τέρμα: Difference between revisions

|Definition=ατος, τό, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[end]], [[boundary]], chiefly poet.: </span><span class="sense"><span class="bld">I</span> [[goal round which horses and chariots had to turn]] at races, περὶ τέρμαθ' ἑλισσέμεν <span class="bibl">Il.23.309</span>; <b class="b3">περὶ τ. βαλούσας, εὖ σχεθέειν περὶ τέρμα</b>, ib.<span class="bibl">462</span>,<span class="bibl">466</span>; <b class="b3">τέρματα θεῖναι</b> or [[σημῆναι]], ib.<span class="bibl">333</span>,<span class="bibl">358</span>; ἔστασεν ἐν τέρμασιν ἀγῶνος <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span> 9.114</span>; <b class="b3">τ. δωδεκάγναμπτον</b>, i.e. doubled twelve times, <span class="bibl">Id.<span class="title">O.</span>3.33</span>; <b class="b3">δρόμου τέρματα</b> dub. l. in <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>686</span>; <b class="b3">ἐξωτέρω ἀποκάμπτειν τοῦ τ</b>. <span class="bibl">Arist. <span class="title">Rh.</span>1409b23</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[mark set to show how far a quoit was thrown]], ἔθηκε δὲ τέρματ' Ἀθήνη <span class="bibl">Od.8.193</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> metaph., [[issue]], [[event]], <span class="bibl">A. <span class="title">Ag.</span>781</span>,<span class="bibl">1177</span> (both lyr.). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> generally, [[end]], [[limit]], δολιχῆς τ. κελεύθου <span class="bibl">Id.<span class="title">Pr.</span>286</span> (anap.), cf. <span class="bibl">706</span>, <span class="bibl">823</span>; <b class="b3">ποῦ τὸ τ. τῆς φυγῆς</b>; <span class="bibl">Id.<span class="title">Eu.</span> 422</span>: pl., ὁδοῦ τέρματα <span class="bibl">Thgn.1166</span>; <b class="b3">ἐπὶ τέρμασι τοῖσι ἐκείνης</b> (sc. <b class="b3">τῆς Εὐρώπης</b>) <span class="bibl">Hdt.7.54</span>; <b class="b3">συνάγουσι τὰ τέρματα</b> (oftwo rivers) they contract their [[bounds]], i.e. draw together and so contract the space between them, <span class="bibl">Id.4.52</span>: metaph., <b class="b3">πλούτου τέρμα</b> a [[limit]] to wealth, <span class="bibl">Thgn. 227</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[end]], in point of time or distance, <b class="b3">ἐπὶ τέρμ' ἀφίκετο</b> reached the [[limit]], was at the [[end]], <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>48</span>; <b class="b3">Ἑρμῆς σφ' ἄγει . . πρὸς αὐτὸτ</b>. <span class="bibl">Id.<span class="title">El.</span>1397</span> (lyr.); [[βιότουτ]]. the [[term]] or [[end]] of life, [[death]], <span class="bibl">Simon. 85.13</span>; <b class="b3">τ. βίου</b> or <b class="b3">τοῦ βίου</b>, <span class="bibl">A.<span class="title">Fr.</span>362</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>1530</span> (troch.), <span class="bibl">E.<span class="title">Alc.</span>643</span>; <b class="b3">γήρως ἐσχάτοις πρὸς τ</b>. <span class="bibl">Id.