Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

παύω: Difference between revisions

From LSJ

παύω (view source)

Revision as of 21:20, 2 October 2022

No change in size ,  2 October 2022
m
Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1")
Line 16: Line 16:
|btext=<i>Pass. f.</i> παυθήσομαι, <i>ao.</i> ἐπαύθην, <i>pf.</i> [[πέπαυμαι]];<br /><b>A.</b> <i>tr.</i><br /><b>I.</b> <i>avec un seul rég.</i><br /><b>1</b> <i>avec un acc. de pers.</i> : calmer, apaiser ; gêner, entraver, troubler ; tuer, supprimer, détruire;<br /><b>2</b> <i>avec un acc. de chose</i> : faire cesser (des maux, une guerre, une querelle, la colère, <i>etc.</i>) ;<br />-- terminer : λόγον XÉN un discours ;<br />-- laisser reposer : [[τόξον]] OD un arc ;<br />-- détruire;<br /><b>II.</b> <i>avec double rég.</i> :<br /><b>1</b> <i>avec un acc. de <i>pers.</i> et un gén. de chose</i> : retenir, détourner ; τινά τινος qqn de qch ; τῆς [[ἔξω]] ξυμμαχίας THC détacher de l'alliance étrangère ; faire que qqn se repose (d'une fatigue, d'une joie, d'une douleur) ; faire que qqn s'abstienne (de désirs) ; déposséder (d'une charge, d'un commandement);<br /><b>2</b> <i>avec un acc. de chose et un gén. de chose</i> : πόδας ὀρχηθμοῖο OD détourner les pieds de la danse, faire cesser la danse, <i>etc.</i><br /><b>3</b> <i>avec un acc. de <i>pers.</i> et un gén. de chose précédé d'une prép.</i> : παῦσον [[ἐκ]] κακῶν [[ἐμέ]] SOPH délivre-moi du mal ; παύουσι τοὺς παίδας ἀπὸ παιδαγωγῶν XÉN ils reprennent les enfants aux pédagogues, ils ne les leur confient plus;<br /><b>4</b> <i>avec un acc. de <i>pers.</i> ou de chose accompagné d'un</i> part. prés. : γελῶντας ἐχθροὺς [[παύσομεν]] SOPH nous ferons cesser le rire des ennemis, nous ferons en sorte qu’ils cessent de rire ; πόλιν δυστυχοῦσαν παῦσαι ISOCR faire que la ville cesse d'être malheureuse;<br /><b>5</b> <i>avec un acc. de <i>pers.</i> suivi d'un</i> inf. : ἔμ’ ἔπαυσας μάχεσθαι IL tu m'as arrêté (forcé de m'arrêter) lorsque je combattais ; <i>avec</i> [[μή]] dev. l'inf. : θνητούς γ’ ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι [[μόρον]] ESCHL j’ai fait que les mortels ont cessé de craindre l'approche de la mort;<br /><b>B.</b> <i>intr.</i> cesser, avec le gén. ; <i>abs.</i> παῦε, μὴ λέξῃς [[πέρα]] SOPH cesse, ne parle pas davantage;<br /><i><b>Moy.</b></i> παύομαι (<i>f.</i> παύσομαι, <i>ao.</i> ἐπαυσάμην, <i>pf.</i> [[πέπαυμαι]]) cesser;<br /><b>I.</b> <i>abs. en parl. de pers.</i> :<br /><b>1</b> cesser (de parler, de chanter, de combattre, <i>etc.</i>) ; se modérer, se calmer ; se reposer (sur une couche) ; se tenir inactif;<br /><b>2</b> <i>en parl. de choses</i> αἵμα ἐπαύσατο IL le sang cessa de couler ; [[ἄνεμος]] ἐπαύσατο OD le vent cessa de souffler, s'apaisa ; πέπαυται THC la chose a cessé;<br /><b>II.</b> <i>avec un rég.</i><br /><i>avec le gén. de la chose</i> : se désister de, s'abstenir de : πολέμοιο IL ; μάχης OD suspendre le combat ; πόνου IL terminer le travail ; γόοιο OD cesser de gémir ; κλαγγῆς IL cesser de crier ; ὀργῆς, cesser d'être irrité;<br /><b>III.</b> <i>avec un</i> part. prés. : [[πέπαυμαι]] θρηνῶν ESCHL j’ai cessé de gémir ; παύεται διψῶν XÉN il cesse d'avoir soif ; [[πέπαυμαι]] λέγων PLAT j’ai fini de parler.<br />'''Étymologie:''' p. *παύσω, de la R. Πυσ, diminuer, amoindrir ; cf. <i>lat.</i> pusillus, pusio ; &gt; par renforcement Παυσ- ; cf. [[παῦλα]], [[παῦρος]], <i>lat.</i> paulum, pauci.
|btext=<i>Pass. f.</i> παυθήσομαι, <i>ao.</i> ἐπαύθην, <i>pf.</i> [[πέπαυμαι]];<br /><b>A.</b> <i>tr.</i><br /><b>I.</b> <i>avec un seul rég.</i><br /><b>1</b> <i>avec un acc. de pers.</i> : calmer, apaiser ; gêner, entraver, troubler ; tuer, supprimer, détruire;<br /><b>2</b> <i>avec un acc. de chose</i> : faire cesser (des maux, une guerre, une querelle, la colère, <i>etc.</i>) ;<br />-- terminer : λόγον XÉN un discours ;<br />-- laisser reposer : [[τόξον]] OD un arc ;<br />-- détruire;<br /><b>II.</b> <i>avec double rég.</i> :<br /><b>1</b> <i>avec un acc. de <i>pers.</i> et un gén. de chose</i> : retenir, détourner ; τινά τινος qqn de qch ; τῆς [[ἔξω]] ξυμμαχίας THC détacher de l'alliance étrangère ; faire que qqn se repose (d'une fatigue, d'une joie, d'une douleur) ; faire que qqn s'abstienne (de désirs) ; déposséder (d'une charge, d'un commandement);<br /><b>2</b> <i>avec un acc. de chose et un gén. de chose</i> : πόδας ὀρχηθμοῖο OD détourner les pieds de la danse, faire cesser la danse, <i>etc.</i><br /><b>3</b> <i>avec un acc. de <i>pers.</i> et un gén. de chose précédé d'une prép.</i> : παῦσον [[ἐκ]] κακῶν [[ἐμέ]] SOPH délivre-moi du mal ; παύουσι τοὺς παίδας ἀπὸ παιδαγωγῶν XÉN ils reprennent les enfants aux pédagogues, ils ne les leur confient plus;<br /><b>4</b> <i>avec un acc. de <i>pers.</i> ou de chose accompagné d'un</i> part. prés. : γελῶντας ἐχθροὺς [[παύσομεν]] SOPH nous ferons cesser le rire des ennemis, nous ferons en sorte qu’ils cessent de rire ; πόλιν δυστυχοῦσαν παῦσαι ISOCR faire que la ville cesse d'être malheureuse;<br /><b>5</b> <i>avec un acc. de <i>pers.</i> suivi d'un</i> inf. : ἔμ’ ἔπαυσας μάχεσθαι IL tu m'as arrêté (forcé de m'arrêter) lorsque je combattais ; <i>avec</i> [[μή]] dev. l'inf. : θνητούς γ’ ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι [[μόρον]] ESCHL j’ai fait que les mortels ont cessé de craindre l'approche de la mort;<br /><b>B.</b> <i>intr.</i> cesser, avec le gén. ; <i>abs.</i> παῦε, μὴ λέξῃς [[πέρα]] SOPH cesse, ne parle pas davantage;<br /><i><b>Moy.</b></i> παύομαι (<i>f.</i> παύσομαι, <i>ao.</i> ἐπαυσάμην, <i>pf.</i> [[πέπαυμαι]]) cesser;<br /><b>I.</b> <i>abs. en parl. de pers.</i> :<br /><b>1</b> cesser (de parler, de chanter, de combattre, <i>etc.</i>) ; se modérer, se calmer ; se reposer (sur une couche) ; se tenir inactif;<br /><b>2</b> <i>en parl. de choses</i> αἵμα ἐπαύσατο IL le sang cessa de couler ; [[ἄνεμος]] ἐπαύσατο OD le vent cessa de souffler, s'apaisa ; πέπαυται THC la chose a cessé;<br /><b>II.</b> <i>avec un rég.</i><br /><i>avec le gén. de la chose</i> : se désister de, s'abstenir de : πολέμοιο IL ; μάχης OD suspendre le combat ; πόνου IL terminer le travail ; γόοιο OD cesser de gémir ; κλαγγῆς IL cesser de crier ; ὀργῆς, cesser d'être irrité;<br /><b>III.</b> <i>avec un</i> part. prés. : [[πέπαυμαι]] θρηνῶν ESCHL j’ai cessé de gémir ; παύεται διψῶν XÉN il cesse d'avoir soif ; [[πέπαυμαι]] λέγων PLAT j’ai fini de parler.<br />'''Étymologie:''' p. *παύσω, de la R. Πυσ, diminuer, amoindrir ; cf. <i>lat.</i> pusillus, pusio ; &gt; par renforcement Παυσ- ; cf. [[παῦλα]], [[παῦρος]], <i>lat.</i> paulum, pauci.
