Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

εἰ: Difference between revisions

From LSJ

εἰ (view source)

Revision as of 13:01, 3 October 2022

No change in size ,  3 October 2022
m
Text replacement - "(?s)(\n{{ls\n\|lstext.*}})(\n{{.*}})(\n{{elru.*}})" to "$3$1$2"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
m (Text replacement - "(?s)(\n{{ls\n\|lstext.*}})(\n{{.*}})(\n{{elru.*}})" to "$3$1$2")
Tags: Mobile edit Mobile web edit
Line 15: Line 15:
{{bailly
{{bailly
|btext=<i>épq. et dor.</i> [[αἰ]];<br /><i>conj. usitée dans les prop. conditionnelles, dans les prop. interr. indirectes et pour marquer une simple éventualité</i> : « si »;<br />• <b>A.</b> <i>Propositions conditionnelles</i> : [[εἰ]] δόκει, πλέωμεν SOPH si tu en es d'avis, embarquons-nous et partons ; [[εἰ]] δ’ [[οὕτω]] τοῦτ’ ἐστίν, ἐμοὶ μέλλει φίλον [[εἶναι]] IL s'il en est comme tu le dis, c'est qu’apparemment cela m'est agréable ; [[εἰ]] [[οὗτοι]] [[ὀρθῶς]] ἀπέστησαν, [[ὑμεῖς]] ἂν [[οὐ]] χρεὼν ἄρχοιτε THC s'ils ont eu le droit de se révolter, c'est qu’alors vous commanderiez sans droit ; [[οὐκ]] ἂν νήσων ἐκράτει, [[εἰ]] [[μή]] [[τι]] καὶ ναυτικὸν εἶχεν THC (Agamemnon) n’aurait pas commandé aux îles, s'il n’avait pas eu en même temps une certaine force navale ; [[εἰ]] μὴ [[ὑμεῖς]] ἤλθετε, ἐπορευόμεθα ἂν ἐπὶ βασιλέα XÉN si vous n'étiez pas venus, nous aurions marché contre le grand roi ; [[εἰ]] μὴ βοηθήσετε, [[οὐ]] περιέσται [[τἀκεῖ]] THC si vous n’envoyez pas de secours, la situation là-bas sera intenable ; ποτὸν δὲ [[πᾶν]] ἡδὺ [[ἦν]] [[τῷ]] Σωκράτει διὰ τὸ μὴ πίνειν, [[εἰ]] μὴ διψῴη XÉN toute boisson était agréable à Socrate, parce qu’il ne buvait que s'il avait soif ; εἴ [[του]] φίλων βλέψειεν οἰκετῶν [[δέμας]], ἔκλαιεν ἡ [[δύστηνος]] εἰσορωμένη SOPH apercevait-elle quelqu'un des serviteurs qui lui étaient chers, l'infortunée pleurait en le regardant ; εἴ [[τις]] ἀντείποι, εὐθὺς τεθνήκει THC tout homme qui contredisait était un homme mort ; εἴ [[τίς]] [[τι]] ἐπηρώτα, ἀπεκρίνοντο THC quelqu'un demandait-il quelque chose, ils répondaient ; <i>particul. dans une prop. conditionnelle supposant une conséquente comme</i> [[εὖ]] <i>ou</i> [[καλῶς]] [[ἔχει]], « c'est bien » : [[εἰ]] μὲν δώσουσι [[γέρας]]· [[εἰ]] [[δέ]] [[κε]] μὴ δώωσιν, ἐγὼ [[δέ]] κεν αὐτὸς [[ἕλωμαι]] IL s'ils me donnent la récompense (rien de mieux) ; sinon, je saurai la prendre moi-même ; [[εἰ]] μὲν [[σύ]] [[τι]] ἔχεις πρὸς [[ἡμᾶς]] λέγειν· [[εἰ]] δὲ [[μή]], [[ἡμεῖς]] πρὸς σὲ ἔχομεν XÉN si tu as quelque chose à nous dire, (c'est bien) ; sinon, nous avons, nous, à te parler ; <i>dans les prop. optatives commençant par</i> [[εἰ]] γὰρ (<i>épq.</i> αἲ [[γάρ]]) <i>ou qqf</i> [[εἰ]] <i>seul., et qui supposent une prop. antérieure telle que</i> « ce serait chose souhaitable, <i>etc.</i> » ; αἲ γὰρ ἐμοὶ τοσσήνδε θεοὶ δύναμιν παραθεῖεν OD oh ! si les dieux (m')avaient doté d'une telle puissance ! [[εἰ]] γὰρ γενοίμην ἀντὶ [[σοῦ]] [[νεκρός]] EUR ah ! que ne puis-je mourir à ta place ! ἀλλ’ εἴ [[τις]] καλέσειεν IL mais si quelqu'un appelait, <i>càd</i> je voudrais qu’on appelât, <i>etc. À l'emploi de</i> [[εἰ]] <i>conditionnel se rattache l'usage de cette, conjonction après les verbes ou les locut. qui marquent l'étonnement</i> ([[θαυμάζω]]), <i>la satisfaction</i> (ἀγαπῶ), <i>la honte ou la confusion</i> (αἰσχύνομαι, αἰσχρόν ἐστιν), <i>l'indignation ou le mécontentement</i> (ἀγανακτῶ, [[βαρέως]] <i>ou</i> [[χαλεπῶς]] [[φέρω]], λυπεῖ με), <i>etc.