Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

ἐν: Difference between revisions

From LSJ

ἐν (view source)

Revision as of 19:15, 3 October 2022

No change in size ,  3 October 2022
m
Text replacement - "(?s)(\n{{ls\n\|lstext.*}})(\n{{.*}})(\n{{elru.*}})" to "$3$1$2"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
m (Text replacement - "(?s)(\n{{ls\n\|lstext.*}})(\n{{.*}})(\n{{elru.*}})" to "$3$1$2")
Line 18: Line 18:
{{bailly
{{bailly
|btext=<i>poét.</i> [[ἐνί]], <i>épq.</i> [[εἰν]];<br /><i>adv. et prép.</i><br />dedans, dans, en;<br />• <b><i>Adv.</i></b> dedans :<br /><b>I.</b> <i>avec un verbe s.-e.</i> : [[ἐν]] δὲ [[ἴα]] [[ψυχή]] IL dedans (<i>càd</i> en lui) il n’y a qu'une âme ; [[ἐν]] μὲν γὰρ λειμῶνες…, [[ἐν]] δ’ [[ἄροσις]] λείη OD dedans (<i>càd</i> dans cette terre) il y a des prairies, (dans cette terre) aussi le labour serait facile ; [[πολέες]] δ’ [[ἔνι]] μῦθοι παντοῖοι IL et il y a dedans (<i>càd</i> en elle) bien des paroles de toute sorte ; <i>avec un verbe s.-e. et un dat. avant</i> [[ἐν]] : ἐπεὶ οὔ [[οἱ]] [[ἔνι]] φρένες IL car dedans (<i>càd</i> en lui) il n’(y) a point de cœur;<br /><b>II.</b> <i>avec un verbe sans rég., au sens de</i>;<br /><b>1</b> dedans : [[ἐν]] δ’ [[ἄνδρες]] ναίουσι IL dedans (dans ces villes) habitent des hommes (riches en troupeaux, <i>etc.</i>) ; [[ἐν]] δὲ θρόνοι [[ἐρηρέδατο]] OD dedans (dans la cour) étaient fixés des trônes ; [[ἐν]] δ’ αἶγες γεγάασιν OD dedans (dans ce pays) naissent des chèvres ; [[ἐν]] δ’ ἄλοχοι ἐπιστενάχουσιν SOPH et dedans (dans les temples), de jeunes épouses gémissent (sur ces malheurs);<br /><b>2</b> parmi : [[ἐν]] δ’ αὐτὸς [[ἀριστεύεσκε]] IL et parmi (eux) il était le plus brave;<br /><b>3</b> <i>avec idée de temps</i> en ce temps, cependant, <i>d'ord. avec</i> [[δέ]] ([[ἐν]] [[δέ]]);<br /><b>III.</b> <i>avec un verbe accompagné d'un dat. de lieu ou de personne, au sens de</i>;<br /><b>1</b> dans : [[ἐν]] [[δέ]] [[τε]] θυμὸς στήθεσιν ἄτρομός ἐστι IL et en (lui) dans sa poitrine est un cœur qui ne tremble pas ; [[ἐν]] [[δέ]] [[τε]] οἶνον κρητῆρσιν [[κερόωντο]] OD et dedans, au fond des cratères, ils mélangeaient le vin;<br /><b>2</b> parmi : [[ἐν]] δὲ [[γέλως]] [[ὦρτο]] θεοῖσιν OD et parmi (les dieux) un rire s'éleva;<br /><b>IV.</b> <i>avec un verbe accompagné d'un dat. d'attribution</i> : [[ἐν]] [[δέ]] [[οἱ]] ἀσκὸν ἔθηκε OD et dedans (<i>càd</i> dans le navire) elle plaça pour lui une outre;<br /><b>V.</b> <i>avec un verbe accompagné d'un double dat. de lieu et d'attribution</i> : [[ἐν]] [[δέ]] μοι ἄλφιτα χεῦον δοροῖσιν OD verse-moi aussi de la farine dans des outres;<br />• <i><b>Prép.</b></i> avec le dat. dans :<br /><b>A.</b> <i>avec idée de lieu</i> :<br /><b>I. 1</b> <i>avec un dat. de lieu sans mouv.</i> : [[τίς]] [[ἔνδον]] [[ἐν]] δόμοις ; ESCHL y a-t-il quelqu'un dans le palais ? [[ἐν]] Ἀθήναις IL dans Athènes, à Athènes ; [[ἐν]] Τροίῃ IL dans la Troade ; <i>par ellipse</i>, avec un gén. (<i>s.e.</i> οἴκῳ, δόμοις, <i>etc.</i>) : [[ἐν]] Ἀλκίνοιο OD dans (le palais) d'Alkinoos ; ἐνὶ Κίρκης OD dans (le palais) de Circé ; [[εἰν]] Ἀΐδαο IL, [[ἐν]] ᾋδου ATT (v. ᾋδης), dans (le séjour) d'Hadès ; [[ἐν]] Πυθίου THC dans (le sanctuaire) d'Apollon Pythien ; [[ἐν]] ἀφνειοῦ πατρός IL dans (le palais) de mon père riche en biens;<br /><b>2</b> <i>avec un dat. de lieu, après un verbe ou un subst. de mouv., mais impliquant une idée de permanence dans le lieu indiqué par</i> [[ἐν]] : πίπτειν [[ἐν]] κονίῃσι IL tomber (et rester étendu) dans la poussière ; ἐμπεσεῖν [[ἐν]] ὕλῃ IL s'abattre sur une forêt (et s'y propager), <i>en parl. d'un incendie</i> ; λεὼν [[ἐν]] βουσὶ [[θορών]] IL un lion s'étant élancé au milieu d'un troupeau de bœufs ; ἂν δ’ [[ἔβαν]] [[ἐν]] δίφροισι IL ils montèrent (et se tinrent) dans le char ; ἡ [[ἐν]] [[τῷ]] Πειραιῷ [[τῶν]] [[νεῶν]] [[καταφυγή]] THC la retraite des navires réfugiés au Pirée;<br /><b>II.</b> <i>avec l'idée d'un lieu déterminé et des environs immédiats</i>;<br /><b>1</b> <i>dans la région de</i> : [[ἐν]] Κύπρῳ ναυμαχέειν HDT livrer un combat naval dans (les eaux de) Chypre ; [[τότε]] τὴν [[ἐν]] Νοτίῳ ἐνίκησε ναυμαχίαν XÉN (Lysandre) fut vainqueur alors à la bataille de Notion;<br /><b>2</b> auprès de, au bord de : [[ἐν]] ποταμῷ IL au bord du fleuve;<br /><b>III.</b> <i>avec l'idée d'un lieu qui entoure</i> au milieu de : οὐρανὸς [[ἐν]] αἰθέρι καὶ νεφέλῃσι IL le ciel au milieu de l'éther et des nuages ; <i>p. anal.</i><br /><b>1</b> <i>en parl. d'armures, de vêtements, etc.</i> [[ἐν]] ὅπλοις [[εἶναι]] HDT être sous les armes ; [[ἐν]] μεγάλοις φορτίοις τρέχειν XÉN courir chargé de grands fardeaux ; [[ἐν]] πώγωνι βαθεῖ LUC avec (<i>litt.</i> dans) une barbe épaisse;<br /><b>2</b> <i>en parl. d'un instrument proprement dit</i> [[ἐν]] δεσμῷ [[δῆσαι]] IL enfermer (<i>litt.