}}
}}
{{ls
{{elnl
|lstext='''παύω''': Ὅμηρ., Ἀττ.: Ἰων. παρατατ. παύεσκον Ὀδ. Χ. 315, Σοφ. Ἀντ. 963 (λυρ.)· μέλλ. παύσω καὶ ἀόρ. ἔπαυσα Ὅμ., Ἀττ.· πρκμ. πέπαυκα Δημ. 478. 6, Ἀντισθέν. σ. 61 Reisk. ― Μέσ. καὶ Παθ., Ἰων. παρατ. παυέσκετο Ἰλ. Ω 17 μέλλ. παύσομαι Ὅμηρ., Σοφ. Ο. Κ. 1040, Φιλ. 1424, Εὐρ., κλ.· πεπαύσομαι μόνον ἐν Σοφ. Ἀντ. 91, Τρ. 587 (ἄν καὶ θεωρεῖται ὡς ὁ [[γνήσιος]] Ἀττ. [[τύπος]] ὑπὸ Μοίριδ. σ. 293)· [[ὡσαύτως]] παυθήσομαι Θουκ. 1. 81 ἀόρ. ἐπαυσάμην Ὅμηρ., Ἀττ., [[ὡσαύτως]] ἐπαύθην Ἡσ. Θεογ. 533, Ἡρόδ., Ἀττ.· πρκμ. πέπαυμαι Ὅμ., Ἡρόδ., Ἀττ. ― Μεταγενέστεροι συγγραφεῖς καὶ Ἀντιγραφεῖς [[συχνάκις]] προτιμῶσι τοὺς ἡμαρτημένους τύπους ἐπαύσθην, πέπαυσμαι, ἴδε Λοβέκ. εἰς Σοφ. Αἴ. σ. 266, ἔκδ. 2, Δινδόρφ ἐν Θησ. Στεφάν., Cobet LL. σ. 448, 778· [[τύπος]] τις ἐπάην, μνημονευόμενος ὑπὸ τοῦ Χοιροβ. ἐν Α. Β. 1324, εὕρηται παρὰ τῷ Γρηγ. Νύσσ. καὶ Μακαρ., πρβλ. [[συναναπαύομαι]]· καὶ μέλλ. ἀναπαήσομαι ἐν τοῖς ἀρίστοις Ἀντιγράφ τῆς Ἀποκαλ. ιδ´, 13. (Ἐντεῦθεν [[παῦλα]], [[παῦρος]] πρβλ. Λατ. paulus, paucus, paupe Γοτθ. favai· Ἀγγλο-Σαξ. Feava (few)· πρβλ. [[ὡσαύτως]] parvus, parum, parcus.) I. μεταβατικὸν ἐνεργείας, [[κάμνω]] τι νὰ παύσῃ, [[παύω]], [[καταπαύω]]: 1) μετὰ μόνης αἰτ., [[φέρω]] εἰς [[τέλος]], «σταματῶ», [[ἀναχαιτίζω]], [[ἐνίοτε]] ἐπὶ προσώπων, ἵνα παύσομεν ἄγριον ἄνδρα (Ἐπίκ. ἀντὶ -ωμεν) Ἰλ. Φ. 314, πρβλ. Σοφ. Ἀντ. 962, Ἀριστοφ. Ἱππ. 330 [[κάμνω]] τινὰ νὰ σιωπήσῃ (φονεύων αὐτόν), τῷ κέ μιν ἤδη παύσαμεν ἐν μεγάροισι, λιγύν περ ἐόντ’ ἀγορητὴν Ὀδ. Φ. 274, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1024, Σοφ. Ο. Τ. 397. ― Παθ. καὶ μέσ., ἀναπαύομαι, παύεσθαι ἐν κλισίῃ Ἰλ. Ξ 260, πρβλ. Ἡρόδ. 9. 52, κτλ.· παύομαι, οὐ μέν τοι ὅση δύναμίς γε πάρεστι παύομαι Ἰλ. Θ. 295, Ὀδ. Δ. 103, κτλ·. ἐπὶ ἀνθρώπου ᾄδοντος ἢ λαλοῦντος, Ρ. 359, Ἡρόδ. 7. 9· καὶ [[καθόλου]] τὸ μέσ. σημαίνει ἑκουσίαν τὸ δὲ παθ. ἀκούσιον παῦσιν ἢ λῆξιν. β) κατὰ τὸ πλεῖστον ἐπὶ πραγμάτων, [[φέρω]] εἰς [[πέρας]], «σταματῶ», [[καταπαύω]], [[καταπραΰνω]], χόλον, [[μένος]], [[νεῖκος]], πόλεμον, ῥόον, ὀδύνας, κτλ.· Ὅμ.· μέριμναν Πινδ. Ι. 8 (7). 25 λύπας ᾠδαῖς παύειν Εὐρ. Μήδ. 197, κτλ.· π. [[τόξον]], ἀφίνω τὸ [[τόξον]] μου νὰ ἀναπαυθῇ, Ὀδ. Φ. 279· π. τοὺς γάμους Σοφ. Ἀντ. 575· πόντου σάλον Εὐρ. Ἠλ. 1242· π. τὸν νόμον, καταργῶ, ὁ αὐτ. ἐν Ὀρ. 571· π. τὸν λόγον, [[φέρω]] εἰς [[πέρας]], [[καταλήγω]], Ξεν. Κύρ. 8. 6, 7, π. τυραννίδα, [[καταλύω]], Δημ. 478, 6· π. τείχη, [[κατεδαφίζω]], [[κρημνίζω]], Δίων Κ. 69. 9. ― Παθ., Θουκ. 1. 6, κτλ. 2) μετ’ αἰτ. προσ. καὶ γεν. πράγμ., [[κάμνω]] τινὰ νὰ παύσῃ, [[ἐμποδίζω]], σταματῶ, [[ἀποκωλύω]] τινὰ ἀπό τινος, π. Ἕκτορα μάχης, Ἀχιλῆα πόνοιο, Θάμυριν ἀοιδῆς, Πηνελόπειαν κλαυθμοῖο Ὅμ.· π. τινὰ ἀλκῆς, ἄλης, καμάτου, ὀδυνάων, κτλ., ὁ αὐτ.· οὕτω, π. χεῖρας πολέμοιο Ἰλ.· πόδας ὀρχηθμοῖο Ὀδ.· π. τινὰ τῆς βοῆς Σοφ. Ἠλ. 798· τῆς ὕβρεως Ἀριστοφ. Ὄρν. 1259· τῆς λυγγὸς Πλάτ. Συμπ. 185D τῆς ἁμαρτίας καὶ ἀμαθίας ὁ αὐτ. ἐν Νόμ. 784C· τῶν ἐπιθυμιῶν ὁ αὐτ.· κτλ.· ― π. τινὰ τῆς βασιλείας, ἐκθρονίζω αὐτόν, Ἡρόδ. 1. 123· τινὰ τῆς ἀρχῆς, τῆς στρατηγίας Ξεν. Κύρ. 8. 6, 3, κτλ.· τινὰ τῆς ἔξω ξυμμαχίας Θουκ. 3. 65· οὕτω καί, π. τινὰ ἐκ κακῶν, [[ἀπαλλάσσω]], Σοφ. Ἠλ. 987· τινὰ ἀπὸ παιδαγωγῶν Ξεν. Λάκ. 3, 1· ― Παθ. καὶ μέσ, παύομαι, [[ἡσυχάζω]], πλέμου, μάχης, ἔργων, πόνου, γόου, κλαυθμοῦ, ὀδυνάων, κλαγγῆς κτλ., Ὅμ., κλ.· τῆς μάχης, τοῦ δρόμου Ἡρόδ. 1. 74., 4. 