]], πρβλ. [[δεξιάζω]]), παράγεται καὶ τὸ [[δεξιτερός]]· πρβλ. Σανσκρ. daksh-inas (ad dextram), Λατ. dex-ter, ὑπερθ. dextimus· Γοτθ. traihs-v ô ([[δεξιά]])· Παλαιο-Γερμ. zes-awa, ἐπίθ. zes-o).
}}
{{bailly
|btext=ά, όν :<br /><b>I.</b> qui est à droite, placé à droite : χεὶρ [[δεξιά]] la main droite ; <i>adv.</i> • ἐπὶ δεξιᾷ, <i>ou</i> • ἐπὶ [[δεξιόφιν]] <i>locat.</i>, • ἐπὶ τὰ [[δεξιά]], sur la droite, à droite ; • πρὸς [[δεξιά]], vers la droite ; ἐπὶ δεξιὰ χειρός THCR vers la droite, à droite;<br /><b>II.</b> <i>p. suite</i> :<br /><b>1</b> de bon augure, favorable, <i>les Grecs regardant le vol des oiseaux comme favorable, lorsqu’ils venaient à la droite de l'observateur tourné vers le nord, càd de l'est</i>;<br /><b>2</b> qui a de la dextérité, adroit, industrieux, habile (<i>p. opp. à gauche, maladroit</i>) : τινι [[πρός]] [[τι]] LUC qui vient adroitement en aide à qqn pour qch;<br /><i>Cp.</i> δεξιώτερος, <i>Sp.</i> δεξιώτατος.<br />'''Étymologie:''' R. Δεκ <i>ou</i> Δεχ, recevoir ; cf. <i>lat.</i> dexter.
}}
}}
{{Autenrieth
{{Autenrieth
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2628650"