</i> ; ἐθαύμαζε δ’ εἴ [[τις]] ἀρετὴν ἐπαγγελλόμενος [[ἀργύριον]] πράττοιτο XÉN il s'étonnait qu’on fît sonner bien haut ses prétentions à la vertu et qu’on battît monnaie ; ἀγανακτῶ [[εἰ]] τὰ μὲν χρήματα λυπεῖ τινας [[ὑμῶν]] [[εἰ]] διαρπασθήσεται, τὴν δ’ Ἑλλάδα πᾶσαν οὑτωσὶ [[Φίλιππος]] εφεξῆς ἁρπάζων [[οὐ]] λυπεῖ DÉM je m'indigne qu’il y en ait parmi vous qui s'affligent à la pensée que leurs biens seront pillés, tandis que le spectacle présent de la Grèce entière ainsi pillée par Philippe ne les afflige pas;<br />• <b>B.</b> <i>Interrogation indirecte</i> : [[σάφα]] δ’ [[οὐκ]] οἶδ’ [[εἰ]] [[θεός]] ἐστιν IL je ne sais pas clairement si c'est un dieu ; οἶδεν οὐδεὶς τὸν θάνατον οὐδ’ [[εἰ]] τυγχάνει πάντων μέγιστον ὂν [[τῶν]] ἀγαθῶν PLAT au sujet de la mort, personne ne sait ce qu’elle est, ni si elle n’est pas le plus grand de tous les biens ; ψῆφον ἐβούλοντο ἐπαγαγεῖν, [[εἰ]] χρὴ πολεμεῖν THC ils voulaient faire voter sur la question de savoir s'il fallait faire la guerre ; ἐβουλεύοντο [[εἴτε]] κατακαύσωσιν… [[εἴτε]] [[τι]] ἄλλο χρήσωνται THC (les Platéens) délibéraient s'ils devaient faire périr (les Thébains) par le feu en incendiant l'édifice, <i>ou</i> prendre quelque autre parti ; ἤρετο εἴ [[τις]] [[ἐμοῦ]] εἴη σοφώτερος PLAT il demandait s'il y avait quelqu'un plus sage que moi ; ἐνετέλλετο εἰρωτᾶν [[εἰ]] οὔ [[τι]] ἐπαισχύνεται HDT il (leur) ordonna de demander (au dieu) s'il n’avait pas quelque honte ; σκοπῶμεν [[εἰ]] [[ἡμῖν]] πρέπει, ἢ οὔ PLAT examinons si cela nous sied ou non ; [[νῦν]] [[ἔμαθον]] ὃ λέγεις· [[εἰ]] δὲ ἀληθές, ἢ [[μή]], πειράσομαι [[μαθεῖν]] PLAT à présent je sais ce que tu dis, mais cela est-il vrai ou non ? c'est ce que je vais tâcher d'apprendre;<br />• <b>C.</b> <i>Idée d'éventualité incertaine</i> : παρέζεο καὶ λαβὲ [[γούνων]], [[αἴ]] [[κέν]] [[πως]] ἐθέλῃσιν ἐπὶ Τρώεσσιν ἀρῆξαι IL va t’asseoir près de (Zeus) et embrasse ses genoux, pour voir s'il voudrait par hasard porter secours aux Troyens ; ἔδοξεν [[οὖν]] Κλεάρχῳ συγγενέσθαι [[τῷ]] Τισσαφέρνει, εἴ [[πως]] δύναιτο παῦσαι [[τὰς]] ὑποψίας XÉN Cléarque jugea bon de s'aboucher avec Tissapherne pour tâcher, s'il le pouvait, de faire cesser ces soupçons ; ἐκπλαγεὶς ἵεται, εἴ [[τι]] δύναιτο βοηθῆσαι XÉN Cyrus consterné s'avance pour voir s'il pourrait porter quelque secours, <i>ou</i> en cas qu’il puisse porter quelque secours;<br />• <b>D.</b> [[εἰ]] <i>joint à certains pronoms ou particules forme diverses locutions</i> :<br /><b>I.</b> <i>avec</i> [[μή]] : [[εἰ]] [[μή]], si … ne pas (<i>lat.</i> nisi), <i>au sens de</i> « sinon » : οὐδὲν ἄλλο σιτέονται [[εἰ]] μὴ ιχθῦς μοῦνον HDT ils ne mangent d'autre mets que du poisson. <i>De même dans les locut.</i> [[εἰ]] μὴ [[ὅσον]], excepté seulement ; [[εἰ]] μὴ [[εἰ]] (<i>cf. lat.</i> nisi si) <i>m. sign.</i> ; [[εἰ]] δὲ [[μή]] (<i>lat.</i> si minus, sin aliter) sinon, autrement ; [[εἰ]] μὴ [[ἄρα]] (<i>lat.</i> nisi forte), [[εἰ]] [[μή]] [[πέρ]] [[γε]], à moins toutefois que;<br /><b>II.</b> <i>avec</i> δὲ : [[εἰ]] [[δέ]], sinon ; [[εἰ]] δ’ [[ἄγε]], [[εἰ]] δ’ [[ἄγετε]], <i>simpl.</i> [[εἰ]] [[δέ]], eh bien ! voyons ! [[εἰ]] δ’ ἄγ’ ἐγὼν αὐτὸς δικάσω IL eh bien ! voyons, je proposerai pour ma part une décision ; Ἀντίλοχ’, [[εἰ]] δ’ [[ἄγε]] [[δεῦρο]] IL eh bien ! voyons, Antilokhos, viens ici : [[εἰ]] δ’ [[ἄγε]] [[μήν]], πείρησαι IL eh bien ! voyons, essaie ; [[εἰ]] [[δέ]], σὺ [[μέν]] [[μευ]] ἄκουσον IL mais voyons, toi, écoute-moi ; [[εἰ]] δὲ καὶ αὐτοὶ φευγόντων IL eh bien ! qu’ils fuient, eux aussi;<br /><b>III.</b> <i>avec divers pronoms, conjonctions ou particules</i>;<br /><b>1</b> <i>avec</i> [[τις]] <i>ou</i> [[τι]] : εἴ [[τις]] (<i>lat.