Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

πειράω: Difference between revisions

From LSJ

πειράω (view source)

Revision as of 23:35, 2 October 2022

No change in size ,  2 October 2022
m
Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elnl.*}}\n)({{elru.*}}\n)" to "$3$4$1$2"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elnl.*}}\n)({{elru.*}}\n)" to "$3$4$1$2")
Line 15: Line 15:
{{bailly
{{bailly
|btext=-ῶ :<br /><i>impf.</i> ἐπείρων, <i>f.</i> πειράσω, <i>ao.</i> ἐπείρασα, <i>pf.</i> πεπείρακα;<br /><i>Pass. f.</i> πειραθήσομαι, <i>ao.</i> ἐπειράθην, <i>pf.</i> [[πεπείραμαι]];<br /><b>A.</b> <i>tr.</i><br /><b>I.</b> essayer, tenter, s'efforcer, avec l'inf., avec [[ὡς]], [[ὅπως]];<br /><b>II.</b> <i>avec un gén. de <i>pers.</i> ou de chose</i> : faire un essai <i>ou</i> une expérience sur qqn, mettre à l'épreuve, chercher à, engager à ; <i>avec idée d'hostilité</i> s'essayer contre qqn se mesurer avec qqn ; πόλιος [[πειρᾶν]] HDT tâter une ville pour s'en emparer <i>ou</i> la surprendre ; χωρίου THC faire une tentative sur une place forte;<br /><b>III.</b> <i>après Hom. avec</i> l'acc.;<br /><b>1</b> <i>avec un acc. de pers.</i> : tenter, induire en tentation : τοὺς φίλους ἐπὶ Καίσαρα PLUT éprouver les sentiments des amis à l'égard de César, les exciter contre lui ; <i>particul.</i> essayer de corrompre, de séduire;<br /><b>2</b> <i>avec un acc. de chose</i> : πάντα [[πειρᾶν]] PLUT tenter tout, employer tous les moyens;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[πειράομαι]], [[πειρῶμαι]] (<i>f.</i> πειράσομαι, <i>ao.</i> ἐπειρασάμην);<br /><b>I.</b> <i>abs.</i> tenter pour soi, faire un essai, faire une épreuve ; s'essayer, s'exercer : [[περί]] τινος tenter l'épreuve pour le prix du combat, s'efforcer d'obtenir le prix;<br /><b>II.</b> <i>en gén.</i> éprouver, tenter, entreprendre ; <i>avec</i> [[μή]], dans la crainte que ; <i>avec un gén. de pers.</i> :<br /><b>1</b> tenter qqn, mettre qqn à l'épreuve ; pressentir, interroger ; <i>au sens phys.</i> s'essayer <i>ou</i> se mesurer avec;<br /><b>2</b> faire l'expérience que, reconnaître par expérience que : πειρώμενος ἀνδρὸς ἀγαθοῦ καὶ [[νοῦν]] ἔχοντος PLUT reconnaissant après expérience que l'homme était honnête et sensé;<br /><b>III.</b> <i>avec un gén. de chose</i> essayer sur soi-même, éprouver pour soi, gén. (σθένεος, sa force, <i>etc.</i>) ; τείχους THC donner l'assaut aux murs ; τόξου OD essayer un arc ; ὀϊστοὶ [[τῶν]] τάχ’ ἔμελλον πειρήσεσθαι OD traits dont ils devaient bientôt faire l'épreuve, <i>càd</i> dont ils devaient bientôt apprendre à connaître par leur propre expérience la force meurtrière ; <i>avec une nuance d'ironie</i> tâter (du pouvoir, de la servitude, <i>etc.) ; p. suite (au pf.)</i> avoir appris par expérience ; connaître <i>ou</i> savoir par expérience;<br /><b>IV.</b> <i>avec le dat.</i> ἔπεσι π. IL essayer par des paroles <i>ou</i> avec des paroles ; [[ποσί]] OD s'essayer avec les pieds, <i>càd</i> lutter de vitesse à la course ; πειρηθῆναι [[ἐν]] ἔντεσι IL essayer des armes pour voir si elles vont bien au corps ; <i>ou</i> σὺν ἔντεσι IL s'essayer dans les armes, <i>càd</i> montrer ce qu’on est capable de faire ; <i>p. suite (au pf.)</i> s'être essayé ; être exercé, expérimenté : μύθοις OD en paroles;<br /><b>V.</b> <i>avec l'acc.</i> ἕκαστα π. OD scruter chaque chose.<br />'''Étymologie:''' [[πεῖρα]].
