Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

decerno: Difference between revisions

From LSJ
No change in size ,  19 October 2022
m
Text replacement - "(?s)({{Lewis.*?}}\n)({{.*}}\n)({{LaEn.*?}}$)" to "$3 $1$2"
m (Text replacement - "[[Ser.]]" to "Ser.")
m (Text replacement - "(?s)({{Lewis.*?}}\n)({{.*}}\n)({{LaEn.*?}}$)" to "$3 $1$2")
Line 1: Line 1:
{{LaEn
|lnetxt=decerno decernere, decrevi, decretus V :: decide/settle/determine/resolve; decree/declare/ordain; judge; vote for/contend
}}
{{Lewis
{{Lewis
|lshtext=<b>dē-cerno</b>: crēvi, crētum, 3 (the syncop. forms decreram, etc., decrerim, etc., decresse are freq. in [[Cicero]] and Liv., also Plaut. Curc. 5, 3, 25; Ter. Hec. 1, 2, 73; 2, 1, 15, [[but]] not in Caes., [[where]] is [[only]] decreverat, B. G. 4, 17; 5, 5<br /><b>I</b> fin.; 5, 53, 2), v. a. and n.<br /><b>I</b> (acc. to [[cerno]], no. II. 3.) To [[decide]], [[determine]] [[any]] [[thing]] [[disputed]] or [[doubtful]]. For syn. cf.: [[scisco]], jubeo, [[statuo]], [[constituo]], [[dico]], [[sancio]], [[consilium]] [[capio]], [[destino]], [[obstino]], [[definio]], [[determino]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> Prop., of a [[judge]], [[magistrate]], etc., to [[pronounce]] a [[decision]] [[respecting]] [[something]]; to [[decide]], [[judge]], [[determine]], [[decree]]; to [[vote]] for [[any]] [[thing]] ([[very]] freq. and [[class]].).—Const. [[with]] acc., [[with]] acc. et inf., a relat. [[clause]], [[with]] de, or absol.: [[alias]] ([[Verres]] [[praetor]]) revocabat eos, [[inter]] quos jam decreverat decretumque mutabat, [[alias]], etc., Cic. Verr. 2, 1, 46: si [[quod]] est [[admissum]] [[facinus]], si [[caedes]] facta, [[idem]] ([[Druides]]) decernunt, Caes. B. G. 6, 13, 5: consules de consilii [[sententia]] decreverunt [[secundum]] Buthrotios, Cic. Att. 16, 16, C, § 11: decernere vindicias [[secundum]] servitutem, in [[favor]] of [[slavery]], i. e. [[restore]] the [[slave]] to his [[master]], Liv. 3, 47, 5; cf. Caes. B. C. 1, 5, 4: cum [[senatus]] triumphum Africano decerneret, id. Fin. 4, 9, 22; cf. of a [[single]] [[senator]]: non decrevi [[solum]], sed [[etiam]] ut vos decerneretis laboravi, id. Prov. Cons. 11, 28; so supplicationem decernere, id. Fam. 15, 4, 11; so also: [[Crassus]] [[tres]] legatos decernit, id. ib. 1, 1, 3: D. [[Junius]] [[silanus]] [[supplicium]] sumendum decreverat, Sall. C. 50, 4: [[quando]] id [[bellum]] [[senatus]] decrevisset, [[quando]] id [[bellum]] [[populus]] R. jussisset? Liv. 41, 7; 42, 36; id. 5, 36; id. 26, 2: id [[quod]] [[senatus]] me auctore decrevit, Cic. Phil. 6, 1, 1; Caes. B. C. 1, 2, 2: qui [[ordo]] decrevit [[invitus]], on [[compulsion]], Cic. Phil. 1, 6, 13: [[Ligures]] ambobus consulibus decernuntur, id. Liv. 42, 10; cf.: provinciam