</i> si quis) s'il en fut jamais, ὄτλον ἄλγιστον [[ἔσχον]], εἴ [[τις]] Αἰτωλὶς [[γυνή]] SOPH (moi qui) avais à redouter, si jamais femme d'Étolie eut à le craindre, le joug (de l'hymen) le plus douloureux ; <i>particul. avec</i> [[ἄλλος]] : εἴ [[τις]] [[ἄλλος]], εἴ [[τις]] καὶ [[ἄλλος]] (v. [[ἄλλος]]) : ἔκαιον καὶ χιλὸν καὶ εἴ [[τι]] ἄλλο χρήσιμον [[ἦν]] XÉN ils brûlaient le fourrage et tout ce qui pouvait être de quelque utilité;<br /><b>2</b> εἴ ποτε, si jamais (il en fut ainsi) : εἴ [[ποτέ]] [[τοι]] ἐπὶ νηὸν [[ἔρεψα]], [[τόδε]] μοι [[κρήηνον]] [[ἐέλδωρ]] IL s'il est vrai que <i>litt.</i> si jamais je t’ai construit un temple, exauce mon désir;<br /><b>3</b> εἴ ποθι, si jamais (il en fut ainsi);<br /><b>4</b> εἴ ποθεν, si de quelque lieu;<br /><b>5</b> εἴ που, si en qqe façon ; εἴ [[τί]] που OD <i>m. sign.</i><br /><b>6</b> εἴ [[πως]] si en qqe manière, si par hasard;<br /><b>7</b> <i>avec</i> γὰρ : [[εἰ]] [[γάρ]] (<i>v. ci-dessus</i>);<br /><b>8</b> <i>avec</i> -θε (v. [[εἴθε]]);<br /><b>9</b> <i>avec</i> καὶ : [[εἰ]] [[καί]], ἐὰν [[καί]], <i>ou</i> καὶ [[εἰ]], καὶ [[ἐάν]], même si, quand bien même, alors même que, <i>etc. (cf. lat.</i> etsi, etiamsi) : πάντες ποταμοί, [[εἰ]] καὶ [[πρόσω]] [[τῶν]] πηγῶν ἄποροι εἰσι, προΐουσι πρὸς [[τὰς]] πηγὰς διαβατοὶ γίγνονται XÉN tous les fleuves, alors même qu’on ne peut les franchir loin de leur source, deviennent guéables, si l'on s'avance dans le voisinage des sources ; Μυσοῖς βασιλεὺς πολλοὺς μὲν ἡγεμόνας ἂν δοίη καὶ ὁδοιποιήσειέ γ’ ἂν αὐτοῖς, καὶ [[εἰ]] σὺν τεθρίπποις βούλοιντο [[ἀπιέναι]] XÉN le roi donnerait aux Mysiens des guides nombreux ; bien plus, il leur fraierait des routes, alors même qu’ils voudraient se retirer avec des attelages à quatre chevaux;<br /><b>10</b> <i>avec</i> [[ὡς]] <i>ou</i> [[ὥσπερ]] : [[ὡς]] [[εἰ]], [[ὡς]] εἴ [[τις]], [[ὥσπερ]] [[εἰ]] (v. [[ὡς]] <i>et</i> [[ὥσπερ]]);<br /><b>11</b> <i>avec</i> [[δή]] : [[εἰ]] [[δή]] (v. [[δή]]);<br /><b>12</b> <i>avec</i> περ : [[εἴπερ]] (<i>v. ce mot</i>);<br /><b>13</b> <i>avec</i> [[γε]] : εἴ [[γε]] (v. [[γε]]);<br /><b>14</b> <i>avec</i> [[τε]] (v. [[εἴτε]]);<br />• <b>E.</b> <i>Crases</i> : [[εἰ]] <i>se joint par crase</i>;<br /><b>1</b> <i>à</i> [[ἄν]] &gt; [[ἐάν]], <i>par contract</i>. [[ἤν]] ou [[ἄν]] (v. [[ἐάν]] <i>et ci-dessus</i>);<br /><b>2</b> <i>à</i> [[καί]] &gt; [[κεἰ]].<br />'''Étymologie:''' DELG étym. incert.
|btext=<i>épq. et dor.</i> [[αἰ]];<br /><i>conj. usitée dans les prop. conditionnelles, dans les prop. interr. indirectes et pour marquer une simple éventualité</i> : « si »;<br />• <b>A.</b> <i>Propositions conditionnelles</i> : [[εἰ]] δόκει, πλέωμεν SOPH si tu en es d'avis, embarquons-nous et partons ; [[εἰ]] δ’ [[οὕτω]] τοῦτ’ ἐστίν, ἐμοὶ μέλλει φίλον [[εἶναι]] IL s'il en est comme tu le dis, c'est qu’apparemment cela m'est agréable ; [[εἰ]] [[οὗτοι]] [[ὀρθῶς]] ἀπέστησαν, [[ὑμεῖς]] ἂν [[οὐ]] χρεὼν ἄρχοιτε THC s'ils ont eu le droit de se révolter, c'est qu’alors vous commanderiez sans droit ; [[οὐκ]] ἂν νήσων ἐκράτει, [[εἰ]] [[μή]] [[τι]] καὶ ναυτικὸν εἶχεν THC (Agamemnon) n’aurait pas commandé aux îles, s'il n’avait pas eu en même temps une certaine force navale ; [[εἰ]] μὴ [[ὑμεῖς]] ἤλθετε, ἐπορευόμεθα ἂν ἐπὶ βασιλέα XÉN si vous n'étiez pas venus, nous aurions marché contre le grand roi ; [[εἰ]] μὴ βοηθήσετε, [[οὐ]] περιέσται [[τἀκεῖ]] THC si vous n’envoyez pas de secours, la situation là-bas sera intenable ; ποτὸν δὲ [[πᾶν]] ἡδὺ [[ἦν]] [[τῷ]] Σωκράτει διὰ τὸ μὴ πίνειν, [[εἰ]] μὴ διψῴη XÉN toute boisson était agréable à Socrate, parce qu’il ne buvait que s'il avait soif ; εἴ [[του]] φίλων βλέψειεν οἰκετῶν [[δέμας]], ἔκλαιεν ἡ [[δύστηνος]] εἰσορωμένη SOPH apercevait-elle quelqu'un des serviteurs qui lui étaient chers, l'infortunée pleurait en le regardant ; εἴ [[τις]] ἀντείποι, εὐθὺς τεθνήκει THC tout homme qui contredisait était un homme mort ; εἴ [[τίς]] [[τι]] ἐπηρώτα, ἀπεκρίνοντο THC quelqu'un demandait-il quelque chose, ils répondaient ; <i>particul. dans une prop. conditionnelle supposant une conséquente comme</i> [[εὖ]] <i>ou</i> [[καλῶς]] [[ἔχει]], « c'est bien » : [[εἰ]] μὲν δώσουσι [[γέρας]]· [[εἰ]] [[δέ]] [[κε]] μὴ δώωσιν, ἐγὼ [[δέ]] κεν αὐτὸς [[ἕλωμαι]] IL s'ils me donnent la récompense (rien de mieux) ; sinon, je saurai la prendre moi-même ; [[εἰ]] μὲν [[σύ]] [[τι]] ἔχεις πρὸς [[ἡμᾶς]] λέγειν· [[εἰ]] δὲ [[μή]], [[ἡμεῖς]] πρὸς σὲ ἔχομεν XÉN si tu as quelque chose à nous dire, (c'est bien) ; sinon, nous avons, nous, à te parler ; <i>dans les prop. optatives commençant par</i> [[εἰ]] γὰρ (<i>épq.