χρηματίζω: Difference between revisions

|Definition=<span class="bld">A</span> fut. -ίσω ''Ep.Rom.''7.3, Att. χρημᾰτιῶ Lycurg.37: pf. κεχρημάτικα Din.1.103, ''OGI''106.7 (Egypt, ii B. C.): ([[χρῆμα]]):—Prose Verb, [[negotiate]], [[have dealings]], especially in money matters (in this sense mostly Med. (v. infr.11)), Th.1.87, 5.61, Plb.5.81.5; χ. τι Th.6.62, Isoc.4.157, Plu. ''Them.''18.<br><span class="bld">2</span> of public assemblies, [[deliberate]], περὶ Εὐριπίδου ὅ τι χρὴ παθεῖν Ar.''Th.''377, cf. Arist.''Pol.''1298b29, ''Rh.''1359b3, Lexap.D.21.8; τὰ λοιπὰ τῶν δημοσίων Plu.''Tim.''38; περὶ ὧν ἂν ἅπαξ γνῷ τὸ δικαστήριον, πάλινχρηματίσαι D.24.55; of presiding officers, [[conduct business]], Decr. ap. D.18.75, cf. Aeschin.1.23; of the [[βουλή]], D.18.169; ὅσα δεῖ χρηματίσαι τὴν βουλήν Arist.''Ath.''43.3.<br><span class="bld">b</span> c. dat., [[transact business with]], <b class="b3">τῇ βουλῇ, τῷ δήμῳ</b>, X.''Ath.''3.1; [[negotiate with]], πόλεσι περὶ φιλίας Th.5.5: abs., ib.61; <b class="b3">ἰδίᾳ χ.</b>, of intriguing persons, D.19.278; χ. ὑπὲρ δημοσίων καὶ κοινῶν πραγμάτων Ael.''VH''3.4:—Med.,X.''Ath.'' 3.3.<br><span class="bld">3</span> [[give audience to]], πρεσβευταῖς Plb.3.66.6, cf. Jul.''Or.''1.13a.<br><span class="bld">4</span> of an oracle, [[give a response]] to those who consult it, [[LXX]] ''Je.''33(26).2, al., [[Diodorus Siculus|D.S.]]15.10, ''JAJ''11.8.4, Plu.2.435c, Porph. ''Abst.''2.48; δι' ὕδατος Iamb.''Myst.''3.11; of gods, [[give ear to]], χ. τοῖς εὐχομένοις Luc.''Pseudol.''8:—Pass., [[receive an answer]], [[receive a warning]], in [[NT]] of [[divine]] [[warning]]s or [[revelation]]s, Ev.Matt.2.12, etc.; ὑπ' ἀγγέλου ''Act.Ap.''10.22; <b class="b3">ἦν αὐτῷ κεχρηματισμένον</b> a [[warning]] had been given him, ''Ev.Luc.''2.26; χ. ὑπὸ δαιμονίων καὶ φαντασίας εἰδώλων Vett.Val.67.5.<br><span class="bld">5</span> [[issue]] [[ordinance]]s, etc., χ. ἀπορρήσεις Ph.2.438; [[administer justice]], <b class="b3">ἐν τῷ Προσωπίτῃ</b> ''OGI'' [[l.c.]]; ταῖς πόλεσι App.''Hisp.''98.<br><span class="bld">b</span> [[issue orders]] for payment, [[pay]], ἀπὸ τῆς.. τραπέζης ''PGrenf.''2.23.4 (ii B. C.); τινι ''Ostr.Bodl.''i248 (ii B. C.); <b class="b3">λόγον χ. ἐς τὰ δαμόσια γράμματα</b> [[furnish]] an [[account]]... Arch. f. Religionswiss. 10.211 (Cos, ii B. C.):—Pass., <b class="b3">ἐχρηματίσθη πολλὰ διάφορα</b> he [[was furnished with]] large sums, Aristeas 9.<br><span class="bld">6</span> [[take cognizance of]], [[decide upon]] petitions, [ἐντευξιν] χ. ''PEnteux.''75.9 (iii B. C.), ''PFay.'' 12.28 (ii B. C.); ἔντευξις κεχρηματισμένη ''PPetr.''2p.3 (iii B. C.).<br><span class="bld">7</span> generally, [[have dealings with]], [[stand in any relation to]] a person, <b class="b3">οὐδὲν αὐτῷ</b> (sic legendum videtur) πρὸς γένος ἐχρημάτιζεν Ctes.''Fr.'' 29.2: hence even <b class="b3">μόλις ταῖς ἀναγκαίαις [ὀρέξεσι] χ.