ἐπιβαίνω: Difference between revisions

{{bailly

|btext=<b>A.</b> <i>intr. aux temps suiv. : prés., impf.</i> ἐπέβαινον, <i>f.</i> ἐπιβήσομαι, <i>ao.2</i> ἐπέβην, <i>pf.</i> ἐπιβέβηκα);<br /><b>I.</b> marcher sur, gén. :<br /><b>1</b> <i>au propre</i> ἐπ. γαίης OD, γῆς OD, ἠπείρου OD mettre le pied sur la terre, sur la terre ferme ; ἐπ. πόληος IL atteindre une ville pour y rentrer, rentrer dans une ville ; [[τῶν]] οὔρων <i>(ion.)</i> HDT mettre le pied sur la frontière ; <i>avec</i> acc. : Πιερίην ἐπ. IL descendre en Piérie ; γῆν HDT entrer dans un pays ; ἐπ. ἐπὶ τὴν ἱερὰν χώραν DÉM entrer sur le territoire sacré ; <i>abs.</i> entrer dans une ville;<br /><b>2</b> <i>avec idée de temps</i> entrer dans, arriver à, atteindre (un âge);<br /><b>3</b> <i>fig.</i> atteindre, parvenir à : εὐσεβίας SOPH à la piété ; être en possession de, jouir de : ἐϋφροσύνης OD de la félicité;<br /><b>II.</b> monter sur, gén. :<br /><b>1</b> <i>en gén.</i> ἐπ. ἵππων IL, δίφρου IL sur un char ; [[νηῶν]] IL monter sur des vaisseaux, s'embarquer ; ἐπιβὰς πυρῆς IL étant monté, <i>càd</i> ayant été placé sur le bûcher ; avec le dat. : ἐπ. ἵππῳ LUC monter à cheval ; ναυσίν THC s'embarquer ; <i>avec une prép.</i> : ἐπ. ἐπὶ [[νεώς]] HDT monter à bord d’un navire ; ἐπὶ [[τὰς]] [[ναῦς]] THC s'embarquer sur les vaisseaux;<br /><b>2</b> <i>en parl. d’animaux</i> ταῖς ἵπποις LUC couvrir les juments;<br /><b>3</b> <i>abs.</i> monter sur un char, <i>ou</i> à cheval, <i>ou</i> sur un navire;<br /><b>III.</b> marcher sur <i>ou</i> vers :<br /><b>1</b> <i>avec idée d’hostilité</i> marcher contre (<i>cf. fr. marcher sur l'ennemi</i>), attaquer, <i>d'ord.</i> avec le dat. : <i>fig.</i> ἐπ. τοῖς ἀρίστοις PLUT attaquer les meilleurs citoyens ; <i>abs.</i> [[ὅταν]] πληγὴ Διὸς ἐπιβῇ SOPH lorsqu'un coup de Zeus frappe (un homme);<br /><b>2</b> <i>en gén.</i> marcher en avant, s'avancer : ἐπίβαινε [[πόρσω]] SOPH approche ! ἐπ. ῥυθμῷ πρὸς αὐλόν PLUT s'avancer en cadence au son de la flûte ; <i>fig.</i> τὰ παθήματα πρὸς αὐτὸν ἐπέβη SOPH <i>litt.</i> la souffrance s'est approchée de lui, l'a saisi ; <i>fig.</i> ἐπ’ ἀναιδείης ἐπ. OD en venir à l'impudence, devenir impudent;<br /><b>B.</b> <i>tr. (ao.</i> ἐπέβησα, <i>auquel</i> ἐπιβιβάσκω <i>ou</i> [[ἐπιβάσκω]] <i>servent de prés.</i>);<br /><b>I.</b> faire marcher sur, faire mettre le pied sur le sol de : πάτρης OD de la patrie;<br /><b>II.</b> faire monter :<br /><b>1</b> <i>au propre</i> ἐπ. τινὰ ἵππων IL faire monter qqn sur un char ; πολλοὺς πυρῆς IL faire monter beaucoup d’hommes sur le bûcher, <i>càd</i> faire périr beaucoup d’hommes;<br /><b>2</b> <i>fig.</i> ἐπ. τινὰ εὐκλείης IL élever qqn jusqu’à la gloire ; σαοφροσύνης OD jusqu’à la sagesse;<br /><i><b>Moy.</b></i> ἐπιβαίνομαι faire monter sur : ὄχέων IL sur un char.<br />'''Étymologie:''' [[ἐπί]], [[βαίνω]].

