3,273,769
edits
τροπή: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1") |
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1") |
||
| Line 13: | Line 13: | ||
|btext=ῆς (ἡ) :<br /><i>litt.</i> le tour, <i>d'où</i><br /><b>I.</b> tour, conversion, évolution :<br /><b>1</b> <i>en parl. du soleil</i> révolution du soleil, solstice : περὶ ἡλίου τροπάς THC vers le solstice ; <i>avec idée de lieu</i> le point où le soleil disparaît chaque soir;<br /><b>2</b> <i>en gén.</i> tour que prend une chose : τροπὴ μάχης ESCHL tour décisif d'un combat;<br /><b>II.</b> action de se retourner pour fuir, fuite : τροπήν τινος ποιεῖν, ποιεῖσθαι mettre qqn en fuite ; τροπὴ γίγνεται THC la fuite se produit;<br /><b>III.</b> révolution, changement : [[πνεῦμα]] τροπὰς λαμβάνει παντοδαπάς PLUT le vent change de toutes les façons ; ἡ γενομένη περὶ τὸν ἀέρα [[τροπή]] PLUT le changement survenu dans l'air, le changement de temps ; [[αἱ]] τροπαί changements de vent ; τροπαὶ οἴνων PLUT l'altération des vins qui tournent ; <i>fig.</i> τροπὴ γνώμης PLUT changement de sentiment, d'opinion ; τροπαὶ τῆς τύχης LUC, τροπαὶ ἀπὸ τῆς τύχης PLUT les vicissitudes du sort;<br /><b>IV.</b> <i>t. de rhét.</i> trope, emploi d'un mot en un sens détourné <i>ou</i> figuré.<br />'''Étymologie:''' [[τρέπω]]. | |btext=ῆς (ἡ) :<br /><i>litt.</i> le tour, <i>d'où</i><br /><b>I.</b> tour, conversion, évolution :<br /><b>1</b> <i>en parl. du soleil</i> révolution du soleil, solstice : περὶ ἡλίου τροπάς THC vers le solstice ; <i>avec idée de lieu</i> le point où le soleil disparaît chaque soir;<br /><b>2</b> <i>en gén.</i> tour que prend une chose : τροπὴ μάχης ESCHL tour décisif d'un combat;<br /><b>II.</b> action de se retourner pour fuir, fuite : τροπήν τινος ποιεῖν, ποιεῖσθαι mettre qqn en fuite ; τροπὴ γίγνεται THC la fuite se produit;<br /><b>III.</b> révolution, changement : [[πνεῦμα]] τροπὰς λαμβάνει παντοδαπάς PLUT le vent change de toutes les façons ; ἡ γενομένη περὶ τὸν ἀέρα [[τροπή]] PLUT le changement survenu dans l'air, le changement de temps ; [[αἱ]] τροπαί changements de vent ; τροπαὶ οἴνων PLUT l'altération des vins qui tournent ; <i>fig.</i> τροπὴ γνώμης PLUT changement de sentiment, d'opinion ; τροπαὶ τῆς τύχης LUC, τροπαὶ ἀπὸ τῆς τύχης PLUT les vicissitudes du sort;<br /><b>IV.</b> <i>t. de rhét.</i> trope, emploi d'un mot en un sens détourné <i>ou</i> figuré.<br />'''Étymologie:''' [[τρέπω]]. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{elnl | ||
