3,274,919
edits
(CSV import) |
Tags: Mobile edit Mobile web edit |
||
(23 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=tino | |Transliteration C=tino | ||
|Beta Code=ti/nw | |Beta Code=ti/nw | ||
|Definition= | |Definition=Il.3.289, al., ([[ἀποτίνω]]) ''IG''5(1).1390.76 (Andania, i B.C.), etc.: Ion. impf.<br><span class="bld">A</span> τίνεσκον A.R.2.475: fut. τείσω (ἐκ-) ''IG''22.412.6 (iv B.C.), (ἀπο-) ''Epigr.Gr.''1132 (Att. vase, iv B.C.), ''PPetr.''3p.55 (iii B.C.), ''IG''7.3073.1 (Lebad., ii B.C.), etc.; Cypr. 3sg. πείσει ''Inscr.Cypr.''135.12 H.: aor. ἔτεισα (ἀπ-) ''SIG''47.15 (Locr., v B.C.), 663.25 (Delos, iii/ii B.C.), ''PPetr.''3p.41 (iii B.C.), etc.: freq. written <b class="b3">τίσω ἔτισα</b> in Hellenistic and later Inscrr. and Pap., and in codd. of all authors (fut., Od.8.348, A.''Ch.''277, [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''113, etc.; aor., Od. 24.352, Pi.''O.''2.58, [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''810, etc.): in Hom. confused (both in codd. and printed texts) with <b class="b3">τίσω ἔτισα</b> fut. and aor. of [[τίω]], and only to be distinguished by the sense: pf. [[τέτεικα]] (ἀπο-) ''SIG''437.6 (Delph., iii B.C.); part. τετεικώς Lyc.765 ([[τετικώς]], [[τεθεικώς]] codd.) (v. [[ἐκτίνω]]):—Med., pres. first in Thgn.204 (only [[τίνυμαι]] in Hom.): fut. τείσομαι Od.13.15, al.: aor. ἐτεισάμην 3.197, 15.236, al. (<b class="b3">τισ-</b> codd.):—Pass., aor. ἐξ-ετείσθην ''IG''22.1613.198, D.39.15, 59.7: pf. 3sg. ἐκ-τέτεισται [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''257a, D.24.187. [τῑνω (from *τίνϝω) in Ep., also Thgn.204, Herod.2.51, ''AP''7.657 (Leon.); τῐνω in Trag., as [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''112, [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''635, [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''7; also in Pi.''P.''2.24 (Med.) and Sol. 13.31; also in some Epigrammatists, as Simm.25.1, ''AP''9.286 (Marc. Arg.).]<br><span class="bld">I</span> Act., [[pay a price]] [[by way of]] [[return]] or [[recompense]], mostly in bad sense, [[pay]] a penalty, with acc. of the penalty, τ. θωήν Od.2.193; τιμήν τινι Il.3.289; ποινάς Pi.''O.''2.58, [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''112, Theodect. 8.9; δίκην [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''113, ''El.''298, ''Fr.''107.9, ''2 Ep.Thess.''1.9, etc.; also <b class="b3">τ. ἴσην</b> (''[[sc.]]'' [[δίκην]]) [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''810; διπλῆν [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''946e; <b class="b3">τὸ ἥμισυ</b> ib.767e ([[si vera lectio|s. v.l.]]); <b class="b3">μείζονα τὴν ἔκτισίν τινι</b> ib.933e; <b class="b3">τὴν προσήκουσαν τιμωρίαν</b> ib.905a, cf. ''Trag.Adesp.''490:—but also<br><span class="bld">b</span> in good sense, [[pay]] a [[debt]], [[acquit oneself]] of an [[obligation]], <b class="b3">ζωάγρια τ.</b> Il.18.407; τείσειν αἴσιμα πάντα Od.8.348; [[εὐαγγέλιον]] (reward for bringing good news) 14.166; <b class="b3">τ. χάριν τινί</b> [[render]] one thanks, [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''985; τ. γῇ δασμόν [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''635; ἰατροῖς μισθόν [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''1.2.54:—also simply,<br><span class="bld">c</span> [[repay]], c. acc. rei, τροφάς τινι [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''109:—in various phrases, <b class="b3">τ. ἀντιποίνους δύας</b> [[repay]] equivalent sorrows, A.''Eu.''268 (lyr.); <b class="b3">φόνον φόνου ῥύσιον τ.</b> S.''Ph.''959; <b class="b3">αἱμάτων παλαιτέρων τ. μύσος</b> [[send]] one [[pollution]] in [[repayment]] for another, A.''Ch.''650(lyr., Lachm., for [[τείνει]]); ἀρᾶς τ. χρέος Id.''Ag.''457 (lyr.).—Constr.:<br><span class="bld">1</span> c. acc. of the thing paid or of the thing repaid (v. supr.).<br><span class="bld">2</span> less freq. c. dat., <b class="b3">κράατι τείσεις</b> [[with]] thy head, Od.22.218; ψυχῇ A.''Ch.''277.<br><span class="bld">3</span> c. dat. of pers. to whom payment is made (v. supr.).