Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

ἀλέα: Difference between revisions

From LSJ

ἀλέα (view source)

Revision as of 22:55, 2 October 2022

No change in size ,  2 October 2022
m
Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1")
Line 19: Line 19:
|btext=<span class="bld">2</span>ας (ἡ) :<br />chaleur.<br />'''Étymologie:''' DELG cf. <i>a.-sax.</i> swelan « brûler lentement », <i>vha.</i> schwelen.
|btext=<span class="bld">2</span>ας (ἡ) :<br />chaleur.<br />'''Étymologie:''' DELG cf. <i>a.-sax.</i> swelan « brûler lentement », <i>vha.</i> schwelen.
}}
}}
{{ls
{{elnl
|lstext='''ἀλέα''': [ᾰλ], (Α), Ἰων. [[ἀλέη]], ἡ, (ἄλη, [[ἀλέομαι]]) [[ἄλυξις]], [[διαφυγή]], [[ἀπόδρασις]], [[ἐγγύθι]] μοι [[θάνατος]] ... οὐδ’ [[ἀλέη]], Ἰλ. Χ. 301 ([[οὐδαμοῦ]] ἐν Ὀδ.): - μετὰ γεν., [[προφυλακτήριον]], [[σκέπη]], ὑετοῦ, Ἡσ. Ἔργ. καὶ Ἡμ. 543· πρβλ. [[ἀλεωρή]]. Ἐπ. [[λέξις]].
|elnltext=[[ἀλέα]] -ας, ἡ, Ιοn. [[ἀλέη]] warmte, hitte; uitbr. warme plaats.
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />[[ἀλέα]], η (Α)<br /><b>1.</b> [[διαφυγή]], [[διέξοδος]], [[απόδραση]]<br /><b>2.</b> [[καταφύγιο]], [[σκέπη]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> αρχικό τ. <i>ἀλεF</i>-<i>ᾱ</i> (<span style="color: red;"><</span> θ. του ρημ. [[ἀλέομαι]])<br />πιθ. αναλογικός [[σχηματισμός]] [[κατά]] το [[φυγή]].<br /><b>(II)</b><br />[[ἀλέα]], η (Α)<br /><b>1.</b> (για τη [[φωτιά]] ή τον ήλιο) [[ζέστη]], [[θερμότητα]]<br /><b>2.</b> θερμό [[μέρος]]<br />(«ποιέεσθαι περιπάτους ἐν ἀλέᾳ», Ιπποκράτης)<br /><b>3.</b> [[αιτία]], [[πηγή]] θερμότητας<br /><b>4.</b> [[θερμότητα]] ζωική ή σωματική.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ἀλέα]], λόγω της καταλήξεώς της (-<i>έα</i>), [[πρέπει]] να προέρχεται από ρηματική [[ρίζα]] ([[πρβλ]]. λ.χ. [[γενεά]] <span style="color: red;"><</span> [[γίγνομαι]], [[δωρεά]] <span style="color: red;"><</span> <i>δωρῶ</i>. [[ἰδέα]] <span style="color: red;"><</span> [[ἰδεῖν]]). Τέτοια [[ρίζα]] δεν μαρτυρείται στα Ελληνικά, [[αλλά]] απαντά σε γερμανικές και βαλτικές γλώσσες. Συγκεκριμένα η λ. συνδέεται [[συνήθως]] με το αγγλοσαξον. <i>swelan</i>, νεώτερο γερμαν. <i>schwelen</i> «σιγοκαίω, καίγομαι», λιθ. <i>svilti</i> «[[καψαλίζω]], -ομαι». Η ετυμολογική αυτή [[σύνδεση]] ενισχύεται από τη γενικότερα αποδεκτή [[άποψη]] ότι η λ. [[ἀλέα]] αρχικά δασυνόταν ([[επομένως]] ο τ. [[ἀλέα]], προέκυψε με ιωνική [[ψίλωση]]), [[καθώς]] και από το [[γεγονός]] ότι δεν μαρτυρείται [[παρουσία]] αρχικού <i>F</i> στα Ελληνικά.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[ἀλεάζω]], [[ἀλεαίνω]], [[ἀλεεινός]], [[ἀλεής]].<br /><b>(III)</b><br />η<br />[[δενδροστοιχία]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> γαλλ. <i>allee</i> «[[διάδρομος]] κήπου»].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἀλέα:''' (Α) [ᾰ], Ιων. [[ἀλέη]], <i>ἡ</i> ([[ἀλέομαι]]), [[διαφυγή]], [[απόδραση]], σε Ομήρ. Ιλ.· με γεν., [[καταφύγιο]], [[άσυλο]] από, <i>ὑετοῦ</i>, σε Ησίοδ.<br /><b class="num">• [[ἀλέα]]:</b> (Β) [ᾰ], Ιων. [[ἀλέη]], <i>ἡ</i>, [[θερμότητα]], [[ζέστη]], σε Ομήρ. Οδ., Αριστοφ. (αμφίβ. προέλ.).