|btext=-ῶ :<br /><i>impf.</i> ἐπείρων, <i>f.</i> πειράσω, <i>ao.</i> ἐπείρασα, <i>pf.</i> πεπείρακα;<br /><i>Pass. f.</i> πειραθήσομαι, <i>ao.</i> ἐπειράθην, <i>pf.</i> [[πεπείραμαι]];<br /><b>A.</b> <i>tr.</i><br /><b>I.</b> essayer, tenter, s'efforcer, avec l'inf., avec [[ὡς]], [[ὅπως]];<br /><b>II.</b> <i>avec un gén. de <i>pers.</i> ou de chose</i> : faire un essai <i>ou</i> une expérience sur qqn, mettre à l'épreuve, chercher à, engager à ; <i>avec idée d'hostilité</i> s'essayer contre qqn se mesurer avec qqn ; πόλιος [[πειρᾶν]] HDT tâter une ville pour s'en emparer <i>ou</i> la surprendre ; χωρίου THC faire une tentative sur une place forte;<br /><b>III.</b> <i>après Hom. avec</i> l'acc.;<br /><b>1</b> <i>avec un acc. de pers.</i> : tenter, induire en tentation : τοὺς φίλους ἐπὶ Καίσαρα PLUT éprouver les sentiments des amis à l'égard de César, les exciter contre lui ; <i>particul.</i> essayer de corrompre, de séduire;<br /><b>2</b> <i>avec un acc. de chose</i> : πάντα [[πειρᾶν]] PLUT tenter tout, employer tous les moyens;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[πειράομαι]], [[πειρῶμαι]] (<i>f.</i> πειράσομαι, <i>ao.</i> ἐπειρασάμην);<br /><b>I.</b> <i>abs.</i> tenter pour soi, faire un essai, faire une épreuve ; s'essayer, s'exercer : [[περί]] τινος tenter l'épreuve pour le prix du combat, s'efforcer d'obtenir le prix;<br /><b>II.</b> <i>en gén.</i> éprouver, tenter, entreprendre ; <i>avec</i> [[μή]], dans la crainte que ; <i>avec un gén. de pers.</i> :<br /><b>1</b> tenter qqn, mettre qqn à l'épreuve ; pressentir, interroger ; <i>au sens phys.</i> s'essayer <i>ou</i> se mesurer avec;<br /><b>2</b> faire l'expérience que, reconnaître par expérience que : πειρώμενος ἀνδρὸς ἀγαθοῦ καὶ [[νοῦν]] ἔχοντος PLUT reconnaissant après expérience que l'homme était honnête et sensé;<br /><b>III.</b> <i>avec un gén. de chose</i> essayer sur soi-même, éprouver pour soi, gén. (σθένεος, sa force, <i>etc.</i>) ; τείχους THC donner l'assaut aux murs ; τόξου OD essayer un arc ; ὀϊστοὶ [[τῶν]] τάχ’ ἔμελλον πειρήσεσθαι OD traits dont ils devaient bientôt faire l'épreuve, <i>càd</i> dont ils devaient bientôt apprendre à connaître par leur propre expérience la force meurtrière ; <i>avec une nuance d'ironie</i> tâter (du pouvoir, de la servitude, <i>etc.) ; p. suite (au pf.)</i> avoir appris par expérience ; connaître <i>ou</i> savoir par expérience;<br /><b>IV.</b> <i>avec le dat.</i> ἔπεσι π. IL essayer par des paroles <i>ou</i> avec des paroles ; [[ποσί]] OD s'essayer avec les pieds, <i>càd</i> lutter de vitesse à la course ; πειρηθῆναι [[ἐν]] ἔντεσι IL essayer des armes pour voir si elles vont bien au corps ; <i>ou</i> σὺν ἔντεσι IL s'essayer dans les armes, <i>càd</i> montrer ce qu’on est capable de faire ; <i>p. suite (au pf.)</i> s'être essayé ; être exercé, expérimenté : μύθοις OD en paroles;<br /><b>V.</b> <i>avec l'acc.</i> ἕκαστα π. OD scruter chaque chose.<br />'''Étymologie:''' [[πεῖρα]].
}}
{{elnl
|elnltext=πειράω [πεῖρα] Ion. en ep.: opt. praes. med. 3 plur. πειρῴατο, aor. med. (ἐ)πειρησάμην, Ion. aor. -θη ἐπειρήθην; Ion. perf. med.-pass. πεπείρημαι, Ion. plqperf. med.-pass. 3 plur. ἐπεπειρέατο; fut. πειρήσω, Dor. fut. med. 2 plur. πειρασεῖσθε act. proberen (vaker med., zie daar); met inf..; μήτε τις... πειράτω διακέρσαι ἐμὸν ἔπος laat niemand proberen om mijn plan te dwarsbomen Il. 8.8; πειρῶ τὸ παρὸν θεραπεύειν ik probeer de nood van het ogenblik te lenigen Soph. Ph. 149; met ὅπως of ὡς:; πείρα ὅπως κεν... πατρίδα γαῖαν ἵκηαι probeer je vaderland te bereiken Od. 4.545; π. ὡς πεπίθοιεν... Πηλεΐωνα proberen om Peleus' zoon te overtuigen Il. 9.181; met adj. n. als adv..; πολλὰ πειρῶντες door het (nl. leiding geven) steeds maar weer te proberen Thuc. 6.38.2; onpers. pass.. πεπειράσθω er moet een poging worden gedaan Aristoph. Ve. 1129. uitproberen, testen, beproeven, op de proef stellen; met gen. van pers.:; μή μευ πειράτω laat hij mij niet op de proef stellen Il. 9.345; πειράσαντες ἀλλήλων elkaars kracht beproevend Thuc. 7.38.1; pass..; πειρώμενος... δηίων ὕπο op de proef gesteld door vijanden Il. 16.590; τῷ μὴ πεπειρᾶσθαι doordat ze nooit op de proef zijn gesteld Aristot. Rh. 1383a29; ποῖον μέταλλον οὐ πεπείρασται βροτοῖς; welk metaal