<span class="title">Andr.</span>1081</span>; <b class="b3">τ. μόχθων, πόνων, ἄθλου</b>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>100</span> (anap.), <span class="bibl">186</span> (lyr.), <span class="bibl">259</span>; Σισύφου πέτρος ἀνήνυτος, οὗ τὰ τέρματα αὖθις ἄρχει πόνων <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ax.</span>371e</span>; <b class="b3">ἐπὶ τέρματι</b> [[at last]], <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>633</span>: also [[τέρμα]] abs., like [[τέλος]], <span class="bibl">Ps.-Phoc.138</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[culmination]], [[highest point]], [[goal]], <b class="b3">τ. ἀέθλων</b> [[prize]], <span class="bibl">Pi.<span class="title">I.</span>4(3).85(67)</span>; κακῶν <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span> 369</span> (lyr.); πρὸς τέρμασιν ὥρας <span class="bibl">Ar.<span class="title">Av.</span>705</span>; τέρματα νίκης <span class="bibl">Archestr. <span class="title">Fr.</span>34.10</span>; τ. τέχνης <span class="bibl">Parrhas. 2</span>; <b class="b3">ὑγιείας ἀκόρεστον τ</b>. the [[bounds]] of health are insatiable, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1002</span> (lyr.); ἀγχόνης τέρματα <span class="bibl">Id.<span class="title">Eu.</span>746</span>; <b class="b3">θανάτου τ</b>. <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>140</span> (lyr.). </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[highest power]], [[supremacy]], <b class="b3">τ. Κορίνθου ἔχειν</b> to be [[sovereign]] of Corinth, <span class="bibl">Simon.112</span>; θεοὶ . . πάντων τέρμ' ἔχοντες <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>617</span> (lyr.); <b class="b3">σωτηρίας γὰρ τέρμ' ἔχεις ἡμῖν μόνη</b> you are the <b class="b2">arbiter . .</b>, <span class="bibl">Id.<span class="title">Or.</span>1343</span>; <b class="b3">τ. τῆς σωτηρίας</b> <b class="b2">final pledge . .</b>, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>725</span>; δαίμονες οἳ φιλίης τέρματ' . . ἔχετε <span class="title">AP</span>12.170 (Diosc.). (Cf. [[τέρμων]], [[τέρθρον]], Skt. [[tárati]], [[tiráti]] 'cross, win through, overcome', Lat. [[terminus]], [[trans]], [[in-trare]].) </span>

|elrutext='''τέρμα:''' ατος τό<br /><b class="num">1)</b> (на ристалищах), [[конечный столб]], [[мета]], Hom., Pind., Soph., Arst.;<br /><b class="num">2)</b> [[отметка]], [[знак]] Hom.;<br /><b class="num">3)</b> [[исход]], [[результат]]: τ. δ᾽ ἀμηχανῶ Aesch. недоумеваю, каков будет исход;<br /><b class="num">4)</b> [[конец]], [[край]], [[предел]] (τὰ τέρματα τῆς Εὐρώπης Her.): τ. θανάτου Eur. смертный конец; τ. τοῦ βίου Soph. жизненный предел, кончина; [[γήρως]] ἐσχάτοις πρὸς τέρμασιν Eur. в самой глубокой старости; τέρματα ὥρας Arph. конец юности;<br /><b class="num">5)</b> [[высшая степень]], [[верх]]: τ. ὑγιείας Aesch. цветущее здоровье;<br /><b class="num">6)</b> [[осуществление]], [[исполнение]]: τ. τῆς σωτηρίας Soph. оказание помощи; ἀγχόνης τέρματα Aesch. повешение;<br /><b class="num">7)</b> [[верховенство]], [[высшая власть]] (ἁπάντων τ. ἔχειν Aesch.);<br /><b class="num">8)</b> [[награда]], [[приз]] (τ. ἀέθλων Pind.).

