νόος: Difference between revisions

{{bailly

|btext=[[νοῦς]], νόου-νοῦ (ὁ) :<br /><b>I.</b> faculté de penser :<br /><b>1</b> intelligence, esprit, pensée : τὸν [[νοῦν]] ἔχειν [[πρός]] τινα <i>ou</i> [[τι]] ATT diriger sa pensée, son attention sur qqn <i>ou</i> qch ; [[ἐν]] [[νῷ]] ἔχειν PLAT avoir dans l'esprit, dans la mémoire;<br /><b>2</b> intelligence, sagacité, sagesse : νόῳ OD, σὺν νόῳ HDT avec bon sens, avec intelligence, avec réflexion ; οὐδενὶ ξὺν [[νῷ]] PLAT sans aucune intelligence ; παρὲκ νόον IL sans motif raisonnable ; νοῦ [[κενός]] SOPH sans esprit, inintelligent, déraisonnable ; [[νοῦν]] ἔχειν SOPH avoir de l'esprit, être intelligent, avisé, raisonnable ; [[νοῦν]] ἔχειν avec l'inf. SOPH avoir l'intelligence de, apprendre à ; • <i>impers.</i> [[νοῦν]] [[οὐκ]] [[ἔχει]] avec l'inf. SOPH cela n’a pas le sens commun, cela est absurde, déraisonnable;<br /><b>3</b> pensée, projet, intention, manière de voir : νόον νοεῖν IL, βουλεύειν OD avoir une intention, un dessein ; τρέπειν τινὶ ἐπὶ νόον HDT déterminer qqn à ; ποιεῖν τινι ἐπὶ νόον HDT mettre à qqn qch dans l'esprit, lui suggérer une idée <i>ou</i> une résolution ; [[ἐν]] νόῳ ἔχειν avoir dans l'esprit, avoir l'intention de, projeter de, avec l'inf. ; [[τί]] [[ἐν]] [[νῷ]] ἔχεις ; XÉN qu’as-tu l'intention de faire ?;<br /><b>II. 1</b> âme, cœur : [[χαῖρε]] νόῳ OD il se réjouit dans son cœur ; κεῦθε νόῳ IL cache dans ton cœur ; [[χόλος]] νόον οἰδάνει IL la colère gonfle l'âme;<br /><b>2</b> disposition de l'âme, sentiment, manière de penser : ἀνθρώπων [[νόος]] OD l'esprit des hommes, leur façon de penser ; [[νοῦν]] [[ἔχω]] τὸν αὐτόν AR je pense encore de même;<br /><b>3</b> volonté, désir : νόον τελεῖν τινι IL accomplir le vœu de qqn ; [[ταύτῃ]] ὁ [[νόος]] φέρει HDT c'est là que va sa pensée, c'est là l'objet de ses désirs ; κατὰ [[νοῦν]] selon l'esprit, le vœu, le désir, la volonté de qqn, à souhait.<br />'''Étymologie:''' R. Γνω connaître ; cf. [[γιγνώσκω]].

}}

{{ls

{{lsm

|lsmtext='''νόος:''' νόου, Αττ. συνηρ. [[νοῦς]], νοῦ, ὁ· στους μεταγεν. συγγραφείς απαντούν πτώσεις της γʹ κλίσης, γεν. <i>νοός</i>, δοτ. <i>νοΐ</i>, αιτ. [[νοῦν]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[μυαλό]], [[διάνοια]], [[αντίληψη]], σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>νόῳ</i>, με νου, [[φρόνιμα]], συνετά, σε Ομήρ. Οδ.· <i>παρὲκ νόον</i>, ασυναίσθητα, ανόητα, άκριτα, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>σὺν νόῳ</i>, με [[σωφροσύνη]], σε Ηρόδ.· νόῳ [[λαβεῖν]] τι, [[αντίληψη]] ενός πράγματος, στον ίδ.· <i>νόῳ ἔχειν</i>, έχω στο νου μου, [[σκέπτομαι]], στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> η [[φράση]] [[νοῦν]] ἔχειν σημαίνει: <b>α)</b> έχω [[συναίσθηση]], είμαι [[λογικός]], [[σώφρων]], [[φρόνιμος]], σε Σοφ., Αριστοφ. κ.λπ.· περισσὰ πράσσειν οὐκἔχει [[νοῦν]] οὐδένα, το να επιδιώκεις τόσο [[πολλά]] δεν έχει [[νόημα]], σε Σοφ. <b>β)</b> έχω το [[μυαλό]] μου στραμμένο σε [[κάτι]]· ἄλλοσ' [[ὄμμα]], [[θητέρᾳ]] δὲ [[νοῦν]] ἔχειν, σε Σοφ.· [[δεῦρο]] [[νοῦν]] ἔχε, σε Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> [[ψυχή]], [[συναίσθημα]], «[[καρδιά]]»· [[χαῖρε]] νόῳ, σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως, [[νόος]] [[ἔμπεδος]], [[ἀπηνής]], σε Όμηρ.· <i>ἐκ παντὸς νόου</i>, με όλη του την [[καρδιά]] και την [[ψυχή]], σε Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">4.</b> ο [[νους]] σαν όργανο λήψης αποφάσεων και σχεδιασμών· <i>τί σοι ἐν νόῳ ἐστὶ ποιεῖν;</i> τί σκοπεύεις να κάνεις; στον ίδ.· <i>ἐν νόῳ ἔχειν</i>, με απαρ., [[προτίθεμαι]], [[σκοπεύω]], προδιατίθεμαι να..., στον ίδ.· <i>νόον τελεῖν</i>, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">II.</b> [[σημασία]] ή [[νόημα]], [[έννοια]] λέξης ή φράσης, πρότασης ή λόγου, σε Ηρόδ., Αριστοφ.

}}

{{etym