is niet uitgeprobeerd door de mensen? Luc. 69.165; polsen, met acc.:; πειρῶντι τοὺς φίλους ἐπὶ Καίσαρα toen hij zijn vrienden polste voor een actie tegen Caesar Plut. Brut. 10.1; uitbr. proberen te verleiden, met acc.:; ὅταν μὲν αὐτάς τις πένης πειρῶν τύχῃ wanneer een arme sloeber ze probeert te verleiden Aristoph. Pl. 1067; παῖδας ἐπείρων ik probeerde jongetjes te verleiden Aristoph. Pax 763; pass.. πειραθεὶς δὲ ὁ Ἁρμόδιος ὑπὸ Ἱππάρχου toen er door Hipparchus een poging was gedaan om Harmodios te verleiden Thuc. 6.54.3. de krachten beproeven van, aanvallen, met gen.:; μήλων πειρήσοντα om een aanval op schapen te doen Il. 12.301; π. τῆς πόλιος de stad aanvallen Hdt. 6.82.1; abs.. ταῖς ναυσὶ ἐπείρων zij vielen met de schepen aan Thuc. 4.25.10. proefondervindelijk leren kennen, ervaren, met acc.: τύχης π. ἐπήρειαν de brutaliteit van het lot ervaren [Luc.] 49.46. med., met aor. med. en -θη- aor. proberen; met inf..; πειρᾶτο Κρονίδης ἐρεθίζεμεν Ἥρην Kronos' zoon probeerde Hera uit haar tent te lokken Il. 4.5; ὃς ἂν... πειραθῇ αὐτὴν ἀναλαβεῖν wie het (nl. zijn vaderland) probeert terug te krijgen Thuc. 6.92.5; ἢν... μηδεὶς πειρηθῇ ἐμβάλλειν als niemand probeert (het bot) in de juiste positie terug te brengen Hp. Art. 63; met ὅπως:; πειρᾶσθαι ὅπως... σῳζώμεθα proberen om onszelf te redden Xen. An. 3.2.3; met ptc..; οὐδαμοὶ ἂν ἐπειρῶντο ἀντιεύμενοι βασιλέϊ dan had niemand geprobeerd zich tegen de koning te verzetten Hdt. 7.139.2; proberen of, testen of; met εἰ of αἴ κε:; ἐπειρᾶτο εἴ πώς οἱ εἴξειαν hij probeerde of (de linies) voor hem zouden wijken Il. 13.806; ὡς ὅτε... κεραμεὺς πειρήσεται, αἴ κε θέῃσιν zoals wanneer de pottenbakker probeert of (het wiel) wil lopen Il. 18.601; met μή:; πειρώμενος... μὴ κέρα ἶπες ἔδοιεν controlerend of de wormen het hoorn niet hadden opgegeten Od. 21.394; met acc. v. h. inw. obj.. τὰ μικρὰ π. kleine dingen ondernemen Xen. Cyr. 1.5.14. uitproberen, testen, beproeven, op de proef stellen; met gen. pers..; πειρᾷ ἐμεῖο, γεραιέ jij daagt mij uit, oude man Il. 24.433; uitbr. met gen. van eigenschap; σθένεος πειρώμενος zijn eigen kracht testend Il. 15.359; πειρᾶσθέ μου γυναικὸς ὡς ἀφράσμονος jullie testen mij alsof ik een onberaden vrouw ben Aeschl. Ag. 1401; πειραθῆναι τῶν ἐνοικούντων uitzoeken hoe de bewoners waren Luc. 14.47; met gen. en acc. v. h. inw. obj..; ἀέθλους πολλούς, τοὺς Φαίακες ἐπειρήσαντ’ Ὀδυσῆος vele wedstrijden waarmee de Phaeacen Odysseus op de proef stelden Od. 8.23; ellipt..; πρῶτα δ’ ἐγὼν ἔπεσιν πειρήσομαι eerst zal ik (de Grieken) met woorden tot een reactie verlokken Il. 2.73; πρῶτον κερτομίοις ἐπέεσσιν πειρηθῆναι (hem) eerst met prikkelende woorden uit zijn tent te lokken Od. 24.240; met gen. en εἰ:; πειρήθη δ’ ἕο αὐτοῦ ἐν ἔντεσι... εἰ οἷ ἐφαρμόσσειε hij testte zich in zijn wapenrusting, of die hem past (d.w.z. hij probeerde of zijn wapenrusting hem paste) Il. 19.384; met adv. bep. en tweeledige afh. vraag; Ἕκτορι πειρηθῆναι ἀντιβίην, ἤ κέν με δαμάσσεται, ἤ κεν ἐγὼ τόν zich in de strijd met Hector meten, om te zien of hij mij zal overwinnen of ik hem Il. 21.225; abs. de proef op de som nemen:. εἰ δ’ ἄγε μὴν πείρησαι, ἵνα γνώωσι καὶ οἵδε vooruit dan, neem de proef op de som, opdat zij hier het ook weten Il. 1.302. zijn krachten beproeven op:; παλαισμοσύνης... πειρήσαντο zij beproefden hun krachten op het worstelen Od. 8.126; καὶ δέ κεν αὐτὸς ἐγὼ τοῦ τόξου πειρησαίμην dan zou ik zelf ook eens de boog kunnen uitproberen Od. 21.113; met dat. instr.. ἐπειρήσαντο πόδεσσι zij maten zich in het hardlopen Od. 8.120. zijn krachten beproeven tegen, aanvallen, met gen.: πειρώμεθα τῆς Πελοποννήσου laten we de Peloponnesus aanvallen Hdt. 8.100.3. proefondervindelijk leren kennen, ervaren, met gen.:; πειρώμενοι μετρίου καὶ κοινωφελοῦς toen men hem als een gematigd man leerde kennen, met oog voor het algemeen belang Plut. Aem. 8.2; perf. ervaring hebben met, ervaren zijn in; met dat..; οὐδέ τί πω μύθοισι πεπείρημαι ik heb nog geen ervaring in het spreken Od. 3.23; met gen..; νηῶν γε πεπείρημαι ik heb ervaring met schepen Hes. Op. 660; ptc. ervaring hebbend met, ervaren in, met gen.: ἀμφοτέρων πεπειραμένους ervaring hebbend met beide (staatsvormen) Lys. 34.1; πεπειραμένος ἐν φιλοσοφίᾳ ervaren in de filosofie Luc. 70.46.