124· θρήνων, γόων, λόγων Εὐρ. Μήδ. 1211, Πλάτ. Φαῖδρ. 257Β, κτλ.· τῆς ὀργῆς Λυσ. 152. 25· φιλανθρώπου τρόπου Αἰσχύλ. Πρ. 11· παύεσθαι ἀρχῆς, ἀπολύομαι τῆς ἀρχῆς, παύομαι ἀπὸ τοῦ ἀξιώματος, Ἡρόδ. 1. 56, πρβλ. 6. 66· [[ὡσαύτως]], παύεσθαι ἐκ μεγάλων ἀχέων Ἀριστοφ. Βάτρ. 1531, πρβλ. Εὐρ. Ἠλ. 1108· ἐκ τρόχων πεπαυμένοι ὁ αὐτ. ἐν Μηδ. 46. 3) σπανίως μόνον μετὰ γεν. πράγμ., αἴ κέ ποθι [[Ζεύς|Ζεὺς]] ... παύσῃ ὀϊζύος Ὀδ. Δ. 35· φάρμαχ᾿ ἅ κεν παύσῃσι ... ὀδυνάων Ἰλ. Δ. 191. 4) μετὰ μετοχ. ἐνεστ., [[παύω]] τινὰ ἀπὸ τοῦ νὰ πράξῃ ἢ τοῦ νὰ [[εἶναι]] τι, π. τινὰ ἀριστεύοντα, [[ἐμποδίζω]] τινὰ ἀπὸ τοῦ νὰ [[εἶναι]] ὁ ἄριστος, Ἰλ. Λ. 506· τὸν ἄνδρα παῦσον [[ταῦτα]] ποιεῦντα Ἡρόδ. 5. 23· καὶ συχν. παρ᾿ Ἀττ., π. γελῶντας ἐχθροὺς Σοφ. Ἠλ. 1295· παύσω δὲ σ᾿ ὄντ᾿ ἄπαιδα Εὐρ. Μήδ. 717. ― Παθ. καὶ μέσ., παύομαι ἀπὸ τοῦ νὰ εἶμαι ἢ [[πράττω]] τι, ὅθ᾿ [[ὕπνος]] ἕλοι, παύσαιτό τε νηπιαχεύων, εὔδεσκ᾿ ἐν λέκτροισιν Ἰλ. Χ. 502, πρβλ. Ἡρόδ. 1. 133, Αἰσχύλ. Προμ. 615, Ἀγ. 1047, κτλ.· ἴδε ἐν τέλ.· ― καὶ ἐπὶ πραγμάτων [[ἄνεμος]] μὲν ἐπαύσατο .. θύων Ὀδ. Μ. 400· ἀλλὰ [[συχνάκις]] ἡ μετοχὴ παραλείπεται ὡς νοουμένη, [[οἷον]] [[αἷμα]], [[φλόξ]], [[ἄνεμος]] ἐπαύσατο, τὸ [[αἷμα]] ἐπαύσατο ([[ῥέον]]), τὸ πῦρ [καῖον], ὁ [[ἄνεμος]] [πνέων], Ἰλ. Λ. 267, Ψ. 228, Ὀδ. Μ. 168, κτλ.· οὕτω Ροδώπης πέρι πέπαυμαι [λέγων] Ἡρόδ. 2. 135, πρβλ. 7. 9, ἐν τέλει.· ἴδε κατωτέρ. ΙΙ. 5) [[ἐνίοτε]], ἂν καὶ σπανίως, τὸ ἀπαρέμφ. λαμβάνει τὸν τόπον τῆς μετοχῆς, ἔμ᾿ ἔπαυσας ἐπὶ Τρώεσσι μάχεσθαι Ἰλ. Λ. 442, πρβλ. Ἡρόδ. 5. 67., 7. 54, Θουκ. 7. 53, Πλάτ. Πολ. 416C· [[ἐνίοτε]] παρεμβαλλομένου τοῦ μή, θνητούς γ᾿ ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι [[μόρον]] Αἰσχύλ. Πρ. 248· παύσας ὑμᾶς μὴ [[λίαν]] ἐξαπατᾶσθαι Ἀριστοφ. Ἀχ. 634· ― τὴν σύνταξιν τοῦ μέσου μετ᾿ ἀπαρεμφ. ἀποδοκιμάζει ὁ Θωμ. Μάγιστρ. 696· ἀπαντᾷ δὲ ἐν τῇ Βατραχομυομ. 194, ἐν τῇ Ἀνθ. Π. 6. 21, καὶ παρὰ τοῖς μεταγεν. πεζογράφοις, [[οἷον]] Πλουτ. 2. 216Α, D. ΙΙ. ἀμετάβ. ἐν τῇ προστ. παῦε, παῦσαι, ἄπεχε, ἄφες ([[μάλιστα]] τὸ παύου [[εἶναι]] σπάνιον, ψυχρὸν τουτὶ παύου φυσῶν Ἔφιππος ἐν «Γηρυόνῃ» 1. 20, Λουκ. Εἰκόν. 2), παῦε μάχης Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρ. 449, πρβλ. Ἕρμανν. εἰς Ὁμηρ. Ὕμν. εἰς Δήμ. 351· παρ᾿ Ἀττικ. κατὰ τὸ πλεῖστον ἀπολύτ. παῦε, στάσου! τελείωνε! ἡσύχασον! παῦε, μὴ λέξῃς [[πέρα]] Σοφ. Φιλ. 1275, πρβλ. Ἀριστοφ. Σφ. 1208, Βάτρ. 122, 269, Πλάτ. Φαῖδρ. 228Ε· παῦε, παῦε, μὴ βόα Ἀριστοφ. Ὄρν. 1501, πρβλ. Σφ. 1194· ἀλλὰ καί, παῦε, παῦε τοῦ λόγου Βάτρ. 580· παῦε, παῦ᾿ ὀρχούμενος Εἰρ. 326· οὕτω, παῦ᾿ ἐς κόρακας Ἀχ. 864, [[ἔνθα]] τὰ λοιπὰ ῥήματα [[εἶναι]] πληθ.· παῦ, κατ᾿ ἀποκοπὴν ἀντὶ παῦε, μνημονεύεται ὑπὸ τοῦ Φωτ. («παῦ· τὸ παῦσαι [[[μᾶλλον]] δὲ παῦε] λέγουσι μονοσυλλάβως») καὶ Εὐστάθ. 1408. 26, καὶ ἐκ διορθώσεως τοῦ Elsml. ἐν Ἀριστοφ. Ἱππ. 821· παῦ παῦ᾿ [[οὗτος]], [[χάριν]] τοῦ μέτρου ἀντὶ παῦ᾿ οὑτοσί· ― παῦε γόοιο Ἑλλ. Ἐπιγράμμ. 320. 5· ― ἀλλὰ τὸ παῦσαι δὲν [[εἶναι]] ἐνεργ. ἀπαρ., ἀλλὰ προστ. τοῦ μέσ. ἀορ., παῦσαι λέγουσα Εὐρ. Ἱππ. 706· παῦσαι φαρμακοπωλῶν Ἀριστοφάν. Ἀποσπ. 95· π. μελῳδοῦσ᾿ [[αὐτόθι]] 713· π. δυσωνῶν Πλάτ. Κωμ. ἐν Ἀδήλ. 49, πρβλ. Θεόπομπ. ἐν «Φινεῖ» 1, Φιλέταιρ. ἐν «Κυναγίδι» 2, Φιλήμ. ἐν Ἀδήλ. 1· πρβλ. παύσασθε νοῦν ἔχοντες Μένανδρ. ἐν «Ὑποβολιμαίῳ» 3· ― ἐν Ὀδ. Δ. 659, ἡ πιθαν. γραφὴ [[εἶναι]] μνηστῆρας (οὐχὶ -ες) .. κάθισαν καὶ παῦσαν ἀέθλων. ― Ἴδε Χαριτωνίδου Ποικίλα Φιλολογικὰ τ. Α΄, σ. 540 κἑξ., 548.