desponsam non decretam habere, Cic. Prov. Cons. 15 (v. the [[whole]] [[passage]] in [[connection]]): provinciae privatis decernuntur, Caes. B. C. 1, 6, 4 et saep.: ex [[annuo]] sumptu, qui mihi [[decretus]] esset, Cic. Att. 7, 1, 6 et saep.: mea virtute [[atque]] [[diligentia]] perditorum hominum patefactam esse conjurationem decrevistis, id. Cat. 4, 3: cum pontifices decressent ita; SI, etc., id. Att. 4, 2, 3: [[senatus]] decrevit populusque jussit, ut, etc., id. Verr. 2, 2, 67: in jure dicundo, ita decrevit, ut, etc., Suet. Galb. 7; cf. of individuals: Hortensii et mea et Luculli [[sententia]] ... [[tibi]] decernit, ut regem reducas, etc., Cic. Fam. 1, 1, 3.—Impers.: in parricidas rei publicae [[decretum]] esse, Sall. Cat. 51, 25.—Esp. of the [[emperor]], to [[determine]] the [[law]] by deciding a [[case]]: quodcumque [[imperator]] [[cognoscens]] decrevit, legem esse [[constat]], Dig. 1, 4, 1, § 1; Just. Inst. 1, 2, 6.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Transf., [[beyond]] the [[judicial]] [[sphere]], to [[decide]], [[determine]], [[judge]]: qui nequeas nostrorum [[uter]] [[sit]] Amphitruo decernere, Plaut. fragm. ap. Non. 285, 26: rem dubiam decrevit vox [[opportune]] emissa, Liv. 5, 55; cf.: [[primus]] [[clamor]] [[atque]] [[impetus]] rem decrevit, id. 25, 41; Plin. 17, 27, 46, § 258: de his Catonis praecepta decernent, id. 17, 22, 35, § 190: duo talenta pro re nostra ego esse decrevi [[satis]], Ter. Heaut. 5, 1, 67; id. Hec. 4, 1, 27: [[quam]] decrerim me non posse [[diutius]] habere, id. ib. 1, 2, 73: in quo omnia mea posita esse decrevi, Cic. Fam. 2, 6, 3; id. Att. 3, 15, 7: illum decrerunt dignum, suos cui liberos committerent, Ter. Hec. 2, 1, 15: in ejus controversiis [[quid]] decernas, non a te [[peto]], Cic. Fam. 13, 59: aliquem decernere hostem, to [[proclaim]] one an [[enemy]] by a [[formal]] [[decree]], id. Phil. 11, 7, 16.—Absol.: [[nequeo]] [[satis]] decernere, Ter. Ad. 4, 2, 5.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Milit., to [[decide]] by [[combat]]; [[hence]] ([[like]] cernere and certare), in gen., to [[fight]], [[combat]], [[contend]]: [[castra]] castris conferamus, et [[Samnis]] Romanusne imperio Italiam regant, decernamus, Liv. 8, 23, 9; id. 1, 23, 9: in ipso [[illo]] gladiatorio vitae certamine, [[quod]] ferro decernitur, Cic. de Or. 2, 78, 317: [[proelium]], id. Fam. 10, 10: pugnam, Liv. 28, 14; cf. id. ib. 33: de [[bello]] decernere, Auct. B. Hisp. 5 fin. Oud. N. cr.: ne armis decernatur, Cic. Att. 7, 3, 5; cf.: ferro ancipiti decernunt, Verg. A. 7, 525: and armis, ferro, id. ib. 11, 218; 12, 282; 695 (cf. et cernere ferro, id. ib. 709): cursibus et crudo caestu, id. G. 3, 20: cornibus [[inter]] se, id. ib. 218: lapidibus et subselliorum fragminibus, Suet. Ner. 26 et saep.: [[contra]] magnam vim hostium, artificio [[magis]] [[quam]] viribus, Auct. B. Afr. 14: acie, Liv. 2, 14; Nep. Milt. 4, 4: [[proelio]] cum proditore, Just. 13, 8, 4: classe decreturi, Nep. Hann. 10, 4: integriore exercitu, id. Eum. 9 fin.