</i> αἲ [[γάρ]]) <i>ou qqf</i> [[εἰ]] <i>seul., et qui supposent une prop. antérieure telle que</i> « ce serait chose souhaitable, <i>etc.</i> » ; αἲ γὰρ ἐμοὶ τοσσήνδε θεοὶ δύναμιν παραθεῖεν OD oh ! si les dieux (m')avaient doté d'une telle puissance ! [[εἰ]] γὰρ γενοίμην ἀντὶ [[σοῦ]] [[νεκρός]] EUR ah ! que ne puis-je mourir à ta place ! ἀλλ’ εἴ [[τις]] καλέσειεν IL mais si quelqu'un appelait, <i>càd</i> je voudrais qu’on appelât, <i>etc. À l'emploi de</i> [[εἰ]] <i>conditionnel se rattache l'usage de cette, conjonction après les verbes ou les locut. qui marquent l'étonnement</i> ([[θαυμάζω]]), <i>la satisfaction</i> (ἀγαπῶ), <i>la honte ou la confusion</i> (αἰσχύνομαι, αἰσχρόν ἐστιν), <i>l'indignation ou le mécontentement</i> (ἀγανακτῶ, [[βαρέως]] <i>ou</i> [[χαλεπῶς]] [[φέρω]], λυπεῖ με), <i>etc.</i> ; ἐθαύμαζε δ’ εἴ [[τις]] ἀρετὴν ἐπαγγελλόμενος [[ἀργύριον]] πράττοιτο XÉN il s'étonnait qu’on fît sonner bien haut ses prétentions à la vertu et qu’on battît monnaie ; ἀγανακτῶ [[εἰ]] τὰ μὲν χρήματα λυπεῖ τινας [[ὑμῶν]] [[εἰ]] διαρπασθήσεται, τὴν δ’ Ἑλλάδα πᾶσαν οὑτωσὶ [[Φίλιππος]] εφεξῆς ἁρπάζων [[οὐ]] λυπεῖ DÉM je m'indigne qu’il y en ait parmi vous qui s'affligent à la pensée que leurs biens seront pillés, tandis que le spectacle présent de la Grèce entière ainsi pillée par Philippe ne les afflige pas;<br />• <b>B.</b> <i>Interrogation indirecte</i> : [[σάφα]] δ’ [[οὐκ]] οἶδ’ [[εἰ]] [[θεός]] ἐστιν IL je ne sais pas clairement si c'est un dieu ; οἶδεν οὐδεὶς τὸν θάνατον οὐδ’ [[εἰ]] τυγχάνει πάντων μέγιστον ὂν [[τῶν]] ἀγαθῶν PLAT au sujet de la mort, personne ne sait ce qu’elle est, ni si elle n’est pas le plus grand de tous les biens ; ψῆφον ἐβούλοντο ἐπαγαγεῖν, [[εἰ]] χρὴ πολεμεῖν THC ils voulaient faire voter sur la question de savoir s'il fallait faire la guerre ; ἐβουλεύοντο [[εἴτε]] κατακαύσωσιν… [[εἴτε]] [[τι]] ἄλλο χρήσωνται THC (les Platéens) délibéraient s'ils devaient faire périr (les Thébains) par le feu en incendiant l'édifice, <i>ou</i> prendre quelque autre parti ; ἤρετο εἴ [[τις]] [[ἐμοῦ]] εἴη σοφώτερος PLAT il demandait s'il y avait quelqu'un plus sage que moi ; ἐνετέλλετο εἰρωτᾶν [[εἰ]] οὔ [[τι]] ἐπαισχύνεται HDT il (leur) ordonna de demander (au dieu) s'il n’avait pas quelque honte ; σκοπῶμεν [[εἰ]] [[ἡμῖν]] πρέπει, ἢ οὔ PLAT examinons si cela nous sied ou non ; [[νῦν]] [[ἔμαθον]] ὃ λέγεις· [[εἰ]] δὲ ἀληθές, ἢ [[μή]], πειράσομαι [[μαθεῖν]] PLAT à présent je sais ce que tu dis, mais cela est-il vrai ou non ? c'est ce que je vais tâcher d'apprendre;<br />• <b>C.</b> <i>Idée d'éventualité incertaine</i> : παρέζεο καὶ λαβὲ [[γούνων]], [[αἴ]] [[κέν]] [[πως]] ἐθέλῃσιν ἐπὶ Τρώεσσιν ἀρῆξαι IL va t’asseoir près de (Zeus) et embrasse ses genoux, pour voir s'il voudrait par hasard porter secours aux Troyens ; ἔδοξεν [[οὖν]] Κλεάρχῳ συγγενέσθαι [[τῷ]] Τισσαφέρνει, εἴ [[πως]] δύναιτο παῦσαι [[τὰς]] ὑποψίας XÉN Cléarque jugea bon de s'aboucher avec Tissapherne pour tâcher, s'il le pouvait, de faire cesser ces soupçons ; ἐκπλαγεὶς ἵεται, εἴ [[τι]] δύναιτο βοηθῆσαι XÉN Cyrus consterné s'avance pour voir s'il pourrait porter quelque secours, <i>ou</i> en cas qu’il puisse porter quelque secours;<br />• <b>D.