|elnltext=παύω, kom. imperat. praes. ook παῦ, ep. inf. παυέμεναι, imperf. iter. παύεσκον, med. 3 sing. παυέσκετο; ep. aor. παῦσα, aor. pass. ἐπαύ(σ)θην; perf. med.-pass. πέπαυμαι, plqperf. med.-pass. (ἐ)πεπαύμην act. met acc. ( causat. ) maken dat... ophoudt, doen ophouden met acc. van zaak doen ophouden, stoppen, een einde maken aan:. παῦε τεὸν μένος staak je woede Il. 1.282; αὐτίκα παῦσ’ ὀδύνας meteen stilde hij de pijnen Il. 16.528; παῦσαι τόξον om een einde te maken aan de boogwedstrijd Od. 21.279; π. τὴν φλόγα het vuur uitmaken Thuc. 7.53.4; τὸν λόγον π. de toespraak beëindigen Xen. Cyr. 8.6.7. met acc. van pers. (levend wezen) doen ophouden, stoppen, tot rust brengen, kalmeren:. ἀλλὰ καὶ ἄλλους παύεσκον μνηστῆρας maar ook de andere vrijers probeerde ik te stoppen Od. 22.315; ἔπαυσά νιν ik bracht haar (de Sphinx) tot zwijgen Soph. OT 397. met acc. van pers. (zelden van zaak) en gen., ptc. praes. of aanv. inf. doen ophouden met, laten stoppen met, een einde maken aan... van...; met gen. van zaak of handeling:; Θάμυριν... παῦσαν ἀοιδῆς zij deden Thamyris met zijn gezang stoppen Il. 2.595; ἵνα μιν παύσειε... καμάτοιο opdat het hem zou bevrijden van zijn vermoeidheid Od. 5.492; παῦσαν ὀρχηθμοῖο πόδας zij lieten hun voeten ophouden met dansen Od. 23.298; σε παύσει τῆς ὕβρεως hij zal maken dat je ophoudt met je overmoedige gedrag Aristoph. Av. 1259; τὸν Ἀθηναίων δῆμον... ἐλευθερίας παῦσαι een einde maken aan de vrijheid van het Atheense volk Thuc. 8.68.4; van machtsontheffing:; παῦσαι Ἀστυάγεα τῆς βασιληίης Astyages uit het koningschap zetten Hdt. 1.123.1; παύσαντες αὐτὸν τῆς στρατηγίας toen ze een einde hadden gemaakt aan zijn aanvoerderschap Xen. Hell. 6.2.13; zelden met acc. van pers. en prep. bep. met gen.:; παῦσον ἐκ κακῶν ἐμέ maak een einde aan mijn ellende Soph. El. 987; met ptc. praes.:; παῦσεν ἀριστεύοντα Μαχάονα (als hij niet) een eind had gemaakt aan de heldendaden van Machaon Il. 11.506; γελῶντας ἐχθροὺς παύσομεν wij zullen de vijand het lachen laten vergaan Soph. El. 1295; πόλιν δυστουχοῦσαν παῦσαι een eind maken aan de ongelukkige situatie van de stad Isocr. 2.9; met aanv. inf. verhinderen, beletten te:; ἔμ’ ἔπαυσας... μάχεσθαι u hebt mij verhinderd te vechten Il. 11.442; ῥαψῳδοὺς ἔπαυσε... ἀγωνίζεσθαι hij verhinderde de rapsoden een wedstrijd te houden Hdt. 5.67.1; ook met μή en inf.. θνητοὺς δ’ ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι μόρον ik heb de stervelingen verhinderd hun dood te voorzien Aeschl. PV 248. act. imperat. praes., vaste uitdr. stop!:; παῦε, μὴ λέξῃς πέρα stop, zeg niets meer! Soph. Ph. 1275; met gen.:; παῦε, παῦε τοῦ λόγου stop, stop met je verhaal! Aristoph. Ran. 580; met ptc. praes.: παῦε, παῦ’ ὀρχούμενος stop, stop met dansen! Aristoph. Pax 326; παῦ (= παῦε ) stop! Men. Sam. 311. med.-pass. ophouden, stoppen, meestal aor. med.: uit eigen beweging, aor. pass.: onder druk. abs., van levende wezens en natuurkrachten ophouden, tot rust komen, bedaren:. ὁ δὲ παύσατο hij kwam tot bedaren Il. 14.260; αὐτὰρ ἐπεὶ Ξάνθοιο δάμη μένος, οἱ μὲν ἔπειτα παυσάσθην maar toen de woedende kracht van Xanthos bedwongen was, stopten zij Il. 21.384; αὖτις ἐνὶ κλισίῃ παυέσκετο dan weer rustte hij uit in de tent Il. 24.17; παύσατο δ’ αἷμα het bloeden stopte Il. 11.267; ἄνεμος ἐπαύσατο de wind ging liggen Od. 5.391; οὕτω δὴ οὗτοι συμφορὴν ποιησάμενοι μεγάλην ἐπέπαυντο zo stopten zij met een gevoel van diepe spijt Hdt. 1.83; ἢν καὶ παυθῇ als (onze heerschappij) inderdaad tot een eind komt Thuc. 5.91.1; παύσεθ’ οὗτος ἀπομανείς hij zal stoppen als hij uitgeraasd is Men. Sam. 419. met gen. of ptc. praes. ophouden met, staken; met gen.:; παυσώμεθα μάχης laten wij de strijd staken Il. 21.467; π. κλαγγῆς met het geschreeuw ophouden Il. 2.100; πεπαυμένοι... τῆς ὀργῆς als uw boosheid bedaard is Lys. 19.6; π. τῆς ἀρχῆς ophouden met regeren Hdt. 1.56.1; zelden met gen. met prep.:; ἐκ μεγάλων ἀχέων παυσαίμεθ’ ἄν dan zouden wij van grote pijn verlost zijn Aristoph. Ran. 1531; ἐκ τρόχων πεπαυμένοι opgehouden met hardlopen Eur. Med. 46; met ptc. praes.: π. νηπιαχεύων ophouden met zijn kinderspelletjes Il. 22.502; πέπαυμαι τοὺς ἐμοὺς θρηνῶν πόνους ik ben opgehouden met mijn ellende te bejammeren Aeschl. PV 615; παῦσαι λέγουσα houd op te spreken Eur. Hipp. 706.
}}
{{elru
|elrutext='''παύω:''' (fut. παύσω и παύσομαι; aor. ἔπαυσα - эп. παῦσα, conjct.: 3 л. sing. παύσῃ - эп. [[παύσῃσι]], 1 л. pl. παύσωμεν - эп. [[παύσομεν]]; pf. πέπαυκα; fut. 3 πεπαύσομαι; pass.: fut. παυθήσομαι, aor. [[ἐπαύθην]] - реже ἐπαύσθην, pf. [[πέπαυμαι]])<br /><b class="num">1)</b> [[сдерживать]], [[обуздывать]], [[укрощать]], [[смирять]] ([[ἄγριον]] ἄνδρα Hom.): ἐπαύσατο, χωόμενός περ Hom. (Зевс) сдержался, хотя и был разгневан; π. ῥαψῳδοὺς ἀγωνίζεσθαι Her. запретить рапсодам состязания; π. τινὰ τῆς βοῆς Soph. помешать кому-л. кричать; π. τινὰ μὴ προδέρκεσθαι [[μόρον]] Aesch. заставить кого-л. не думать о предстоящей смерти;<br /><b class="num">2)</b> [[останавливать]], [[прерывать]], [[заставлять умолкнуть]] (ἐνθέους γυναῖκας Soph.): [[Μαρδόνιος]] ἐπέπαυτο Her. Мардоний умолк; [[παῦσαι]] [[τόξον]] Hom. отложить лук в сторону;<br /><b class="num">3)</b> [[подавлять]], [[приканчивать]]: πεπαύμεθ᾽ [[ἡμεῖς]], οὐχ [[ὅπως]] σὲ [[παύσομεν]] Soph. мы (сами) погибли и (следовательно) не сможем погубить тебя (слова Электры, обращенные к матери);<br /><b class="num">4)</b> [[прекращать]], [[унимать]], [[успокаивать]] (πόλεμον, [[νεῖκος]] Hom.; λύπας ᾠδαῖς, π. πόντου σάλον Eur.): π. τοὺς γαμους Soph. предотвращать женитьбу; ταῦτ᾽ εἰπὼν [[τότε]] μὲν ἔπαυσε λόγον Xen. сказав это, он умолк; π. ὀδυνάων Hom. утолять боли; γελῶντας ἐχθροὺς [[παύσομεν]] Soph. мы прекратим ликование врагов; παύεσθαι τῆς ὀργῆς Lys. унять свой гнев; med.-pass. прекращаться, утихать ([[αἷμα]] ἐπαύσατο Hom.; καὶ ἐπαύσαντο, sc. ὁ [[ἄνεμος]] καὶ ὁ [[κλύδων]] NT);<br /><b class="num">5)</b> [[удерживать]] (τινὰ μάχης Hom.; τὴν γλῶσσαν ἀπὸ κακοῦ καὶ χείλη τοῦ μὴ λαλῆσαι δόλον NT);<br /><b class="num">6)</b> [[смещать]], [[отстранять]] (τινὰ τῆς βασιλείας Her.): στρατηγοῦντά τινα π. Dem. отстранить кого-л. от командования;<br /><b class="num">7)</b> [[спасать]], [[избавлять]] (ἐκ κακῶν τινα Soph.); med.-pass. избавляться (ἐκ μεγάλων [[ἀχέων]] Arph.);<br /><b class="num">8)</b> [[переставать]] (παῦε ὀρχούμενος Arph.; παῦε, μὴ λέξῃς [[πέρα]] Soph.): παῦε τοῦ λόγου! Arph. довольно слов!, замолчи!; παύεται διψῶν Xen. у него больше нет жажды; [[πέπαυμαι]] λέγων Plat. я кончил говорить.