}}

{{ls

{{lsm

|lsmtext='''ἐπιβαίνω:''' μέλ. -[[βήσομαι]], παρακ. -[[βέβηκα]], αόρ. βʹ <i>-έβην</i>, προστ. <i>ἐπιβῆθι</i> ή <i>ἐπίβᾱ</i>· αόρ. αʹ Μέσ., <i>ἐπεβησάμην</i> (για το οποίο ο Όμηρ. χρησιμ. πάντα τον Ιων. τύπο [[ἐπεβήσετο]], προστ. [[ἐπιβήσεο]]) ·<br /><b class="num">Α.</b> σε αυτούς τους χρόνους αμτβ., [[ανεβαίνω]], [[ανέρχομαι]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> με γεν., [[βάζω]] το [[πόδι]] μου πάνω σε, [[βηματίζω]], [[περπατώ]] ή [[πατώ]], [[ποδοπατώ]], σε Όμηρ., Αττ.· επίσης, ἐπ. [[ἐπί]] τινος, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> [[ανεβαίνω]] πάνω σε, [[ανέρχομαι]], [[νεῶν]], <i>ἵππων</i>, σε Όμηρ., Ηρόδ.· επίσης, ἐπ. ἐπὶ [[νηός]], στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για χρόνο, [[φθάνω]] σε, σε Πλάτ.<br /><b class="num">4.</b> μεταφ., <i>ἐπ' ἀναιδείης ἐπ</i>., παρασύρομαι, [[φθάνω]] σε [[σημείο]] αναίδειας ([[γίνομαι]] [[αναιδής]]), σε Ομήρ. Οδ.· <i>εὐσεβίας ἐπ</i>., [[κρατώ]], [[τηρώ]] την [[ευσέβεια]], σε Σοφ.<br /><b class="num">II. 1.</b> με δοτ., [[ανεβαίνω]] πάνω, [[έρχομαι]] πάνω, <i>ναυσί</i>, σε Θουκ.· επίσης, <i>ἐπ. ἐπὶ πύργῳ</i>, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> με δοτ. προσ., επιτίθεμαι [[εναντίον]], [[ορμώ]], [[προσβάλλω]], <i>τινί</i>, σε Ξεν.<br /><b class="num">III. 1.</b> με αιτ. τόπου, [[σκοντάφτω]] πάνω, [[βρίσκω]] τυχαία, σε Όμηρ.· [[απλώς]], [[συνεχίζω]], [[προχωρώ]], [[τραβώ]] σε ένα [[μέρος]], [[εισέρχομαι]] σ' αυτό, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> με αιτ., επιτίθεμαι, όπως το [[ἐπέρχομαι]], σε Σοφ.<br /><b class="num">3.</b> [[ανεβαίνω]], [[ιππεύω]], [[καβαλλικεύω]], <i>νῶθ' ἵππων</i>, σε Ησίοδ.· <i>ἵππον</i>, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">IV. 1.</b> απόλ., [[πατώ]] [[κάπου]], σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">2.</b> [[προχωρώ]] [[μπροστά]], [[προηγούμαι]], σε Ησίοδ., Σοφ.<br /><b class="num">3.</b> [[ανεβαίνω]] σε [[άρμα]] ή στην [[πλάτη]] του αλόγου, είμαι [[έφιππος]], σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ.· επιβιβάζομαι σε [[πλοίο]] ή είμαι [[επιβάτης]] πλοίου, σε Ομήρ. Ιλ., Σοφ. κ.λπ. <b>Β.</b> μτβ. στον Ενεργ. αόρ. αʹ (το [[ἐπιβιβάζω]] χρησιμ. ως ενεστ.),<br /><b class="num">1.</b> κάνω κάποιον να ανεβεί, [[ανεβάζω]], <i>ἵππων ἐπέβησε</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>πυρῆς ἐπέβησε</i>, στο ίδ.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., εὐκλεΐης [[ἐπίβησον]], [[έρχομαι]] σε [[μεγάλη]] [[δόξα]], στο ίδ.· <i>σαοφροσύνης ἐπέβησαν</i>, τον φέρνουν σε [[νηφαλιότητα]], τον συγκαλούν στα λογικά του, σε Ομήρ. Οδ.

}}

{{mdlsj