| | |elnltext=τροπή -ῆς, ἡ [τρέπω] wending, wende:. ἠελίοιο τροπαί zonnewende Hes. Op. 479; τροπαὶ θεριναί zomerzonnewende Hdt. 2.19.2. omslag, verandering, ommekeer:; τῇ προτέρᾳ ἡμέρᾳ... τῆς τροπῆς op de dag voorafgaand aan de (cyclische) verandering Aristot. Pol. 1316a17; τροπαὶ τύχης wisselingen van het lot Luc. 64.11; ret.: τροπαὶ λέξεως stilistische variaties Luc. 58.6. het op de vlucht drijven, overwinning:. τροπήν ποιεῖν τῶν πολεμίων de vijand op de vlucht doen slaan Hdt. 1.30.5; ἐν τροπῇ δορός in de ommekeer van de strijd Soph. Ai. 1275. | ||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''τροπή:''' дор. [[τροπά]] (ᾱ) ἡ тж. pl.<br /><b class="num">1)</b> [[поворот]]: τροπαὶ ἠελίοιο Hom. поворотный пункт солнца, т. е. крайний запад; τροπαὶ ἡλίου αἱ ἐκ θέρους εἰς χειμῶνα Plat. поворот солнца от лета к зиме; τροπαὶ ἡλίου θεριναί (χειμεριναί) Polyb. летний (зимний) солнцеворот; περὶ (ἡλίου) τροπάς Thuc., Arst. приблизительно во время солнцестояния; τῶν ἄστρων τροπαί Plat. обороты звезд; ἐν μάχης τροπῇ Aesch. в поворотный момент битвы, т. е. когда враг дрогнет;<br /><b class="num">2)</b> перен. [[поворот]], [[перемена]]: ἡ περὶ τὸν ἀέρα τ. Plut. перемена погоды; [[πνεῦμα]] τροπὰς λαμβάνει Plut. ветер меняет направление; τ. γνώμης Plut. перемена мнения (намерения); τροπαὶ (ἀπὸ) τῆς τύχης Plut., Luc. превратности судьбы; τροπαὶ ὄνων Plut. прокисание вин;<br /><b class="num">3)</b> [[обращение в бегство]]: ἰδὼν τροπὴν τῶν [[ἑωυτοῦ]] γινομένην Her. видя, что его (войска) обратились в бегство; τροπήν τινος ποιεῖν или ποιεῖσθαι Her., Thuc., Xen. обращать кого-л. в бегство;<br /><b class="num">4)</b> рит. [[оборот]] (речи), троп (τροπαὶ λεξεως Luc.). | |||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 31: | Line 34: | ||
|lsmtext='''τροπή:''' ἡ ([[τρέπω]]), [[γύρισμα]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> <i>τροπαὶ ἠελίοιο</i>, τα ηλιοστάσια, δηλ. τα χρονικά διαστήματα στα μέσα του καλοκαιριού και του χειμώνα, Λατ. [[solstitium]] και [[bruma]], όταν ο [[ήλιος]] φαίνεται να στρέφεται και να τέμνει την εκλειπτική [[τροχιά]]. Στον Ομηρ. οι <i>[[τροπαί]] ἠελίοιο</i>, δηλώνουν κάποιο [[σημείο]] στον ουρανό, πιθ. προς τα δυτικά, σε Ομήρ. Οδ.· <i>τροπαὶ θεριναί</i> και <i>χειμεριναί</i>, σε Ηρόδ., Αττ.· όταν η [[λέξη]] <i>τροπαὶ</i> χρησιμοποιείται [[μόνη]] της, αναφέρεται [[κυρίως]] στο χειμερινό [[ηλιοστάσιο]], <i>περὶ ἡλίου τροπάς</i> (ενν. <i>χειμερινούς</i>), σε Θουκ.