}}
{{elru
|elrutext='''πειράω:''' (impf. ἐπείρων, fut. πειράσω с ᾱ - эп. [[πειρήσω]], aor. ἐπείρᾱσα - эп. ἐπείρησα, pf. πεπείρᾱκα; med.: ион. praes. [[πειρέομαι]], impf. ἐπειρώμην - эп. πειρώμην, fut. πειράσομαι - эп. πειρήσομαι, дор. πειρᾱσοῦμαι, aor. ἐπειρασάμην - эп. ἐπειρησάμην и πειρησάμην; pass.: fut. πειραθήσομαι, aor. ἐπειράθην - эп. ἐπειρήθην, pf. πεπείρᾱμαι - эп. πεπείρημαι; adj. verb. πειρᾱτέος) (преимущ. med.)<br /><b class="num">1)</b> [[делать попытку]], [[пытаться]] (π. [[ἐκβαλεῖν]] τινα Soph.; [[μήτε]] τις πειράτω Hom.): πεπεισμένος πειρῶμαι καὶ τοὺς ἄλλους πείθειν Plat. убедившись сам, я пытаюсь убедить и других; [[ὅστις]] [[ζῆν]] ἐπιθυμεῖ, πειράσθω [[νικᾶν]] Xen. кто хочет жить, пусть попытается победить;<br /><b class="num">2)</b> [[подвергать испытанию]], [[испытывать]], [[пробовать]]: ὣς ἄρ᾽ ἔφη, [[πόσιος]] πειρωμένη Hom. так сказала (Пенелопа), чтобы испытать мужа; π. τινα ἐπί τινα Plut. испытывать чье-л. отношение к кому-л.; πειράσαντες [[ἀλλήλων]] Thuc. прощупывая (боем) друг друга; ἐπειρῶντο κατὰ τὸ ἰσχυρὸν [[ἀλλήλων]] Her. (персы и мидяне) померились своими силами; ἐπειρήσαντο πόδεσσιν Hom. они испытали себя в беге; πειρᾶσθαι [[χειρῶν]] καὶ σθένεος Hom. испытать силу своих рук; ἀέθλου πειρᾶσθαι Hom. попытать счастья в состязании; π. πάντα Plut. испробовать все средства; πειρηθῆναι ἐν ἔντεσι Hom. примерять на себе доспехи; οὐ δέ τί πω μύθοισι πεπείρημαι πυκινοῖσιν Hom. я еще не опытен в разумных речах; πειρώμεθα, εἰ [[ἄρα]] τι λέγεις Plat. посмотрим, говоришь ли ты дело;<br /><b class="num">3)</b> [[пытаться захватить]] (χωρίου Thuc.; τῆς πόλιος Her.): ἔργῳ πειρᾶσθαι τοῦ τείχους Thuc. пытаться штурмовать стену;<br /><b class="num">4)</b> [[соблазнять]], [[совращать]] (γυναῖκα Arph.; τὴν παιδίσκην Lys.; πειραθεὶς [[ὑπό]] τινος Thuc.);<br /><b class="num">5)</b> [[изведать]], [[узнавать]] (по опыту), убеждаться (ἕκαστα Hom.): ὁϊστοί, τῶν τάχ᾽ ἔμελλον πειρήσεσθαι Hom. стрелы, (силу) которых им предстояло вскоре изведать на себе; πεπειραμένος [[οἶδα]] Xen. я знаю по опыту; πειρώμενος ἀνδρὸς ἀγαθοῦ Plut. убедившись, что это человек порядочный.