</b> to [[be influenced]], [[be affected]] by them, Plu.2.125b.<br><span class="bld">8</span> Astrol., [[operate]], of [[influence]]s, Vett.Val.5.7.<br><span class="bld">II</span> Med., [[χρηματίζομαι]]: fut. Att. [[χρηματιοῦμαι]] Lys.29.14, etc.: pf. κεχρημάτισμαι Din.1.15:—[[negotiate]] or [[transact]] [[business]] for oneself or to one's own [[profit]], [[make money]], οἰόμενοι χρηματιεῖσθαι μᾶλλον ἢ μαχεῖσθαι Th.7.13; χρηματιούμενος ἀλλ' οὐ πρὸς ὑμᾶς φιλοτιμησόμενος Lys. [[l.c.]]; οἱ χρηματισάμενοι [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 330c; ἄλλῳ χ. καὶ οὐχ αὑτῷ Id.''Grg.''452e; esp. by base arts, ἐξ αὐτῆς τῆς πόλεως Din. l. c., cf. Is.9.25; <b class="b3">χ. ἀπό τινος</b> to [[make money]] of or from a thing, Pl. ''Sph.''225e; ἀπὸ τῶν κοινῶν Arist.''Pol.''1286b14; ἀπὸ γεωμετρίας Iamb. ''Comm.Math.''25; ἔκ τινος Lys.25.3; ἐ, φιλοσοφίας Isoc.11.1; also c. acc. cogn., χ. τὸν ἐκ γῆς χρηματισμόν Id.''Lg.''949e, cf. ''Grg.''467d; χρήματα [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''3.3.5.<br><span class="bld">2</span> generally, [[transact business]], [[have dealings with]]... τινι [[Herodotus|Hdt.]]3.118, 7.163.<br><span class="bld">3</span> c. acc. rei, <b class="b3">χ. τὸ νόμισμα</b> [[traffic in]] [[money]], like a money-lender or banker, Arist.''Pol.''1257b34; but c. acc. pers., <b class="b3">χ. τινας</b> [[make money out of]] any one, i.e. [[get]] it [[from]] them by [[extortion]], Plb.32.5.13; so χ. παρὰ τῶν νεωτέρων Isoc.10.6.<br><span class="bld">III</span> in later writers, from Plb. downwards, the Act. [[χρηματίζω]] takes some special senses:<br><span class="bld">1</span> to [[take]] and [[bear]] a [[title]] or [[name]], to [[be called]] or [[be styled]] so and so, χρηματίζειν βασιλεύς Plb.5.57.2, 30.2.4, cf. [[Aristeas]] 298; Πτολεμαῖος.. νέος Διόνυσος χ. [[Diodorus Siculus|D.S.]]1.44; <b class="b3">ἐχρημάτιζε Χαλκηδόνιος, Κρητικός</b>, Str.13.1.55, App.''Sic.''6; νέα Ἶσις ἐχρημάτιζε Plu.''Ant.''54; <b class="b3">μὴ πατρόθεν, ἀλλ' ἀπὸ μητέρων χ.</b> to [[call]] themselves not after their [[father]]s, but after their mothers, Id.2.248d; χ. ἀπὸ τοῦ δήμου Harp. [[sub verbo|s.v.]] [[δημοτευόμενος]]; χ. τοὺς μαθητὰς Χριστιανούς ''Act.Ap.'' 11.26; <b class="b3">τιμῆς καὶ πίστεως χ. ἄξιοι</b> to [[be deemed]]... App.''BC''2.111.<br><span class="bld">2</span> generally, to [[be called]], [[μοιχαλίς]] ''Ep.Rom.''7.3: μήτηρ Ph.1.440; <b class="b3">καὶ ὡς χ.</b> '[[and so forth]]' (omitting some of the writer's names), ''[[Oxyrhynchus Papyri|POxy.]]''100.1 (ii A. D.), etc.; also c. dat., <b class="b3">ἀεὶ χρηματίζων τῷ προκειμένῳ ὀνοματίῳ</b> ib.2131.8 (iii A. D.).<br><span class="bld">3</span> [[change]] or [[be changed]], εἴς τι ''Gp.''12.1.9.