<br><span class="bld">4</span> c. dat. of the penalty, τ. θανάτῳ ἅπερ ἦρξεν Id.''Ag.''1529 (anap.); <b class="b3">τύμμα τύμματι</b> ib.1430 (lyr.).<br><span class="bld">5</span> with [[genitive]] of the thing for which one pays, <b class="b3">τ. ἀμοιβὴν βοῶν τινι</b> [[pay]] him compensation [[for]] the cows, Od.12.382; <b class="b3">τ. τινὶ ποινήν τινος</b> [[pay]] one retribution for.., [[Herodotus|Hdt.]]3.14, 7.134; <b class="b3">τ. μητρὸς δίκας</b> [[for]] thy mother, [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''531; <b class="b3">ἀντὶ πληγῆς πληγὴν τ.</b> A.''Ch.''313 (anap.): also with acc. of the thing for which one pays, the price being omitted, [[pay]] or [[atone for]] a thing, τείσειαν Δαναοὶ ἐμὰ δάκρυα σοῖσι βέλεσσι Il.1.42; τ. ὕβριν Od.24.352; <b class="b3">τ. φόνον</b> or <b class="b3">λώβην τινός</b>, Il.21.134, 11.142; κακά Thgn.735; διπλᾶ δ' ἔτεισαν Πριαμίδαι θἀμάρτια A. ''Ag.''537: less freq. c. acc. pers., <b class="b3">τείσεις γνωτὸν τὸν ἔπεφνες</b> [[thou shalt make atonement for]] the brother thou hast slain, Il.17.34.<br><span class="bld">6</span> abs., [[make return]] or [[requital]], Sol.13.29; παθόντα οὐκ ἐπίστασθαι τίνειν [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]'' 1203, cf. 230 (lyr.).<br><span class="bld">II</span> Med., [[have a price paid one]], [[make]] another [[pay for]] a thing, [[avenge oneself on]] him, [[punish]] him, freq. from Hom. downwards.—Constr.:<br><span class="bld">1</span> c. acc. pers., Il.2.743, Od.3.197, [[Herodotus|Hdt.]]1.10,123, [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Coloneus|OC]]''996, etc.<br><span class="bld">2</span> c. gen. criminis, <b class="b3">τείσασθαι Ἀλέξανδρον κακότητος</b> [[punish]] him [[for]] his [[wickedness]], Il.3.366, cf. Od.3.206, Thgn. 204 (where [[ἀμπλακίης]], [[varia lectio|v.l.]] -ίας), [[Herodotus|Hdt.]]4.118, etc.; τ. τινὰ ἐφ' ἁμαρτωλῇ Thgn.1248; ὑπέρ τινος [[Herodotus|Hdt.]]1.27,73.<br><span class="bld">3</span> c. acc. rei, [[take vengeance for]] a thing, <b class="b3">τείσασθαι φόνον, βίην τινός</b>, Il.15.116, Od.23.31; λώβην Il.19.208, etc.<br><span class="bld">4</span> c. dupl. acc. pers. et rei, <b class="b3">ἐτείσατο ἔργον ἀεικὲς ἀντίθεον Νηλῆα</b> he made [[Neleus]] [[pay]] for the [[misdeed]], [[visit]]ed it [[on]] his [[head]], Od.15.236; Ζεῦ ἄνα, δὸς τείσασθαι, ὅ με πρότερος κάκ' ἔοργε, δῖον Ἀλέξανδρον Il.3.351; <b class="b3">τείσασθαί τινα δίκην</b> [[exact]] retribution [[from]] a person, E.''Med.''1316 (dub.l.).<br><span class="bld">5</span> c. dat. modi, <b class="b3">τίνεσθαί τινα ἀγαναῖς ἀμοιβαῖς, φυγῇ</b>, [[repay]] or [[requite]] with... Pi.''P.''2.24, A.''Th.'' 638.<br><span class="bld">6</span> abs., [[repay oneself]], [[indemnify oneself]], <b class="b3">ἡμεῖς δ' αὖτε ἀγειρόμενοι κατὰ δῆμον τεισόμεθ</b>' Od.13.15. (Root qu̯ǐ- [alternating with qu̯ei- and qu̯oi-] '[[pay]]': τῐ-νϝ-ω, [[τίσις]], [[τείσω]] Cypr. [[πείσει]], ἔ-τει-σα [cf. [[ἀππεισάτου]] [[sub verbo|s.v.]] [[ἀποτίνω]], [[ποινή]] ([[quod vide|q.v.]]): Skt. cáy-ate 'avenge, punish': ápa-ci-tis '[[vengeance]]':—not related to [[τίω]].) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
Line 14: | Line 14: | ||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<i>f.</i> [[τίσω]], <i>att.</i> τείσω, <i>ao.</i> [[ἔτισα]], <i>att.</i> [[ἔτεισα]], <i>pf.</i> τέτικα, <i>att.</i> τέτεικα;<br /><i>Pass. ao.</i> ἐτίσθην, <i>att.</i> ἐτείσθην, <i>pf.</i> τέτισμαι, <i>att.</i> τέτεισμαι;<br /><b>I.</b> payer, | |btext=<i>f.</i> [[τίσω]], <i>att.</i> τείσω, <i>ao.</i> [[ἔτισα]], <i>att.</i> [[ἔτεισα]], <i>pf.</i> τέτικα, <i>att.</i> τέτεικα;<br /><i>Pass. ao.</i> ἐτίσθην, <i>att.</i> ἐτείσθην, <i>pf.</i> τέτισμαι, <i>att.</i> τέτεισμαι;<br /><b>I.</b> [[payer]], [[acquitter]] :<br /><b>1</b> <i>avec l'acc. de la chose donnée en paiement</i> ζωάγριά τινι IL s'acquitter envers qqn en lui témoignant sa reconnaissance pour vous avoir sauvé la vie ; τ. χάριν τινί ESCHL s'acquitter d'une dette de reconnaissance envers qqn ; <i>abs.