<br /><b class="num">2.</b> [[αλλαγή]], [[μετατροπή]] = [[μεταβολή]], σε Αισχίν., Πλούτ.<br /><b class="num">3.</b> <i>τροπαὶ λέξεως</i>, [[μεταβολή]] λόγου για σχήματα ή τρόπους (<i>τρόποι</i>), σε Λουκ.<br /><b class="num">II.</b> τρέψιμο σε [[φυγή]], [[ήττα]] εχθρού, <i>τροπήν</i> (ή <i>τροπάς</i>) <i>τινος ποιεῖν</i> ή <i>ποιεῖσθαι</i>, [[τρέπω]] κάποιον σε [[φυγή]], σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ.· <i>τροπὴ γίγνεται</i>, σε Ηρόδ.· ἐν τροπῇ [[δορός]], κατά την [[ήττα]] την οποία επιφέρει το [[δόρυ]], σε Σοφ. | |lsmtext='''τροπή:''' ἡ ([[τρέπω]]), [[γύρισμα]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> <i>τροπαὶ ἠελίοιο</i>, τα ηλιοστάσια, δηλ. τα χρονικά διαστήματα στα μέσα του καλοκαιριού και του χειμώνα, Λατ. [[solstitium]] και [[bruma]], όταν ο [[ήλιος]] φαίνεται να στρέφεται και να τέμνει την εκλειπτική [[τροχιά]]. Στον Ομηρ. οι <i>[[τροπαί]] ἠελίοιο</i>, δηλώνουν κάποιο [[σημείο]] στον ουρανό, πιθ. προς τα δυτικά, σε Ομήρ. Οδ.· <i>τροπαὶ θεριναί</i> και <i>χειμεριναί</i>, σε Ηρόδ., Αττ.· όταν η [[λέξη]] <i>τροπαὶ</i> χρησιμοποιείται [[μόνη]] της, αναφέρεται [[κυρίως]] στο χειμερινό [[ηλιοστάσιο]], <i>περὶ ἡλίου τροπάς</i> (ενν. <i>χειμερινούς</i>), σε Θουκ.<br /><b class="num">2.</b> [[αλλαγή]], [[μετατροπή]] = [[μεταβολή]], σε Αισχίν., Πλούτ.<br /><b class="num">3.</b> <i>τροπαὶ λέξεως</i>, [[μεταβολή]] λόγου για σχήματα ή τρόπους (<i>τρόποι</i>), σε Λουκ.<br /><b class="num">II.</b> τρέψιμο σε [[φυγή]], [[ήττα]] εχθρού, <i>τροπήν</i> (ή <i>τροπάς</i>) <i>τινος ποιεῖν</i> ή <i>ποιεῖσθαι</i>, [[τρέπω]] κάποιον σε [[φυγή]], σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ.· <i>τροπὴ γίγνεται</i>, σε Ηρόδ.· ἐν τροπῇ [[δορός]], κατά την [[ήττα]] την οποία επιφέρει το [[δόρυ]], σε Σοφ. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{ls | ||
| | |lstext='''τροπή''': ἡ, ([[τρέπω]]) ὡς καὶ νῦν, κοινῶς «γύρισμα»: 1) τροπαὶ ἠελίοιο, τὰ ἡλιοστάσια, δηλ. τὰ χρονικὰ σημεῖα τοῦ μέσου θέρους καὶ τοῦ μέσου χειμῶνος, Λατ. solstitium καὶ bruna, [[ὁπότε]] ὁ Ἥλιος φαίνεται ὡς μεταστρεφόμενος καὶ διατέμνων τὴν ἐκλειπτικήν. Παρ’ Ὁμ. αἱ τροπαὶ ἠελίοιο δηλοῦσι σημεῖόν τι ἐν τῷ οὐρανῷ, πιθ. πρὸς δυσμάς, ὅθι τρ. ἠ. Ὀδ. Ο. 404 (δι’ ὃ ὁ Εὐστ. ἐκλαμβάνει τὸ τροπαὶ = [[δύσις]]). [[Πρῶτος]] ὁ Ἡσ. ποιεῖται χρῆσιν τῆς φράσεως ταύτης [[ὅπως]] δηλώσῃ χρόνον, ἠελίοιο τροπῇς, κατὰ τὸν χρόνον τοῦ (χειμερινοῦ) ἡλιοστασίου, Ἔργ. κ. Ἡμ. 477· μετὰ τροπὰς ἠελ. [[αὐτόθι]] 562, 661· πεδὰ τὰς τροπὰς Ἀλκμὰν 17· - κατόπιν τὰ δύο ἡλιοστάσια διεκρίνοντο ἀπ’ [[ἀλλήλων]] ὡς τροπαὶ θεριναὶ καὶ χειμεριναί, Ἡρόδ. 2, 17, Θουκ. 7. 