—Absol.: decernendi potestatem Pompeio fecit, Caes. B. C. 3, 41; cf. Liv. 21, 41.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Transf., [[beyond]] the milit. [[sphere]]: decernite criminibus, mox ferro decreturi, Liv. 40, 8 fin.—So of a [[judicial]] [[contest]]: uno judicio de fortunis omnibus decernit, Cic. Quint. 2, 6; cf. Quint. 10, 1, 29; and qui judicio decernent, id. 12, 7, 5: de [[salute]] reipublicae, Cic. Att. 8, 5, 2: pro mea omni [[fama]] fortunisque, id. de Or. 2, 49: [[utinam]] meo [[solum]] capite decernerem, id. Att. 10, 9; Caes. B. C. 1, 35, 3.<br /><b>II</b> With [[reference]] to one's [[own]] acts, to [[decide]], [[determine]] on doing [[something]]; to [[determine]], [[resolve]] on [[something]] (freq. in all periods and styles).—Constr., [[with]] inf. and [[with]] acc. and inf.: si tu [[fluctus]] e gurgite tollere decreris, Lucil. ap. Rufin. § 26 (p. 238 ed. Frotsch.): [[quicquid]] peperisset decreverunt tollere, Ter. Andr. 1, 3, 14: [[Caesar]] his de causis Rhenum transire decreverat, Caes. B. G. 4, 17 et saep.: eos me [[decretum]] est persequi [[mores]] patris, Plaut. Asin. 1, 1, 58; id. Stich. 1, 3, 65; Ter. Heaut. 3, 1, 56; cf.: certum [[atque]] [[decretum]] est non [[dare]] [[signum]], Liv. 2, 45: reliquam aetatem a republica [[procul]] habendam decrevi, Sall. C. 4. With ut and subjunct.: hic decernit ut [[miser]] [[sit]], Cic. Tusc. 3, 27, 65.—With accus.: [[quicquam]] decernere, id. ib.—Hence, dē-crētum, i, n.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> (Acc. to no. I. A.) A [[decree]], [[decision]], [[ordinance]] of [[any]] [[political]] or [[judicial]] [[body]] (for syn. cf.: [[scitum]], [[edictum]], [[consilium]], jus): [[senatus]] Caelium ab rep. removendum censuit. Hoc decreto eum [[consul]] senatu prohibuit, Caes. B. C. 3, 21, 3: si qui eorum (sc. Druidum) decreto non stetit, sacrificiis interdicunt, id. B. G. 6, 13, 5; cf. id. ib. § 10: vestra responsa [[atque]] decreta evertuntur [[saepe]] dicendo, Cic. Mur. 13 fin.; id. Verr. 2, 2, 48: decurionum, id. Rosc. Am. 9, 25 et saep.: Caesaris, Vulg. Act. 17, 7.—Esp. [[leg]]. t. t., a [[decision]] of the [[emperor]] as [[judge]], a [[precedent]] (cf. [[rescriptum]]), Gai. 1, 5; Just. Inst. 2, 15, 4.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Transf., in philos. lang. as a translation of the Gr. [[δόγμα]], [[principle]], [[doctrine]], [[precept]], Cic. Ac. 2, 9, 27; id. ib. § 29; cf. Sen. Ep. 94, 2 sq. and 95, 9 sq. ([[quis]] philoso, phorum) decretis suis paret? Lact. 3, 15, 3.