</i> rendre après avoir reçu, remercier, marquer sa reconnaissance;<br /><b>2</b> <i>avec l'acc. de la chose pour laquelle on est redevable</i> τ. [[εὐαγγέλιον]] OD payer pour une bonne nouvelle;<br /><b>II.</b> <i>en mauv. part</i> obliger à rendre en échange de ; faire payer, punir, venger : [[μύσος]] ESCHL un homicide ; expier :<br /><b>1</b> <i>avec l'acc. de la peine</i> τ. θωήν OD payer une indemnité ; τ. τιμήν τινι IL payer une amende à qqn ; τ. ποινήν τινί τινος HDT donner à qqn une indemnité, une compensation pour qch ; τ. [[δίκην]] τινός EUR subir une peine pour qch ; ἴσην τίνειν SOPH subir un châtiment égal ; ἀξίαν [[δίκην]] avoir le châtiment qu'on mérite ; [[σῷ]] κράατι τίσεις OD tu l'expieras, tu le paieras de ta tête;<br /><b>2</b> <i>avec l'acc. du délit</i> ὕβριν OD expier son insolence ; φόνον τινός IL expier le meurtre de qqn ; τίσειαν ἐμὰ δάκρυα σοῖσι βέλεσσιν IL qu'ils expient par tes flèches les larmes que j'ai versées;<br /><b>3</b> <i>avec l'acc. de la <i>pers.</i> pour le meurtre de laquelle on expie</i> τίσεις γνωτόν, τὸν ἔπεφνες IL tu dois une expiation pour le frère que tu m'as tué;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[τίομαι]] (<i>f.</i> τίσομαι, <i>ao.</i> ἐτισάμην) se faire rembourser : <i>abs.</i> [[ἡμεῖς]] δ' [[αὖτε]] ἀγειρόμενοι κατὰ δῆμον τισόμεθα OD nous nous ferons restituer cela par le peuple, nous nous ferons indemniser (des présents que nous allons faire à Ulysse) ; <i>avec l'acc. de la <i>pers.</i> par qui l'on se fait payer</i> punir, châtier, se venger de : τινα punir qqn ; τ. Ἀλέξανδρον κακότητος IL faire expier à Pâris son crime ; <i>avec l'acc. de la chose pour laquelle on se venge ou l'on se fait payer une indemnité</i> punir châtier, se venger de qch : φόνον τινός IL, OD venger le meurtre de qqn ; <i>avec double acc.</i> [[ἔργον]] Νηλῆα OD faire expier à Nélée son crime.<br />'''Étymologie:''' R. Τι, payer ; cf. [[τίω]], [[τίνυμι]]. | ||
}} | }} | ||
{{elru | {{elru | ||
|elrutext='''τίνω:''' (эп. ῑ, атт. ῐ) [[τίω]] (fut. [[τίσω]] с ῑ, aor. ἔτῑσα; pass.: aor. ἐτίσθην, pf. τέτισμαι)<br /><b class="num">1 | |elrutext='''τίνω:''' (эп. ῑ, атт. ῐ) [[τίω]] (fut. [[τίσω]] с ῑ, aor. ἔτῑσα; pass.: aor. ἐτίσθην, pf. τέτισμαι)<br /><b class="num">1</b> [[платить]], [[уплачивать]] (μισθόν τινι Xen.; δασμόν τινι Soph.): τ. ἀμοιβήν τινός τινι Hom. возмещать кому-л. стоимость чего-л.; τίσασθαι πολυπλάσιά τινος Anth. получить взамен во много раз больше; τ. ἔκτισίν τινι Plat. уплачивать кому-л. возмещение убытков;<br /><b class="num">2</b> [[отплачивать]], [[воздавать]], [[вознаграждать]]: [[ζωάγρια]] τ. τινί Hom. отблагодарить кого-л. за спасение жизни; ἃ [[δεῖ]] τῖσαί τινι Eur. воздать кому-л. должное; τ. τινὶ [[χάριν]] Aesch. отплачивать кому-л. за услугу;<br /><b class="num">3</b> [[делать]], [[оказывать]]: ὀλίγην [[χάριν]] τ. Anth. оказывать маленькую услугу;<br /><b class="num">4</b> перен. [[платить]], [[расплачиваться]], [[искупать]]: τ. τί τινι и [[ἀντί]] τινος Aesch. искупать что-л. чем-л.; τ. λοιγόν τινος Hom. расплачиваться за чью-л. гибель; σῷ δ᾽ [[αὐτοῦ]] κράατι τίσεις Hom. ты поплатишься собственной головой;<br /><b class="num">5</b> [[нести]] (наказание), подвергаться (каре): τ. τι Hom., Plat. и τ. [[δίκην]] τινός Eur., Plat. нести наказание за что-л.; τίσειν τὴν προσήκουσαν τιμωρίαν Plat. понести надлежащую кару; οὐκ ἴσην ἔτισεν Soph. он подвергся неравному наказанию, т. е. был непомерно жестоко наказан;<br /><b class="num">6</b> med. [[наказывать]], [[карать]] (τινά τινος Hom., Her., Soph. и τινά τι Hom., Eur.): τίσασθαί τινά τινι Aesch. покарать кого-л. чем-л.; τίσασθαί τινα [[ὑπέρ]] τινος Her. отомстить кому-л. за кого-л. | ||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''τίνω''': Ἰων. παρατ. τίνεσκον Ἀπολλ. Ρόδ. Δ. 1327· - μέλλ. τίσω [ῑ] Ὅμ., Ἀττ.· ἀόρ. α΄ ἔτῑσα [[αὐτόθι]]· πρκμ. τέτῑκα Λυκόφρ. 765 (ἴδε [[ἐκτίνω]]). - Μέσ., πρῶτον παρὰ Θεόγν. 204 (μόνον [[τίνυμαι]] παρ’ Ὁμ.)· μέλλ. τίσομαι, ἀόριστ. ἐτισάμην, Ὅμ., Ἡρόδ., Ἀττ. - Παθ., ἀόρ. ἐτίσθην (ἴδε [[ἐκτίνω]])· πρκμ. τέτισμαι. - Ἐν ἐπιγραφαῖς τῆς ἀρίστης περιόδου ὁ ἐνεργ. μέλλ. καὶ ἀόριστ. καὶ ὁ παθητ. ἀόριστ. ἐγράφοντο: τείσω, ἔτεισα, ἐτείσθην. [τῑνω παρ’ Ἐπικ.