}}
}}
{{Autenrieth
{{Autenrieth
Line 37: Line 40:
|lsmtext='''παύω:''' Ιων. παρατ. [[παύεσκον]], μέλ. <i>παύσω</i>, αόρ. αʹ <i>ἔπαυσα</i>, παρακ. <i>πέπαυκα</i> — Μέσ. και Παθ., γʹ ενικ. Ιων. παρατ. [[παυέσκετο]], μέλ. <i>παύσομαι</i>, <i>πεπαύσομαι</i>, <i>παυθήσομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἐπαυσάμην</i>, [[ἐπαύθην]], παρακ. [[πέπαυμαι]]· Ενεργ.,<br /><b class="num">I.</b> [[διακόπτω]]·<br /><b class="num">1.</b> λέγεται για ανθρώπους, [[φέρνω]] σ' ένα [[τέλος]], [[ανακόπτω]], [[τελειώνω]] [[κάτι]] (με το θάνατο), σε Όμηρ. κ.λπ. — Παθ. και Μέσ., [[ανακουφίζω]], [[ανακόπτω]], [[σταματώ]], [[διακόπτω]], [[παύω]], σε Ομήρ. Ιλ.· επίσης λέγεται για πράγματα, [[τελειώνω]], [[σταματώ]], [[ελαττώνω]], στο ίδ. κ.λπ.· [[παύω]] [[τόξον]], [[αφήνω]] το [[τόξο]] μου να ξεκουραστεί, σε Ομήρ. Οδ.· [[παύω]] τὸν νόμον, τον [[καταργώ]], σε Ευρ.· [[παύω]] [[τυραννίδα]], την [[καταστέλλω]], σε Δημ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ. προσ. και γεν. πράγμ., κάνω [[κάτι]] να παύσει, [[σταματώ]], [[εμποδίζω]], [[απωθώ]] κάποιον από [[κάτι]], [[παύω]] Ἕκτορα μάχης κ.λπ., σε Όηρ.· [[παύω]] τινὰ τῆς βασιλείας, [[εκθρονίζω]], σε Ηρόδ. κ.λπ. — Παθ. και Μέσ., [[σταματώ]] από, <i>πολέμου</i>, σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>τῆς μάχης</i>, σε Ηρόδ. κ.λπ.· <i>ἐκ τρόχων πεπαυμένοι</i>, στην [[ανάπαυση]] από το [[παιχνίδι]], σε Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> [[σπανίως]] με γεν. πράγμ. μόνο, αἴ κέ ποθι [[Ζεύς|Ζεὺς]] παύσῃ ὀϊζύος, ο Δίας θα δώσει [[τέλος]] στη [[συμφορά]]! σε Ομήρ. Οδ.· φάρμαχ' ἅ κεν [[παύσῃσι]] ὀδυνάων, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">4.</b> με μτχ. ενεστ., [[παύω]] κάποιον από το να κάνει ή να είναι, [[παύω]] τινὰ ἀριστεύοντα, [[σταματώ]] κάποιον από το να είναι [[πρώτος]], στο ίδ., Αττ. — Παθ. και Μέσ., [[διακόπτω]] από το να κάνω ή να είμαι, [[ἄνεμος]] μὲν ἐπαύσατο θύων, σταμάτησε να φυσά, σε Ομήρ. Οδ.· η μτχ. παραλείπεται, [[αἷμα]] ἐπαύσατο, το [[αίμα]] σταμάτησε (να τρέχει), σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.<br /><b class="num">5.</b> απαρ. αντί μτχ., <i>ἔμ' ἔπαυσας μάχεσθαι</i>, στο ίδ.· με <i>μὴ</i> μαζί, <i>θνητοὺς γ' ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι</i>, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II.</b> αμτβ. στην προστ. <i>παῦε</i>, σταμάτα, πάψε, σε Σοφ., Αριστοφ.· ομοίως, <i>παῦε</i>, <i>παῦε τοῦ λόγου</i>, σε Αριστοφ.
|lsmtext='''παύω:''' Ιων. παρατ. [[παύεσκον]], μέλ. <i>παύσω</i>, αόρ. αʹ <i>ἔπαυσα</i>, παρακ. <i>πέπαυκα</i> — Μέσ. και Παθ., γʹ ενικ. Ιων. παρατ. [[παυέσκετο]], μέλ. <i>παύσομαι</i>, <i>πεπαύσομαι</i>, <i>παυθήσομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἐπαυσάμην</i>, [[ἐπαύθην]], παρακ. [[πέπαυμαι]]· Ενεργ.,<br /><b class="num">I.</b> [[διακόπτω]]·<br /><b class="num">1.</b> λέγεται για ανθρώπους, [[φέρνω]] σ' ένα [[τέλος]], [[ανακόπτω]], [[τελειώνω]] [[κάτι]] (με το θάνατο), σε Όμηρ. κ.λπ. — Παθ. και Μέσ., [[ανακουφίζω]], [[ανακόπτω]], [[σταματώ]], [[διακόπτω]], [[παύω]], σε Ομήρ. Ιλ.· επίσης λέγεται για πράγματα, [[τελειώνω]], [[σταματώ]], [[ελαττώνω]], στο ίδ. κ.λπ.· [[παύω]] [[τόξον]], [[αφήνω]] το [[τόξο]] μου να ξεκουραστεί, σε Ομήρ. Οδ.· [[παύω]] τὸν νόμον, τον [[καταργώ]], σε Ευρ.· [[παύω]] [[τυραννίδα]], την [[καταστέλλω]], σε Δημ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ. προσ. και γεν. πράγμ., κάνω [[κάτι]] να παύσει, [[σταματώ]], [[εμποδίζω]], [[απωθώ]] κάποιον από [[κάτι]], [[παύω]] Ἕκτορα μάχης κ.λπ., σε Όηρ.· [[παύω]] τινὰ τῆς βασιλείας, [[εκθρονίζω]], σε Ηρόδ. κ.λπ. — Παθ. και Μέσ., [[σταματώ]] από, <i>πολέμου</i>, σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>τῆς μάχης</i>, σε Ηρόδ. κ.λπ.· <i>ἐκ τρόχων πεπαυμένοι</i>, στην [[ανάπαυση]] από το [[παιχνίδι]], σε Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> [[σπανίως]] με γεν. πράγμ. μόνο, αἴ κέ ποθι [[Ζεύς|Ζεὺς]] παύσῃ ὀϊζύος, ο Δίας θα δώσει [[τέλος]] στη [[συμφορά]]! σε Ομήρ. Οδ.· φάρμαχ' ἅ κεν [[παύσῃσι]] ὀδυνάων, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">4.</b> με μτχ. ενεστ., [[παύω]] κάποιον από το να κάνει ή να είναι, [[παύω]] τινὰ ἀριστεύοντα, [[σταματώ]] κάποιον από το να είναι [[πρώτος]], στο ίδ., Αττ. — Παθ. και Μέσ., [[διακόπτω]] από το να κάνω ή να είμαι, [[ἄνεμος]] μὲν ἐπαύσατο θύων, σταμάτησε να φυσά, σε Ομήρ. Οδ.· η μτχ. παραλείπεται, [[αἷμα]] ἐπαύσατο, το [[αίμα]] σταμάτησε (να τρέχει), σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.<br /><b class="num">5.</b> απαρ. αντί μτχ., <i>ἔμ' ἔπαυσας μάχεσθαι</i>, στο ίδ.· με <i>μὴ</i> μαζί, <i>θνητοὺς γ' ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι</i>, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">II.</b> αμτβ. στην προστ. <i>παῦε</i>, σταμάτα, πάψε, σε Σοφ., Αριστοφ.· ομοίως, <i>παῦε</i>, <i>παῦε τοῦ λόγου</i>, σε Αριστοφ.