|lshtext=<b>dē-cerno</b>: crēvi, crētum, 3 (the syncop. forms decreram, etc., decrerim, etc., decresse are freq. in [[Cicero]] and Liv., also Plaut. Curc. 5, 3, 25; Ter. Hec. 1, 2, 73; 2, 1, 15, [[but]] not in Caes., [[where]] is [[only]] decreverat, B. G. 4, 17; 5, 5<br /><b>I</b> fin.; 5, 53, 2), v. a. and n.<br /><b>I</b> (acc. to [[cerno]], no. II. 3.) To [[decide]], [[determine]] [[any]] [[thing]] [[disputed]] or [[doubtful]]. For syn. cf.: [[scisco]], jubeo, [[statuo]], [[constituo]], [[dico]], [[sancio]], [[consilium]] [[capio]], [[destino]], [[obstino]], [[definio]], [[determino]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> Prop., of a [[judge]], [[magistrate]], etc., to [[pronounce]] a [[decision]] [[respecting]] [[something]]; to [[decide]], [[judge]], [[determine]], [[decree]]; to [[vote]] for [[any]] [[thing]] ([[very]] freq. and [[class]].).—Const. [[with]] acc., [[with]] acc. et inf., a relat. [[clause]], [[with]] de, or absol.: [[alias]] ([[Verres]] [[praetor]]) revocabat eos, [[inter]] quos jam decreverat decretumque mutabat, [[alias]], etc., Cic. Verr. 2, 1, 46: si [[quod]] est [[admissum]] [[facinus]], si [[caedes]] facta, [[idem]] ([[Druides]]) decernunt, Caes. B. G. 6, 13, 5: consules de consilii [[sententia]] decreverunt [[secundum]] Buthrotios, Cic. Att. 16, 16, C, § 11: decernere vindicias [[secundum]] servitutem, in [[favor]] of [[slavery]], i. e. [[restore]] the [[slave]] to his [[master]], Liv. 3, 47, 5; cf. Caes. B. C. 1, 5, 4: cum [[senatus]] triumphum Africano decerneret, id. Fin. 4, 9, 22; cf. of a [[single]] [[senator]]: non decrevi [[solum]], sed [[etiam]] ut vos decerneretis laboravi, id. Prov. Cons. 11, 28; so supplicationem decernere, id. Fam. 15, 4, 11; so also: [[Crassus]] [[tres]] legatos decernit, id. ib. 1, 1, 3: D. [[Junius]] [[silanus]] [[supplicium]] sumendum decreverat, Sall. C. 50, 4: [[quando]] id [[bellum]] [[senatus]] decrevisset, [[quando]] id [[bellum]] [[populus]] R. jussisset? Liv. 41, 7; 42, 36; id. 5, 36; id. 26, 2: id [[quod]] [[senatus]] me auctore decrevit, Cic. Phil. 6, 1, 1; Caes. B. C. 1, 2, 2: qui [[ordo]] decrevit [[invitus]], on [[compulsion]], Cic. Phil. 1, 6, 13: [[Ligures]] ambobus consulibus decernuntur, id. Liv. 42, 10; cf.: provinciam desponsam non decretam habere, Cic. Prov. Cons. 15 (v. the [[whole]] [[passage]] in [[connection]]): provinciae privatis decernuntur, Caes. B. C. 1, 6, 4 et saep.: ex [[annuo]] sumptu, qui mihi [[decretus]] esset, Cic. Att. 7, 1, 6 et saep.: mea virtute [[atque]] [[diligentia]] perditorum hominum patefactam esse conjurationem decrevistis, id. Cat. 4, 3: cum pontifices decressent ita; SI, etc., id. Att. 4, 2, 3: [[senatus]] decrevit populusque jussit, ut, etc., id. Verr. 2, 2, 67: in jure dicundo, ita decrevit, ut, etc., Suet. Galb. 7; cf. of individuals: Hortensii et mea et Luculli [[sententia]] ... [[tibi]] decernit, ut regem reducas, etc., Cic. Fam. 1, 1, 3.—Impers.: in parricidas rei publicae [[decretum]] esse, Sall. Cat. 51, 25.—Esp. of the [[emperor]], to [[determine]] the [[law]] by deciding a [[case]]: quodcumque [[imperator]] [[cognoscens]] decrevit, legem esse [[constat]], Dig. 1, 4, 1, § 1; Just. Inst. 1, 2, 6.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Transf., [[beyond]] the [[judicial]] [[sphere]], to [[decide]], [[determine]], [[judge]]: qui nequeas nostrorum [[uter]] [[sit]] Amphitruo decernere, Plaut. fragm. ap. Non. 285, 26: rem dubiam decrevit vox [[opportune]] emissa, Liv. 5, 55; cf.: [[primus]] [[clamor]] [[atque]] [[impetus]] rem decrevit, id. 25, 41; Plin. 17, 27, 46, § 258: de his Catonis praecepta decernent, id. 17, 22, 35, § 190: duo talenta pro re nostra ego esse decrevi [[satis]], Ter. Heaut. 