16, Πλάτ. Νόμ. 767C, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 5. 8, 8 κἑξ., κλπ.. (σπανίως ἐ τῷ ἑνικ., τροπὴ θερινὴ ὁ αὐτ. ἐν Μετεωρ. 2, 6. 16)· τροπαὶ βόρειοι καὶ νότιοι, ὁ αὐτ. περὶ τὰ Ζ. Ἱστ. 5. 8, 10, Πλούτ. 2. 601Α· - [[ὅταν]] ἡ [[λέξις]] τροπαὶ κεῖται καθ’ ἑαυτήν, συνήθως ἀναφέρεται εἰς τὸ χειμερινὸν ἡλιοστάσιον, ἀλλ’ ἡ [[ἔννοια]] [[ἑκάστοτε]] ὁρίζεται ἐκ τῶν συμφραζομένων, ἴδε Ἡσ. ἔνθ’ ἀνωτ.· περὶ ἡλίου τροπὰς (ἐξυπακ. χειμερινὰς) Θουκ. 8 39· οὕτω, εὐθὺς ἐκ τροπῶν Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 5. 9, 1· - [[ἐνίοτε]] καὶ ἐπὶ ἄλλων οὐρανίων σωμάτων, Πλάτ. Τίμ. 39D περὶ Πλειάδος δύσιν καὶ τροπὰς Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 5. 9, 2, κλπ.· ἄστρων ἐπιτολάς, δύσεις, τροπὰς Ἄλεξις ἐν «Ἀχαιίδι» 1. 5, πρβλ. Ἀριστ. π. Οὐρ. 2. 14, 3. 2) [[μεταβολή]], ὁ αὐτ. ἐν Πολιτ. 5. 12, 9· τροπὰς τραπόμενος πλείους τοῦ Εὐρίπου Αἰσχίν. 66. 27· ὀξυτέρας τρεπόμενος τρ. τοῦ χαμαιλέοντος Πλουτ. Ἀλκιβ. 23· αἱ του κόκαλος [[ὥσπερ]] πολύποδος τρ. ὁ αὐτ. 2. 52F· αἱ του αἵματος τρ. Τίμ. Λοκρ. 102C· τροπαὶ περὶ τὸν ἀέρα, μεταβολαὶ εἰς τὸν ἀέρα ἢ εἰς τὴν ἀτμοσφαιρικὴν κατάστασιν, Πλούτ. 2. 946Ε· ἐπὶ οἴνου, ἡ μετατροπὴ [[αὐτοῦ]] εἰς ὄξινον, ὁ αὐτ. 939F. πρβλ. [[τροπίας]]. 3) τροπαὶ λέξεως, μεταβολὴ λόγου διὰ σχημάτων ἢ τρόπων, Λουκ. Δημοσθ. Ἐγκώμ. 6. 4) αἱ τροπαί, = αἱ τροπαῖαι, μεταβαλλόμενοι ἄνεμοι, Ἀριστ. Προβλ. 26. 4 καὶ 5, Θεοφρ. π. Φυτ. Ἱστ. 2. 3, 1, πρβλ. τὸν αὐτ. π. Ἀνέμ. ΙΙ. ἡ εἰς φυγὴν τροπὴ τοῦ ἐχθροῦ, [[ἧττα]] [[αὐτοῦ]], τροπὴν (ἢ τροπὰς) τινος ποιεῖν ἢ ποιεῖσθαι, τρέπειν τινὰ εἰς φυγήν, Ἡρόδ. 1. 30, Ἀριστοφ. Ἱππ. 246, Θουκ. 2. 19., 6. 69, κλπ.· [[θεῖναι]] τροπὴν Εὐρυσθέως Εὐρ. Ἡρακλ. 743· τροπῂ γίγνεται Ἡρόδ. 7. 167, Θουκ. 1. 49, 50, κλπ· πρβλ. [[καταρρήγνυμι]] Ι. 3· - ποιητ., ἐν μάχης τροπῇ Αἰσχύλ. Ἀγ. 1237· ἐν τροπῇ [[δορός]], κατὰ τὴν ἧτταν ἣν ἐπιφέρει τὸ [[δόρυ]], Σοφ. Αἴ. 1275, Εὐρ. Ρῆσ. 83. ΙΙΙ. ἐν χρήσει παρὰ Δημοκρ. ἀντὶ [[θέσις]], Ἀριστ. Μετὰ τὰ Φυσ. 1. 4, 11., 7. 2, 2. IV. νόμισμά τι, Ἡσύχ.· οὕτω τροπαϊκόν, τό, ἥμισυ δηναρίου, Βυζ. [Παρ’ Ἡσιόδῳ ἔνθ’ ἀνωτ. ἔχομεν μετὰ τροπὰς ἠελίοιο, ἐν τέλει στίχου, [[ὅπου]] ἡ λήγουσα τῆς αἰτ. πληθ. [[εἶναι]] βραχεῖα κατὰ τὸν Δωρικὸν τρόπον.] | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