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1373.png Seite 1373]] Geschäfte machen, bes. Handels- oder Geldgeschäfte machen, Handel treiben; auf öffentliche Geschäfte übertr., Staatsangelegenheiten verhandeln, abmachen; τινί, mit Einem; dah. ein öffentliches Amt oder Geschäfte eines Staatsmannes verwalten, allen verschiedenen Beziehungen; τἄλλα χρηματίσας Thuc. 6, 62; πρὸς τὸν δῆμον οὐ προσῆγον βουλομένους χρηματίσαι 5, 61, u. öfter; Pol. 5, 81, 5; [[περί]] τινος, ὅ τι χρὴ [[παθεῖν]], über die Strafe verhandeln, Ar. Th. 377; Arist. rhet. 1, 4; oft bei den Rednern, πρὶν ἄλλο τι χρηματίσαι Isocr. 4, 157; Dem. Mid. 8 im Gesetz; οἱ πρόεδροι χρηματίζουσι ib. 9, u. öfter, u. Sp., wie Plut. Rom. 26; τοῖς πρεσβευταῖς Pol. 3, 66, 6, u. öfter, wie ταῖς πρεσβείαις D. Cass. 61, 3, Audienz geben; vgl. noch Thuc. 5, 61. Übh. mit Einem in Geschäften oder sonst in Verbindung stehen, dah. χρηματίζειν τινὶ πρὸς [[γένος]], mit Einem in Verwandtschaftsverhältnissen stehen, Ctes. Pers. 2. – Med. χρηματίζομαι, für sich, zu seinem Vortheil Geschäfte machen, τινί, mit Einem in eigenen Angelegenheiten verhandeln, Her. 3, 118. 7, 163; bes. vom Handel, u. übh. auf Erwerb ausgehen, χρηματίζοιντο ἂν ᾗττον ἀναιδῶς ἐν τῇ πόλει Plat. Rep. VIII, 556 b; ἥτις [[πόλις]] ἂν [[μήτε]] χρηματίζηται πλὴν τὸν ἐκ γῆς χρηματισμόν Legg. XII, 949 e, vgl. Gorg. 467 d; ἀπὸ τῶν ἰδιωτικῶν ἐρίδων Soph. 225 e, u. öfter; ἐκ τῆς πόλεως κεχρηματισμένος Din. 1, 15; übh. erwerben, sich bereichern, Xen. Mem. 2, 6,3 Cyr. 3, 3,5 u. öfter; οἰόμενοι χρηματιεῖσθαι [[μᾶλλον]] ἢ μαχεῖσθαι Thuc. 7, 13; – τινά, von Einem Etwas erpressen, Einen durch Plünderung um das Seinige bringen, Pol. 32, 21, 15. – Bei Sp., von Pol. an, hat [[χρηματίζω]] auch die Bdtg einen Amtstitel, einen Namen annehmen, führen, χρηματίζει [[βασιλεύς]], er nimmt den Königstitel an, läßt sich König nennen, Pol. 5, 57, 2. 30, 2,4; νέα [[Ἶσις]] ἐχρημάτισε, sie ließ sich eine neue Isis nennen, Plut. Anton. 54; μὴ [[πατρόθεν]], ἀλλ' ἀπὸ μητρῶν χρηματίζειν, sich nicht nach den Vätern, sondern nach den Müttern nennen, de mul. virtt. Δύκιαι p. 276; vgl. Menag. D. L. 1, 48.

|btext=<i>f.</i> χρηματίσω, <i>att.</i> χρηματιῶ, <i>ao.</i> ἐχρημάτισα, <i>pf.</i> κεχρημάτικα;<br /><i>Pass. ao.</i> ἐχρηματίσθην, <i>pf.</i> κεχρημάτισμαι;<br /><b>A.</b> s'occuper d'affaires, <i>particul.</i> :<br /><b>I.</b> [[s'occuper d'affaires d'argent]];<br /><b>II.</b> [[s'occuper d'affaires publiques]], [[traiter]], [[négocier]] : χρ. [[ἰδίᾳ]] DÉM traiter d'une affaire en particulier ; <i>particul.</i> :<br /><b>1</b> négocier publiquement comme personnage officiel, comme souverain : τινί, avec qqn;<br /><b>2</b> <i>en parl. du président d'une assemblée</i> soumettre aux délibérations d'une assemblée, porter devant une assemblée, acc. : χρ. [[περί]] τινος <i>ou</i> [[ὑπέρ]] τινος, ouvrir <i>ou</i> provoquer une délibération sur qch;<br /><b>3</b> <i>en parl. d'une assemblée</i> délibérer, tenir conseil;<br /><b>4</b> [[traiter d'intérêts publics]], [[d'affaires de l'État avec qqn]] ; <i>particul. en parl. de négociations diplomatiques</i> avoir des conférences, négocier : τινί, [[πρός]] τινα, avec qqn [[περί]] τινος, au sujet de qch;<br /><b>5</b> [[donner audience]] ; <i>fig.