}}
}}
{{elru
{{ls
|elrutext='''παύω:''' (fut. παύσω и παύσομαι; aor. ἔπαυσα - эп. παῦσα, conjct.: 3 л. sing. παύσῃ - эп. [[παύσῃσι]], 1 л. pl. παύσωμεν - эп. [[παύσομεν]]; pf. πέπαυκα; fut. 3 πεπαύσομαι; pass.: fut. παυθήσομαι, aor. [[ἐπαύθην]] - реже ἐπαύσθην, pf. [[πέπαυμαι]])<br /><b class="num">1)</b> [[сдерживать]], [[обуздывать]], [[укрощать]], [[смирять]] ([[ἄγριον]] ἄνδρα Hom.): ἐπαύσατο, χωόμενός περ Hom. (Зевс) сдержался, хотя и был разгневан; π. ῥαψῳδοὺς ἀγωνίζεσθαι Her. запретить рапсодам состязания; π. τινὰ τῆς βοῆς Soph. помешать кому-л. кричать; π. τινὰ μὴ προδέρκεσθαι [[μόρον]] Aesch. заставить кого-л. не думать о предстоящей смерти;<br /><b class="num">2)</b> [[останавливать]], [[прерывать]], [[заставлять умолкнуть]] (ἐνθέους γυναῖκας Soph.): [[Μαρδόνιος]] ἐπέπαυτο Her. Мардоний умолк; [[παῦσαι]] [[τόξον]] Hom. отложить лук в сторону;<br /><b class="num">3)</b> [[подавлять]], [[приканчивать]]: πεπαύμεθ᾽ [[ἡμεῖς]], οὐχ [[ὅπως]] σὲ [[παύσομεν]] Soph. мы (сами) погибли и (следовательно) не сможем погубить тебя (слова Электры, обращенные к матери);<br /><b class="num">4)</b> [[прекращать]], [[унимать]], [[успокаивать]] (πόλεμον, [[νεῖκος]] Hom.; λύπας ᾠδαῖς, π. πόντου σάλον Eur.): π. τοὺς γαμους Soph. предотвращать женитьбу; ταῦτ᾽ εἰπὼν [[τότε]] μὲν ἔπαυσε λόγον Xen. сказав это, он умолк; π. ὀδυνάων Hom. утолять боли; γελῶντας ἐχθροὺς [[παύσομεν]] Soph. мы прекратим ликование врагов; παύεσθαι τῆς ὀργῆς Lys. унять свой гнев; med.-pass. прекращаться, утихать ([[αἷμα]] ἐπαύσατο Hom.; καὶ ἐπαύσαντο, sc. ὁ [[ἄνεμος]] καὶ ὁ [[κλύδων]] NT);<br /><b class="num">5)</b> [[удерживать]] (τινὰ μάχης Hom.; τὴν γλῶσσαν ἀπὸ κακοῦ καὶ χείλη τοῦ μὴ λαλῆσαι δόλον NT);<br /><b class="num">6)</b> [[смещать]], [[отстранять]] (τινὰ τῆς βασιλείας Her.): στρατηγοῦντά τινα π. Dem. отстранить кого-л. от командования;<br /><b class="num">7)</b> [[спасать]], [[избавлять]] (ἐκ κακῶν τινα Soph.); med.-pass. избавляться (ἐκ μεγάλων [[ἀχέων]] Arph.);<br /><b class="num">8)</b> [[переставать]] (παῦε ὀρχούμενος Arph.; παῦε, μὴ λέξῃς [[πέρα]] Soph.): παῦε τοῦ λόγου! Arph. довольно слов!, замолчи!; παύεται διψῶν Xen. у него больше нет жажды; [[πέπαυμαι]] λέγων Plat. я кончил говорить.
|lstext='''παύω''': Ὅμηρ., Ἀττ.: Ἰων. παρατατ. παύεσκον Ὀδ. Χ. 315, Σοφ. Ἀντ. 963 (λυρ.)· μέλλ. παύσω καὶ ἀόρ. ἔπαυσα Ὅμ., Ἀττ.· πρκμ. πέπαυκα Δημ. 478. 6, Ἀντισθέν. σ. 61 Reisk. ― Μέσ. καὶ Παθ., Ἰων. παρατ. παυέσκετο Ἰλ. Ω 17 μέλλ. παύσομαι Ὅμηρ., Σοφ. Ο. Κ. 1040, Φιλ. 1424, Εὐρ., κλ.· πεπαύσομαι μόνον ἐν Σοφ. Ἀντ. 91, Τρ. 587 (ἄν καὶ θεωρεῖται ὡς ὁ [[γνήσιος]] Ἀττ. [[τύπος]] ὑπὸ Μοίριδ. σ. 293)· [[ὡσαύτως]] παυθήσομαι Θουκ. 1. 81 ἀόρ. ἐπαυσάμην Ὅμηρ., Ἀττ., [[ὡσαύτως]] ἐπαύθην Ἡσ. Θεογ. 533, Ἡρόδ., Ἀττ.· πρκμ. πέπαυμαι Ὅμ., Ἡρόδ., Ἀττ. ― Μεταγενέστεροι συγγραφεῖς καὶ Ἀντιγραφεῖς [[συχνάκις]] προτιμῶσι τοὺς ἡμαρτημένους τύπους ἐπαύσθην, πέπαυσμαι, ἴδε Λοβέκ. εἰς Σοφ. Αἴ. σ. 266, ἔκδ. 2, Δινδόρφ ἐν Θησ. Στεφάν., Cobet LL. σ. 448, 778· [[τύπος]] τις ἐπάην, μνημονευόμενος ὑπὸ τοῦ Χοιροβ. ἐν Α. Β. 1324, εὕρηται παρὰ τῷ Γρηγ. Νύσσ. καὶ Μακαρ., πρβλ. [[συναναπαύομαι]]· καὶ μέλλ. ἀναπαήσομαι ἐν τοῖς ἀρίστοις Ἀντιγράφ τῆς Ἀποκαλ. ιδ´, 13. (Ἐντεῦθεν [[παῦλα]], [[παῦρος]] πρβλ. Λατ. paulus, paucus, paupe Γοτθ. favai· Ἀγγλο-Σαξ. Feava (few)· πρβλ. [[ὡσαύτως]] parvus, parum, parcus.) I. μεταβατικὸν ἐνεργείας, [[κάμνω]] τι νὰ παύσῃ, [[παύω]], [[καταπαύω]]: 1) μετὰ μόνης αἰτ., [[φέρω]] εἰς [[τέλος]], «σταματῶ», [[ἀναχαιτίζω]], [[ἐνίοτε]] ἐπὶ προσώπων, ἵνα παύσομεν ἄγριον ἄνδρα (Ἐπίκ. ἀντὶ -ωμεν) Ἰλ. Φ. 314, πρβλ. Σοφ. Ἀντ. 962, Ἀριστοφ. Ἱππ. 330 [[κάμνω]] τινὰ νὰ σιωπήσῃ (φονεύων αὐτόν), τῷ κέ μιν ἤδη παύσαμεν ἐν μεγάροισι, λιγύν περ ἐόντ’ ἀγορητὴν Ὀδ. Φ. 274, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1024, Σοφ. Ο. Τ. 397. ― Παθ. καὶ μέσ., ἀναπαύομαι, παύεσθαι ἐν κλισίῃ Ἰλ. Ξ 260, πρβλ. Ἡρόδ. 9. 52, κτλ.· παύομαι, οὐ μέν τοι ὅση δύναμίς γε πάρεστι παύομαι Ἰλ. Θ. 295, Ὀδ. Δ. 103, κτλ·. ἐπὶ ἀνθρώπου ᾄδοντος ἢ λαλοῦντος, Ρ. 359, Ἡρόδ. 7. 9· καὶ [[καθόλου]] τὸ μέσ. σημαίνει ἑκουσίαν τὸ δὲ παθ. ἀκούσιον παῦσιν ἢ λῆξιν. β) κατὰ τὸ πλεῖστον ἐπὶ πραγμάτων, [[φέρω]] εἰς [[πέρας]], «σταματῶ», [[καταπαύω]], [[καταπραΰνω]], χόλον, [[μένος]], [[νεῖκος]], πόλεμον, ῥόον, ὀδύνας, κτλ.· Ὅμ.· μέριμναν Πινδ. Ι. 8 (7). 25 λύπας ᾠδαῖς παύειν Εὐρ. Μήδ. 197, κτλ.· π. [[τόξον]], ἀφίνω τὸ [[τόξον]] μου νὰ ἀναπαυθῇ, Ὀδ. Φ. 279· π. τοὺς γάμους Σοφ. Ἀντ. 575· πόντου σάλον Εὐρ. Ἠλ. 1242· π. τὸν νόμον, καταργῶ, ὁ αὐτ. ἐν Ὀρ. 571· π. τὸν λόγον, [[φέρω]] εἰς [[πέρας]], [[καταλήγω]], Ξεν. Κύρ. 8. 