</b> [[εἰ]] <i>joint à certains pronoms ou particules forme diverses locutions</i> :<br /><b>I.</b> <i>avec</i> [[μή]] : [[εἰ]] [[μή]], si … ne pas (<i>lat.</i> nisi), <i>au sens de</i> « sinon » : οὐδὲν ἄλλο σιτέονται [[εἰ]] μὴ ιχθῦς μοῦνον HDT ils ne mangent d'autre mets que du poisson. <i>De même dans les locut.</i> [[εἰ]] μὴ [[ὅσον]], excepté seulement ; [[εἰ]] μὴ [[εἰ]] (<i>cf. lat.</i> nisi si) <i>m. sign.</i> ; [[εἰ]] δὲ [[μή]] (<i>lat.</i> si minus, sin aliter) sinon, autrement ; [[εἰ]] μὴ [[ἄρα]] (<i>lat.</i> nisi forte), [[εἰ]] [[μή]] [[πέρ]] [[γε]], à moins toutefois que;<br /><b>II.</b> <i>avec</i> δὲ : [[εἰ]] [[δέ]], sinon ; [[εἰ]] δ’ [[ἄγε]], [[εἰ]] δ’ [[ἄγετε]], <i>simpl.</i> [[εἰ]] [[δέ]], eh bien ! voyons ! [[εἰ]] δ’ ἄγ’ ἐγὼν αὐτὸς δικάσω IL eh bien ! voyons, je proposerai pour ma part une décision ; Ἀντίλοχ’, [[εἰ]] δ’ [[ἄγε]] [[δεῦρο]] IL eh bien ! voyons, Antilokhos, viens ici : [[εἰ]] δ’ [[ἄγε]] [[μήν]], πείρησαι IL eh bien ! voyons, essaie ; [[εἰ]] [[δέ]], σὺ [[μέν]] [[μευ]] ἄκουσον IL mais voyons, toi, écoute-moi ; [[εἰ]] δὲ καὶ αὐτοὶ φευγόντων IL eh bien ! qu’ils fuient, eux aussi;<br /><b>III.</b> <i>avec divers pronoms, conjonctions ou particules</i>;<br /><b>1</b> <i>avec</i> [[τις]] <i>ou</i> [[τι]] : εἴ [[τις]] (<i>lat.</i> si quis) s'il en fut jamais, ὄτλον ἄλγιστον [[ἔσχον]], εἴ [[τις]] Αἰτωλὶς [[γυνή]] SOPH (moi qui) avais à redouter, si jamais femme d'Étolie eut à le craindre, le joug (de l'hymen) le plus douloureux ; <i>particul. avec</i> [[ἄλλος]] : εἴ [[τις]] [[ἄλλος]], εἴ [[τις]] καὶ [[ἄλλος]] (v. [[ἄλλος]]) : ἔκαιον καὶ χιλὸν καὶ εἴ [[τι]] ἄλλο χρήσιμον [[ἦν]] XÉN ils brûlaient le fourrage et tout ce qui pouvait être de quelque utilité;<br /><b>2</b> εἴ ποτε, si jamais (il en fut ainsi) : εἴ [[ποτέ]] [[τοι]] ἐπὶ νηὸν [[ἔρεψα]], [[τόδε]] μοι [[κρήηνον]] [[ἐέλδωρ]] IL s'il est vrai que <i>litt.</i> si jamais je t’ai construit un temple, exauce mon désir;<br /><b>3</b> εἴ ποθι, si jamais (il en fut ainsi);<br /><b>4</b> εἴ ποθεν, si de quelque lieu;<br /><b>5</b> εἴ που, si en qqe façon ; εἴ [[τί]] που OD <i>m. sign.</i><br /><b>6</b> εἴ [[πως]] si en qqe manière, si par hasard;<br /><b>7</b> <i>avec</i> γὰρ : [[εἰ]] [[γάρ]] (<i>v. ci-dessus</i>);<br /><b>8</b> <i>avec</i> -θε (v. [[εἴθε]]);<br /><b>9</b> <i>avec</i> καὶ : [[εἰ]] [[καί]], ἐὰν [[καί]], <i>ou</i> καὶ [[εἰ]], καὶ [[ἐάν]], même si, quand bien même, alors même que, <i>etc. (cf. lat.</i> etsi, etiamsi) : πάντες ποταμοί, [[εἰ]] καὶ [[πρόσω]] [[τῶν]] πηγῶν ἄποροι εἰσι, προΐουσι πρὸς [[τὰς]] πηγὰς διαβατοὶ γίγνονται XÉN tous les fleuves, alors même qu’on ne peut les franchir loin de leur source, deviennent guéables, si l'on s'avance dans le voisinage des sources ; Μυσοῖς βασιλεὺς πολλοὺς μὲν ἡγεμόνας ἂν δοίη καὶ ὁδοιποιήσειέ γ’ ἂν αὐτοῖς, καὶ [[εἰ]] σὺν τεθρίπποις βούλοιντο [[ἀπιέναι]] XÉN le roi donnerait aux Mysiens des guides nombreux ; bien plus, il leur fraierait des routes, alors même qu’ils voudraient se retirer avec des attelages à quatre chevaux;<br /><b>10</b> <i>avec</i> [[ὡς]] <i>ou</i> [[ὥσπερ]] : [[ὡς]] [[εἰ]], [[ὡς]] εἴ [[τις]], [[ὥσπερ]] [[εἰ]] (v. [[ὡς]] <i>et</i> [[ὥσπερ]]);<br /><b>11</b> <i>avec</i> [[δή]] : [[εἰ]] [[δή]] (v. [[δή]]);<br /><b>12</b> <i>avec</i> περ : [[εἴπερ]] (<i>v. ce mot</i>);<br /><b>13</b> <i>avec</i> [[γε]] : εἴ [[γε]] (v. [[γε]]);<br /><b>14</b> <i>avec</i> [[τε]] (v. [[εἴτε]]);<br />• <b>E.</b> <i>Crases</i> : [[εἰ]] <i>se joint par crase</i>;<br /><b>1</b> <i>à</i> [[ἄν]] &gt; [[ἐάν]], <i>par contract</i>. [[ἤν]] ou [[ἄν]] (v. [[ἐάν]] <i>et ci-dessus</i>);<br /><b>2</b> <i>à</i> [[καί]] &gt; [[κεἰ]].<br />'''Étymologie:''' DELG étym. incert.