5, 1, 67; id. Hec. 4, 1, 27: [[quam]] decrerim me non posse [[diutius]] habere, id. ib. 1, 2, 73: in quo omnia mea posita esse decrevi, Cic. Fam. 2, 6, 3; id. Att. 3, 15, 7: illum decrerunt dignum, suos cui liberos committerent, Ter. Hec. 2, 1, 15: in ejus controversiis [[quid]] decernas, non a te [[peto]], Cic. Fam. 13, 59: aliquem decernere hostem, to [[proclaim]] one an [[enemy]] by a [[formal]] [[decree]], id. Phil. 11, 7, 16.—Absol.: [[nequeo]] [[satis]] decernere, Ter. Ad. 4, 2, 5.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Milit., to [[decide]] by [[combat]]; [[hence]] ([[like]] cernere and certare), in gen., to [[fight]], [[combat]], [[contend]]: [[castra]] castris conferamus, et [[Samnis]] Romanusne imperio Italiam regant, decernamus, Liv. 8, 23, 9; id. 1, 23, 9: in ipso [[illo]] gladiatorio vitae certamine, [[quod]] ferro decernitur, Cic. de Or. 2, 78, 317: [[proelium]], id. Fam. 10, 10: pugnam, Liv. 28, 14; cf. id. ib. 33: de [[bello]] decernere, Auct. B. Hisp. 5 fin. Oud. N. cr.: ne armis decernatur, Cic. Att. 7, 3, 5; cf.: ferro ancipiti decernunt, Verg. A. 7, 525: and armis, ferro, id. ib. 11, 218; 12, 282; 695 (cf. et cernere ferro, id. ib. 709): cursibus et crudo caestu, id. G. 3, 20: cornibus [[inter]] se, id. ib. 218: lapidibus et subselliorum fragminibus, Suet. Ner. 26 et saep.: [[contra]] magnam vim hostium, artificio [[magis]] [[quam]] viribus, Auct. B. Afr. 14: acie, Liv. 2, 14; Nep. Milt. 4, 4: [[proelio]] cum proditore, Just. 13, 8, 4: classe decreturi, Nep. Hann. 10, 4: integriore exercitu, id. Eum. 9 fin.—Absol.: decernendi potestatem Pompeio fecit, Caes. B. C. 3, 41; cf. Liv. 21, 41.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Transf., [[beyond]] the milit. [[sphere]]: decernite criminibus, mox ferro decreturi, Liv. 40, 8 fin.—So of a [[judicial]] [[contest]]: uno judicio de fortunis omnibus decernit, Cic. Quint. 2, 6; cf. Quint. 10, 1, 29; and qui judicio decernent, id. 12, 7, 5: de [[salute]] reipublicae, Cic. Att. 8, 5, 2: pro mea omni [[fama]] fortunisque, id. de Or. 2, 49: [[utinam]] meo [[solum]] capite decernerem, id. Att. 10, 9; Caes. B. C. 1, 35, 3.<br /><b>II</b> With [[reference]] to one's [[own]] acts, to [[decide]], [[determine]] on doing [[something]]; to [[determine]], [[resolve]] on [[something]] (freq. in all periods and styles).—Constr., [[with]] inf. and [[with]] acc. and inf.: si tu [[fluctus]] e gurgite tollere decreris, Lucil. ap. Rufin. § 26 (p. 238 ed. Frotsch.): [[quicquid]] peperisset decreverunt tollere, Ter. Andr. 1, 3, 14: [[Caesar]] his de causis Rhenum transire decreverat, Caes. B. G. 4, 17 et saep.: eos me [[decretum]] est persequi [[mores]] patris, Plaut. Asin. 1, 1, 58; id. Stich. 1, 3, 65; Ter. Heaut. 3, 1, 56; cf.: certum [[atque]] [[decretum]] est non [[dare]] [[signum]], Liv. 2, 45: reliquam aetatem a republica [[procul]] habendam decrevi, Sall. C. 4. With ut and subjunct.: hic decernit ut [[miser]] [[sit]], Cic. Tusc. 3, 27, 65.—With accus.: [[quicquam]] decernere, id. ib.—Hence, dē-crētum, i, n.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> (Acc. to no. I. A.) A [[decree]], [[decision]], [[ordinance]] of [[any]] [[political]] or [[judicial]] [[body]] (for syn. cf.: [[scitum]], [[edictum]], [[consilium]], jus): [[senatus]] Caelium ab rep. removendum censuit. Hoc decreto eum [[consul]] senatu prohibuit, Caes. B. C. 3, 21, 3: si qui eorum (sc. Druidum) decreto non stetit, sacrificiis interdicunt, id. B. G. 6, 13, 5; cf. id. ib. § 10: vestra responsa [[atque]] decreta evertuntur [[saepe]] dicendo, Cic. Mur. 13 fin.; id. Verr. 2, 2, 48: decurionum, id. Rosc. Am. 9, 25 et saep.: Caesaris, Vulg. Act. 17, 7.—Esp. [[leg]]. t. t., a [[decision]] of the [[emperor]] as [[judge]], a [[precedent]] (cf. [[rescriptum]]), Gai. 1, 5; Just. Inst. 2, 15, 4.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Transf., in philos. lang. as a translation of the Gr. [[δόγμα]], [[principle]], [[doctrine]], [[precept]], Cic. Ac. 2, 9, 27; id. ib. § 29; cf. Sen. Ep. 94, 2 sq. and 95, 9 sq. ([[quis]] philoso, phorum) decretis suis paret? Lact. 3, 15, 3.