}}
}}
{{ls
{{ls
Line 33: Line 39:
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''πειράω:'''<b class="num">Α.</b> μέλ. -άσω [ᾱ], αόρ. αʹ <i>ἐπείρᾱσα</i>, παρακ. <i>πεπείρᾱκα</i> — Παθ., αόρ. αʹ ἐπειράθην [ᾱ]. <b>Β.</b> αποθ. πειράομαι, μέλ. <i>-ᾱσομαι</i>, Δωρ. βʹ πληθ. <i>πειρασεῖσθε</i>· αόρ. αʹ Μέσ. <i>ἐπειρᾱσάμην</i>, Ιων. <i>-ησάμην</i>, Παθ. <i>ἐπειρήθην</i>, Αττ. -άθην [ᾱ], παρακ. <i>πεπείρᾱμαι</i>· Ιων. <i>-ημαι</i>· Ιων. γʹ πληθ. υπερσ. <i>ἐπεπειρέατο</i>· ([[πεῖρα]]),<br /><b class="num">Α.</b> Ενεργ.,<br /><b class="num">I.</b> [[προσπαθώ]], [[αποπειρώμαι]], [[προσπαθώ]] να κάνω, με απαρ., σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> με γεν. προσ., κάνω [[δοκιμή]] σε κάποιον, σε Ομήρ. Ιλ.· με εχθρική [[σημασία]], [[επιχειρώ]] [[κάτι]] [[εναντίον]] κάποιου, σε Όμηρ., Ηρόδ.<br /><b class="num">III.</b> απόλ., [[δοκιμάζω]] την [[τύχη]] μου, [[δοκιμάζω]] την ικανότητά μου στο [[κλέψιμο]], σε Ομηρ. Ύμν.· ναυσὶ [[πειράω]], κάνω [[απόπειρα]] από τη [[θάλασσα]], σε Θουκ.· πρβλ. [[πειρατής]].<br /><b class="num">IV.</b> με αιτ. προσ., κάνω [[απόπειρα]] [[εναντίον]] κάποιου, σε Αριστοφ. <b>Β. I.</b> αποθ. με την [[ίδια]] [[σημασία]], με απαρ., [[προσπαθώ]] να κάνω, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ.· επίσης ακολουθ. από <i>εἰ</i>, [[προσπαθώ]] σαν..., σε Ομήρ. Ιλ.· από <i>μή</i>, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">II.</b> πιο συνηθισμένο με γεν.,<br /><b class="num">1.</b> με γεν. προσ., κάνω [[δοκιμασία]] σε κάποιον, [[βλέπω]] κατά πόσο είναι [[αξιόπιστος]], σε Όμηρ., Ηρόδ.· επίσης με εχθρική [[σημασία]], [[δοκιμάζω]] τις δυνάμεις του εχθρού, σε Ομήρ. Ιλ.· [[πειράω]] τῆς Πελοποννήσου, κάνω μια [[απόπειρα]] [[εναντίον]] της, σε Ηρόδ.· <i>τοῦ τείχους</i>, σε Θουκ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν. πράγμ., κάνω [[δοκιμασία]] ή [[δοκιμάζω]] τη [[δύναμη]] κάποιου, σε Όμηρ.· [[δοκιμάζω]] την [[τύχη]] μου σε μια [[εργασία]] ή έναν διαγωνισμό, στον ίδ.· επίσης, [[δοκιμάζω]] [[κάτι]] για να δω αν είναι καλό, <i>τόξου</i>, <i>νευρῆς</i>, σε Ομήρ. Οδ.· [[δοκιμάζω]], έχω [[εμπειρία]] από, [[έρχομαι]] σε [[γνωριμία]], σε Ηρόδ., Θουκ.<br /><b class="num">3.</b> απόλ., [[δοκιμάζω]] την [[τύχη]] μου στον πόλεμο, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">III.</b> με δοτ. τρόπου, [[δοκιμάζω]] ή [[επιχειρώ]] μαζί με, ἐπειρήσαντο [[πόδεσσι]], δοκίμασαν την [[τύχη]] τους στον αγώνα δρόμου, σε Ομήρ. Οδ.· <i>σφαίρῃ πειρήσαντο</i>, στον ίδ.· επίσης, [[πειράω]] σὺν ἔντεσι, <i>σὺν τεύχεσι πειρηθῆναι</i>, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">IV. 1.</b> με αιτ. πράγμ., <i>ἤ ἕκαστα πειρήσαιτο</i>, ή πρέπει να εξεταστεί το [[κάθε]] ένα [[χωριστά]], σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ. προσ., [[επιχειρώ]] για [[προσπάθεια]] σε..., σε Πίνδ.