}}
{{elru
|elrutext='''εἰ:''' эп.-дор. тж. αἰ (in crasi: [[ἐάν]] и ἤν = εἰ ἄν; [[κεἰ]] = [[καί]] εἰ)<br /><b class="num">1)</b> (conj. в условных предложениях, с ind., conjct. или opt.) если, если бы: εἰ [[βούλει]], ἔρου αὐτόν Plat. если хочешь, спроси его; οὐκ ἂν νήσων ἐκράτει, εἰ μή τι καὶ ναυτικὸν εἶχεν Thuc. (Агамемнон) не владел бы островами, если бы не имел хоть какого-нибудь флота; τὰ ἀγώγιμα, εἴ τι [[ἦγον]] Xen. груз, если таковой был (досл. если что-л. перевозили); εἰ δ᾽ [[ἀναγκαῖον]] εἴη Xen. если же оказалось бы необходимым; εἴ τις ἀντείποι Thuc. всякий, кто стал бы возражать; иногда обусловленное следствие опускается: εἰ μὲν σύ τι ἔχεις πρὸς [[ἡμᾶς]] λέγειν, (sc. λέγε) - εἰ δὲ μή, [[ἡμεῖς]] πρὸς σὲ ἔχομεν Xen. если у тебя есть, что сказать нам, говори, - если же нет, то у нас есть, что сказать тебе; в сочетании с другими словами, преимущ. частицами: εἰ μή (лат. [[nisi]]) если не, разве только; εἰ μὴ εἴ τις ὑπολάβοι … Plat. разве только если предположить …; εἴ μὴ διὰ τὴν ἐκείνου μέλλησιν Thuc. если бы не его медлительность; εἰ δέ если же, а то: εἰ δὲ σὺ [[μέν]] [[μευ]] ἄκουσον Hom. а то вот послушай меня; εἰ δὲ μή Xen., Dem. если же нет, а (не) то, в противном случае; εἰ δ᾽ [[ἄγε]](τε) Hom. ну же, ну-ка, давай(те), итак; εἰ [[καί]] даже если, хотя (бы) и: φήσουσί με σοφὸν εἶναι, εἰ καὶ μή εἰμι Plat. станут говорить, что я мудр, хотя я и не таков; καὶ εἰ если (бы) даже; καὶ εἰ βούλοιντο [[ἀπιέναι]] Xen. если бы даже они захотели уйти; εἴ τις ([[ἄλλος]]) кое-кто, кто-л.; οἱ ἄλλοι ἀπώλοντο ὑπὸ τῶν πολεμίων, καὶ εἴ τις νόσῳ Xen. одни погибли от рук неприятеля, иные от болезни; εἴ τις ἄλλη δυστυχεστάτη [[γυνή]] Eur. несчастнейшая из женщин, какая когда-л. существовала; εἴ τι [[ἄλλο]] [[χρήσιμον]] ἦν Xen. все, что только могло оказаться полезным;<br /><b class="num">2)</b> (conj. в косвенных вопросах - простых) ли, не … ли (и двойных) ли … или (εἰ … ἤ или [[εἴτε]]): ἠρώτησεν, εἰ [[ἤδη]] ἀποκεκριμένοι [[εἶεν]] Xen. он спросил, дали ли они уже ответ; τί γὰρ [[ᾔδειν]], εἴ τι [[κἀκεῖνος]] εἶχε [[σιδήριον]]; Lys. почем я знал, не было ли и у него какого-л. оружия?; иногда с опущением подчиняющего глагола или оборота: ἐδόκει καλέσαι ἐκείνους, εἰ βούλοιντο ξυμμαχίαν ποιήσασθαι Xen. было решено пригласить их (чтобы выяснить или спросить), не хотят ли они заключить военный союз;<br /><b class="num">3)</b> (conj. после глаголов, выражающих удивление, негодование и т. п. = ὅτι) что: ἀγανακτῶ, εἰ, ἃ νοῶ, μὴ οἷός τ᾽ [[εἰμὶ]] [[εἰπεῖν]] Plat. мне досадно, что я не в состоянии выразить того, что думаю; σὺ δ᾽ οὐκ ἐπαιδεῖ, [[τῶνδε]] χωρὶς εἰ φρονεῖς; Soph. и тебе не стыдно, что ты думаешь иначе, чем они?;<br /><b class="num">4)</b> (частица в пожеланиях) о, если бы: εἰ γὰρ τοσαύτην δύναμιν [[εἶχον]], [[ὥστε]] … Eur. о, если бы я имел такую силу, чтобы ….