Line 8: Line 11:
{{Georges
{{Georges
|georg=dē-[[cerno]], crēvī, crētum, ere, [[entscheiden]], I) [[etwas]] Streitiges, Zweifelhaftes, 1) [[gütlich]] [[entscheiden]], [[ausmachen]], [[entscheidend]] [[bestimmen]], [[beschließen]], [[für]] etw. [[stimmen]], [[sich]] [[erklären]], [[sich]] [[aussprechen]], a) übh., m. Acc., rem dubiam decrevit [[vox]] [[opportune]] emissa, Liv.: iustum existimant in denos [[pedes]] quadratos [[tres]] modios: id [[quidem]] [[soli]] [[natura]] decernet, Plin. – m. de u. Abl., de his Catonis praecepta decernent, Plin. – m. folg. indir. Fragesatz, cum [[prae]] imbri [[non]] [[satis]] decernere possent, quā [[suis]] opem ferrent, [[nicht]] [[mit]] [[Gewißheit]] [[bestimmen]] konnten, Liv.: zuw. ist der indir. Fragesatz zu [[ergänzen]], [[quid]] [[hoc]] [[malum]] infelicitatis? [[nequeo]] [[satis]] decernere, [[ich]] kann's [[nicht]] [[recht]] [[klar]] [[kriegen]] (= [[ich]] kann's [[nicht]] [[recht]] [[begreifen]]), Ter. adelph. 544. – m. folg. Acc. u. Infin., [[sich]] [[dafür]] [[entscheiden]] od. [[erklären]], [[dafür]] [[stimmen]], die feste [[Ansicht]] [[gewinnen]] od. [[aussprechen]], [[als]] [[Grundsatz]] [[aufstellen]], daß usw., Perf. [[decrevi]] [[oft]] = [[ich]] habe die feste [[Ansicht]] gewonnen, [[ich]] bin od. lebe der festen [[Meinung]], zum. adv. [[durch]] in jedem [[Falle]], omnes [[tibi]] [[illi]] delirare visi sunt, [[qui]] [[sine]] manibus et pedibus constare deum posse decreverunt, Cic.: si id [[summum]] [[malum]] [[esse]] decreverit, Cic.: [[quod]] in me ipso [[satis]] [[esse]] consilii decreras, Cic.: in [[quo]] [[omnia]] mea posita [[esse]] [[decrevi]], Cic.: [[duo]] talenta [[pro]] re nostra [[ego]] [[esse]] [[decrevi]] [[satis]], dächt' [[ich]], seien [[genug]], Ter.: [[ubi]] [[mihi]] reliquam aetatem a re [[publica]] [[procul]] habendam [[decrevi]], [[ich]] die [[Ansicht]] gewann, daß [[ich]]... müsse, Sall. – m. dopp. Acc., illum decrerunt dignum, suos [[cui]] liberos committerent, erklärten ihn [[entschieden]] [[für]] [[würdig]], Ter. Hec. 212.<br />'''b)''' insbes.: α) [[als]] gerichtl. t. t., schiedsrichterlich [[entscheiden]], absol., [[ita]] (ja!), [[verum]] ([[aber]]) [[praetor]] decernebat, Cic. – m. Acc. od. m. de u. Abl., [[Servius]] [[alia]] decernit, de aliis consulturum se regem dicit, Liv.: si [[caedes]] facta, si de hereditate, de finibus [[controversia]] est, iidem decernunt (v. den Druiden), Caes.: [[qui]] te [[forum]] Tarsi agere, statuere [[multa]], decernere, iudicare dicerent, Cic. – m. Adv. od. Praep. od. neutr. Adi. [[wie]]? [[quod]] [[iste]] ([[Verres]]) [[aliter]], [[atque]] ut