}}
}}
{{elru
{{elru
Line 37: Line 31:
|mdlsjtxt=[for A., see [[ἀλέομαι]]<br />A. an [[escape]], Il.; c. gen. [[shelter]] from ὑετοῦ Hes.<br />B. [[warmth]], [[heat]], Od., Ar. (Deriv. [[uncertain]].)
|mdlsjtxt=[for A., see [[ἀλέομαι]]<br />A. an [[escape]], Il.; c. gen. [[shelter]] from ὑετοῦ Hes.<br />B. [[warmth]], [[heat]], Od., Ar. (Deriv. [[uncertain]].)
}}
}}
{{elnl
{{grml
|elnltext=[[ἀλέα]] -ας, ἡ, Ιοn. [[ἀλέη]] warmte, hitte; uitbr. warme plaats.
|mltxt=<b>(I)</b><br />[[ἀλέα]], η (Α)<br /><b>1.</b> [[διαφυγή]], [[διέξοδος]], [[απόδραση]]<br /><b>2.</b> [[καταφύγιο]], [[σκέπη]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> αρχικό τ. <i>ἀλεF</i>-<i>ᾱ</i> (<span style="color: red;"><</span> θ. του ρημ. [[ἀλέομαι]])<br />πιθ. αναλογικός [[σχηματισμός]] [[κατά]] το [[φυγή]].<br /><b>(II)</b><br />[[ἀλέα]], η (Α)<br /><b>1.</b> (για τη [[φωτιά]] ή τον ήλιο) [[ζέστη]], [[θερμότητα]]<br /><b>2.</b> θερμό [[μέρος]]<br />(«ποιέεσθαι περιπάτους ἐν ἀλέᾳ», Ιπποκράτης)<br /><b>3.</b> [[αιτία]], [[πηγή]] θερμότητας<br /><b>4.</b> [[θερμότητα]] ζωική ή σωματική.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ἀλέα]], λόγω της καταλήξεώς της (-<i>έα</i>), [[πρέπει]] να προέρχεται από ρηματική [[ρίζα]] ([[πρβλ]]. λ.χ. [[γενεά]] <span style="color: red;"><</span> [[γίγνομαι]], [[δωρεά]] <span style="color: red;"><</span> <i>δωρῶ</i>. [[ἰδέα]] <span style="color: red;"><</span> [[ἰδεῖν]]). Τέτοια [[ρίζα]] δεν μαρτυρείται στα Ελληνικά, [[αλλά]] απαντά σε γερμανικές και βαλτικές γλώσσες. Συγκεκριμένα η λ. συνδέεται [[συνήθως]] με το αγγλοσαξον. <i>swelan</i>, νεώτερο γερμαν. <i>schwelen</i> «σιγοκαίω, καίγομαι», λιθ. <i>svilti</i> «[[καψαλίζω]], -ομαι». Η ετυμολογική αυτή [[σύνδεση]] ενισχύεται από τη γενικότερα αποδεκτή [[άποψη]] ότι η λ. [[ἀλέα]] αρχικά δασυνόταν ([[επομένως]] ο τ. [[ἀλέα]], προέκυψε με ιωνική [[ψίλωση]]), [[καθώς]] και από το [[γεγονός]] ότι δεν μαρτυρείται [[παρουσία]] αρχικού <i>F</i> στα Ελληνικά.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[ἀλεάζω]], [[ἀλεαίνω]], [[ἀλεεινός]], [[ἀλεής]].<br /><b>(III)</b><br />η<br />[[δενδροστοιχία]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> γαλλ. <i>allee</i> «[[διάδρομος]] κήπου»].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἀλέα:''' (Α) [ᾰ], Ιων. [[ἀλέη]], <i>ἡ</i> ([[ἀλέομαι]]), [[διαφυγή]], [[απόδραση]], σε Ομήρ. Ιλ.· με γεν., [[καταφύγιο]], [[άσυλο]] από, <i>ὑετοῦ</i>, σε Ησίοδ.<br /><b class="num">• [[ἀλέα]]:</b> (Β) [ᾰ], Ιων. [[ἀλέη]], <i>ἡ</i>, [[θερμότητα]], [[ζέστη]], σε Ομήρ. Οδ., Αριστοφ. (αμφίβ. προέλ.).