</i> lier) dans un lien ; [[ἐν]] πέδαις δεδέσθαι XÉN être lié dans des entraves;<br /><b>3</b> <i>en parl. des mains ou des bras</i> [[ἐν]] ξέναισι χερσὶ κηδευθείς SOPH ce sont des mains étrangères qui t’ont rendu les derniers devoirs ; κοὔτ’ [[ἐν]] φίλαισι χερσὶν ἐκόσμησα SOPH je ne t’ai pas, de mes mains, rendu les derniers devoirs ; γενομένης δ’ [[ἐν]] χερσ’ τῆς μάχης THC comme on en était venu aux mains ; [[ἦν]] ἡ [[μάχη]] κρατερὰ καὶ [[ἐν]] χερσὶ πᾶσα THC le combat était fortement engagé et d'homme à homme sur toute la ligne;<br /><b>4</b> <i>p. ext. en parl. d'autres organes</i> : [[ἐν]] ὠσὶ νωμῶν καὶ φρεσίν, φάους [[δίχα]] ESCHL (le devin aveugle Tirésias, ce pâtre des oiseaux), qui observe (les augures) avec les oreilles et l'intelligence, sans la lumière des yeux ; [[ἐν]] ὀφθαλμοῖσιν ὁρᾶσθαι IL, [[ἐν]] ὀφθαλμοῖσι ἰδέσθαι OD voir avec ses yeux;<br /><b>5</b> <i>en parl. d'un instrument ou d'un moyen qcque ; fig.</i> [[ἐν]] λιταῖς SOPH par des prières ; [[ἐν]] δόλῳ SOPH par ruse, [[ἐν]] λόγοις SOPH par des paroles (persuader, <i>etc.</i>);<br /><b>6</b> <i>fig. en parl. des conditions, matérielles ou morales, au milieu desquelles on se trouve</i> ἐνὶ πολέμῳ IL dans la guerre ; [[οἱ]] [[ἐν]] τοῖς πράγμασι THC ceux qui sont aux affaires ; [[οἱ]] [[ἐν]] τέλει THC ceux qui sont en charge, les magistrats, [[ἐν]] ὀργῇ ἔχειν τινά THC être irrité <i>ou</i> indigné contre qqn ; [[ἐν]] αἰτίᾳ ἔχειν τινά HDT accuser qqn, <i>litt.</i> avoir qqn en état d'accusation ; [[ἐν]] αἰτίᾳ [[εἶναι]] XÉN être exposé à des reproches ; <i>de même en un grand nombre de locut. adv.</i> [[ἐν]] βραχεῖ = [[βραχέως]] SOPH brièvement ; [[ἐν]] [[τάχει]] = [[ταχέως]] SOPH promptement ; [[ἐν]] ἀσφαλεῖ = [[ἀσφαλῶς]] EUR en sûreté ; [[ἐν]] ὁμοίῳ = [[ὁμοίως]] THC semblablement, également ; [[ἐν]] αργοῖς = [[ἀργῶς]] SOPH laisser qch dans l'inaction, <i>càd</i> sans le faire ; [[ἐν]] κενοῖς = [[κενῶς]] SOPH à vide, vainement ; <i>avec un subst.</i> [[ἐν]] δίκῃ = [[δικαίως]] SOPH justement;<br /><b>7</b> dans les limites de ; en se restreignant dans, en se réglant sur, en se conformant à ; selon, d'après : [[ἐν]] τοῖς ὀμοίοις νόμοις ποιεῖν [[τὰς]] κρίσεις THC instituer des jugements d'après des lois régissant également les deux parties en cause ; σημαίνειν [[ἐν]] οἰωνοῖς XÉN donner des avis par des augures <i>en parl. des dieux</i>;<br /><b>8</b> dans les attributions de, au pouvoir de : [[δύναμις]] γὰρ [[ἐν]] [[ὑμῖν]] OD car vous en avez le pouvoir ; [[ταῦτα]] δ’ [[ἐν]] [[τῷ]] δαίμονι SOPH ces choses sont au pouvoir de la divinité ; [[ἐν]] ταῖς ναυσὶ [[τῶν]] Ἑλλήνων πράγματα ἐγένετο THC le salut des Grecs reposait sur leurs vaisseaux;<br /><b>9</b> en ce qui regarde, eu égard à (<i>avec un rég. de chose</i>) : [[ἐν]] πάντεσσ’ ἔργοισι [[δαήμων]] IL habile en toute sorte de travaux ; [[ἐν]] ἐμοὶ [[θρασύς]] SOPH hardi envers moi;<br /><b>10</b> <i>avec un plur.</i> au milieu de, parmi : [[οἴη]] [[ἐν]] ἀθανάτοισιν IL seule parmi les immortels ; [[ταῦτα]] νόμιμα [[ἦν]] [[ἐν]] Μήδοις XÉN c’étaient là choses en usage parmi les Mèdes ; <i>particul. dans la loc.</i> [[ἐν]] τοῖς <i>avec</i> πρῶτοι <i>ou avec un Sp.</i> [[ἐν]] τοῖς πρῶτοι Ἀθηναῖοι τὸν σίδηρον κατέθεντο THC les Athéniens furent les premiers à déposer le fer ; τοῦτό μοι [[ἐν]] τοῖσι θειότατον φαίνεται [[γενέσθαι]] HDT c'est ce qui rend évident pour moi qu’il y a dans cet événement une des preuves les plus certaines de la volonté divine ; [[ἐν]] τοῖς πλεῖσται δὴ [[νῆες]] THC l'une des flottes les plus nombreuses ; [[ἐν]] τοῖς [[μάλιστα]], <i>litt.</i> parmi ceux qui le sont le plus (v. [[μάλιστα]]) ; devant : [[ἐν]] [[ὑμῖν]] [[ἐρέω]] IL je dirai au milieu de vous, <i>càd</i> devant vous ; λέγειν [[ἐν]] [[ὑμῖν]] XÉN parler devant vous ; <i>p. anal.</i> [[ἐν]] [[ἐμοί]] SOPH devant moi (faisant fonction de juge), <i>càd</i> si l'on s'en rapporte à moi ; [[ἐν]] θεοῖς SOPH devant les dieux, aux yeux des dieux ; [[τἀν]] ποσίν SOPH les choses qui sont entre les pieds <i>ou</i> devant les pieds, qui entravent la marche, les obstacles;<br /><b>IV.</b> <i>avec idée d'une surface</i>, dans, <i>au sens du franç.</i> sur : [[ἐν]] θρόνοισι OD sur des trônes ; ἥμενοι [[ἐν]] ῥινοῖσι OD assis sur des peaux (de bœufs) ; οὔρεος [[ἐν]] κορυφῇσ’ IL sur les sommets d'une montagne ; χιὼν κατατήκετ’ [[ἐν]] ὄρεσσιν OD la neige fond sur les montagnes ; [[ἐν]] θαλλοῖς συγκατῄθομεν SOPH nous brûlions (les restes du corps) sur un amas de rameaux (verts) ; [[ἐν]] πέτροισι πέτρον ἐκτρίβων SOPH faisant jaillir (la flamme) en frottant des cailloux l'un contre l'autre ; [[θεῶν]] [[ἐν]] γούνασι κεῖται IL (cela) est sur les genoux des dieux, <i>càd</i> dépend de la volonté des dieux;<br /><b>B.</b> <i>avec idée de temps</i>;<br /><b>I.</b> dans, en, au temps de, au moment de : [[ἐν]] [[τούτῳ]] [[τῷ]] χρόνῳ XÉN <i>ou simpl.</i> [[ἐν]] [[τούτῳ]] HDT en ce temps-là ; [[ἐν]] ᾧ (χρόνῳ) HDT dans le temps que ; [[ἐν]] ᾧ…, [[ἐν]] [[τούτῳ]] XÉN pendant que…, pendant ce temps ; [[ἐν]] ταῖς σπονδαῖς XÉN au moment du traité ; [[ἐν]] [[τῇ]] ἑορτῇ THC au moment de la fête;<br /><b>II.</b> pendant la durée de, pendant, durant : [[ἐν]] ἔτεσι [[πεντήκοντα]] THC en cinquante ans ; [[ἐν]] τρισὶ μησί XÉN en trois mois;<br /><i>En compos.</i> [[ἐν]] <i>signifie</i>;<br /><b>1</b> dans ([[ἐνοράω]], [[ἐνδέω]], <i>etc.</i>);<br /><b>2</b> devant ([[ἐνδείκνυμι]], [[ἐγγελάω]], <i>etc.</i>);<br /><b>3</b> <i>qqf, avec un adj., en un sens d'atténuation</i> : quelque peu ([[ἐνάερος]], <i>etc.</i>);<br /><b>4</b> dans les limites de, dans la mesure de, conformément à ([[ἔννομος]]).<br />'''Étymologie:''' Sur l'identité d'origine de [[ἐν]] et de [[εἰς]], v. [[εἰς]] in fine.