6, 7, π. τυραννίδα, [[καταλύω]], Δημ. 478, 6· π. τείχη, [[κατεδαφίζω]], [[κρημνίζω]], Δίων Κ. 69. 9. ― Παθ., Θουκ. 1. 6, κτλ. 2) μετ’ αἰτ. προσ. καὶ γεν. πράγμ., [[κάμνω]] τινὰ νὰ παύσῃ, [[ἐμποδίζω]], σταματῶ, [[ἀποκωλύω]] τινὰ ἀπό τινος, π. Ἕκτορα μάχης, Ἀχιλῆα πόνοιο, Θάμυριν ἀοιδῆς, Πηνελόπειαν κλαυθμοῖο Ὅμ.· π. τινὰ ἀλκῆς, ἄλης, καμάτου, ὀδυνάων, κτλ., ὁ αὐτ.· οὕτω, π. χεῖρας πολέμοιο Ἰλ.· πόδας ὀρχηθμοῖο Ὀδ.· π. τινὰ τῆς βοῆς Σοφ. Ἠλ. 798· τῆς ὕβρεως Ἀριστοφ. Ὄρν. 1259· τῆς λυγγὸς Πλάτ. Συμπ. 185D τῆς ἁμαρτίας καὶ ἀμαθίας ὁ αὐτ. ἐν Νόμ. 784C· τῶν ἐπιθυμιῶν ὁ αὐτ.· κτλ.· ― π. τινὰ τῆς βασιλείας, ἐκθρονίζω αὐτόν, Ἡρόδ. 1. 123· τινὰ τῆς ἀρχῆς, τῆς στρατηγίας Ξεν. Κύρ. 8. 6, 3, κτλ.· τινὰ τῆς ἔξω ξυμμαχίας Θουκ. 3. 65· οὕτω καί, π. τινὰ ἐκ κακῶν, [[ἀπαλλάσσω]], Σοφ. Ἠλ. 987· τινὰ ἀπὸ παιδαγωγῶν Ξεν. Λάκ. 3, 1· ― Παθ. καὶ μέσ, παύομαι, [[ἡσυχάζω]], πλέμου, μάχης, ἔργων, πόνου, γόου, κλαυθμοῦ, ὀδυνάων, κλαγγῆς κτλ., Ὅμ., κλ.· τῆς μάχης, τοῦ δρόμου Ἡρόδ. 1. 74., 4. 124· θρήνων, γόων, λόγων Εὐρ. Μήδ. 1211, Πλάτ. Φαῖδρ. 257Β, κτλ.· τῆς ὀργῆς Λυσ. 152. 25· φιλανθρώπου τρόπου Αἰσχύλ. Πρ. 11· παύεσθαι ἀρχῆς, ἀπολύομαι τῆς ἀρχῆς, παύομαι ἀπὸ τοῦ ἀξιώματος, Ἡρόδ. 1. 56, πρβλ. 6. 66· [[ὡσαύτως]], παύεσθαι ἐκ μεγάλων ἀχέων Ἀριστοφ. Βάτρ. 1531, πρβλ. Εὐρ. Ἠλ. 1108· ἐκ τρόχων πεπαυμένοι ὁ αὐτ. ἐν Μηδ. 46. 3) σπανίως μόνον μετὰ γεν. πράγμ., αἴ κέ ποθι [[Ζεύς|Ζεὺς]] ... παύσῃ ὀϊζύος Ὀδ. Δ. 35· φάρμαχ᾿ ἅ κεν παύσῃσι ... ὀδυνάων Ἰλ. Δ. 191. 4) μετὰ μετοχ. ἐνεστ., [[παύω]] τινὰ ἀπὸ τοῦ νὰ πράξῃ ἢ τοῦ νὰ [[εἶναι]] τι, π. τινὰ ἀριστεύοντα, [[ἐμποδίζω]] τινὰ ἀπὸ τοῦ νὰ [[εἶναι]] ὁ ἄριστος, Ἰλ. Λ. 506· τὸν ἄνδρα παῦσον [[ταῦτα]] ποιεῦντα Ἡρόδ. 5. 23· καὶ συχν. παρ᾿ Ἀττ., π. γελῶντας ἐχθροὺς Σοφ. Ἠλ. 1295· παύσω δὲ σ᾿ ὄντ᾿ ἄπαιδα Εὐρ. Μήδ. 717. ― Παθ. καὶ μέσ., παύομαι ἀπὸ τοῦ νὰ εἶμαι ἢ [[πράττω]] τι, ὅθ᾿ [[ὕπνος]] ἕλοι, παύσαιτό τε νηπιαχεύων, εὔδεσκ᾿ ἐν λέκτροισιν Ἰλ. Χ. 502, πρβλ. Ἡρόδ. 1. 133, Αἰσχύλ. Προμ. 615, Ἀγ. 1047, κτλ.· ἴδε ἐν τέλ.· ― καὶ ἐπὶ πραγμάτων [[ἄνεμος]] μὲν ἐπαύσατο .. θύων Ὀδ. Μ. 400· ἀλλὰ [[συχνάκις]] ἡ μετοχὴ παραλείπεται ὡς νοουμένη, [[οἷον]] [[αἷμα]], [[φλόξ]], [[ἄνεμος]] ἐπαύσατο, τὸ [[αἷμα]] ἐπαύσατο ([[ῥέον]]), τὸ πῦρ [καῖον], ὁ [[ἄνεμος]] [πνέων], Ἰλ. Λ. 267, Ψ. 228, Ὀδ. Μ. 168, κτλ.· οὕτω Ροδώπης πέρι πέπαυμαι [λέγων] Ἡρόδ. 2. 135, πρβλ. 7. 9, ἐν τέλει.· ἴδε κατωτέρ. ΙΙ. 5) [[ἐνίοτε]], ἂν καὶ σπανίως, τὸ ἀπαρέμφ. λαμβάνει τὸν τόπον τῆς μετοχῆς, ἔμ᾿ ἔπαυσας ἐπὶ Τρώεσσι μάχεσθαι Ἰλ. Λ. 442, πρβλ. Ἡρόδ. 5. 67., 7. 54, Θουκ. 7. 53, Πλάτ. Πολ. 416C· [[ἐνίοτε]] παρεμβαλλομένου τοῦ μή, θνητούς γ᾿ ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι [[μόρον]] Αἰσχύλ. Πρ. 248· παύσας ὑμᾶς μὴ [[λίαν]] ἐξαπατᾶσθαι Ἀριστοφ. Ἀχ. 634· ― τὴν σύνταξιν τοῦ μέσου μετ᾿ ἀπαρεμφ. ἀποδοκιμάζει ὁ Θωμ. Μάγιστρ. 696· ἀπαντᾷ δὲ ἐν τῇ Βατραχομυομ. 194, ἐν τῇ Ἀνθ. Π. 6. 21, καὶ παρὰ τοῖς μεταγεν. πεζογράφοις, [[οἷον]] Πλουτ. 2. 216Α, D. ΙΙ. ἀμετάβ. ἐν τῇ προστ. παῦε, παῦσαι, ἄπεχε, ἄφες ([[μάλιστα]] τὸ παύου [[εἶναι]] σπάνιον, ψυχρὸν τουτὶ παύου φυσῶν Ἔφιππος ἐν «Γηρυόνῃ» 1. 20, Λουκ. Εἰκόν. 2), παῦε μάχης Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρ. 449, πρβλ. Ἕρμανν. εἰς Ὁμηρ. Ὕμν. εἰς Δήμ. 351· παρ᾿ Ἀττικ. κατὰ τὸ πλεῖστον ἀπολύτ. παῦε, στάσου! τελείωνε! ἡσύχασον! παῦε, μὴ λέξῃς [[πέρα]] Σοφ. Φιλ. 1275, πρβλ. Ἀριστοφ. Σφ. 1208, Βάτρ. 122, 269, Πλάτ. Φαῖδρ. 228Ε· παῦε, παῦε, μὴ βόα Ἀριστοφ. Ὄρν. 1501, πρβλ. Σφ. 1194· ἀλλὰ καί, παῦε, παῦε τοῦ λόγου Βάτρ. 580· παῦε, παῦ᾿ ὀρχούμενος Εἰρ. 326· οὕτω, παῦ᾿ ἐς κόρακας Ἀχ. 864, [[ἔνθα]] τὰ λοιπὰ ῥήματα [[εἶναι]] πληθ.· παῦ, κατ᾿ ἀποκοπὴν ἀντὶ παῦε, μνημονεύεται ὑπὸ τοῦ Φωτ. («παῦ· τὸ παῦσαι [[[μᾶλλον]] δὲ παῦε] λέγουσι μονοσυλλάβως») καὶ Εὐστάθ. 1408. 26, καὶ ἐκ διορθώσεως τοῦ Elsml. ἐν Ἀριστοφ. Ἱππ. 821· παῦ παῦ᾿ [[οὗτος]], [[χάριν]] τοῦ μέτρου ἀντὶ παῦ᾿ οὑτοσί· ― παῦε γόοιο Ἑλλ. Ἐπιγράμμ. 320. 5· ― ἀλλὰ τὸ παῦσαι δὲν [[εἶναι]] ἐνεργ. ἀπαρ., ἀλλὰ προστ. τοῦ μέσ. ἀορ., παῦσαι λέγουσα Εὐρ. Ἱππ. 706· παῦσαι φαρμακοπωλῶν Ἀριστοφάν. Ἀποσπ. 95· π. μελῳδοῦσ᾿ [[αὐτόθι]] 713· π. δυσωνῶν Πλάτ. Κωμ. ἐν Ἀδήλ. 49, πρβλ. Θεόπομπ. ἐν «Φινεῖ» 1, Φιλέταιρ. ἐν «Κυναγίδι» 2, Φιλήμ. ἐν Ἀδήλ. 1· πρβλ. παύσασθε νοῦν ἔχοντες Μένανδρ. ἐν «Ὑποβολιμαίῳ» 3· ― ἐν Ὀδ. Δ. 659, ἡ πιθαν. γραφὴ [[εἶναι]] μνηστῆρας (οὐχὶ -ες) .. κάθισαν καὶ παῦσαν ἀέθλων. ― Ἴδε Χαριτωνίδου Ποικίλα Φιλολογικὰ τ. Α΄, σ. 540 κἑξ., 548.