|lsmtext='''πειράω:'''<b class="num">Α.</b> μέλ. -άσω [ᾱ], αόρ. αʹ <i>ἐπείρᾱσα</i>, παρακ. <i>πεπείρᾱκα</i> — Παθ., αόρ. αʹ ἐπειράθην [ᾱ]. <b>Β.</b> αποθ. πειράομαι, μέλ. <i>-ᾱσομαι</i>, Δωρ. βʹ πληθ. <i>πειρασεῖσθε</i>· αόρ. αʹ Μέσ. <i>ἐπειρᾱσάμην</i>, Ιων. <i>-ησάμην</i>, Παθ. <i>ἐπειρήθην</i>, Αττ. -άθην [ᾱ], παρακ. <i>πεπείρᾱμαι</i>· Ιων. <i>-ημαι</i>· Ιων. γʹ πληθ. υπερσ. <i>ἐπεπειρέατο</i>· ([[πεῖρα]]),<br /><b class="num">Α.</b> Ενεργ.,<br /><b class="num">I.</b> [[προσπαθώ]], [[αποπειρώμαι]], [[προσπαθώ]] να κάνω, με απαρ., σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> με γεν. προσ., κάνω [[δοκιμή]] σε κάποιον, σε Ομήρ. Ιλ.· με εχθρική [[σημασία]], [[επιχειρώ]] [[κάτι]] [[εναντίον]] κάποιου, σε Όμηρ., Ηρόδ.<br /><b class="num">III.</b> απόλ., [[δοκιμάζω]] την [[τύχη]] μου, [[δοκιμάζω]] την ικανότητά μου στο [[κλέψιμο]], σε Ομηρ. Ύμν.· ναυσὶ [[πειράω]], κάνω [[απόπειρα]] από τη [[θάλασσα]], σε Θουκ.· πρβλ. [[πειρατής]].<br /><b class="num">IV.</b> με αιτ. προσ., κάνω [[απόπειρα]] [[εναντίον]] κάποιου, σε Αριστοφ. <b>Β. I.</b> αποθ. με την [[ίδια]] [[σημασία]], με απαρ., [[προσπαθώ]] να κάνω, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ.· επίσης ακολουθ. από <i>εἰ</i>, [[προσπαθώ]] σαν..., σε Ομήρ. Ιλ.· από <i>μή</i>, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">II.</b> πιο συνηθισμένο με γεν.,<br /><b class="num">1.</b> με γεν. προσ., κάνω [[δοκιμασία]] σε κάποιον, [[βλέπω]] κατά πόσο είναι [[αξιόπιστος]], σε Όμηρ., Ηρόδ.· επίσης με εχθρική [[σημασία]], [[δοκιμάζω]] τις δυνάμεις του εχθρού, σε Ομήρ. Ιλ.· [[πειράω]] τῆς Πελοποννήσου, κάνω μια [[απόπειρα]] [[εναντίον]] της, σε Ηρόδ.· <i>τοῦ τείχους</i>, σε Θουκ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν. πράγμ., κάνω [[δοκιμασία]] ή [[δοκιμάζω]] τη [[δύναμη]] κάποιου, σε Όμηρ.· [[δοκιμάζω]] την [[τύχη]] μου σε μια [[εργασία]] ή έναν διαγωνισμό, στον ίδ.· επίσης, [[δοκιμάζω]] [[κάτι]] για να δω αν είναι καλό, <i>τόξου</i>, <i>νευρῆς</i>, σε Ομήρ. Οδ.· [[δοκιμάζω]], έχω [[εμπειρία]] από, [[έρχομαι]] σε [[γνωριμία]], σε Ηρόδ., Θουκ.<br /><b class="num">3.</b> απόλ., [[δοκιμάζω]] την [[τύχη]] μου στον πόλεμο, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">III.</b> με δοτ. τρόπου, [[δοκιμάζω]] ή [[επιχειρώ]] μαζί με, ἐπειρήσαντο [[πόδεσσι]], δοκίμασαν την [[τύχη]] τους στον αγώνα δρόμου, σε Ομήρ. Οδ.· <i>σφαίρῃ πειρήσαντο</i>, στον ίδ.· επίσης, [[πειράω]] σὺν ἔντεσι, <i>σὺν τεύχεσι πειρηθῆναι</i>, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">IV. 1.</b> με αιτ. πράγμ., <i>ἤ ἕκαστα πειρήσαιτο</i>, ή πρέπει να εξεταστεί το [[κάθε]] ένα [[χωριστά]], σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ. προσ., [[επιχειρώ]] για [[προσπάθεια]] σε..., σε Πίνδ.