}}
}}
{{ls
{{ls
Line 33: Line 36:
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''εἰ:''' Επικ. και Δωρ. επίσης αἰ, υποθ. σύνδ., Λατ. si, εάν· και σε πλάγιες ερωτήσεις, αν.<br /><b class="num">Α. I.</b> με [[ρήμα]] στην [[υπόθεση]] που απαντά με όμοιο χρόνο στην [[απόδοση]]·<br /><b class="num">1.</b> με ενεστ. και οριστ. μέλ., για να δηλώσει απλή [[πιθανότητα]]· εἰ [[τοῦτο]] ποιεῖ (ή <i>ποιήσει</i>), <i>ἁμαρτάνει</i> (ή <i>ἀμαρτήσεται</i>), εάν αυτός κάνει (ή θα κάνει) αυτό, είναι (ή θα είναι) [[λάθος]].<br /><b class="num">2.</b> με παρατ. και οριστ. αορ., για να δηλώσει το αδύνατο· εἰ [[τοῦτο]] ἐποίει, <i>ἡμαρτάνειν ἄν</i>, εάν έκανε αυτό, θα ήταν [[λάθος]]· εἰ [[τοῦτο]] ἐποίησεν, <i>ἥμαρτεν ἄν</i>, εάν έκανε (ή είχε κάνει) αυτό, θα ήταν [[λάθος]].<br /><b class="num">3.</b> με ευκτ. για να δηλώσει απλή [[υπόθεση]]· εἰ [[τοῦτο]] ποιοῖ, <i>ἁμαρτάνοι ἄν</i>, εάν επρόκειτο να κάνει αυτό, θα διέπραττε [[σφάλμα]].<br /><b class="num">4.</b> με υποτ., για να δηλώσει ενδεχόμενο με κάποιο βαθμό πιθανότητας· σ' αυτή την [[περίπτωση]] προστίθεται πάντα ένα <i>ἄν</i>, και το <i>εἰ ἄν</i> γίνεται [[ἐάν]], <i>ἤν</i>, <i>ἄν</i> (Επικ. [[εἴ κεν]]), ἐὰν [[τοῦτο]] ποιῇ, <i>ἁμαρτήσεται</i>, εάν κάνει αυτό, θα διαπράξει [[σφάλμα]].<br /><b class="num">II. 1.</b> μερικές φορές η [[απόδοση]] παραλείπεται, έτσι που το <i>εἶ</i> εκφράζει [[ευχή]]· εἴ μοι γένοιτο [[φθόγγος]], αν είχα [[φωνή]], (θα ήθελα...), δηλ. [[μακάρι]] να είχα [[φωνή]]! ομοίως <i>εἰ γάρ</i>, [[εἴθε]], Επικ. <i>αἰ γάρ</i>, [[αἴθε]].<br /><b class="num">2.</b> κάποιες φορές η [[πρόταση]] παραλείπεται, εἰ δ' [[ἄγε]], [[εμπρός]], έλα, <i>εἰ δὲ</i> ([[βούλει]]), [[ἄγε]], σε Ομήρ. Οδ.· <i>εἰ δέ</i>, <i>σὺ μὲν ἄκουσον</i>, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">3.</b> <i>εἰ δὲ μή</i>, Λατ. [[sin]] [[minus]], [[αλλιώς]], αντί <i>εἰ δὲ μὴ</i> (<i>τοῦτό ἐστι</i>), σε Ηρόδ. κ.λπ. <b>Β.</b> στις πλάγιες ερωτήσεις, ποιο, ποιο από τα [[δύο]], Λατ. an, ακολουθ. από οριστ., υποτ. ή ευκτ., σύμφωνα με τους κανόνες σχηματισμού του πλαγίου λόγου.<br /><b class="num">1.</b> με οριστ. ή υποτ. [[μετά]] από αρκτικούς χρόνους, <i>οὐκ οἶδ'</i>, εἰ [[θεός]] ἐστιν, εάν είναι [[θεός]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>οὐκ οἶδ' εἰ δῶ</i>, εάν θα [[δώσω]], σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> με ευκτ. [[μετά]] από ιστορικούς χρόνους, ἤρετο εἴ τις [[ἐμοῦ]] εἴη σοφώτερος, αυτός ρώτησε εάν ήταν [[κανείς]] πιο [[έξυπνος]] από εμένα, σε Πλάτ.<br /><b class="num">II.</b> [[μετά]] από ρήματα που εκφράζουν [[απορία]], θαυμασμό, [[οργή]], [[αγανάκτηση]] κ.λπ.· [[θαυμάζω]] εἰ μηδεὶς ὀργίζεται, όπου <i>εἰ</i> [[σχεδόν]] = [[ὅτι]], σε Δημ.· <i>ἀγανακτεῖ εἰ μὴ στεφανωθήσεται</i>, σε Αισχίν.
|lsmtext='''εἰ:''' Επικ. και Δωρ. επίσης αἰ, υποθ. σύνδ., Λατ. si, εάν· και σε πλάγιες ερωτήσεις, αν.<br /><b class="num">Α. I.</b> με [[ρήμα]] στην [[υπόθεση]] που απαντά με όμοιο χρόνο στην [[απόδοση]]·<br /><b class="num">1.</b> με ενεστ. και οριστ. μέλ., για να δηλώσει απλή [[πιθανότητα]]· εἰ [[τοῦτο]] ποιεῖ (ή <i>ποιήσει</i>), <i>ἁμαρτάνει</i> (ή <i>ἀμαρτήσεται</i>), εάν αυτός κάνει (ή θα κάνει) αυτό, είναι (ή θα είναι) [[λάθος]].<br /><b class="num">2.</b> με παρατ. και οριστ. αορ., για να δηλώσει το αδύνατο· εἰ [[τοῦτο]] ἐποίει, <i>ἡμαρτάνειν ἄν</i>, εάν έκανε αυτό, θα ήταν [[λάθος]]· εἰ [[τοῦτο]] ἐποίησεν, <i>ἥμαρτεν ἄν</i>, εάν έκανε (ή είχε κάνει) αυτό, θα ήταν [[λάθος]].<br /><b class="num">3.</b> με ευκτ. για να δηλώσει απλή [[υπόθεση]]· εἰ [[τοῦτο]] ποιοῖ, <i>ἁμαρτάνοι ἄν</i>, εάν επρόκειτο να κάνει αυτό, θα διέπραττε [[σφάλμα]].<br /><b class="num">4.</b> με υποτ., για να δηλώσει ενδεχόμενο με κάποιο βαθμό πιθανότητας· σ' αυτή την [[περίπτωση]] προστίθεται πάντα ένα <i>ἄν</i>, και το <i>εἰ ἄν</i> γίνεται [[ἐάν]], <i>ἤν</i>, <i>ἄν</i> (Επικ. [[εἴ κεν]]), ἐὰν [[τοῦτο]] ποιῇ, <i>ἁμαρτήσεται</i>, εάν κάνει αυτό, θα διαπράξει [[σφάλμα]].<br /><b class="num">II. 1.</b> μερικές φορές η [[απόδοση]] παραλείπεται, έτσι που το <i>εἶ</i> εκφράζει [[ευχή]]· εἴ μοι γένοιτο [[φθόγγος]], αν είχα [[φωνή]], (θα ήθελα...), δηλ. [[μακάρι]] να είχα [[φωνή]]! ομοίως <i>εἰ γάρ</i>, [[εἴθε]], Επικ. <i>αἰ γάρ</i>, [[αἴθε]].<br /><b class="num">2.</b> κάποιες φορές η [[πρόταση]] παραλείπεται, εἰ δ' [[ἄγε]], [[εμπρός]], έλα, <i>εἰ δὲ</i> ([[βούλει]]), [[ἄγε]], σε Ομήρ. Οδ.· <i>εἰ δέ</i>, <i>σὺ μὲν ἄκουσον</i>, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">3.</b> <i>εἰ δὲ μή</i>, Λατ. [[sin]] [[minus]], [[αλλιώς]], αντί <i>εἰ δὲ μὴ</i> (<i>τοῦτό ἐστι</i>), σε Ηρόδ. κ.λπ. <b>Β.</b> στις πλάγιες ερωτήσεις, ποιο, ποιο από τα [[δύο]], Λατ. an, ακολουθ. από οριστ., υποτ. ή ευκτ., σύμφωνα με τους κανόνες σχηματισμού του πλαγίου λόγου.<br /><b class="num">1.</b> με οριστ. ή υποτ. [[μετά]] από αρκτικούς χρόνους, <i>οὐκ οἶδ'</i>, εἰ [[θεός]] ἐστιν, εάν είναι [[θεός]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>οὐκ οἶδ' εἰ δῶ</i>, εάν θα [[δώσω]], σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> με ευκτ. [[μετά]] από ιστορικούς χρόνους, ἤρετο εἴ τις [[ἐμοῦ]] εἴη σοφώτερος, αυτός ρώτησε εάν ήταν [[κανείς]] πιο [[έξυπνος]] από εμένα, σε Πλάτ.<br /><b class="num">II.</b> [[μετά]] από ρήματα που εκφράζουν [[απορία]], θαυμασμό, [[οργή]], [[αγανάκτηση]] κ.λπ.· [[θαυμάζω]] εἰ μηδεὶς ὀργίζεται, όπου <i>εἰ</i> [[σχεδόν]] = [[ὅτι]], σε Δημ.· <i>ἀγανακτεῖ εἰ μὴ στεφανωθήσεται</i>, σε Αισχίν.