|lstext='''τέρμα''': τό, [[τέλος]], [[ἄκρον]], [[ὅριον]], Λατ. terminus, [[κυρίως]] ποιητ.· 1) τὸ [[ἄκρον]] καθ’ ὃ ἐν τῷ ἀγῶνι οἱ ἵπποι καὶ τὰ ἅρματα ἔπρεπε νὰ κάμψωσι, [[καμπτήρ]], περὶ τέρμαθ’ ἑλισσέμεν Ἰλ. Ψ. 309· βάλλειν ἢ εὖ σχεθέειν περὶ [[τέρμα]] [[αὐτόθι]] 462, 466· τέρματα [[θεῖναι]] ἢ σημαίνειν [[αὐτόθι]] 333, 358, 757· ἔστασεν ἐν τέρμασιν ἀγῶνος Πινδ. Π. 9. 202· δρόμου τέρματα Σοφ. Ἠλ. 686, καὶ ἴδε ἐν λ. [[δωδεκάγναμπτος]]· ἔξω ἀποκάμπτειν τοῦ τ. Ἀριστ. Ρητορ. 3. 9, 6· - τὸ παρὰ Ρωμαίοις meta, ἀλλαχοῦ [[καμπτήρ]], [[νύσσα]]. 2) τὸ [[σημεῖον]] [[ὅπερ]] ἐτίθετο [[ὅπως]] δεικνύῃ [[μέχρι]] τίνος ἔφθασε [[δίσκος]] τις ῥιφθείς, ἔθηκε δὲ τέρματ’ [[Ἀθήνη]] Ὀδ. Θ. 193. 3) μεταφορ., [[τέλος]], [[ἀποτέλεσμα]], συμβάν, Αἰσχύλ. Ἀγ. 781, 1176, ΙΙ. [[καθόλου]], [[τέλος]], [[ὅριον]], δολιχῆς τ. κελεύθου ὁ αὐτ. ἐν Πρ. 284, πρβλ. 706, 823· ποῦ τὸ τ. τῆς φυγῆς; ὁ αὐτ. ἐν Εὐμεν. 422· - [[οὕτως]] ἐν τῷ πληθ., ὁδοῦ τέρματα Θέογν. 1166Β· ἐπὶ τέρμασι τοῖσι ἐκείνης (ἐξυπακουομ. τῆς Εὐρώπης) Ἡρόδ. 7. 54· τέρματα συνάγουσι (ἐπὶ δύο ποταμῶν) συστέλλουσι τὰ ὅρια αὐτῶν, δηλ. πλησιάζουσι πρὸς ἀλλήλους καὶ [[οὕτως]] ἐλαττοῦσι τὸ μεταξὺ αὐτῶν [[διάστημα]], ὁ αὐτ. 4. 53· - μεταφορ., [[τέρμα]] πλούτου, [[ὅριον]]..., Θέογν. 227. 2) [[τέλος]] ὡς πρὸς χρόνον ἢ τόπον, πρὸς [[τέρμα]] [[εἶναι]], ἐπὶ τέρμ’ ἀφικέσθαι Αἰσχύλ. Πρ. 828, Σοφ. Αἴ. 48· [[Ἑρμῆς]] σφ’ ἄγει... πρὸς αὐτὸ τ. ὁ αὐτ. ἐν Ἠλ. 1397· τ. βιότου, τὸ [[ὅριον]] ἢ [[τέλος]] τῆς ζωῆς, Σιμωνίδ. 85. 13· τ. τοῦ βίου ἢ βίου Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 299, Σοφ. Ο. Τ. 1530, Εὐρ. Ἄλκ. 643· [[γήρως]] ἐσχάτοις πρὸς τ. ὁ αὐτ. ἐν Ἀνδρ. 1081· τ. μόχθων, πόνων, ἄθλου Αἰσχύλ. Πρ. 100, 184, 257· πρβλ. Πλάτ. Ἀξίοχ. 371Ε· - ἐπὶ τέρματι, ἐπὶ τέλους, Αἰσχύλ. Εὐμεν. 634· οὕτω καὶ [[τέρμα]] ἀπολ., ὡς τὸ [[τέλος]], Ψευδοφωκυλ. 130. 3) τὸ [[τέλος]] ἢ ὕψιστον [[σημεῖον]], τ. ἀέθλων, τὸ [[βραβεῖον]], Πινδ. Ι. 4. 115 (3. 86)· κακῶν Εὐρ. Ἱκ. 367· πρὸς τέρμασιν ὥρας Ἀριστοφ. Ὄρν. 705· τέρματα νίκης Ἀρχέστρ. παρ’ Ἀθην. 302Α· τ. τέχνης Παρρασ. [[αὐτόθι]] 543Ε· - [[ἐνίοτε]] κεῖται [[ἁπλῶς]] ἐν περιφράσει, τέρματα ἐμπορίης ἀντὶ ἐμπορίη Θέογν. 1168· [[τέρμα]] ὑγιείας = [[ὑγίεια]] Αἰσχύλ. Ἀγ. 1002· ἀγχόνης τέρματα ὁ αὐτ. ἐν Εὐμ. 746· τ. τῆς σωτηρίας Σοφ. Ο. Κ. 725· τ. θανάτου Εὐρ. Ἱππ. 140, Ὀρ. 1343. 4) ἡ [[ἄκρα]] ἢ ἡ ὑψίστη [[ἐξουσία]], [[ἡγεμονία]], τ. Κορίνθου ἔχω, εἶμαι [[ἡγεμών]], βασιλεὺς τῆς Κορίνθου, Σιμωνίδ. 117, πρβλ. Buttm. Λεξίλ. ἐν λ. [[ἕρμα]] 3, σημ.· θεοί... ἁπάντων τέρματ’ ἔχοντες Εὐρ. Ἱκέτ. 617, πρβλ. Ἀνθ. Π. 12. 170· ἴδε [[τέλος]], κῦρος. (Πρὸς τὸ τέρμα πρβλ. τὸ τέρμων, τέρθρον· Σανσκρ. t.ri, tar-âmi (trajicio), tir-as· Ζενδ. tar-ô (trans), tîr-as (ripa)· Λατ. ter-minus, in-tr-are, tr-ans).