· τῐνω παρ’ Ἀττ., [[οἷον]] Αἰσχύλ. Πρ. 112, Σοφ. Ο. Κ. 635, Εὐριπ. Ὀρ. 7· [[ὡσαύτως]] ἐν τῇ Δωρικ. τοῦ Πινδ., [[οἷον]] Π. 2. 44, ἔτι δὲ καὶ παρὰ Σόλωνι 5. 31, ὡς καὶ παρὰ μεταγεν. ἐπιγραμματοποιοῖς, Ἰακώψ. ἐν Ἀνθ. Π. σ. 823· τῑνω παρὰ Θεόγν. καὶ ἐν τῇ Ἀνθολ.· - ἐν τῷ μέλλ. ἀορίστ. α΄ καὶ πρκμ. ἀείποτε ῑ]. (Περὶ τῆς ῥίζης ἴδε τίω). 1) ἐνεργ., πληρώνω, [[καταβάλλω]] (ἐν ᾧ ὁ ἐνεστ. τίω κεῖται μόνον ἐπὶ τῆς σημασίας τοῦ [[προσφέρω]] τιμήν, τιμῶ, πρβλ. τίω Ι), κατὰ τὸ πλεῖστον ἐπὶ κακῆς σημασίας, πληρώνω τὴν ποινήν, μετ’ αἰτιατικῆς τῆς ποινῆς, σοὶ δέ, γέρον, θῳὴν ἐπιθήσομεν, ἣν κ’ ἐνὶ θυμῷ τίνων ἀσχάλῃς, εἰς σὲ δέ, ὦ γέρον, θὰ ἐπιβάλωμεν [[πρόστιμον]] τὸ ὁποῖον πληρώνων νὰ δυσανασχετῇς, Ὀδ. Β. 193· εἰ δ’ ἂν ἐμοὶ τιμήν... τίνειν οὐκ ἐθέλωσιν, ἐὰν δὲ δὲν θελήσωσι νὰ καταβάλωσι [[πρόστιμον]] τοῦ πολέμου, Ἰλ. Γ. 289· ποινὰς Πινδ. Ο. 2. 106· δίκην Σοφ. Αἴ. 113, Ἠλ. 298, κλπ.· τινί, εἴς τινα, ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 94, κλπ.· [[ὡσαύτως]], τ. ἴσην [δίκην] Σοφ. Ο. Τ. 810 διπλῆν Πλάτ. Νόμ. 946Ε· τὸ ἥμισυ [[αὐτόθι]] 767Ε· μείζονα ἔκτισίν τινι [[αὐτόθι]] 933Ε· τὴν προσήκουσαν τιμωρίαν [[αὐτόθι]] 905Α· ὡς τὸ Λατιν. poenas dare ἢ solvere, Πόρσ. εἰς Εὐρ. Μήδ. 798· - ἀλλ’ [[ὡσαύτως]] β) ἐπὶ καλῆς σημασίας, πληρώνω [[χρέος]] ὀφειλόμενον, ἀπαλλάττομαι ὑποχρεώσεως, τ. [[ζωάγρια]] Ἰλ. Λ. 407· τίσειν αἴσιμα πάντα Ὀδ. Θ. 348· τ. [[χάριν]] τινὶ Αἰσχύλ. Πρ. 985· τ. γῇ δασμὸν Σοφ. Ο. Κ. 635· τ. ἰατροῖς μισθὸν Ξενοφ. Ἀπομν. 1. 2, 54· - [[ὡσαύτως]] [[ἁπλῶς]], γ) πληρώνω τινὰ διά τι, ἀνταμείβω, μετὰ γενικ. πράγματος, ὦ γέρον, οὔτ’ ἄρ’ ἐγὼν [[εὐαγγέλιον]] τόδε τίσω, οὔτ’ Ὀδυσσεὺς ἔτι οἶκον ἐλεύσεται Ὀδ. Ξ. 166· τροφάς τινι Εὐρ. Ὀρ. 109· - οὕτω καὶ ἐν ποικίλαις φράσεσι, τ. ἀντιποίνους δύας, ἀποτίνειν ἰσοδυνάμους θλίψεις, Αἰσχύλ. Εὐμ. 268· φόνον φόνου [[ῥύσιον]] τ. Σοφ. Φιλ. 959 ἐκ δ’ αἱμάτων παλαιτέρων τίνει [[μύσος]], πληρώνει τὸ [[ἔγκλημα]] παλαιοτέρων χρόνων, Αἰσχύλ. Χο. 650· οὐδενὶ μοιριδία [[τίσις]] ἔρχεται ὧν προπάθῃ τὸ τίνειν, εἰς οὐδένα γίνεται [[τιμωρία]] ἐκ τῆς μοίρας, [[ὅστις]] ἀνταπέδωκε τὰ ἴσα δι’ ὅσα πρῶτος αὐτὸς ἔπαθε, Σοφ. Ο. Κ. 228 (ἴδε ἐν τέλ., ἴδε καὶ σημ. Jebb ἐν τόπῳ)· ἀρᾶς τ. [[χρέος]] (ἴδε ἐν λ. [[χρέος]] Ι). -Σύνταξις: 1) μετ’ αἰτ. τοῦ ἀποτινομένου ἢ ἀνταποδιδομένου πράγματος - σπανιώτερον μετὰ δοτικ., κράατι τίσεις, μὲ τὴν κεφαλήν σου θὰ πληρώσῃς, Ὀδ. Χ. 218· τῇ φίλῃ ψυχῇ τάδε τίσειν μ’ ἔχοντα πολλὰ δυστερπῆ κακὰ Αἰσχύλ. Χο. 277. 2) μετὰ δοτ. τοῦ προσώπου εἰς ὃν ἡ πληρωμὴ γίνεται, ἴδε ἀνωτ. 3) μετὰ δοτ. τῆς ποινῆς, τ. θανάτῳ [[ἅπερ]] ἦρξεν ὁ αὐτ. ἐν Ἀγ. 1529· [[τύμμα]] τύμματι [[αὐτόθι]] 1430. 4) μετὰ γενικ. τοῦ πράγματος, διὰ τὸ ὁποῖον πληρώνει τις, εἰ δέ μοι οὐ τίσουσι βοῶν ἐπιεικέα ἀμοιβήν, ἐὰν δὲ δέν μοι ἀποδώσωσι τὴν προσήκουσαν ἀποζημίωσιν διὰ τοὺς [[βοῦς]], Ὀδ. Μ. 382· τ. τινὶ ποινήν τινος Ἡρόδ. 3. 14., 7. 134, πρβλ. Αἰσχύλ. Πρ. 112, κλπ.· [[ὡσαύτως]], τ. πληγὴν ἀντὶ πληγῆς (ἥτις [[εἶναι]] πιθανῶς ἡ [[πλήρης]] ἢ τελεία [[σύνταξις]]) ὁ αὐτ. ἐν Χο. 313· - ἀλλ’ [[ὡσαύτως]] μετ’ αἰτιατ. τοῦ πράγματος διὰ τὸ ὁποῖον πληρώνει τις, ὅτε τὸ [[τίμημα]] παραλείπεται, πληρώνω, [[παρέχω]] ἐξιλέωσιν διά τι, τίσειαν Ἀχαιοί... ἐμὰ δάκρυα σοῖσι βέλεσσι Ἰλ. Α. 42, πρβλ. Αἰσχύλ. Ἀγ. 1430 οὕτω, τ. ὕβριν Ὀδ. Ω. 352· τ. φόνον ἢ λώβην τινὸς Ἰλ. Φ. 134., Λ. 142· κακὰ Θέογν. 735· διπλᾶ δ’ ἔτισαν Πριαμίδαι θἀμάρτια Αἰσχύλ. Ἀγ. 537· τ. μητρὸς δίκας, διὰ τὴν μητέρα σου, Εὐρ. Ὀρ. 531· - σπανιώτερον μετ’ αἰτ. προσ., τίσεις γνωτὸν ἐμὸν τὸν ἔπεφνες, «τιμωρίαν δώσεις ὑπέρ τοῦ ἐμοῦ γνωτοῦ, ὅ ἐστιν ἀδελφοῦ» (Σχόλ.), ὃν ἐφόνευσας, Ἰλ. Ρ. 34. 5) ἀπολ., ἀνταποδίδω, εὖ πάσχειν παθόντα δ’ οὐκ ἐπίστασθαι τίνειν Σοφ. Ο. Κ. 1203. ΙΙ. Μέσ., [[κάμνω]] τινὰ νὰ πληρώσῃ διά τι, ἐκδικοῦμαί τινα, τιμωρῶ, [[παιδεύω]], Λατιν. poenas sumere de aliquo, συχν. ἀπὸ τοῦ Ὁμ. καὶ [[ἐφεξῆς]]. - Συντάσσεται: 1) μετ’ αἰτ. προσ., Ἰλ. Β. 743, Ὀδ. Γ. 197, κλπ.· οὕτω παρ’ Ἡροδ. 1. 10, 123, Τραγ., κλπ. 2) μετὰ γεν. τοῦ ἐγκλήματος, τίσεσθαι Ἀλέξανδρον κακότητος Ἰλ. Γ. 366, πρβλ. Ὀδ. Γ. 206, Θέογν. 204, Ἡρόδ. 4. 118, κλπ.· [[ὡσαύτως]], τ. τινὰ ἐπί τινι Θέογν. 