|btext=<i>poét.</i> [[ἐνί]], <i>épq.</i> [[εἰν]];<br /><i>adv. et prép.</i><br />dedans, dans, en;<br />• <b><i>Adv.</i></b> dedans :<br /><b>I.</b> <i>avec un verbe s.-e.</i> : [[ἐν]] δὲ [[ἴα]] [[ψυχή]] IL dedans (<i>càd</i> en lui) il n’y a qu'une âme ; [[ἐν]] μὲν γὰρ λειμῶνες…, [[ἐν]] δ’ [[ἄροσις]] λείη OD dedans (<i>càd</i> dans cette terre) il y a des prairies, (dans cette terre) aussi le labour serait facile ; [[πολέες]] δ’ [[ἔνι]] μῦθοι παντοῖοι IL et il y a dedans (<i>càd</i> en elle) bien des paroles de toute sorte ; <i>avec un verbe s.-e. et un dat. avant</i> [[ἐν]] : ἐπεὶ οὔ [[οἱ]] [[ἔνι]] φρένες IL car dedans (<i>càd</i> en lui) il n’(y) a point de cœur;<br /><b>II.</b> <i>avec un verbe sans rég., au sens de</i>;<br /><b>1</b> dedans : [[ἐν]] δ’ [[ἄνδρες]] ναίουσι IL dedans (dans ces villes) habitent des hommes (riches en troupeaux, <i>etc.</i>) ; [[ἐν]] δὲ θρόνοι [[ἐρηρέδατο]] OD dedans (dans la cour) étaient fixés des trônes ; [[ἐν]] δ’ αἶγες γεγάασιν OD dedans (dans ce pays) naissent des chèvres ; [[ἐν]] δ’ ἄλοχοι ἐπιστενάχουσιν SOPH et dedans (dans les temples), de jeunes épouses gémissent (sur ces malheurs);<br /><b>2</b> parmi : [[ἐν]] δ’ αὐτὸς [[ἀριστεύεσκε]] IL et parmi (eux) il était le plus brave;<br /><b>3</b> <i>avec idée de temps</i> en ce temps, cependant, <i>d'ord. avec</i> [[δέ]] ([[ἐν]] [[δέ]]);<br /><b>III.</b> <i>avec un verbe accompagné d'un dat. de lieu ou de personne, au sens de</i>;<br /><b>1</b> dans : [[ἐν]] [[δέ]] [[τε]] θυμὸς στήθεσιν ἄτρομός ἐστι IL et en (lui) dans sa poitrine est un cœur qui ne tremble pas ; [[ἐν]] [[δέ]] [[τε]] οἶνον κρητῆρσιν [[κερόωντο]] OD et dedans, au fond des cratères, ils mélangeaient le vin;<br /><b>2</b> parmi : [[ἐν]] δὲ [[γέλως]] [[ὦρτο]] θεοῖσιν OD et parmi (les dieux) un rire s'éleva;<br /><b>IV.</b> <i>avec un verbe accompagné d'un dat. d'attribution</i> : [[ἐν]] [[δέ]] [[οἱ]] ἀσκὸν ἔθηκε OD et dedans (<i>càd</i> dans le navire) elle plaça pour lui une outre;<br /><b>V.</b> <i>avec un verbe accompagné d'un double dat. de lieu et d'attribution</i> : [[ἐν]] [[δέ]] μοι ἄλφιτα χεῦον δοροῖσιν OD verse-moi aussi de la farine dans des outres;<br />• <i><b>Prép.</b></i> avec le dat. dans :<br /><b>A.</b> <i>avec idée de lieu</i> :<br /><b>I. 1</b> <i>avec un dat. de lieu sans mouv.</i> : [[τίς]] [[ἔνδον]] [[ἐν]] δόμοις ; ESCHL y a-t-il quelqu'un dans le palais ? [[ἐν]] Ἀθήναις IL dans Athènes, à Athènes ; [[ἐν]] Τροίῃ IL dans la Troade ; <i>par ellipse</i>, avec un gén. (<i>s.e.</i> οἴκῳ, δόμοις, <i>etc.</i>) : [[ἐν]] Ἀλκίνοιο OD dans (le palais) d'Alkinoos ; ἐνὶ Κίρκης OD dans (le palais) de Circé ; [[εἰν]] Ἀΐδαο IL, [[ἐν]] ᾋδου ATT (v. ᾋδης), dans (le séjour) d'Hadès ; [[ἐν]] Πυθίου THC dans (le sanctuaire) d'Apollon Pythien ; [[ἐν]] ἀφνειοῦ πατρός IL dans (le palais) de mon père riche en biens;<br /><b>2</b> <i>avec un dat. de lieu, après un verbe ou un subst. de mouv., mais impliquant une idée de permanence dans le lieu indiqué par</i> [[ἐν]] : πίπτειν [[ἐν]] κονίῃσι IL tomber (et rester étendu) dans la poussière ; ἐμπεσεῖν [[ἐν]] ὕλῃ IL s'abattre sur une forêt (et s'y propager), <i>en parl. d'un incendie</i> ; λεὼν [[ἐν]] βουσὶ [[θορών]] IL un lion s'étant élancé au milieu d'un troupeau de bœufs ; ἂν δ’ [[ἔβαν]] [[ἐν]] δίφροισι IL ils montèrent (et se tinrent) dans le char ; ἡ [[ἐν]] [[τῷ]] Πειραιῷ [[τῶν]] [[νεῶν]] [[καταφυγή]] THC la retraite des navires réfugiés au Pirée;<br /><b>II.</b> <i>avec l'idée d'un lieu déterminé et des environs immédiats</i>;<br /><b>1</b> <i>dans la région de</i> : [[ἐν]] Κύπρῳ ναυμαχέειν HDT livrer un combat naval dans (les eaux de) Chypre ; [[τότε]] τὴν [[ἐν]] Νοτίῳ ἐνίκησε ναυμαχίαν XÉN (Lysandre) fut vainqueur alors à la bataille de Notion;<br /><b>2</b> auprès de, au bord de : [[ἐν]] ποταμῷ IL au bord du fleuve;<br /><b>III.</b> <i>avec l'idée d'un lieu qui entoure</i> au milieu de : οὐρανὸς [[ἐν]] αἰθέρι καὶ νεφέλῃσι IL le ciel au milieu de l'éther et des nuages ; <i>p. anal.</i><br /><b>1</b> <i>en parl. d'armures, de vêtements, etc.</i> [[ἐν]] ὅπλοις [[εἶναι]] HDT être sous les armes ; [[ἐν]] μεγάλοις φορτίοις τρέχειν XÉN courir chargé de grands fardeaux ; [[ἐν]] πώγωνι βαθεῖ LUC avec (<i>litt.</i> dans) une barbe épaisse;<br /><b>2</b> <i>en parl. d'un instrument proprement dit</i> [[ἐν]] δεσμῷ [[δῆσαι]] IL enfermer (<i>litt.</i> lier) dans un lien ; [[ἐν]] πέδαις δεδέσθαι XÉN être lié dans des entraves;<br /><b>3</b> <i>en parl. des mains ou des bras</i> [[ἐν]] ξέναισι χερσὶ κηδευθείς SOPH ce sont des mains étrangères qui t’ont rendu les derniers devoirs ; κοὔτ’ [[ἐν]] φίλαισι χερσὶν ἐκόσμησα SOPH je ne t’ai pas, de mes mains, rendu les derniers devoirs ; γενομένης δ’ [[ἐν]] χερσ’ τῆς μάχης THC comme on en était venu aux mains ; [[ἦν]] ἡ [[μάχη]] κρατερὰ καὶ [[ἐν]] χερσὶ πᾶσα THC le combat était fortement engagé et d'homme à homme sur toute la ligne;<br /><b>4</b> <i>p. ext. en parl. d'autres organes</i> : [[ἐν]] ὠσὶ νωμῶν καὶ φρεσίν, φάους [[δίχα]] ESCHL (le devin aveugle Tirésias, ce pâtre des oiseaux), qui observe (les augures) avec les oreilles et l'intelligence, sans la lumière des yeux ; [[ἐν]] ὀφθαλμοῖσιν ὁρᾶσθαι IL, [[ἐν]] ὀφθαλμοῖσι ἰδέσθαι OD voir avec ses yeux;<br /><b>5</b> <i>en parl. d'un instrument ou d'un moyen qcque ; fig.