}}
{{elnl
|elnltext=πειράω [πεῖρα] Ion. en ep.: opt. praes. med. 3 plur. πειρῴατο, aor. med. (ἐ)πειρησάμην, Ion. aor. -θη ἐπειρήθην; Ion. perf. med.-pass. πεπείρημαι, Ion. plqperf. med.-pass. 3 plur. ἐπεπειρέατο; fut. πειρήσω, Dor. fut. med. 2 plur. πειρασεῖσθε act. proberen (vaker med., zie daar); met inf..; μήτε τις... πειράτω διακέρσαι ἐμὸν ἔπος laat niemand proberen om mijn plan te dwarsbomen Il. 8.8; πειρῶ τὸ παρὸν θεραπεύειν ik probeer de nood van het ogenblik te lenigen Soph. Ph. 149; met ὅπως of ὡς:; πείρα ὅπως κεν... πατρίδα γαῖαν ἵκηαι probeer je vaderland te bereiken Od. 4.545; π. ὡς πεπίθοιεν... Πηλεΐωνα proberen om Peleus' zoon te overtuigen Il. 9.181; met adj. n. als adv..; πολλὰ πειρῶντες door het (nl. leiding geven) steeds maar weer te proberen Thuc. 6.38.2; onpers. pass.. πεπειράσθω er moet een poging worden gedaan Aristoph. Ve. 1129. uitproberen, testen, beproeven, op de proef stellen; met gen. van pers.:; μή μευ πειράτω laat hij mij niet op de proef stellen Il. 9.345; πειράσαντες ἀλλήλων elkaars kracht beproevend Thuc. 7.38.1; pass..; πειρώμενος... δηίων ὕπο op de proef gesteld door vijanden Il. 16.590; τῷ μὴ πεπειρᾶσθαι doordat ze nooit op de proef zijn gesteld Aristot. Rh. 1383a29; ποῖον μέταλλον οὐ πεπείρασται βροτοῖς; welk metaal is niet uitgeprobeerd door de mensen? Luc. 69.165; polsen, met acc.:; πειρῶντι τοὺς φίλους ἐπὶ Καίσαρα toen hij zijn vrienden polste voor een actie tegen Caesar Plut. Brut. 10.1; uitbr. proberen te verleiden, met acc.:; ὅταν μὲν αὐτάς τις πένης πειρῶν τύχῃ wanneer een arme sloeber ze probeert te verleiden Aristoph. Pl. 1067; παῖδας ἐπείρων ik probeerde jongetjes te verleiden Aristoph. Pax 763; pass.. πειραθεὶς δὲ ὁ Ἁρμόδιος ὑπὸ Ἱππάρχου toen er door Hipparchus een poging was gedaan om Harmodios te verleiden Thuc. 6.54.3. de krachten beproeven van, aanvallen, met gen.:; μήλων πειρήσοντα om een aanval op schapen te doen Il. 12.301; π. τῆς πόλιος de stad aanvallen Hdt. 6.82.1; abs.. ταῖς ναυσὶ ἐπείρων zij vielen met de schepen aan Thuc. 4.25.10. proefondervindelijk leren kennen, ervaren, met acc.: τύχης π. ἐπήρειαν de brutaliteit van het lot ervaren [Luc.] 49.46. med., met aor. med. en -θη- aor. proberen; met inf..; πειρᾶτο Κρονίδης ἐρεθίζεμεν Ἥρην Kronos' zoon probeerde Hera uit haar tent te lokken Il. 4.5; ὃς ἂν... πειραθῇ αὐτὴν ἀναλαβεῖν wie het (nl. zijn vaderland) probeert terug te krijgen Thuc. 6.92.5; ἢν... μηδεὶς πειρηθῇ ἐμβάλλειν als niemand probeert (het bot) in de juiste positie terug te brengen Hp. Art. 63; met ὅπως:; πειρᾶσθαι ὅπως... σῳζώμεθα proberen om onszelf te redden Xen. An. 3.2.3; met ptc..; οὐδαμοὶ ἂν ἐπειρῶντο ἀντιεύμενοι βασιλέϊ dan had niemand geprobeerd zich tegen de koning te verzetten Hdt. 7.139.2; proberen of, testen of; met εἰ of αἴ κε:; ἐπειρᾶτο εἴ πώς οἱ εἴξειαν hij probeerde of (de linies) voor hem zouden wijken Il. 13.806; ὡς ὅτε... κεραμεὺς πειρήσεται, αἴ κε θέῃσιν zoals wanneer de pottenbakker probeert of (het wiel) wil lopen Il. 18.601; met μή:; πειρώμενος... μὴ κέρα ἶπες ἔδοιεν controlerend of de wormen het hoorn niet hadden opgegeten Od. 21.394; met acc. v. h. inw. obj.. τὰ μικρὰ π. kleine dingen ondernemen Xen. Cyr. 1.5.14. uitproberen, testen, beproeven, op de proef stellen; met gen. pers..; πειρᾷ ἐμεῖο, γεραιέ jij daagt mij uit, oude man Il. 24.433; uitbr. met gen. van eigenschap; σθένεος πειρώμενος zijn eigen kracht testend Il. 15.359; πειρᾶσθέ μου γυναικὸς ὡς ἀφράσμονος jullie testen mij alsof ik een onberaden vrouw ben Aeschl. Ag. 1401; πειραθῆναι τῶν ἐνοικούντων uitzoeken hoe de bewoners waren Luc. 14.47; met gen. en acc. v. h. inw. obj..; ἀέθλους πολλούς, τοὺς Φαίακες ἐπειρήσαντ’ Ὀδυσῆος vele wedstrijden waarmee de Phaeacen Odysseus op de proef stelden Od. 8.23; ellipt..; πρῶτα δ’ ἐγὼν ἔπεσιν πειρήσομαι eerst zal ik (de Grieken) met woorden tot een reactie verlokken Il. 2.73; πρῶτον