1248· ὑπέρ τινος Ἡρόδ. 2. 27, 73. 3) [[ὡσαύτως]] μετ’ αἰτ. πράγματος, [[λαμβάνω]] ἐκδίκησιν διά τι [[πρᾶγμα]], τίσασθαι φόνον, βίην τινὸς Ἰλ. Ο. 116, Ὀδ. Ψ. 31· λώβην Ἰλ. Τ. 208, κλπ. 4) μετὰ διπλῆς αἰτ. προσώπου καὶ πράγμ., ἐτίσατο [[ἔργον]] ἀεικὲς ἀντίθεον Νηλῆα, ἔκαμε τὸν Νηλέα νὰ πληρώσῃ διὰ τὸ κακὸν [[ἔργον]], ἐτιμώρησεν αὐτὸν δι’ αὐτό, Ὀδ. Ο. 236· [[ὡσαύτως]], τίσασθαί τινα δίκην, [[λαμβάνω]] ἐκδίκησιν ἔκ τινος προσώπου, Elmsl. εἰς Εὐρ. Μήδ. 1283 (ἕτεροι φόνον)· πρβλ. ἀντι-, ἀπο-[[τίνω]]. 5) μετὰ δοτ. τρόπου, τίνεσθαί τινα ἀμοιβαῖς, φυγῇ Πινδ. Π. 2. 44, Αἰσχύλ. Θήβ. 638. 6) ἀπολ., ἐκδίκησιν [[λαμβάνω]], ἐκδικοῦμαι, [[ἡμεῖς]] δ’ [[αὖτε]] ἀγειρόμενοι κατὰ δῆμον τισόμεθ’ Ὀδ. Ν. 15, πρβλ. Ἰλ. Γ. 351, Ὀδ. Γ. 203., Μ. 378 ([[ἔνθα]] τὸ τῖσαι [[εἶναι]] προστ. τοῦ μέσ. ἀορ.). - Ὁ μέλλ. καὶ ὁ ἀόρ. α΄ ἐνεργ. καὶ μέσ. [[εἶναι]] συνηθέστατοι ἐπὶ τῆς σημασίας τοῦ πληρώνω καὶ πληρώνομαι, ἴδε τίω ΙΙΙ· ἡ [[σημασία]] τοῦ ἐνεργ. καὶ τοῦ μέσου [[οὐδέποτε]] ἐναλλάσσονται ὡς ἔπραξάν τινες τῶν ἑρμηνευτῶν ἐν Αἰσχύλ. Χο. 650, Σοφ. Ο. Κ. 228. -Πρβλ. [[τίνυμαι]], [[τιμωρέω]]. | |lstext='''τίνω''': Ἰων. παρατ. τίνεσκον Ἀπολλ. Ρόδ. Δ. 1327· - μέλλ. τίσω [ῑ] Ὅμ., Ἀττ.· ἀόρ. α΄ ἔτῑσα [[αὐτόθι]]· πρκμ. τέτῑκα Λυκόφρ. 765 (ἴδε [[ἐκτίνω]]). - Μέσ., πρῶτον παρὰ Θεόγν. 204 (μόνον [[τίνυμαι]] παρ’ Ὁμ.)· μέλλ. τίσομαι, ἀόριστ. ἐτισάμην, Ὅμ., Ἡρόδ., Ἀττ. - Παθ., ἀόρ. ἐτίσθην (ἴδε [[ἐκτίνω]])· πρκμ. τέτισμαι. - Ἐν ἐπιγραφαῖς τῆς ἀρίστης περιόδου ὁ ἐνεργ. μέλλ. καὶ ἀόριστ. καὶ ὁ παθητ. ἀόριστ. ἐγράφοντο: τείσω, ἔτεισα, ἐτείσθην. [τῑνω παρ’ Ἐπικ.· τῐνω παρ’ Ἀττ., [[οἷον]] Αἰσχύλ. Πρ. 112, Σοφ. Ο. Κ. 635, Εὐριπ. Ὀρ. 7· [[ὡσαύτως]] ἐν τῇ Δωρικ. τοῦ Πινδ., [[οἷον]] Π. 2. 44, ἔτι δὲ καὶ παρὰ Σόλωνι 5. 31, ὡς καὶ παρὰ μεταγεν. ἐπιγραμματοποιοῖς, Ἰακώψ. ἐν Ἀνθ. Π. σ. 823· τῑνω παρὰ Θεόγν. καὶ ἐν τῇ Ἀνθολ.· - ἐν τῷ μέλλ. ἀορίστ. α΄ καὶ πρκμ. ἀείποτε ῑ]. (Περὶ τῆς ῥίζης ἴδε τίω). 1) ἐνεργ., πληρώνω, [[καταβάλλω]] (ἐν ᾧ ὁ ἐνεστ. τίω κεῖται μόνον ἐπὶ τῆς σημασίας τοῦ [[προσφέρω]] τιμήν, τιμῶ, πρβλ. τίω Ι), κατὰ τὸ πλεῖστον ἐπὶ κακῆς σημασίας, πληρώνω τὴν ποινήν, μετ’ αἰτιατικῆς τῆς ποινῆς, σοὶ δέ, γέρον, θῳὴν ἐπιθήσομεν, ἣν κ’ ἐνὶ θυμῷ τίνων ἀσχάλῃς, εἰς σὲ δέ, ὦ γέρον, θὰ ἐπιβάλωμεν [[πρόστιμον]] τὸ ὁποῖον πληρώνων νὰ δυσανασχετῇς, Ὀδ. Β. 193· εἰ δ’ ἂν ἐμοὶ τιμήν... τίνειν οὐκ ἐθέλωσιν, ἐὰν δὲ δὲν θελήσωσι νὰ καταβάλωσι [[πρόστιμον]] τοῦ πολέμου, Ἰλ. Γ. 289· ποινὰς Πινδ. Ο. 2. 106· δίκην Σοφ. Αἴ. 113, Ἠλ. 298, κλπ.· τινί, εἴς τινα, ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 94, κλπ.· [[ὡσαύτως]], τ. ἴσην [δίκην] Σοφ. Ο. Τ. 810 διπλῆν Πλάτ. Νόμ. 946Ε· τὸ ἥμισυ [[αὐτόθι]] 767Ε· μείζονα ἔκτισίν τινι [[αὐτόθι]] 933Ε· τὴν προσήκουσαν τιμωρίαν [[αὐτόθι]] 905Α· ὡς τὸ Λατιν. poenas dare ἢ solvere, Πόρσ. εἰς Εὐρ. Μήδ. 798· - ἀλλ’ [[ὡσαύτως]] β) ἐπὶ καλῆς σημασίας, πληρώνω [[χρέος]] ὀφειλόμενον, ἀπαλλάττομαι ὑποχρεώσεως, τ. [[ζωάγρια]] Ἰλ. Λ. 407· τίσειν αἴσιμα πάντα Ὀδ. Θ. 348· τ. [[χάριν]] τινὶ Αἰσχύλ. Πρ. 985· τ. γῇ δασμὸν Σοφ. Ο. Κ. 635· τ. ἰατροῖς μισθὸν Ξενοφ. Ἀπομν. 1. 2, 54· - [[ὡσαύτως]] [[ἁπλῶς]], [[γ]]) πληρώνω τινὰ διά τι, ἀνταμείβω, μετὰ γενικ. πράγματος, ὦ γέρον, οὔτ’ ἄρ’ ἐγὼν [[εὐαγγέλιον]] τόδε τίσω, οὔτ’ Ὀδυσσεὺς ἔτι οἶκον ἐλεύσεται Ὀδ. Ξ. 166· τροφάς τινι Εὐρ. Ὀρ. 109· - οὕτω καὶ ἐν ποικίλαις φράσεσι, τ. ἀντιποίνους δύας, ἀποτίνειν ἰσοδυνάμους θλίψεις, Αἰσχύλ. Εὐμ. 268· φόνον φόνου [[ῥύσιον]] τ. Σοφ. Φιλ. 959 ἐκ δ’ αἱμάτων παλαιτέρων τίνει [[μύσος]], πληρώνει τὸ [[ἔγκλημα]] παλαιοτέρων χρόνων, Αἰσχύλ. Χο. 650· οὐδενὶ μοιριδία [[τίσις]] ἔρχεται ὧν προπάθῃ τὸ τίνειν, εἰς οὐδένα γίνεται [[τιμωρία]] ἐκ τῆς μοίρας, [[ὅστις]] ἀνταπέδωκε τὰ ἴσα δι’ ὅσα πρῶτος αὐτὸς ἔπαθε, Σοφ. Ο. Κ. 228 (ἴδε ἐν τέλ., ἴδε καὶ σημ. Jebb ἐν τόπῳ)· ἀρᾶς τ. [[χρέος]] (ἴδε ἐν λ. [[χρέος]] Ι). -Σύνταξις: 1) μετ’ αἰτ. τοῦ ἀποτινομένου ἢ ἀνταποδιδομένου πράγματος - σπανιώτερον μετὰ δοτικ., κράατι τίσεις, μὲ τὴν κεφαλήν σου θὰ πληρώσῃς, Ὀδ. Χ. 218· τῇ φίλῃ ψυχῇ τάδε τίσειν μ’ ἔχοντα πολλὰ δυστερπῆ κακὰ Αἰσχύλ. Χο. 277. 2) μετὰ δοτ. τοῦ προσώπου εἰς ὃν ἡ πληρωμὴ γίνεται, ἴδε ἀνωτ. 3) μετὰ δοτ. τῆς ποινῆς, τ. θανάτῳ [[ἅπερ]] ἦρξεν ὁ αὐτ. ἐν Ἀγ. 1529· [[τύμμα]] τύμματι [[αὐτόθι]] 1430. 