</i> [[ἐν]] λιταῖς SOPH par des prières ; [[ἐν]] δόλῳ SOPH par ruse, [[ἐν]] λόγοις SOPH par des paroles (persuader, <i>etc.</i>);<br /><b>6</b> <i>fig. en parl. des conditions, matérielles ou morales, au milieu desquelles on se trouve</i> ἐνὶ πολέμῳ IL dans la guerre ; [[οἱ]] [[ἐν]] τοῖς πράγμασι THC ceux qui sont aux affaires ; [[οἱ]] [[ἐν]] τέλει THC ceux qui sont en charge, les magistrats, [[ἐν]] ὀργῇ ἔχειν τινά THC être irrité <i>ou</i> indigné contre qqn ; [[ἐν]] αἰτίᾳ ἔχειν τινά HDT accuser qqn, <i>litt.</i> avoir qqn en état d'accusation ; [[ἐν]] αἰτίᾳ [[εἶναι]] XÉN être exposé à des reproches ; <i>de même en un grand nombre de locut. adv.</i> [[ἐν]] βραχεῖ = [[βραχέως]] SOPH brièvement ; [[ἐν]] [[τάχει]] = [[ταχέως]] SOPH promptement ; [[ἐν]] ἀσφαλεῖ = [[ἀσφαλῶς]] EUR en sûreté ; [[ἐν]] ὁμοίῳ = [[ὁμοίως]] THC semblablement, également ; [[ἐν]] αργοῖς = [[ἀργῶς]] SOPH laisser qch dans l'inaction, <i>càd</i> sans le faire ; [[ἐν]] κενοῖς = [[κενῶς]] SOPH à vide, vainement ; <i>avec un subst.</i> [[ἐν]] δίκῃ = [[δικαίως]] SOPH justement;<br /><b>7</b> dans les limites de ; en se restreignant dans, en se réglant sur, en se conformant à ; selon, d'après : [[ἐν]] τοῖς ὀμοίοις νόμοις ποιεῖν [[τὰς]] κρίσεις THC instituer des jugements d'après des lois régissant également les deux parties en cause ; σημαίνειν [[ἐν]] οἰωνοῖς XÉN donner des avis par des augures <i>en parl. des dieux</i>;<br /><b>8</b> dans les attributions de, au pouvoir de : [[δύναμις]] γὰρ [[ἐν]] [[ὑμῖν]] OD car vous en avez le pouvoir ; [[ταῦτα]] δ’ [[ἐν]] [[τῷ]] δαίμονι SOPH ces choses sont au pouvoir de la divinité ; [[ἐν]] ταῖς ναυσὶ [[τῶν]] Ἑλλήνων πράγματα ἐγένετο THC le salut des Grecs reposait sur leurs vaisseaux;<br /><b>9</b> en ce qui regarde, eu égard à (<i>avec un rég. de chose</i>) : [[ἐν]] πάντεσσ’ ἔργοισι [[δαήμων]] IL habile en toute sorte de travaux ; [[ἐν]] ἐμοὶ [[θρασύς]] SOPH hardi envers moi;<br /><b>10</b> <i>avec un plur.</i> au milieu de, parmi : [[οἴη]] [[ἐν]] ἀθανάτοισιν IL seule parmi les immortels ; [[ταῦτα]] νόμιμα [[ἦν]] [[ἐν]] Μήδοις XÉN c’étaient là choses en usage parmi les Mèdes ; <i>particul. dans la loc.</i> [[ἐν]] τοῖς <i>avec</i> πρῶτοι <i>ou avec un Sp.</i> [[ἐν]] τοῖς πρῶτοι Ἀθηναῖοι τὸν σίδηρον κατέθεντο THC les Athéniens furent les premiers à déposer le fer ; τοῦτό μοι [[ἐν]] τοῖσι θειότατον φαίνεται [[γενέσθαι]] HDT c'est ce qui rend évident pour moi qu’il y a dans cet événement une des preuves les plus certaines de la volonté divine ; [[ἐν]] τοῖς πλεῖσται δὴ [[νῆες]] THC l'une des flottes les plus nombreuses ; [[ἐν]] τοῖς [[μάλιστα]], <i>litt.</i> parmi ceux qui le sont le plus (v. [[μάλιστα]]) ; devant : [[ἐν]] [[ὑμῖν]] [[ἐρέω]] IL je dirai au milieu de vous, <i>càd</i> devant vous ; λέγειν [[ἐν]] [[ὑμῖν]] XÉN parler devant vous ; <i>p. anal.</i> [[ἐν]] [[ἐμοί]] SOPH devant moi (faisant fonction de juge), <i>càd</i> si l'on s'en rapporte à moi ; [[ἐν]] θεοῖς SOPH devant les dieux, aux yeux des dieux ; [[τἀν]] ποσίν SOPH les choses qui sont entre les pieds <i>ou</i> devant les pieds, qui entravent la marche, les obstacles;<br /><b>IV.</b> <i>avec idée d'une surface</i>, dans, <i>au sens du franç.</i> sur : [[ἐν]] θρόνοισι OD sur des trônes ; ἥμενοι [[ἐν]] ῥινοῖσι OD assis sur des peaux (de bœufs) ; οὔρεος [[ἐν]] κορυφῇσ’ IL sur les sommets d'une montagne ; χιὼν κατατήκετ’ [[ἐν]] ὄρεσσιν OD la neige fond sur les montagnes ; [[ἐν]] θαλλοῖς συγκατῄθομεν SOPH nous brûlions (les restes du corps) sur un amas de rameaux (verts) ; [[ἐν]] πέτροισι πέτρον ἐκτρίβων SOPH faisant jaillir (la flamme) en frottant des cailloux l'un contre l'autre ; [[θεῶν]] [[ἐν]] γούνασι κεῖται IL (cela) est sur les genoux des dieux, <i>càd</i> dépend de la volonté des dieux;<br /><b>B.</b> <i>avec idée de temps</i>;<br /><b>I.</b> dans, en, au temps de, au moment de : [[ἐν]] [[τούτῳ]] [[τῷ]] χρόνῳ XÉN <i>ou simpl.</i> [[ἐν]] [[τούτῳ]] HDT en ce temps-là ; [[ἐν]] ᾧ (χρόνῳ) HDT dans le temps que ; [[ἐν]] ᾧ…, [[ἐν]] [[τούτῳ]] XÉN pendant que…, pendant ce temps ; [[ἐν]] ταῖς σπονδαῖς XÉN au moment du traité ; [[ἐν]] [[τῇ]] ἑορτῇ THC au moment de la fête;<br /><b>II.</b> pendant la durée de, pendant, durant : [[ἐν]] ἔτεσι [[πεντήκοντα]] THC en cinquante ans ; [[ἐν]] τρισὶ μησί XÉN en trois mois;<br /><i>En compos.</i> [[ἐν]] <i>signifie</i>;<br /><b>1</b> dans ([[ἐνοράω]], [[ἐνδέω]], <i>etc.</i>);<br /><b>2</b> devant ([[ἐνδείκνυμι]], [[ἐγγελάω]], <i>etc.</i>);<br /><b>3</b> <i>qqf, avec un adj., en un sens d'atténuation</i> : quelque peu ([[ἐνάερος]], <i>etc.</i>);<br /><b>4</b> dans les limites de, dans la mesure de, conformément à ([[ἔννομος]]).<br />'''Étymologie:''' Sur l'identité d'origine de [[ἐν]] et de [[εἰς]], v. [[εἰς]] in fine.