</i> χρ. ταῖς εὐχαῖς LUC écouter les prières ; <i>Pass.</i> τὰ χρηματιζόμενα PLUT l'objet d'une négociation ; <i>en parl. d'un oracle</i> donner une réponse : τινι, à qqn;<br /><b>B.</b> <i>postér.</i> prendre un titre, une qualification ; agir <i>ou</i> se comporter en qualité de : [[νέα]] Ἴσις ἐχρημάτισε PLUT elle se fit appeler la nouvelle Isis, <i>ou</i> se comporta comme une nouvelle Isis ; μὴ [[πατρόθεν]], ἀλλ' ἀπὸ μητρῶν χρηματίζειν PLUT tirer son nom de ses aïeux maternels, non de ses aïeux paternels;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[χρηματίζομαι]] (<i>f.</i> χρηματιοῦμαι, <i>pf.</i> κεχρημάτισμαι);<br /><b>1</b> [[entrer en pourparlers dans son intérêt]], [[négocier pour sa part]] : τινι, avec qqn;<br /><b>2</b> faire des affaires, <i>particul.</i> faire du commerce, trafiquer ; faire ses affaires, gagner de l'argent, s'enrichir : ἔκ τινος, [[ἀπό]] τινος PLAT se faire une source de profits de, tirer profit de.<br />'''Étymologie:''' [[χρῆμα]].

|elrutext='''χρημᾰτίζω:''' тж. med.<br /><b class="num">1</b> [[заниматься]] (общественными) делами, вести дела (ἡ σκηνὴ ἐν ᾗ χ. εἰώθει Polyb.): τοῦ χ. ἢ κρίνειν καιρὸς [[ὡρισμένος]] Diod. время, назначенное как для общественных, так и судебных дел;<br /><b class="num">2</b> [[обсуждать общественные дела]], [[совещаться]] (περί τινος Thuc., Dem.): πρὸς τὸν δῆμον χρηματίσαι Thuc. провести совещание в народном собрании; τὰ χρηματιζόμενα Plut. обсуждаемые вопросы;<br /><b class="num">3</b> [[вершить суд]], [[выносить решение]], [[сообщать ответ]] (τινί Luc.): τινὰ εἰσδέχεσθαι καὶ χ. Plut. дать кому-л. аудиенцию; τὸ [[μαντεῖον]] χρηματίζει Plut. оракул дает ответ; χρηματίσαι ταῖς εὐχαῖς Luc. выслушать просьбы; ταῖς ἀνάγκαις χ. Plut. уступать непреодолимым обстоятельствам;<br /><b class="num">4</b> [[вести переговоры]]: [[ἰδίᾳ]] χ. Dem. вести частные переговоры; χ. τινί Xen., Polyb., Plut. вести переговоры с кем-л.;<br /><b class="num">5</b> [[заниматься денежными операциями]], [[наживать деньги]]: χρηματιούμενος ἐξέπλευσε Lys. он уехал для наживы; χρηματίζεσθαί τινι Plut. наживать деньги в пользу кого-л.; χρηματίζεσθαι [[ἀπό]] τινος Plat., Plut. или ἔκ τινος Xen., Isocr. извлекать прибыли из чего-л.; χρηματίζεσθαι τὸ [[νόμισμα]] Arst. заниматься меняльным делом;<br /><b class="num">6</b> [[вымогать деньги]], [[обирать]] (τινά Polyb.);<br /><b class="num">7</b> [[провозглашать или именовать себя]]: χρηματίζει [[βασιλεύς]] Polyb. он именует себя царем; ἐβασίλευε [[Πτολεμαῖος]] ὁ [[νέος]] [[Διόνυσος]] χρηματίζων Diod. царствовал (тогда) Птолемей, провозгласивший себя новым Дионисом; [[πατρόθεν]] χ. Plut. носить имя по отцу.