4) μετὰ γενικ. τοῦ πράγματος, διὰ τὸ ὁποῖον πληρώνει τις, εἰ δέ μοι οὐ τίσουσι βοῶν ἐπιεικέα ἀμοιβήν, ἐὰν δὲ δέν μοι ἀποδώσωσι τὴν προσήκουσαν ἀποζημίωσιν διὰ τοὺς [[βοῦς]], Ὀδ. Μ. 382· τ. τινὶ ποινήν τινος Ἡρόδ. 3. 14., 7. 134, πρβλ. Αἰσχύλ. Πρ. 112, κλπ.· [[ὡσαύτως]], τ. πληγὴν ἀντὶ πληγῆς (ἥτις [[εἶναι]] πιθανῶς ἡ [[πλήρης]] ἢ τελεία [[σύνταξις]]) ὁ αὐτ. ἐν Χο. 313· - ἀλλ’ [[ὡσαύτως]] μετ’ αἰτιατ. τοῦ πράγματος διὰ τὸ ὁποῖον πληρώνει τις, ὅτε τὸ [[τίμημα]] παραλείπεται, πληρώνω, [[παρέχω]] ἐξιλέωσιν διά τι, τίσειαν Ἀχαιοί... ἐμὰ δάκρυα σοῖσι βέλεσσι Ἰλ. Α. 42, πρβλ. Αἰσχύλ. Ἀγ. 1430 οὕτω, τ. ὕβριν Ὀδ. Ω. 352· τ. φόνον ἢ λώβην τινὸς Ἰλ. Φ. 134., Λ. 142· κακὰ Θέογν. 735· διπλᾶ δ’ ἔτισαν Πριαμίδαι θἀμάρτια Αἰσχύλ. Ἀγ. 537· τ. μητρὸς δίκας, διὰ τὴν μητέρα σου, Εὐρ. Ὀρ. 531· - σπανιώτερον μετ’ αἰτ. προσ., τίσεις γνωτὸν ἐμὸν τὸν ἔπεφνες, «τιμωρίαν δώσεις ὑπέρ τοῦ ἐμοῦ γνωτοῦ, ὅ ἐστιν ἀδελφοῦ» (Σχόλ.), ὃν ἐφόνευσας, Ἰλ. Ρ. 34. 5) ἀπολ., ἀνταποδίδω, εὖ πάσχειν παθόντα δ’ οὐκ ἐπίστασθαι τίνειν Σοφ. Ο. Κ. 1203. ΙΙ. Μέσ., [[κάμνω]] τινὰ νὰ πληρώσῃ διά τι, ἐκδικοῦμαί τινα, τιμωρῶ, [[παιδεύω]], Λατιν. poenas sumere de aliquo, συχν. ἀπὸ τοῦ Ὁμ. καὶ [[ἐφεξῆς]]. - Συντάσσεται: 1) μετ’ αἰτ. προσ., Ἰλ. Β. 743, Ὀδ. Γ. 197, κλπ.· οὕτω παρ’ Ἡροδ. 1. 10, 123, Τραγ., κλπ. 2) μετὰ γεν. τοῦ ἐγκλήματος, τίσεσθαι Ἀλέξανδρον κακότητος Ἰλ. Γ. 366, πρβλ. Ὀδ. Γ. 206, Θέογν. 204, Ἡρόδ. 4. 118, κλπ.· [[ὡσαύτως]], τ. τινὰ ἐπί τινι Θέογν. 1248· ὑπέρ τινος Ἡρόδ. 2. 27, 73. 3) [[ὡσαύτως]] μετ’ αἰτ. πράγματος, [[λαμβάνω]] ἐκδίκησιν διά τι [[πρᾶγμα]], τίσασθαι φόνον, βίην τινὸς Ἰλ. Ο. 116, Ὀδ. Ψ. 31· λώβην Ἰλ. Τ. 208, κλπ. 4) μετὰ διπλῆς αἰτ. προσώπου καὶ πράγμ., ἐτίσατο [[ἔργον]] ἀεικὲς ἀντίθεον Νηλῆα, ἔκαμε τὸν Νηλέα νὰ πληρώσῃ διὰ τὸ κακὸν [[ἔργον]], ἐτιμώρησεν αὐτὸν δι’ αὐτό, Ὀδ. Ο. 236· [[ὡσαύτως]], τίσασθαί τινα δίκην, [[λαμβάνω]] ἐκδίκησιν ἔκ τινος προσώπου, Elmsl. εἰς Εὐρ. Μήδ. 1283 (ἕτεροι φόνον)· πρβλ. ἀντι-, ἀπο-[[τίνω]]. 5) μετὰ δοτ. τρόπου, τίνεσθαί τινα ἀμοιβαῖς, φυγῇ Πινδ. Π. 2. 44, Αἰσχύλ. Θήβ. 638. 6) ἀπολ., ἐκδίκησιν [[λαμβάνω]], ἐκδικοῦμαι, [[ἡμεῖς]] δ’ [[αὖτε]] ἀγειρόμενοι κατὰ δῆμον τισόμεθ’ Ὀδ. Ν. 15, πρβλ. Ἰλ. Γ. 351, Ὀδ. Γ. 203., Μ. 378 ([[ἔνθα]] τὸ τῖσαι [[εἶναι]] προστ. τοῦ μέσ. ἀορ.). - Ὁ μέλλ. καὶ ὁ ἀόρ. α΄ ἐνεργ. καὶ μέσ. [[εἶναι]] συνηθέστατοι ἐπὶ τῆς σημασίας τοῦ πληρώνω καὶ πληρώνομαι, ἴδε τίω ΙΙΙ· ἡ [[σημασία]] τοῦ ἐνεργ. καὶ τοῦ μέσου [[οὐδέποτε]] ἐναλλάσσονται ὡς ἔπραξάν τινες τῶν ἑρμηνευτῶν ἐν Αἰσχύλ. Χο. 650, Σοφ. Ο. Κ. 228. -Πρβλ. [[τίνυμαι]], [[τιμωρέω]]. | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
Line 35: | Line 35: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=Α<br /><b>1.</b> [[πληρώνω]] [[κάτι]] που [[χρωστώ]], [[καταβάλλω]] [[κάτι]] που [[οφείλω]], απαλλάσσομαι από τις υποχρεώσεις μου ανταποδίδοντας [[κάτι]] («δασμὸν οὐ μικρὸν τίνει», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>2.</b> [[ανταμείβω]] κάποιον για [[κάτι]] καλό που μού έχει κάνει, [[ανταποδίδω]] καλό για καλό («καὶ μὴν ὀφείλων γ' ἄν τίνοιμ' αὐτῷ [[χάριν]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>3.</b> ([[ιδίως]] με κακή σημ.) [[επανορθώνω]] [[ζημία]] που έχω κάνει, [[υφίσταμαι]] [[ποινή]] για [[κάτι]] [[κακό]] που διέπραξα, [[πληρώνω]] το [[τίμημα]] που μού επιβλήθηκε (α. «[[δίκην]] τίσουσιν ὄλεθρον αἰώνιον ἀπὸ προσώπου του Κυρίου», ΚΔ<br />β. «τίσεις δὲ αὐτῶν τὴν προσήκουσαν τιμωρίαν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>μέσ.</b> <i>τίνομαι</i><br />α) εκδικούμαι, [[τιμωρώ]] («ἦ τ' ἐφάμην τίσασθαι Ἀλέξανδρον κακότητος», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />β) (με καλή σημ.) [[ανταποδίδω]] καλό («τὸν εὐεργέταν ἀγαναῑς ἀμοιβαῑς... τίνεσθαι», <b>Πίνδ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. [[τίνω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>τίνF</i>-<i>ω</i>, από όπου το μακρό -<i> | |mltxt=Α<br /><b>1.</b> [[πληρώνω]] [[κάτι]] που [[χρωστώ]], [[καταβάλλω]] [[κάτι]] που [[οφείλω]], απαλλάσσομαι από τις υποχρεώσεις μου ανταποδίδοντας [[κάτι]] («δασμὸν οὐ μικρὸν τίνει», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>2.