}}
{{elru
|elrutext='''ἐν:''' (ἐγ-, ἐμ-, ἐλ-, ἐρ-) приставка со знач.:<br /><b class="num">1)</b> в, внутри, внутрь и т. д. (см. ἐν I) ([[ἐνδείκνυμι]], [[ἐνδίδωμι]]);<br /><b class="num">2)</b> обладания каким-л. признаком ([[ἔμφωνος]]).<br /><b class="num">I</b> эп.-поэт. тж. [[ἐνί]] (в анастрофе [[ἔνι]]), [[εἰν]], [[εἰνί]] praep. [[cum]] dat.<br /><b class="num">1)</b> (на вопрос «где?») в (ἐν δόμοις Aesch.; ἐν τῇ πόλει Plat.): ἐνὶ Κίρκης (sc. δόμοις) Hom. во дворце Кирки; ἐν [[αὑτοῦ]] (sc. δόμῳ) Arph. у себя; τὰ ἐν ποσὶν κακά Soph. нынешние бедствия;<br /><b class="num">2)</b> (на вопрос «где?») на (καθίζειν ἐν θρόνοισιν, οὔρεος ἐν κορυφῇσι Hom.): ἐν πέτροισι πέτρον ἐκτρίβων Soph. посредством трения камня о камни;<br /><b class="num">3)</b> (на вопрос «куда?») в (πίπτειν ἐν κονίῃσι Hom.; ἐν τάφῳ [[θεῖναι]] Soph.; ἡ ἐν τῷ Πειραιῷ [[καταφυγή]] Thuc.; ὁ ἐν Σικελίᾳ [[πλοῦς]] Lys.) или на (ἐν δίφροισι ἀναβῆναι Hom.): ἵκανον ἐν ποταμῷ Hom. они пришли к реке; ἐν δεσμῷ [[δῆσαι]] Hom. заключить в оковы; [[λαβεῖν]] ἐν [[χείρεσσι]] Hom. и ἐν [[χεροῖν]] Soph. взять в руки или руками (ср. 13);<br /><b class="num">4)</b> [[среди]], [[между]], [[у]] (ἐν πᾶσιν ἀνθρώποις Thuc.): ἐν τοῖς δένδροις [[ἑστάναι]] Xen. стоять между деревьями; [[ταῦτα]] [[νόμιμα]] ἦν ἐν Μήδοις Xen. таковы были обычаи (у) мидян; ἐν τοῖς πρῶτοι τὸν [[σίδηρον]] κατέθεντο Thuc. они первые из них сложили оружие;<br /><b class="num">5)</b> [[у]] (берегов), при (ἐν Κύπρῳ ναυμαχέειν Her.; ἐν Σαλαμῖνι ξυνναυμαχῆσαι Thuc.): οἱ ἐν [[Μαραθῶνι]] Thuc. участники Марафонского сражения;<br /><b class="num">6)</b> [[из]] (ἐν ἐπιστολαῖς [[εἰδέναι]] τι Thuc.; πίνειν ἐν ποτηρίῳ Luc.);<br /><b class="num">7)</b> [[в]] (отношении): ἐν πάντεσσι ἔργοισι [[δαήμων]] Hom. искусный во всех делах; θρασὺς ἔν τινι Soph. смело выступающий против кого-л.; διαφέρειν ἔν τινι Isocr. отличаться в чем-л.;<br /><b class="num">8)</b> (об одежде, доспехах и т. д.) в, с (ἐν ἔντεσι Pind.; ἐν ὅπλοις Her., Xen. - ср. 12; ἐν τῇ ἐσθῆτι Her.): ἐν μεγάλοις φορτίοις βαδίζειν Xen. ходить тяжело нагруженным; ἐν πώγωνι βαθεῖ Luc. с густой бородой;<br /><b class="num">9)</b> [[в присутствии]], [[перед]]: λέγειν ἐν τῷ δήμῳ Xen. говорить перед народом или в народном собрании; ἐν δ᾽ [[ὑμῖν]] [[ἐρέω]] Hom. я расскажу вам;<br /><b class="num">10)</b> [[в]], [[во время]] (ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ Hom.; ἐν τῇ ἑορτῇ Thuc.): ἐν [[τούτῳ]] (sc. τῷ χρόνῳ) Her., Xen. в (э)то время;<br /><b class="num">11)</b> [[в течение]], [[в продолжение]], [[на протяжении]] (ἐν ἔτεσι [[πεντήκοντα]] Thuc.; [[μεῖον]] ἢ ἐν μηνί Xen.);<br /><b class="num">12)</b> (для выражения занятости чем-л.; в переводе обычно опускается): ἐν πτολέμῳ Hom. (будучи занят) войной или на войне; ἡ ἐν ὅπλοις [[μάθησις]] Plat. изучение боевого искусства (ср. 8); οἱ ἐν τοῖς πράγμασι Thuc. руководители государства; οἱ ἐν τέλει Thuc. должностные лица; ἐν [[φιλοσοφία]] εἶναι Plat. заниматься философией; ὁ δὴ [[Κῦρος]] ἐν τούτοις ἦν Xen. вот каковы были дела Кира; οἱ δὴ ἐν τούτοις τοῖς λόγοις [[ἦσαν]] Xen. вот в чем состояла их беседа;<br /><b class="num">13)</b> [[посредством]] (ἐν ὀφθαλμοῖσι ὁρᾶσθαι или [[ἰδέσθαι]] Hom.; ἐν τῇ ἀκοῇ διαγιγνώσκειν Plat.): ἐν ξέναισι χερσὶ κηδευθείς Soph. погребенный чужими руками (ср. 3); ἡ [[μάχη]] ἐν [[χερσί]] Thuc. рукопашный бой; ἐν λόγοις πείσειν τινά Soph. убедить кого-л. словами; ἐν δόλῳ Soph. хитростью;<br /><b class="num">14)</b> [[во власти]] (в руках) у, в зависимости от (ἐν τῷ θεῷ τὸ [[τέλος]] ἦν, οὐκ ἐν ἐμοῖ Dem.): [[δύναμις]] γὰρ ἐν [[ὑμῖν]] Hom. ведь в вашей власти (сделать это); ἐν ταῖς ναυσὶ [[γενέσθαι]] Thuc. зависеть от флота;<br /><b class="num">15)</b> [[соответственно]], [[согласно]], [[по]]: ἐν τοῖς νόμοις Isocr., Plat., Dem. в соответствии с законами;<br /><b class="num">16)</b> (в нареч. выражениях, в переводе часто опускается): ἐνὶ πένθεϊ Hom. в печали; ἐν βραχεῖ Soph. вкратце; ἐν [[τάχει]] Soph. быстро, поспешно; ἐν ἀσφαλεῖ Eur. в безопасности, надежно; ἐν ἀργοῖς Soph. праздно; ἐν κενοῖς Soph. впустую, напрасно; ἐν δίκῃ Soph. по справедливости; ἐν παρέργῳ Soph. в виде дополнения, мимоходом; ἐν ὁμοίῳ κρίνειν Thuc. считать безразличным; ἐν ἀφθόνοις βιοτεύειν Xen. жить в достатке; ἐν ὀργῇ ἔχειν τινά Thuc. негодовать на кого-л.; ἐν αἰτίᾳ ἔχειν τινά Her. винить кого-л.; ἐν αἰτίᾳ εἶναι Xen. быть обвиняемым; ἐν ῥυθμῷ Xen. мерно, в такт; εἰ οἱ ἐν ἡδονῇ ἐστιν Her. если ему угодно; ἐν ἐπαίνῳ τιθέναι Arst. вменять в похвалу;<br /><b class="num">17)</b> (для выражения принадлежности или вины): ἐν τοῖς δικασταῖς [[κοὐκ]] ἐμοὶ τόδ᾽ ἐσφάλη Soph. это была ошибка судей, а не моя.<br /><b class="num">II</b> эп.-поэт. тж. [[ἐνί]] adv.<br /><b class="num">1)</b> [[внутри]] (чего-л.), там: ἐν μὲν γὰρ λειμῶνες …, ἐν δ᾽ [[ἄροσις]] λείη Hom. имеются там и луга …, и легкие для обработки пашни; ἐν δ᾽ ἄλοχοι ἐπιστενάχουσιν Soph. там стонут жены;<br /><b class="num">2)</b> [[внутрь]], [[туда]]: ἐν δὲ οἱ ἀσκὸν ἔθηκε οἴνοιο …, ἐν δὲ καὶ [[ἤϊα]] Hom. она положила туда и мех с вином, и съестные припасы;<br /><b class="num">3)</b> [[в это время]], [[между тем]]: ἐν δ᾽ ἐμεστώθη [[αἰθήρ]] Soph. между тем воздух наполнился (ураганом).
