ἄνω: Difference between revisions

{{bailly

|btext=<span class="bld">1</span><i>seul. prés. et impf.</i> [[ἦνον]] ; <i>Pass. seul. prés.</i> [[ἄνομαι]] <i>et impf.</i> ἠνόμην;<br />mener à terme, accomplir, achever, acc..<br />'''Étymologie:''' DELG v. [[ἀνύω]].<br /><span class="bld">2</span><i>adv. et prép.</i><br />en haut :<br /><b>A.</b> <i>adv.</i> <b>I.</b> de bas en haut : λᾶαν [[ἄνω]] [[ὤθεσκε]] OD il poussait sans cesse une pierre de bas en haut ; κονιορτὸς [[ἄνω]] ἐχώρει THC la cendre s'élevait (en épais nuages) ; [[ἄνω]] [[τε]] καὶ [[κάτω]], [[ἄνω]] καὶ [[κάτω]] de bas en haut et de haut en bas, en tout sens ; τὰ μὲν [[ἄνω]] [[κάτω]] τιθέναι, τὰ δὲ [[κάτω]] [[ἄνω]] HDT mettre tout sens dessus dessous, bouleverser tout de fond en comble ; <i>p. anal.</i> :<br /><b>1</b> <i>en parl. de la région du nord</i> ὅσσον [[Λέσβος]] [[ἄνω]] ἐέργει IL tout ce que borne, en remontant vers le nord, l'île de Lesbos;<br /><b>2</b> <i>en parl. de l'intérieur des terres</i> [[ἄνω]] [[ἰέναι]], πορεύεσθαι HDT aller, se diriger vers l'intérieur ; ἡ [[ἄνω]] [[ὁδός]] HDT la route vers l'intérieur;<br /><b>3</b> <i>fig.</i> en remontant, en se reportant plus haut;<br /><b>II.</b> en haut : τὸ [[ἄνω]], τὰ [[ἄνω]] la partie supérieure, le haut ; [[οἱ]] [[ἄνω]] θεοί SOPH les dieux d'en haut ; <i>en parl. de la terre, par opp. aux enfers</i> [[οἱ]] [[ἄνω]] ceux d'en haut, les vivants ; <i>en parl. du nord</i> [[ἄνω]] πρὸς Βορέην HDT en haut vers le nord ; <i>en parl. de l'intérieur des terres</i> τὰ [[ἄνω]] τῆς Ἀσίης HDT, τῆς Λιβύης HDT l'intérieur de l'Asie, de la Libye ; ὁ [[ἄνω]] [[βασιλεύς]] le roi de Perse, le grand roi ; <i>ou</i> le roi de Thrace ; <i>en parl. de la partie haute d'une ville</i> ἡ [[ἄνω]] [[πόλις]] THC la ville haute ; ἡ [[ἄνω]] [[βουλή]] PLUT le tribunal d'en haut, l'aréopage ; <i>avec idée de temps</i> [[οἱ]] [[ἄνω]] χρόνοι LUC les temps anciens;<br /><b>III.</b> au-dessus, par-dessus;<br /><b>B.</b> <i>prép.</i> au-dessus de, <i>gén;<br />Cp.</i> [[ἀνωτέρω]], <i>Sp.</i> [[ἀνωτάτω]].<br />'''Étymologie:''' [[ἀνά]].

}}

{{ls

{{lsm

|lsmtext='''ἄνω:''' <i>[ᾱ</i> γενικά], απαρ. <i>ἄνειν</i>, μτχ. <i>ἄνων</i>, παρατ. [[ἦνον]]· [[ριζικός]] [[τύπος]] του [[ἀνύω]],<br /><b class="num">I.</b> [[επιτυγχάνω]], [[κατορθώνω]], [[αποπερατώνω]], <i>ὁδόν</i>, σε Ομήρ. Οδ.· οὐδὲν [[ἦνον]], σε Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> Παθ., λέγεται για τη [[συντέλεση]] μιας [[χρονικής]] περιόδου, <i>νὺξ ἄνεται</i>, η [[νύχτα]] πλησιάζει στο [[τέρμα]] της, σε Ομήρ. Ιλ.· [[ἔτος]] ἀνάμενον, που απολείπεται, σε Ηρόδ.· γενικά, ολοκληρώνομαι, σε Ομήρ. Ιλ.· [[ἤνετο]] τὸ [[ἔργον]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">• [[ἄνω]]:</b> επίρρ. ([[ἀνά]])·<br /><b class="num">Α. I.</b> δηλώνοντας [[κίνηση]], πάνω, προς τα πάνω, σε Όμηρ. κ.λπ.· [[ἄνω]] ἰόντι, ανεβαίνοντας προς την [[ενδοχώρα]] (δηλ. στο εσωτερικό), σε Ηρόδ.<br /><b class="num">II.</b> δηλώνοντας [[ανάπαυλα]], [[στάση]],<br /><b class="num">1.</b> πάνω, εφ' υψηλού, [[ψηλά]], στα ύψη, σε Σοφ., Πλάτ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> πάνω τη γη, αντίθ. του Κάτω Κόσμου, σε Σοφ.· οἱ [[ἄνω]], οι ζωντανοί, αντίθ. προς το οἱ [[κάτω]], οι νεκροί, στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> στο ουρανό, αντίθ. προς τη γη, οἱ [[ἄνω]] θεοί, οι θεοί που μένουν στον ουρανό, Λατ. [[superi]], στον ίδ.<br /><b class="num">4.</b> γενικά λέγεται για [[θέση]], [[ἄνω]] [[καθῆσθαι]], [[κάθομαι]] στο πάνω [[μέρος]] της πόλης, δηλ. στην Πνύκα, σε Δημ.· ἡ [[ἄνω]] [[βουλή]], δηλ. ο Άρειος Πάγος, σε Πλούτ.<br /><b class="num">5.</b> γεωγραφικά, στον βορρά, προς τον βορρά, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">6.</b> προς τα [[μεσόγαια]] από την [[παραλία]], στον ίδ., Ξεν.· ὁ [[ἄνω]] [[βασιλεύς]], ο [[βασιλιάς]] της Περσίας, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">7.</b> λέγεται για χρόνο, προηγούμενα, παλιότερα, σε Πλάτ. κ.λπ.<br /><b class="num">8.</b> πάνω, Λατ. [[supra]], σχετικά με [[πέρασμα]], στον ίδ.<br /><b class="num">9.</b> λέγεται για τόνους της φωνής, σε Πλούτ.<br /><b class="num">III. 1.</b> [[ἄνω]] καὶ [[κάτω]], πάνω-[[κάτω]], εδώ και κει, σε Ευρ., Αριστοφ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> άνω-[[κάτω]], ακατάστατα, Λατ. susque [[deque]], τὰ μὲν [[ἄνω]] [[κάτω]] [[θήσω]], τὰ δὲ [[κάτω]] [[ἄνω]], σε Ηρόδ.· [[ἄνω]] τε καὶ [[κάτω]] στρέφων, σε Αισχύλ. κ.λπ. <b>Β.</b> Ως πρόθ. με γεν., πάνω, σε Ηρόδ. <b>Γ.</b> Συγκρ., [[ἀνωτέρω]], απόλ., ψηλότερα, σε Αισχύλ.· [[παραπέρα]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> με γεν., προς τα πάνω, πιο πέρα, στον ίδ.<br /><b class="num">II.</b> υπερθ. [[ἀνωτάτω]], ύψιστα, στον ίδ. κ.λπ.

}}

{{mdlsj