}}
{{ls
|lstext='''ἀλέα''': [ᾰλ], (Α), Ἰων. [[ἀλέη]], ἡ, (ἄλη, [[ἀλέομαι]]) [[ἄλυξις]], [[διαφυγή]], [[ἀπόδρασις]], [[ἐγγύθι]] μοι [[θάνατος]] ... οὐδ’ [[ἀλέη]], Ἰλ. Χ. 301 ([[οὐδαμοῦ]] ἐν Ὀδ.): - μετὰ γεν., [[προφυλακτήριον]], [[σκέπη]], ὑετοῦ, Ἡσ. Ἔργ. καὶ Ἡμ. 543· πρβλ. [[ἀλεωρή]]. Ἐπ. [[λέξις]].
}}
}}
{{FriskDe
{{FriskDe
|ftr='''ἀλέα''': 1. ([[ἀλέα]]?, vgl. ἀλεαίνειν unten), ion. [[ἀλέη]]<br />{aléa}<br />'''Meaning''': [[Wärme]], insbes. [[Sonnenwarme]] (ep., ion. att.).<br />'''Derivative''': Ableitungen: [[ἀλεεινός]] [[heiß]], [[der Sonne ausgesetzt]] (ion., X., Arist. u. a.), nach [[φαεινός]] usw. gebildet (Chantraine Formation 196); [[ἁλυκρός]] [[lauwarm]] (Nik., ''EM''), nach [[θαλυκρός]] (oder daraus durch falsche Interpretation als θ’[[ἁλυκρός]] entstanden? Debrunner GGA 1910, 6), vgl. [[ἀλυκτρόν]]· εὔδινον H.; ἀλεόν· θερμὸν ἢ χλιαρόν H.; nicht völlig sicher [[ἀλεής]] (S. ''Ph''. 859 lyr.; [[ἀδεής]] Reiske). — Denominative Verba: 1. [[ἀλεαίνω]] [[erwärmen]], [[sich wärmen]] (Hp., Archil., Ar., Arist., Men.), im Attischen nach Eust. 1636 aspiriert: ἁλ-; davon [[ἀλεαντικός]] [[zur Erwärmung geeignet]] (S. E.). — 2. [[ἀλεάζω]] [[warm sein]], auch [[erwärmen]] (Arist., Gal., H.).<br />'''Etymology''': [[ἀλέα]] ist vermittels des Suffixes -έα von einem Verb abgeleitet, das im Griechischen verloren gegangen ist, aber im Germanischen und Baltischen fortlebt, z. B. ags. ''swelan'' [[langsam verbrennen]], nhd. ''schwelen'' (Hochstufe), lit. ''svìlti'' [[sengen]] (intr.; Schwundstufe wie im Griech.). Fick<sup>4</sup> 1, 580, Sommer Lautst. 111. Weiteres s. [[εἵλη]].<br />'''Page''' 1,65-66<br />2. ion. [[ἀλέη]]<br />{aléa}<br />'''Meaning''': [[das Ausweichen]], [[Entrinnen]], [[Schutz]] (ep.ion.)<br />'''Etymology''': aus *ἀλέϝα (nach [[φυγή]]? Porzig Satzinhalte 232). Verbalnomen von [[ἀλέομαι]] aus *ἀλέϝομαι, vgl. [[ἀλεύω]] (Trag. in lyr.), Aor. [[ἀλεύασθαι]] neben [[ἀλέασθαι]] [[ausweichen]], [[entfliehen]] (ep. ion.). Ein anderes Verbalnomen ist [[ἀλεωρή]] [[das Ausweichen]], [[Schutz]] (ep. ion., hell.), aus *ἀλεϝωλή mit Dissimilation (Chantraine Formation 243, Schwyzer 258). Denominatives Verb: [[ἀλεείνω]] = [[ἀλέομαι]] (ep.), wahrscheinlich von einem Nomen *ἀλεϝεν- (vgl. Schwyzer 521); der komplettierende ''r''-Stamm in [[ἄλεαρ]]· ἀλεωρίαν H. Eine Bildung auf -άζω, entweder denominativ von [[ἀλέα]] oder deverbativ von [[ἀλέομαι]], ist bewahrt in ἀλεάζειν· κρύπτειν ἢ προβάλλειν, καὶ εἴργειν, ἀφανίζειν H. Neben *ἀλεϝομαι steht mit anderem Ablaut in derselben Bedeutung [[ἀλύσκω]] (ep., trag., sp. Prosa), Fut. [[ἀλύξω]] mit analogisch eingeführtem ξ (Schwyzer 708 A. 5, vgl. Debrunner Mélanges Boisacq 1, 252f.). Erweiterungen davon: [[ἀλυσκάζω]] und [[ἀλυσκάνω]] (ep.). [[ἀλέομαι]] und [[ἀλύσκω]] werden gewöhnlich zu [[ἀλύω]] und weiterhin zu [[ἀλάομαι]] (Erweiterung ευ: υ) gestellt, s. dd.<br />'''Page''' 1,66