|ftr='''τέρμα''': {térma}<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': ‘Ziel (der Rennbahn), Endpunkt, höchster Punkt, oberste Gewalt’ (vorw. ep. poet. seit Il.).<br />'''Composita''': Als Vorderglied m [[τερμοδρομέω]] [[ans Ziel laufen]] (Man.), [[τερματοῦχος]] H. als Erld. von [[βαλβιδοῦχος]]. Oft als Hinterglied (auch auf [[τέρμων]] beziehbar). z.B. [[ἀτέρμων]] [[ohne Ende]], [[grenzenlos]] (A., E., Arist. u.a.).<br />'''Derivative''': Davon 1. [[τέρμιος]] [[am Ende befindlich]], [[letzt]] (S.); vgl. στόμιος von [[στόμα]]. 2. -ιεύς m. Bein. des Zeus (als Inhaber der obersten Gewalt oder als Grenzwächter? Lyk.), vgl. Bosshardt 66 f.; nach [[Πολιεύς]], nicht mit Bosshardt von [[τέρμιος]]. 3. -ιόεις Beiwort von [[ἀσπίς]] (''H'' 804), von [[χιτών]] (τ 242, Hes. ''Op''. 537), Bed. unklar (nach den Alten = [[ποδηνεκής]], zustimmend Picard Rev. arch. Sér. 6: 46, 68ff.), vgl. Trümpy, Fachausdrücke 24; Bildung wie [[τειχιόεις]] (s. zu τειχος m. Lit.); daraus [[τέρμις]]· [[πούς]] H. (anders darüber Lejeune Mem. de phil. myc. 338f. und Minos N. S. 9,35m. A. 62 anläßlich myk. ''te''-''mi''-''dwe''-''te'', -''ta''; noch anders v. Blumenthal Hesychst. 46). 4. -άζω [[begrenzen]] (''Tab''.''Heracl''., ThermonIII^a) mit -αστῆρες pl. m. [[Grenzbehörden]] (Epid.III^a; Fraenkel Nom. ag. 1, 159 m. A. 1). 5. -ατίζω, ganz vereinzelt m. ἀπο-, ἐπι-, ib. (Str., S.E., Vett. Val. u.a.). — Daneben [[τέρμων]], -ονος m. [[Ende]], [[Grenze]], [[Kante]] (A., E., hell. u. sp. Prosa; wie [[μνῆμα]]: [[μνήμων]] u.a.) mit [[τερμόνιος]] [[am Ende befindlich]] (A. ''Pr''. 117 [lyr.]), -ονίζω [[abgrenzen]], -ονισμός [[Abgrenzung]] (Epid. III^a); erweitert τερμοσύνα f. (''Trag''.''Adesp''. 509 [lyr.]), Gelegenheitsbildung (Wyss -σύνη 40).<br />'''Etymology''': Zu [[τέρμα]] bzw. [[τέρμων]] stimmen lat. ''termen'', -''inis'' n. bzw. ''ter''-''mō'', -''ōnis'' m. [[Grenzstein]], [[Markstein]], [[Grenze]] ebenso wie, formal, aind. ''tárman''- n. [[Spitze des Opferpfostens]] (unbel.), ''su''-''tárman''- [[eine schöne Überfahrt gewährend]] (RV; vom Schiff); dazu mit thematischer Erweiterung lat. ''terminus'' und umbr. ''termnom''-''e'' [[ad terminum]]. Hierher noch venet. ''termo'' [[terminus]], auch heth. ''tarma''- [[Nagel]], [[Pflock]], wenn urspr. *’Grenzpflock’ (Stammvokal mehrdeutig; Kronasser ̨ 102, 4); vgl. indessen auch zu [[τόρμος]]. Das zugrunde liegende Verb ist in aind. ''tárati'', ''tiráti'' [[übersetzen]], [[hinüberfahren]] vorhanden. —Uralte Beziehung zu [[τετραίνω]], [[τείρω]] [[durchbohren]] ist nicht ausgeschlossen. Weitere Formen m. Lit. bei WP. 1, 732 ff., Pok. 1074 f., Bq s. [[τέρμα]] und [[τερμιόεις]], W.-Hofmanns.''terminus'', Mayrhofer s. ''tárma''. S. auch [[τέρθρον]].<br />'''Page''' 2,880