}}
}}
{{ls
{{ls
Line 36: Line 39:
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''ἐν:''' ποιητ. Επικ. και ποιητ. [[ἐνί]], [[εἰν]], [[εἰνί]], Λατ. in.<br /><b class="num">Α.</b>ΠΡΟΘ. ΜΕ ΔΟΤ.:<br /><b class="num">I.</b> λέγεται για [[τόπο]],<br /><b class="num">1.</b> [[εντός]], μέσα, <i>ἐν νήσῳ</i>, <i>ἐν Τροίῃ κ.λπ</i>., σε Όμηρ. κ.λπ.· ελλειπτικά, <i>ἐν Ἀλκινόοιο</i> (ἐνν. <i>οἴκῳ</i>), σε Ομήρ. Οδ.· [[εἰν]] Ἀΐδαο, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐν παιδοτρίβου</i>, στο σχολείο του δασκάλου διαπαιδαγώγησης (του παιδοτρίβη), σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> σε, πάνω σε, <i>ἐν οὔρεσι</i>, σε Όμηρ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> [[ανάμεσα]] στη [[συγκέντρωση]], στον αριθμό, [[μεταξύ]], <i>ἐν Δαναοῖς κ.λπ</i>. σε Όμηρ.· με ρήματα εξουσίας, <i>ἄρχειν</i>, <i>ἀνάσσειν ἐν πολλοῖς</i>, είμαι [[πρώτος]] στην [[εξουσία]] ή [[άρχοντας]] [[ανάμεσα]] σε πολλούς, δηλ. [[άνωθεν]] τους, πάνω από αυτούς, στον ίδ.· πρβλ. ὁ, ἡ, τόΒ. III. 3.<br /><b class="num">4.</b> στα χέρια κάποιου, μέσα στα όρια της επιρροής ή της εξουσίας του, Λατ. [[penes]], σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>ἐν σοὶ γάρ ἐσμεν</i>, σε Σοφ.· ἐν τῷ θεῷ το [[τέλος]] ἦν, σε Δημ.<br /><b class="num">5.</b> ως προς, σε ό,τι αφορά, σχετικά με, <i>ἐν γήρᾳ</i>, στο [[τέρμα]] της ηλικίας, σε Σοφ.<br /><b class="num">6.</b> όταν το <i>ἐν</i> χρησιμοποιείται με ρήματα κίνησης, η [[σύνταξη]] ονομάζεται «βραχυλογική», <i>πίπτειν ἐν κονίῃσι</i>, πέφτει (στη [[σκόνη]] και μένει μέσα σ' αυτήν)· <i>οἶνονἔχευεν ἐν δέπαϊ</i>, σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> λέγεται για [[κατάσταση]], [[περίσταση]], [[θέση]], στην οποία βρίσκεται [[κάποιος]],<br /><b class="num">1.</b> λέγεται για εξωτερικές περιστάσεις, συνθήκες, <i>ἐν πολέμῳ</i> κ.λπ., σε Όμηρ.· ἐν λόγοις [[εἶναι]], το να ασχολείται [[κάποιος]] με τη [[ρητορική]], σε Πλάτ.· <i>οἱ ἐν τοῖς πράγμασι</i>, οι λειτουργοί του κράτους, σε Θουκ.· <i>οἱ ἐν τέλει</i>, οι άρχοντες, στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για εσωτερικές καταστάσεις, για αισθήματα κ.λπ.· <i>ἐν φιλότητι</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· ἐν φόβῳ [[εἶναι]], να βρίσκεται [[κάποιος]] σε φόβο, <i>ἐν αἰσχύνῃ</i> κ.λπ.· επίσης, <i>ἐν ὀργῇ ἔχειν τινά</i>, να οργίζεται [[κάποιος]] [[εναντίον]] κάποιου άλλου, σε Θουκ.· <i>ἐν αἰτίᾳ ἔχειν τινά</i>, να τον κατηγορεί, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> [[συχνά]] με ουδ. επίθ., ἐν βραχεῖ = [[βραχέως]], σε Σοφ.· ἐν [[τάχει]] = [[ταχέως]], στον ίδ.· <i>ἐν ἐλαφρῷ ποιεῖσθαι</i>, σε Ηρόδ.· ἐν ἴσῳ = [[ἴσως]], σε Θουκ.<br /><b class="num">III.</b> λέγεται για το όργανο, τα μέσα ή τον τρόπο, μέσω ή με, <i>ἐν πυρὶ πρῆσαι</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐν ὀφθαλμοῖς</i> ή <i>ἐν ὄμμασιν ὁρᾶν</i>, να βλέπει [[κάτι]] [[μπροστά]] στα μάτια του, Λατ. in oculis, σε Όμηρ.· <i>ἐν λιταῖς</i>, μέσω δεήσεων, προσευχών, <i>ἐν δόλῳ</i>, μέσω δόλου, απάτης, σε Αισχύλ. κ.λπ.<br /><b class="num">IV.</b>λέγεται για χρόνο, μέσα, κατά τη ροή του χρόνου, κατά την [[πορεία]], την [[εξέλιξη]], <i>ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐν ἡμέρᾳ</i>, <i>ἐν νυκτί</i>, σε Ηρόδ., Αττ.· <i>ἐν ᾧ</i> (ενν. <i>χρόνῳ</i>), για όσο [[χρονικό]] [[διάστημα]], σε Ηρόδ.· <i>ἐν ταῖς σπονδαῖς</i>, κατά τη χρονική περίοδο των ανακωχών, των σπονδών, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> [[εντός]], μέσα σε, ἐν ἔτεσι [[πεντήκοντα]], σε Θουκ.· <i>ἐν τρισὶ μησί</i>, σε Ξεν. <b>Β.</b> ΧΩΡΙΣ ΠΤΩΣΗ, ΩΣ ΕΠΙΡΡ., στη [[φράση]] <i>ἐν δέ...:</i><br /><b class="num">1.</b> και σε αυτό, και επ' [[αυτού]], και [[εκεί]] μέσα, σε Όμηρ.<br /><b class="num">2.</b> και [[μεταξύ]] τους, κι ανάμεσά τους, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">3.</b> κι [[εκτός]] [[αυτού]], και επί [[πλέον]], κι επιπρόσθετα, κι [[ακόμη]], σε Όμηρ., Σοφ. <b>Γ.</b> ΣΤΑ ΣΥΝΘ.:<br /><b class="num">I. 1.</b> με ρήματα η [[πρόθεση]] διατηρεί τη [[σημασία]] της, δηλ. μέσα ή σε κάποιο [[μέρος]] κ.λπ., με δοτ. ή ακολουθ. από <i>εἰς</i> ή <i>ἐν</i>.<br /><b class="num">2.</b> με επίθετα διαβαθμίζει, ταξινομεί, όπως στο [[ἔμπικρος]], περισσότερο [[πικρός]]· ή εκφράζει [[μία]] [[ιδιότητα]], ένα [[γνώρισμα]], όπως στο [[ἔναιμος]], με [[αίμα]] μέσα του, [[εντός]] του, [[ἔμφωνος]], με [[φωνή]].<br /><b class="num">II.</b> η <i>ἐν</i> γίνεται <i>ἐμ-</i>, [[πριν]] από τα χειλικά <i>β μ π φ ψ</i>· γίνεται <i>ἐγ-</i> [[πριν]] από τα ουρανικά <i>γ κ ξ χ</i>· και [[τέλος]] γίνεται <i>ἐλ-</i> [[πριν]] από το <i>λ</i>· σε λίγες λέξεις <i>ἐρ-</i> [[πριν]] από το <i>ρ</i>.<br />'''ἐν:''' Αιολ. και Δωρ. αντί <i>εἰς</i>, μέσα σε, βλ. εἰς.