</b> [[ανταμείβω]] κάποιον για [[κάτι]] καλό που μού έχει κάνει, [[ανταποδίδω]] καλό για καλό («καὶ μὴν ὀφείλων γ' ἄν τίνοιμ' αὐτῷ [[χάριν]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>3.</b> ([[ιδίως]] με κακή σημ.) [[επανορθώνω]] [[ζημία]] που έχω κάνει, [[υφίσταμαι]] [[ποινή]] για [[κάτι]] [[κακό]] που διέπραξα, [[πληρώνω]] το [[τίμημα]] που μού επιβλήθηκε (α. «[[δίκην]] τίσουσιν ὄλεθρον αἰώνιον ἀπὸ προσώπου του Κυρίου», ΚΔ<br />β. «τίσεις δὲ αὐτῶν τὴν προσήκουσαν τιμωρίαν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>μέσ.</b> <i>τίνομαι</i><br />α) εκδικούμαι, [[τιμωρώ]] («ἦ τ' ἐφάμην τίσασθαι Ἀλέξανδρον κακότητος», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />β) (με καλή σημ.) [[ανταποδίδω]] καλό («τὸν εὐεργέταν ἀγαναῑς ἀμοιβαῑς... τίνεσθαι», <b>Πίνδ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. [[τίνω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>τίνF</i>-<i>ω</i>, από όπου το μακρό -<i>ῖ</i>- της ιων. διαλ., ενώ στην αττ. διάλεκτο το -<i>F</i>- σιγάται [[χωρίς]] [[αντέκταση]]) ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>k</i><sup>w</sup><i>ei</i>-/ <i>k</i><sup>w</sup><i>i</i>- «[[προσέχω]], [[παρατηρώ]], [[επιτηρώ]]», απ' όπου η σημ. «[[τιμωρώ]], εκδικούμαι, [[ανταποδίδω]], [[πληρώνω]] [[πρόστιμο]]». Παράλληλα με τον θεματικό ενεστ. [[τίνω]], -<i>ομαι</i>, μαρτυρείται και [[αθέματος]] ενεστ. με έρρινο [[ένθημα]] -<i>νυ</i>-, [[τίνυμαι]], ο [[οποίος]] αντιστοιχεί ακριβώς με τα αρχ. ινδ. <i>cinuti</i>, <i>cinoti</i> «[[παρατηρώ]]» και <i>cayate</i> «[[τιμωρώ]], εκδικούμαι» (<b>πρβλ.</b> αρκαδ. <i>ἀπυ</i>-<i>τειέτω</i>), [[καθώς]] και με το αβεστ. <i>cikay</i>- «[[τιμωρώ]]». Ο [[αθέματος]] ενεστ., εξάλλου, [[τείνυμαι]], με φωνηεντισμό -<i>ει</i>- έχει σχηματιστεί πιθανότατα κατ' [[επίδραση]] του αορ. <i>ἔ</i>-<i>τεισα</i>, ενώ ο παθ. αόρ. <i>ἐτείσθην</i> και οι παρακμ. <i>τέτεικα</i> και <i>τέτεισμαι</i> [[είναι]] σχηματισμοί της Ελληνικής. Στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας του [[τίνω]] ανάγεται η λ. [[ποινή]] <b>βλ. λ.</b> με ευρύτερη σημ. από το συνώνυμο παράγωγο [[τίσις]] (<b>πρβλ.</b> αρχ. ινδ. <i>apa</i>-<i>citi</i>- «[[εκδίκηση]]»). Απίθανη θεωρείται, [[τέλος]], η [[σύνδεση]] τών [[τίνω]] / [[ποινή]] με τα <i>τίω</i> / [[τιμή]] (<b>βλ.</b> και λ. <i>τίω</i>, [[τιμή]]), [[καθώς]] και με το ρ. <i>τηρῶ</i>]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
Line 44: | Line 44: | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''τίνω''': -ομαι (ion. ι, att. ι),<br />{tínō}<br />'''Forms''': auch [[τείνυμαι]] (Hom., Hes., Hdt.), kret. Ipv. ἀποτεινύτω (V<sup>a</sup>), hell. u. sp. (ἀπο-)τείνυμι, -τίννυμι, -[[τιννύω]], ark. ἀπυτειέτω, Aor. τεῖσαι (äol. [[πεῖσαι]]), -ασθαι, Fut. τείσω (kypr. [[πείσει]]), -ομαι (seit Hom.), Pass. Aor. τεισθῆναι, Perf. τέτεισμαι (att.), Akt. τέτεικα (hell.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': Akt. [[bezahlen]], [[entrichten]], [[büßen]], Med. ‘(sich) bezahlen od. büßen lassen, bestrafen, sich rächen’.<br />'''Composita''': auch m. Präfix, bes. ἀπο- und ἐκ- (wozu προσαπο-, προσεκ- u.a.),<br />'''Derivative''': Wenige Ableitungen: [[τίσις]] f. [[Bezahlung]], [[Entschädigung]], [[Buße]], [[Strafe]], [[Rache]] (ep. ion. poet. seit Il.); von [[ἐκτίνω]]: [[ἔκτισις]] (auch -ει- nach τεῖσαι, τείσω), ark. [[ἔστεισις]] f. [[Bezahlung]], [[Büßung]] (att. hell. u. sp.), [[ἔκτεισμα]] n. ib. (Pl., hell.); von [[ἀποτίνω]]: [[ἀπότισις]] f. ‘Rückzahlung (Ath.; vgl. unten), [[ἀπότεισμα]] n. ib. (Amorgos). — Auch τιτυς in Gen. τιτυϝος [[Buße]] (Gortyn; Fraenkel Nom. ag. 1, 32 m. A. 2, Ruijgh L’élém. ach. 109f. m. Lit.); [[τίτας]] dor. für *τίτής m. [[Rächer]], [[rächend]] (A. ''Ch''. 67 [lyr.]), auch Bez. einer Behörde (Gortyn), τίται· εὔποροι, ἢ κατήγοροι | |ftr='''τίνω''': -ομαι (ion. ι, att. ι),<br />{tínō}<br />'''Forms''': auch [[τείνυμαι]] (Hom., Hes., Hdt.), kret. Ipv. ἀποτεινύτω (V<sup>a</sup>), hell. u. sp. (ἀπο-)τείνυμι, -τίννυμι, -[[τιννύω]], ark. ἀπυτειέτω, Aor. τεῖσαι (äol. [[πεῖσαι]]), -ασθαι, Fut. τείσω (kypr. [[πείσει]]), -ομαι (seit Hom.), Pass. Aor. τεισθῆναι, Perf. τέτεισμαι (att.), Akt. τέτεικα (hell.