κερτομίοις ἐπέεσσιν πειρηθῆναι (hem) eerst met prikkelende woorden uit zijn tent te lokken Od. 24.240; met gen. en εἰ:; πειρήθη δ’ ἕο αὐτοῦ ἐν ἔντεσι... εἰ οἷ ἐφαρμόσσειε hij testte zich in zijn wapenrusting, of die hem past (d.w.z. hij probeerde of zijn wapenrusting hem paste) Il. 19.384; met adv. bep. en tweeledige afh. vraag; Ἕκτορι πειρηθῆναι ἀντιβίην, ἤ κέν με δαμάσσεται, ἤ κεν ἐγὼ τόν zich in de strijd met Hector meten, om te zien of hij mij zal overwinnen of ik hem Il. 21.225; abs. de proef op de som nemen:. εἰ δ’ ἄγε μὴν πείρησαι, ἵνα γνώωσι καὶ οἵδε vooruit dan, neem de proef op de som, opdat zij hier het ook weten Il. 1.302. zijn krachten beproeven op:; παλαισμοσύνης... πειρήσαντο zij beproefden hun krachten op het worstelen Od. 8.126; καὶ δέ κεν αὐτὸς ἐγὼ τοῦ τόξου πειρησαίμην dan zou ik zelf ook eens de boog kunnen uitproberen Od. 21.113; met dat. instr.. ἐπειρήσαντο πόδεσσι zij maten zich in het hardlopen Od. 8.120. zijn krachten beproeven tegen, aanvallen, met gen.: πειρώμεθα τῆς Πελοποννήσου laten we de Peloponnesus aanvallen Hdt. 8.100.3. proefondervindelijk leren kennen, ervaren, met gen.:; πειρώμενοι μετρίου καὶ κοινωφελοῦς toen men hem als een gematigd man leerde kennen, met oog voor het algemeen belang Plut. Aem. 8.2; perf. ervaring hebben met, ervaren zijn in; met dat..; οὐδέ τί πω μύθοισι πεπείρημαι ik heb nog geen ervaring in het spreken Od. 3.23; met gen..; νηῶν γε πεπείρημαι ik heb ervaring met schepen Hes. Op. 660; ptc. ervaring hebbend met, ervaren in, met gen.: ἀμφοτέρων πεπειραμένους ervaring hebbend met beide (staatsvormen) Lys. 34.1; πεπειραμένος ἐν φιλοσοφίᾳ ervaren in de filosofie Luc. 70.46.
}}
{{elru
|elrutext='''πειράω:''' (impf. ἐπείρων, fut. πειράσω с ᾱ - эп. [[πειρήσω]], aor. ἐπείρᾱσα - эп. ἐπείρησα, pf. πεπείρᾱκα; med.: ион. praes. [[πειρέομαι]], impf. ἐπειρώμην - эп. πειρώμην, fut. πειράσομαι - эп. πειρήσομαι, дор. πειρᾱσοῦμαι, aor. ἐπειρασάμην - эп. ἐπειρησάμην и πειρησάμην; pass.: fut. πειραθήσομαι, aor. ἐπειράθην - эп. ἐπειρήθην, pf. πεπείρᾱμαι - эп. πεπείρημαι; adj. verb. πειρᾱτέος) (преимущ. med.)<br /><b class="num">1)</b> [[делать попытку]], [[пытаться]] (π. [[ἐκβαλεῖν]] τινα Soph.; [[μήτε]] τις πειράτω Hom.): πεπεισμένος πειρῶμαι καὶ τοὺς ἄλλους πείθειν Plat. убедившись сам, я пытаюсь убедить и других; [[ὅστις]] [[ζῆν]] ἐπιθυμεῖ, πειράσθω [[νικᾶν]] Xen. кто хочет жить, пусть попытается победить;<br /><b class="num">2)</b> [[подвергать испытанию]], [[испытывать]], [[пробовать]]: ὣς ἄρ᾽ ἔφη, [[πόσιος]] πειρωμένη Hom. так сказала (Пенелопа), чтобы испытать мужа; π. τινα ἐπί τινα Plut. испытывать чье-л. отношение к кому-л.; πειράσαντες [[ἀλλήλων]] Thuc. прощупывая (боем) друг друга; ἐπειρῶντο κατὰ τὸ ἰσχυρὸν [[ἀλλήλων]] Her. (персы и мидяне) померились своими силами; ἐπειρήσαντο πόδεσσιν Hom. они испытали себя в беге; πειρᾶσθαι [[χειρῶν]] καὶ σθένεος Hom. испытать силу своих рук; ἀέθλου πειρᾶσθαι Hom. попытать счастья в состязании; π. πάντα Plut. испробовать все средства; πειρηθῆναι ἐν ἔντεσι Hom. примерять на себе доспехи; οὐ δέ τί πω μύθοισι πεπείρημαι πυκινοῖσιν Hom. я еще не опытен в разумных речах; πειρώμεθα, εἰ [[ἄρα]] τι λέγεις Plat. посмотрим, говоришь ли ты дело;<br /><b class="num">3)</b> [[пытаться захватить]] (χωρίου Thuc.; τῆς πόλιος Her.): ἔργῳ πειρᾶσθαι τοῦ τείχους Thuc. пытаться штурмовать стену;<br /><b class="num">4)</b> [[соблазнять]], [[совращать]] (γυναῖκα Arph.; τὴν παιδίσκην Lys.; πειραθεὶς [[ὑπό]] τινος Thuc.);<br /><b class="num">5)</b> [[изведать]], [[узнавать]] (по опыту), убеждаться (ἕκαστα Hom.): ὁϊστοί, τῶν τάχ᾽ ἔμελλον πειρήσεσθαι Hom. стрелы, (силу) которых им предстояло вскоре изведать на себе; πεπειραμένος [[οἶδα]] Xen. я знаю по опыту; πειρώμενος ἀνδρὸς ἀγαθοῦ Plut. убедившись, что это человек порядочный.
}}
}}
{{mdlsj
{{mdlsj
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2671242"