|ftr='''ἀλέα''': 1. ([[ἀλέα]]?, vgl. ἀλεαίνειν unten), ion. [[ἀλέη]]<br />{aléa}<br />'''Meaning''': [[Wärme]], insbes. [[Sonnenwarme]] (ep., ion. att.).<br />'''Derivative''': Ableitungen: [[ἀλεεινός]] [[heiß]], [[der Sonne ausgesetzt]] (ion., X., Arist. u. a.), nach [[φαεινός]] usw. gebildet (Chantraine Formation 196); [[ἁλυκρός]] [[lauwarm]] (Nik., ''EM''), nach [[θαλυκρός]] (oder daraus durch falsche Interpretation als θ’[[ἁλυκρός]] entstanden? Debrunner GGA 1910, 6), vgl. [[ἀλυκτρόν]]· εὔδινον H.; ἀλεόν· θερμὸν ἢ χλιαρόν H.; nicht völlig sicher [[ἀλεής]] (S. ''Ph''. 859 lyr.; [[ἀδεής]] Reiske). — Denominative Verba: 1. [[ἀλεαίνω]] [[erwärmen]], [[sich wärmen]] (Hp., Archil., Ar., Arist., Men.), im Attischen nach Eust. 1636 aspiriert: ἁλ-; davon [[ἀλεαντικός]] [[zur Erwärmung geeignet]] (S. E.). — 2. [[ἀλεάζω]] [[warm sein]], auch [[erwärmen]] (Arist., Gal., H.).<br />'''Etymology''': [[ἀλέα]] ist vermittels des Suffixes -έα von einem Verb abgeleitet, das im Griechischen verloren gegangen ist, aber im Germanischen und Baltischen fortlebt, z. B. ags. ''swelan'' [[langsam verbrennen]], nhd. ''schwelen'' (Hochstufe), lit. ''svìlti'' [[sengen]] (intr.; Schwundstufe wie im Griech.). Fick<sup>4</sup> 1, 580, Sommer Lautst. 111. Weiteres s. [[εἵλη]].<br />'''Page''' 1,65-66<br />2. ion. [[ἀλέη]]<br />{aléa}<br />'''Meaning''': [[das Ausweichen]], [[Entrinnen]], [[Schutz]] (ep.ion.)<br />'''Etymology''': aus *ἀλέϝα (nach [[φυγή]]? Porzig Satzinhalte 232). Verbalnomen von [[ἀλέομαι]] aus *ἀλέϝομαι, vgl. [[ἀλεύω]] (Trag. in lyr.), Aor. [[ἀλεύασθαι]] neben [[ἀλέασθαι]] [[ausweichen]], [[entfliehen]] (ep. ion.). Ein anderes Verbalnomen ist [[ἀλεωρή]] [[das Ausweichen]], [[Schutz]] (ep. ion., hell.), aus *ἀλεϝωλή mit Dissimilation (Chantraine Formation 243, Schwyzer 258). Denominatives Verb: [[ἀλεείνω]] = [[ἀλέομαι]] (ep.), wahrscheinlich von einem Nomen *ἀλεϝεν- (vgl. Schwyzer 521); der komplettierende ''r''-Stamm in [[ἄλεαρ]]· ἀλεωρίαν H. Eine Bildung auf -άζω, entweder denominativ von [[ἀλέα]] oder deverbativ von [[ἀλέομαι]], ist bewahrt in ἀλεάζειν· κρύπτειν ἢ προβάλλειν, καὶ εἴργειν, ἀφανίζειν H. Neben *ἀλεϝομαι steht mit anderem Ablaut in derselben Bedeutung [[ἀλύσκω]] (ep., trag., sp. Prosa), Fut. [[ἀλύξω]] mit analogisch eingeführtem ξ (Schwyzer 708 A. 5, vgl. Debrunner Mélanges Boisacq 1, 252f.). Erweiterungen davon: [[ἀλυσκάζω]] und [[ἀλυσκάνω]] (ep.). [[ἀλέομαι]] und [[ἀλύσκω]] werden gewöhnlich zu [[ἀλύω]] und weiterhin zu [[ἀλάομαι]] (Erweiterung ευ: υ) gestellt, s. dd.<br />'''Page''' 1,66
}}
}}
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2670221"