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': Akt. [[bezahlen]], [[entrichten]], [[büßen]], Med. ‘(sich) bezahlen od. büßen lassen, bestrafen, sich rächen’.<br />'''Composita''': auch m. Präfix, bes. ἀπο- und ἐκ- (wozu προσαπο-, προσεκ- u.a.),<br />'''Derivative''': Wenige Ableitungen: [[τίσις]] f. [[Bezahlung]], [[Entschädigung]], [[Buße]], [[Strafe]], [[Rache]] (ep. ion. poet. seit Il.); von [[ἐκτίνω]]: [[ἔκτισις]] (auch -ει- nach τεῖσαι, τείσω), ark. [[ἔστεισις]] f. [[Bezahlung]], [[Büßung]] (att. hell. u. sp.), [[ἔκτεισμα]] n. ib. (Pl., hell.); von [[ἀποτίνω]]: [[ἀπότισις]] f. ‘Rückzahlung (Ath.; vgl. unten), [[ἀπότεισμα]] n. ib. (Amorgos). — Auch τιτυς in Gen. τιτυϝος [[Buße]] (Gortyn; Fraenkel Nom. ag. 1, 32 m. A. 2, Ruijgh L’élém. ach. 109f. m. Lit.); [[τίτας]] dor. für *τίτής m. [[Rächer]], [[rächend]] (A. ''Ch''. 67 [lyr.]), auch Bez. einer Behörde (Gortyn), τίται· εὔποροι, ἢ κατήγοροι τῶν ἀρχόντων H.; auch [[ἀτίτας]] [[Nichtbüßer]], [[Nichtzahler]] (A. ''Eu''. 256 [lyr.]), s. Fraenkel Nom. ag. 1, 183 f.<br />'''Etymology''': Aus dem Quantitätswechsel in [[τίνω]], τίνομαι ergibt sich als Grundform ein thematisches Nasalpräsens *τινϝω; daneben das athematische [[τείνυμαι]] (meistens geschr. τιν(ν)-; darüber Wackernagel Unt. 77 ff. mit wichtigen Einzelheiten) mit sekundärer Hochstufe für *τι-νυμαι nach τείσασθαι, τείσομαι; zu den letztgenannten Formen trat ark. ἀπυτειέτω. Die später bezeugten τεισθῆναι, τέτεισμαι, τέτεικα sind Neubildungen. Weiteres bei Schwyzer 642, 685, 697 m. A. 4, 782, Chantraine Gramm. hom. 1, 303 f. — Ein urspr. *τίνυται deckt sich formal mit aind. ''ci''-''nu''-''te'' = idg. *''qʷi''-''nu''-''tai'' (Akt. ''ci''-''no''-''ti''), das indessen erst episch u.zw. im Sinn von [[wahrnehmen]], [[beobachten]] belegt ist. (Über ein anderes ''cinóti'', ''cinuté'' s. [[ποιέω]]). Unter Annahme einer Bed.entwicklung [[wahrnehrnen]], [[beobachten]], [[animadvertere]] > [[rächen]], [[strafen]], verbindet man damit das hochstufige thematische ''cáyate'' [[rächen]], [[strafen]] (wäre gr. *τείεται = idg. *''qʷeietai''; vgl. Akt. ark. ἀπυτειέτω), wozu mit Reduplikation das akt. aw. ''ci''-''kayat̃'' [[soll büßen]], [[ἀποτεινύτω]] (aind. Ind. ''cikéti'' [[nimmt wahr]], [[bemerkt]]). Daneben die dehnstufige Aktivform ''cā́yati'' [[wahrnehmen]], [[beobachten]], [[Scheu]], [[Besorgnis haben]] das zu [[τίω]] [[ehren]] (s.d.) eine Brücke schlagen kann (vgl. noch [[τηρέω]]). Hochstufige außerpräs. Formen, die rein strukturell an τείσω, τείσασθαι erinnern, sind aind. Fut. ''ceṣyati'', Aor. ''aceṣṭa'' (ep. klass.). Altes Erbgut kann stecken in [[τίσις]] (s. oben) = aind. ''ápa''-''citi''- f. [[Vergeltung]], idg. *(''apo''-)''qʷi''-''ti''-. — Für weitere Diskussion s. [[τίω]] und [[ποινή]].<br />'''Page''' 2,902-903 | ||
}} | }} | ||
{{Chinese | {{Chinese | ||
Line 50: | Line 50: | ||
}} | }} | ||
{{mantoulidis | {{mantoulidis | ||
|mantxt=(=πληρώνω, ἀποζημιώνω˙ μέσο = ἐκδικοῦμαι κάποιον). Ἀπό ρίζα τι- τοῦ [[τίω]]. Ἀρχικά ἦταν τιν-ϝ-ω → τίννω → [[τίνω]]. Μέλλ. τείσω, ἀπό [[θέμα]] τεικαί ἀόρ. [[ἔτεισα]]. Παρακ. τέτεικα. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[τίσις]] -εως, ἡ (=ἐκδίκηση), [[ἀπότισις]], [[ἔκτισις]] (=πληρωμή), [[ὑπεραπότισις]], [[ὑπερέκτισις]], ἀποτ(ε)ιστέον, [[ἔκτισμα]] (=πρόστιμο), ἐκτίστης, ὑπερεκτίστης καί τά κύρια ὀνόματα: Τῖσις, Τεισίας, Τεισαμενός, Τίσαιον, Τίσανδρος, Τισυκράτη, [[Τισιφόνη]]. | |mantxt=(=[[πληρώνω]], ἀποζημιώνω˙ μέσο = ἐκδικοῦμαι κάποιον). Ἀπό ρίζα τι- τοῦ [[τίω]]. Ἀρχικά ἦταν τιν-ϝ-ω → τίννω → [[τίνω]]. Μέλλ. τείσω, ἀπό [[θέμα]] τεικαί ἀόρ. [[ἔτεισα]]. Παρακ. τέτεικα. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[τίσις]] -εως, ἡ (=[[ἐκδίκηση]]), [[ἀπότισις]], [[ἔκτισις]] (=[[πληρωμή]]), [[ὑπεραπότισις]], [[ὑπερέκτισις]], ἀποτ(ε)ιστέον, [[ἔκτισμα]] (=[[πρόστιμο]]), ἐκτίστης, ὑπερεκτίστης καί τά κύρια ὀνόματα: Τῖσις, Τεισίας, Τεισαμενός, Τίσαιον, Τίσανδρος, Τισυκράτη, [[Τισιφόνη]]. | ||
}} | }} |