|lsmtext='''ἐν:''' ποιητ. Επικ. και ποιητ. [[ἐνί]], [[εἰν]], [[εἰνί]], Λατ. in.<br /><b class="num">Α.</b>ΠΡΟΘ. ΜΕ ΔΟΤ.:<br /><b class="num">I.</b> λέγεται για [[τόπο]],<br /><b class="num">1.</b> [[εντός]], μέσα, <i>ἐν νήσῳ</i>, <i>ἐν Τροίῃ κ.λπ</i>., σε Όμηρ. κ.λπ.· ελλειπτικά, <i>ἐν Ἀλκινόοιο</i> (ἐνν. <i>οἴκῳ</i>), σε Ομήρ. Οδ.· [[εἰν]] Ἀΐδαο, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐν παιδοτρίβου</i>, στο σχολείο του δασκάλου διαπαιδαγώγησης (του παιδοτρίβη), σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> σε, πάνω σε, <i>ἐν οὔρεσι</i>, σε Όμηρ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> [[ανάμεσα]] στη [[συγκέντρωση]], στον αριθμό, [[μεταξύ]], <i>ἐν Δαναοῖς κ.λπ</i>. σε Όμηρ.· με ρήματα εξουσίας, <i>ἄρχειν</i>, <i>ἀνάσσειν ἐν πολλοῖς</i>, είμαι [[πρώτος]] στην [[εξουσία]] ή [[άρχοντας]] [[ανάμεσα]] σε πολλούς, δηλ. [[άνωθεν]] τους, πάνω από αυτούς, στον ίδ.· πρβλ. ὁ, ἡ, τόΒ. III. 3.<br /><b class="num">4.</b> στα χέρια κάποιου, μέσα στα όρια της επιρροής ή της εξουσίας του, Λατ. [[penes]], σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>ἐν σοὶ γάρ ἐσμεν</i>, σε Σοφ.· ἐν τῷ θεῷ το [[τέλος]] ἦν, σε Δημ.<br /><b class="num">5.</b> ως προς, σε ό,τι αφορά, σχετικά με, <i>ἐν γήρᾳ</i>, στο [[τέρμα]] της ηλικίας, σε Σοφ.<br /><b class="num">6.</b> όταν το <i>ἐν</i> χρησιμοποιείται με ρήματα κίνησης, η [[σύνταξη]] ονομάζεται «βραχυλογική», <i>πίπτειν ἐν κονίῃσι</i>, πέφτει (στη [[σκόνη]] και μένει μέσα σ' αυτήν)· <i>οἶνονἔχευεν ἐν δέπαϊ</i>, σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> λέγεται για [[κατάσταση]], [[περίσταση]], [[θέση]], στην οποία βρίσκεται [[κάποιος]],<br /><b class="num">1.</b> λέγεται για εξωτερικές περιστάσεις, συνθήκες, <i>ἐν πολέμῳ</i> κ.λπ., σε Όμηρ.· ἐν λόγοις [[εἶναι]], το να ασχολείται [[κάποιος]] με τη [[ρητορική]], σε Πλάτ.· <i>οἱ ἐν τοῖς πράγμασι</i>, οι λειτουργοί του κράτους, σε Θουκ.· <i>οἱ ἐν τέλει</i>, οι άρχοντες, στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για εσωτερικές καταστάσεις, για αισθήματα κ.λπ.· <i>ἐν φιλότητι</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· ἐν φόβῳ [[εἶναι]], να βρίσκεται [[κάποιος]] σε φόβο, <i>ἐν αἰσχύνῃ</i> κ.λπ.· επίσης, <i>ἐν ὀργῇ ἔχειν τινά</i>, να οργίζεται [[κάποιος]] [[εναντίον]] κάποιου άλλου, σε Θουκ.· <i>ἐν αἰτίᾳ ἔχειν τινά</i>, να τον κατηγορεί, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> [[συχνά]] με ουδ. επίθ., ἐν βραχεῖ = [[βραχέως]], σε Σοφ.· ἐν [[τάχει]] = [[ταχέως]], στον ίδ.· <i>ἐν ἐλαφρῷ ποιεῖσθαι</i>, σε Ηρόδ.· ἐν ἴσῳ = [[ἴσως]], σε Θουκ.<br /><b class="num">III.</b> λέγεται για το όργανο, τα μέσα ή τον τρόπο, μέσω ή με, <i>ἐν πυρὶ πρῆσαι</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐν ὀφθαλμοῖς</i> ή <i>ἐν ὄμμασιν ὁρᾶν</i>, να βλέπει [[κάτι]] [[μπροστά]] στα μάτια του, Λατ. in oculis, σε Όμηρ.· <i>ἐν λιταῖς</i>, μέσω δεήσεων, προσευχών, <i>ἐν δόλῳ</i>, μέσω δόλου, απάτης, σε Αισχύλ. κ.λπ.<br /><b class="num">IV.</b>λέγεται για χρόνο, μέσα, κατά τη ροή του χρόνου, κατά την [[πορεία]], την [[εξέλιξη]], <i>ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐν ἡμέρᾳ</i>, <i>ἐν νυκτί</i>, σε Ηρόδ., Αττ.· <i>ἐν ᾧ</i> (ενν. <i>χρόνῳ</i>), για όσο [[χρονικό]] [[διάστημα]], σε Ηρόδ.· <i>ἐν ταῖς σπονδαῖς</i>, κατά τη χρονική περίοδο των ανακωχών, των σπονδών, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> [[εντός]], μέσα σε, ἐν ἔτεσι [[πεντήκοντα]], σε Θουκ.· <i>ἐν τρισὶ μησί</i>, σε Ξεν. <b>Β.</b> ΧΩΡΙΣ ΠΤΩΣΗ, ΩΣ ΕΠΙΡΡ., στη [[φράση]] <i>ἐν δέ...:</i><br /><b class="num">1.</b> και σε αυτό, και επ' [[αυτού]], και [[εκεί]] μέσα, σε Όμηρ.<br /><b class="num">2.</b> και [[μεταξύ]] τους, κι ανάμεσά τους, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">3.</b> κι [[εκτός]] [[αυτού]], και επί [[πλέον]], κι επιπρόσθετα, κι [[ακόμη]], σε Όμηρ., Σοφ. <b>Γ.</b> ΣΤΑ ΣΥΝΘ.:<br /><b class="num">I. 1.</b> με ρήματα η [[πρόθεση]] διατηρεί τη [[σημασία]] της, δηλ. μέσα ή σε κάποιο [[μέρος]] κ.λπ., με δοτ. ή ακολουθ. από <i>εἰς</i> ή <i>ἐν</i>.<br /><b class="num">2.</b> με επίθετα διαβαθμίζει, ταξινομεί, όπως στο [[ἔμπικρος]], περισσότερο [[πικρός]]· ή εκφράζει [[μία]] [[ιδιότητα]], ένα [[γνώρισμα]], όπως στο [[ἔναιμος]], με [[αίμα]] μέσα του, [[εντός]] του, [[ἔμφωνος]], με [[φωνή]].<br /><b class="num">II.</b> η <i>ἐν</i> γίνεται <i>ἐμ-</i>, [[πριν]] από τα χειλικά <i>β μ π φ ψ</i>· γίνεται <i>ἐγ-</i> [[πριν]] από τα ουρανικά <i>γ κ ξ χ</i>· και [[τέλος]] γίνεται <i>ἐλ-</i> [[πριν]] από το <i>λ</i>· σε λίγες λέξεις <i>ἐρ-</i> [[πριν]] από το <i>ρ</i>.<br />'''ἐν:''' Αιολ. και Δωρ. αντί <i>εἰς</i>, μέσα σε, βλ. εἰς.