|txtha=[[future]] χρηματίσω (Buttmann, 37 (33)); in Greek writings [[everywhere]] the Attic χρηματιω, so [[too]] ἐχρηματισμα; [[perfect]] [[passive]], κεχρηματισμαι; 1st aorist [[passive]], ἐχρηματίσθην; ([[χρῆμα]] [[business]]); in [[prose]] writings from [[Herodotus]] down;<br /><b class="num">1.</b> "to [[transact]] [[business]], [[especially]] to [[manage]] [[public]] affairs; to [[advise]] or [[consult]] [[with]] [[one]] [[about]] [[public]] affairs; to [[make]] [[answer]] to those [[who]] [[ask]] [[advice]], [[present]] inquiries or requests," etc.; used of Judges, magistrates, rulers, kings. Hence, in [[some]] [[later]] Greek writings,<br /><b class="num">2.</b> to [[give]] a [[response]] to those consulting an [[oracle]] (Diodorus 3,6; 15,10; [[Plutarch]], mor., p. 435c. (i. e. de [[defect]]. oracc. 46); [[several]] times in Lucian); [[hence]], used of God in Josephus, Antiquities 5,1, 14; 10,1, 3; 11,8, 4; [[universally]], (dropping [[all]] [[reference]] to a [[previous]] [[consultation]]), to [[give]] a [[divine]] [[command]] or [[admonition]], to [[teach]] from [[heaven]] (A. V. revealed etc.), χρηματίζειν λόγους [[πρός]] τινα, to be [[divinely]] commanded, admonished, instructed (R. V. warned of God), Josephus, Antiquities 3,8, 8; (11,8, 4); cf. Buttmann, § 134,4; (Winer's Grammar, § 39,1a.)); to be the [[mouthpiece]] of [[divine]] Revelation, to promulge the commands of God, (τίνι, R. V. warned).<br /><b class="num">3.</b> to [[assume]] or [[take]] to [[oneself]] a [[name]] from [[one]]'s [[public]] [[business]] ([[Polybius]], Diodorus, [[Plutarch]], others); [[universally]], to [[receive]] a [[name]] or [[title]], be called: Josephus, Antiquities (8,6, 2); 13,11, 3; b. j. 2,18, 7; (c. Apion. 2,3, 1; [[Philo]], quod deus immut. § 25 at the [[end]]; [[leg]]. ad Gaium § 43); Ἀντίοχον [[τόν]] Ἐπιφανῆ χρηματίζοντα, Diodorus in Müller's [[fragment]] vol. ii, p. 17, no. 21:4; Ἰάκωβον [[τόν]] χρηματισαντα ἀδελφόν τοῦ κυρίου, Acta [[Philippi]] at the [[beginning]], p. 75; Tdf. edition; Ἰακώβου ... ὅν καί ἀδελφόν τοῦ Χριστοῦ χρηματίσαι οἱ Θειοι λόγοι περιέχουσιν, Eus. h. e. 7,19; (cf. [[Sophocles]]' Lexicon, [[under]] the [[word]], 2)).

|mdlsjtxt=χρημᾰτίζω, [[χρῆμα]]<br /><b class="num">I.</b> to [[negotiate]], [[transact]] [[business]], [[have]] [[dealings]], especially in [[money]] matters ([[though]] [[this]] [[sense]] is [[mostly]] confined to the Mid.), Thuc., Isocr.<br /><b class="num">2.</b> to [[consult]], [[deliberate]], Dem., Aeschin.<br /><b class="num">3.</b> to [[give]] [[audience]] to, to [[answer]] [[after]] [[deliberation]], τινί Xen.; τινὶ [[περί]] τινος Thuc.<br /><b class="num">4.</b> of an [[oracle]], to [[give]] a [[response]] to those who [[consult]] it, Plut.:—Pass. to [[receive]] an [[answer]] or [[warning]], NTest.; ἦν [[αὐτῷ]] κεχρηματισμένον a [[warning]] had been given him, NTest.<br /><b class="num">II.</b> Mid. χρηματίζομαι, fut. [[Attic]] -ιοῦμαι: perf. κεχρημάτισμαι:— to [[negotiate]] or [[transact]] [[business]] for [[oneself]], to make [[money]], Thuc., Plat.; χρ. χρήματα Xen.<br /><b class="num">2.</b> [[generally]], to [[transact]] [[business]], [[have]] [[dealings]], [[hold]] [[conference]] with, τινι Hdt.<br /><b class="num">3.</b> c. acc. rei, χρηματίζεσθαι τὸ [[νόμισμα]] to [[traffic]] in [[money]], Arist.<br /><b class="num">III.</b> in [[later]] writers, the Act. [[means]] to [[take]] and [[bear]] a [[title]] or [[name]], to be called or styled so and so, χρηματίζει [[βασιλεύς]] Polyb.; Ἰ=σις ἐχρημάτισε Plut.; χρηματίσαι Χριστιανούς NTest.; [[generally]], to be called, NTest.