}}
{{elnl
|elnltext=παύω, kom. imperat. praes. ook παῦ, ep. inf. παυέμεναι, imperf. iter. παύεσκον, med. 3 sing. παυέσκετο; ep. aor. παῦσα, aor. pass. ἐπαύ(σ)θην; perf. med.-pass. πέπαυμαι, plqperf. med.-pass. (ἐ)πεπαύμην act. met acc. ( causat. ) maken dat... ophoudt, doen ophouden met acc. van zaak doen ophouden, stoppen, een einde maken aan:. παῦε τεὸν μένος staak je woede Il. 1.282; αὐτίκα παῦσ’ ὀδύνας meteen stilde hij de pijnen Il. 16.528; παῦσαι τόξον om een einde te maken aan de boogwedstrijd Od. 21.279; π. τὴν φλόγα het vuur uitmaken Thuc. 7.53.4; τὸν λόγον π. de toespraak beëindigen Xen. Cyr. 8.6.7. met acc. van pers. (levend wezen) doen ophouden, stoppen, tot rust brengen, kalmeren:. ἀλλὰ καὶ ἄλλους παύεσκον μνηστῆρας maar ook de andere vrijers probeerde ik te stoppen Od. 22.315; ἔπαυσά νιν ik bracht haar (de Sphinx) tot zwijgen Soph. OT 397. met acc. van pers. (zelden van zaak) en gen., ptc. praes. of aanv. inf. doen ophouden met, laten stoppen met, een einde maken aan... van...; met gen. van zaak of handeling:; Θάμυριν... παῦσαν ἀοιδῆς zij deden Thamyris met zijn gezang stoppen Il. 2.595; ἵνα μιν παύσειε... καμάτοιο opdat het hem zou bevrijden van zijn vermoeidheid Od. 5.492; παῦσαν ὀρχηθμοῖο πόδας zij lieten hun voeten ophouden met dansen Od. 23.298; σε παύσει τῆς ὕβρεως hij zal maken dat je ophoudt met je overmoedige gedrag Aristoph. Av. 1259; τὸν Ἀθηναίων δῆμον... ἐλευθερίας παῦσαι een einde maken aan de vrijheid van het Atheense volk Thuc. 8.68.4; van machtsontheffing:; παῦσαι Ἀστυάγεα τῆς βασιληίης Astyages uit het koningschap zetten Hdt. 1.123.1; παύσαντες αὐτὸν τῆς στρατηγίας toen ze een einde hadden gemaakt aan zijn aanvoerderschap Xen. Hell. 6.2.13; zelden met acc. van pers. en prep. bep. met gen.:; παῦσον ἐκ κακῶν ἐμέ maak een einde aan mijn ellende Soph. El. 987; met ptc. praes.:; παῦσεν ἀριστεύοντα Μαχάονα (als hij niet) een eind had gemaakt aan de heldendaden van Machaon Il. 11.506; γελῶντας ἐχθροὺς παύσομεν wij zullen de vijand het lachen laten vergaan Soph. El. 1295; πόλιν δυστουχοῦσαν παῦσαι een eind maken aan de ongelukkige situatie van de stad Isocr. 2.9; met aanv. inf. verhinderen, beletten te:; ἔμ’ ἔπαυσας... μάχεσθαι u hebt mij verhinderd te vechten Il. 11.442; ῥαψῳδοὺς ἔπαυσε... ἀγωνίζεσθαι hij verhinderde de rapsoden een wedstrijd te houden Hdt. 5.67.1; ook met μή en inf.. θνητοὺς δ’ ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι μόρον ik heb de stervelingen verhinderd hun dood te voorzien Aeschl. PV 248. act. imperat. praes., vaste uitdr. stop!:; παῦε, μὴ λέξῃς πέρα stop, zeg niets meer! Soph. Ph. 1275; met gen.:; παῦε, παῦε τοῦ λόγου stop, stop met je verhaal! Aristoph. Ran. 580; met ptc. praes.: παῦε, παῦ’ ὀρχούμενος stop, stop met dansen! Aristoph. Pax 326; παῦ (= παῦε ) stop! Men. Sam. 311. med.-pass. ophouden, stoppen, meestal aor. med.: uit eigen beweging, aor. pass.: onder druk. abs., van levende wezens en natuurkrachten ophouden, tot rust komen, bedaren:. ὁ δὲ παύσατο hij kwam tot bedaren Il. 14.260; αὐτὰρ ἐπεὶ Ξάνθοιο δάμη μένος, οἱ μὲν ἔπειτα παυσάσθην maar toen de woedende kracht van Xanthos bedwongen was, stopten zij Il. 21.384; αὖτις ἐνὶ κλισίῃ παυέσκετο dan weer rustte hij uit in de tent Il. 24.17; παύσατο δ’ αἷμα het bloeden stopte Il. 11.267; ἄνεμος ἐπαύσατο de wind ging liggen Od. 5.391; οὕτω δὴ οὗτοι συμφορὴν ποιησάμενοι μεγάλην ἐπέπαυντο zo stopten zij met een gevoel van diepe spijt Hdt. 1.83; ἢν καὶ παυθῇ als (onze heerschappij) inderdaad tot een eind komt Thuc. 5.91.1; παύσεθ’ οὗτος ἀπομανείς hij zal stoppen als hij uitgeraasd is Men. Sam. 419. met gen. of ptc. praes. ophouden met, staken; met gen.:; παυσώμεθα μάχης laten wij de strijd staken Il. 21.467; π. κλαγγῆς met het geschreeuw ophouden Il. 2.100; πεπαυμένοι... τῆς ὀργῆς als uw boosheid bedaard is Lys. 19.6; π. τῆς ἀρχῆς ophouden met regeren Hdt. 1.56.1; zelden met gen. met prep.:; ἐκ μεγάλων ἀχέων παυσαίμεθ’ ἄν dan zouden wij van grote pijn verlost zijn Aristoph. Ran. 1531; ἐκ τρόχων πεπαυμένοι opgehouden met hardlopen Eur. Med. 46; met ptc. praes.: π. νηπιαχεύων ophouden met zijn kinderspelletjes Il. 22.502; πέπαυμαι τοὺς ἐμοὺς θρηνῶν πόνους ik ben opgehouden met mijn ellende te bejammeren Aeschl. PV 615; παῦσαι λέγουσα houd op te spreken Eur. Hipp. 706.
}}
}}
{{etym
{{etym
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2666685"