}}
{{elru
|elrutext='''ἐν:''' (ἐγ-, ἐμ-, ἐλ-, ἐρ-) приставка со знач.:<br /><b class="num">1)</b> в, внутри, внутрь и т. д. (см. ἐν I) ([[ἐνδείκνυμι]], [[ἐνδίδωμι]]);<br /><b class="num">2)</b> обладания каким-л. признаком ([[ἔμφωνος]]).<br /><b class="num">I</b> эп.-поэт. тж. [[ἐνί]] (в анастрофе [[ἔνι]]), [[εἰν]], [[εἰνί]] praep. [[cum]] dat.<br /><b class="num">1)</b> (на вопрос «где?») в (ἐν δόμοις Aesch.; ἐν τῇ πόλει Plat.): ἐνὶ Κίρκης (sc. δόμοις) Hom. во дворце Кирки; ἐν [[αὑτοῦ]] (sc. δόμῳ) Arph. у себя; τὰ ἐν ποσὶν κακά Soph. нынешние бедствия;<br /><b class="num">2)</b> (на вопрос «где?») на (καθίζειν ἐν θρόνοισιν, οὔρεος ἐν κορυφῇσι Hom.): ἐν πέτροισι πέτρον ἐκτρίβων Soph. посредством трения камня о камни;<br /><b class="num">3)</b> (на вопрос «куда?») в (πίπτειν ἐν κονίῃσι Hom.; ἐν τάφῳ [[θεῖναι]] Soph.; ἡ ἐν τῷ Πειραιῷ [[καταφυγή]] Thuc.; ὁ ἐν Σικελίᾳ [[πλοῦς]] Lys.) или на (ἐν δίφροισι ἀναβῆναι Hom.): ἵκανον ἐν ποταμῷ Hom. они пришли к реке; ἐν δεσμῷ [[δῆσαι]] Hom. заключить в оковы; [[λαβεῖν]] ἐν [[χείρεσσι]] Hom. и ἐν [[χεροῖν]] Soph. взять в руки или руками (ср. 13);<br /><b class="num">4)</b> [[среди]], [[между]], [[у]] (ἐν πᾶσιν ἀνθρώποις Thuc.): ἐν τοῖς δένδροις [[ἑστάναι]] Xen. стоять между деревьями; [[ταῦτα]] [[νόμιμα]] ἦν ἐν Μήδοις Xen. таковы были обычаи (у) мидян; ἐν τοῖς πρῶτοι τὸν [[σίδηρον]] κατέθεντο Thuc. они первые из них сложили оружие;<br /><b class="num">5)</b> [[у]] (берегов), при (ἐν Κύπρῳ ναυμαχέειν Her.; ἐν Σαλαμῖνι ξυνναυμαχῆσαι Thuc.): οἱ ἐν [[Μαραθῶνι]] Thuc. участники Марафонского сражения;<br /><b class="num">6)</b> [[из]] (ἐν ἐπιστολαῖς [[εἰδέναι]] τι Thuc.; πίνειν ἐν ποτηρίῳ Luc.);<br /><b class="num">7)</b> [[в]] (отношении): ἐν πάντεσσι ἔργοισι [[δαήμων]] Hom. искусный во всех делах; θρασὺς ἔν τινι Soph. смело выступающий против кого-л.; διαφέρειν ἔν τινι Isocr. отличаться в чем-л.;<br /><b class="num">8)</b> (об одежде, доспехах и т. д.) в, с (ἐν ἔντεσι Pind.; ἐν ὅπλοις Her., Xen. - ср. 12; ἐν τῇ ἐσθῆτι Her.): ἐν μεγάλοις φορτίοις βαδίζειν Xen. ходить тяжело нагруженным; ἐν πώγωνι βαθεῖ Luc. с густой бородой;<br /><b class="num">9)</b> [[в присутствии]], [[перед]]: λέγειν ἐν τῷ δήμῳ Xen. говорить перед народом или в народном собрании; ἐν δ᾽ [[ὑμῖν]] [[ἐρέω]] Hom. я расскажу вам;<br /><b class="num">10)</b> [[в]], [[во время]] (ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ Hom.; ἐν τῇ ἑορτῇ Thuc.): ἐν [[τούτῳ]] (sc. τῷ χρόνῳ) Her., Xen. в (э)то время;<br /><b class="num">11)</b> [[в течение]], [[в продолжение]], [[на протяжении]] (ἐν ἔτεσι [[πεντήκοντα]] Thuc.; [[μεῖον]] ἢ ἐν μηνί Xen.);<br /><b class="num">12)</b> (для выражения занятости чем-л.; в переводе обычно опускается): ἐν πτολέμῳ Hom. (будучи занят) войной или на войне; ἡ ἐν ὅπλοις [[μάθησις]] Plat. изучение боевого искусства (ср. 8); οἱ ἐν τοῖς πράγμασι Thuc. руководители государства; οἱ ἐν τέλει Thuc. должностные лица; ἐν [[φιλοσοφία]] εἶναι Plat. заниматься философией; ὁ δὴ [[Κῦρος]] ἐν τούτοις ἦν Xen. вот каковы были дела Кира; οἱ δὴ ἐν τούτοις τοῖς λόγοις [[ἦσαν]] Xen. вот в чем состояла их беседа;<br /><b class="num">13)</b> [[посредством]] (ἐν ὀφθαλμοῖσι ὁρᾶσθαι или [[ἰδέσθαι]] Hom.; ἐν τῇ ἀκοῇ διαγιγνώσκειν Plat.): ἐν ξέναισι χερσὶ κηδευθείς Soph. погребенный чужими руками (ср. 3); ἡ [[μάχη]] ἐν [[χερσί]] Thuc. рукопашный бой; ἐν λόγοις πείσειν τινά Soph. убедить кого-л. словами; ἐν δόλῳ Soph. хитростью;<br /><b class="num">14)</b> [[во власти]] (в руках) у, в зависимости от (ἐν τῷ θεῷ τὸ [[τέλος]] ἦν, οὐκ ἐν ἐμοῖ Dem.): [[δύναμις]] γὰρ ἐν [[ὑμῖν]] Hom. ведь в вашей власти (сделать это); ἐν ταῖς ναυσὶ [[γενέσθαι]] Thuc. зависеть от флота;<br /><b class="num">15)</b> [[соответственно]], [[согласно]], [[по]]: ἐν τοῖς νόμοις Isocr., Plat., Dem. в соответствии с законами;<br /><b class="num">16)</b> (в нареч. выражениях, в переводе часто опускается): ἐνὶ πένθεϊ Hom. в печали; ἐν βραχεῖ Soph. вкратце; ἐν [[τάχει]] Soph. быстро, поспешно; ἐν ἀσφαλεῖ Eur. в безопасности, надежно; ἐν ἀργοῖς Soph. праздно; ἐν κενοῖς Soph. впустую, напрасно; ἐν δίκῃ Soph. по справедливости; ἐν παρέργῳ Soph. в виде дополнения, мимоходом; ἐν ὁμοίῳ κρίνειν Thuc. считать безразличным; ἐν ἀφθόνοις βιοτεύειν Xen. жить в достатке; ἐν ὀργῇ ἔχειν τινά Thuc. негодовать на кого-л.; ἐν αἰτίᾳ ἔχειν τινά Her. винить кого-л.; ἐν αἰτίᾳ εἶναι Xen. быть обвиняемым; ἐν ῥυθμῷ Xen. мерно, в такт; εἰ οἱ ἐν ἡδονῇ ἐστιν Her. если ему угодно; ἐν ἐπαίνῳ τιθέναι Arst. вменять в похвалу;<br /><b class="num">17)</b> (для выражения принадлежности или вины): ἐν τοῖς δικασταῖς [[κοὐκ]] ἐμοὶ τόδ᾽ ἐσφάλη Soph. это была ошибка судей, а не моя.<br /><b class="num">II</b> эп.-поэт. тж. [[ἐνί]] adv.<br /><b class="num">1)</b> [[внутри]] (чего-л.), там: ἐν μὲν γὰρ λειμῶνες …, ἐν δ᾽ [[ἄροσις]] λείη Hom. имеются там и луга …, и легкие для обработки пашни; ἐν δ᾽ ἄλοχοι ἐπιστενάχουσιν Soph. там стонут жены;<br /><b class="num">2)</b> [[внутрь]], [[туда]]: ἐν δὲ οἱ ἀσκὸν ἔθηκε οἴνοιο …, ἐν δὲ καὶ [[ἤϊα]] Hom. она положила туда и мех с вином, и съестные припасы;<br /><b class="num">3)</b> [[в это время]], [[между тем]]: ἐν δ᾽ ἐμεστώθη [[αἰθήρ]] Soph. между тем воздух наполнился (ураганом).
}}
}}
{{mdlsj
{{mdlsj
Retrieved from "https://lsj.gr/wiki/Special:MobileDiff/2698277"