}}
{{elru
|elrutext='''εἰ:''' эп.-дор. тж. αἰ (in crasi: [[ἐάν]] и ἤν = εἰ ἄν; [[κεἰ]] = [[καί]] εἰ)<br /><b class="num">1)</b> (conj. в условных предложениях, с ind., conjct. или opt.) если, если бы: εἰ [[βούλει]], ἔρου αὐτόν Plat. если хочешь, спроси его; οὐκ ἂν νήσων ἐκράτει, εἰ μή τι καὶ ναυτικὸν εἶχεν Thuc. (Агамемнон) не владел бы островами, если бы не имел хоть какого-нибудь флота; τὰ ἀγώγιμα, εἴ τι [[ἦγον]] Xen. груз, если таковой был (досл. если что-л. перевозили); εἰ δ᾽ [[ἀναγκαῖον]] εἴη Xen. если же оказалось бы необходимым; εἴ τις ἀντείποι Thuc. всякий, кто стал бы возражать; иногда обусловленное следствие опускается: εἰ μὲν σύ τι ἔχεις πρὸς [[ἡμᾶς]] λέγειν, (sc. λέγε) - εἰ δὲ μή, [[ἡμεῖς]] πρὸς σὲ ἔχομεν Xen. если у тебя есть, что сказать нам, говори, - если же нет, то у нас есть, что сказать тебе; в сочетании с другими словами, преимущ. частицами: εἰ μή (лат. [[nisi]]) если не, разве только; εἰ μὴ εἴ τις ὑπολάβοι … Plat. разве только если предположить …; εἴ μὴ διὰ τὴν ἐκείνου μέλλησιν Thuc. если бы не его медлительность; εἰ δέ если же, а то: εἰ δὲ σὺ [[μέν]] [[μευ]] ἄκουσον Hom. а то вот послушай меня; εἰ δὲ μή Xen., Dem. если же нет, а (не) то, в противном случае; εἰ δ᾽ [[ἄγε]](τε) Hom. ну же, ну-ка, давай(те), итак; εἰ [[καί]] даже если, хотя (бы) и: φήσουσί με σοφὸν εἶναι, εἰ καὶ μή εἰμι Plat. станут говорить, что я мудр, хотя я и не таков; καὶ εἰ если (бы) даже; καὶ εἰ βούλοιντο [[ἀπιέναι]] Xen. если бы даже они захотели уйти; εἴ τις ([[ἄλλος]]) кое-кто, кто-л.; οἱ ἄλλοι ἀπώλοντο ὑπὸ τῶν πολεμίων, καὶ εἴ τις νόσῳ Xen. одни погибли от рук неприятеля, иные от болезни; εἴ τις ἄλλη δυστυχεστάτη [[γυνή]] Eur. несчастнейшая из женщин, какая когда-л. существовала; εἴ τι [[ἄλλο]] [[χρήσιμον]] ἦν Xen. все, что только могло оказаться полезным;<br /><b class="num">2)</b> (conj. в косвенных вопросах - простых) ли, не … ли (и двойных) ли … или (εἰ … ἤ или [[εἴτε]]): ἠρώτησεν, εἰ [[ἤδη]] ἀποκεκριμένοι [[εἶεν]] Xen. он спросил, дали ли они уже ответ; τί γὰρ [[ᾔδειν]], εἴ τι [[κἀκεῖνος]] εἶχε [[σιδήριον]]; Lys. почем я знал, не было ли и у него какого-л. оружия?; иногда с опущением подчиняющего глагола или оборота: ἐδόκει καλέσαι ἐκείνους, εἰ βούλοιντο ξυμμαχίαν ποιήσασθαι Xen. было решено пригласить их (чтобы выяснить или спросить), не хотят ли они заключить военный союз;<br /><b class="num">3)</b> (conj. после глаголов, выражающих удивление, негодование и т. п. = ὅτι) что: ἀγανακτῶ, εἰ, ἃ νοῶ, μὴ οἷός τ᾽ [[εἰμὶ]] [[εἰπεῖν]] Plat. мне досадно, что я не в состоянии выразить того, что думаю; σὺ δ᾽ οὐκ ἐπαιδεῖ, [[τῶνδε]] χωρὶς εἰ φρονεῖς; Soph. и тебе не стыдно, что ты думаешь иначе, чем они?;<br /><b class="num">4)</b> (частица в пожеланиях) о, если бы: εἰ γὰρ τοσαύτην δύναμιν [[εἶχον]], [[ὥστε]] … Eur. о, если бы я имел такую силу, чтобы ….
}}
}}
{{etym
{{etym
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2677617"