edixerat, decrevisset, Cic.: [[Verres]] [[contra]] [[illud]] ipsum [[edictum]] suum [[sine]] ulla religione decernebat, Cic.: [[praetor]] decernit; [[quam]] [[aequum]], [[nihil]] [[dico]]; unum [[hoc]] [[dico]], [[novum]], Cic.: et fit, ut de [[eadem]] re [[saepe]] [[alius]] aliud decreverit [[aut]] iudicaverit, Cornif. rhet. – m. [[inter]] ([[zwischen]]) u. Akk. od. m. Dat. [[für]] wen? [[alias]] revocabat [[eos]], [[inter]] quos [[iam]] decreverat, decretumque mutabat; [[alias]] [[inter]] aliquos [[sine]] ulla religione decernebat ac proximis [[paulo]] [[ante]] decreverat, Cic. II. Verr. 1, 120. – m. in u. Abl., in [[eius]] controversiis [[quid]] decernas [[non]] a te [[peto]], Cic. ep. 13, 59: in iure dicundo [[ita]] decrevit, ut etc., Suet. Galb. 7, 2. – prägn., [[entscheidend]], [[durch]] [[Spruch]] [[zuerkennen]], dec. vindicias [[secundum]] servitutem, den [[Anspruch]] [[zuerkennen]] [[zugunsten]] der Skl. = dem [[Kläger]] das [[Recht]] [[auf]] seine [[Sklavin]] [[zuerkennen]], Liv. 3, 47, 5. β) [[als]] publiz. t. t., v. Senate, v. Volke, v. Priesterkollegien u. v. einzelnen aus dem Senate usw., αα) übh., m. Acc. u. [[durch]] de u. Abl., [[oft]] zugl. m. Advv. ([[wie]]?), tu, [[miles]], [[quid]] de imperatore Paulo [[senatus]] decrerit [[potius]] [[quam]] [[quid]] Ser. [[Galba]] fabuletur, audi, Liv.: [[quod]] [[vult]] renovari honores eosdem... [[nihil]] decernendum [[censeo]], in betreff seines Gesuchs, die alten Ehren ihm aufs neue zuzuerkennen, trage [[ich]] [[auf]] [[Tagesordnung]] an (trage [[ich]] [[darauf]] an, zur [[Tagesordnung]] überzugehen), Cic.: sustinere in rebus statuendis decernendisque ([[bei]] Beschlüssen u. Entscheidungen) [[eam]] severitatem, quā etc., Cic. – decernendi [[ratio]], die [[Entscheidung]] [[durch]] Vernunftgründe (Ggstz. decertandi [[fortitudo]], die [[Entscheidung]] [[durch]] Waffengewalt), Cic. – de [[summa]] salute vestra populique [[Romani]], de vestris coniugibus liberisque, de [[aris]] ac focis decernite [[diligenter]], ut instituistis, ac [[fortiter]], Cic.: et de imperio Caesaris et de amplissimis viris gravissime acerbissimeque decernitur, Caes.: [[quare]], cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, [[pro]] [[certo]] habetote, [[vos]] [[simul]] de exercitu Catilinae et de omnibus coniuratis decernere, Sall. – [[sed]] ne id [[quod]] placebat decerneret ([[senatus]]) in ([[bei]]) tantae nobilitatis viris, [[ambitio]] obstabat, Liv. 5, 36, 9; vgl. Liv. 26, 2, 15. – id [[quod]] XIII. Kal. Ian. se [[natus]] me auctore ([[auf]] [[meinen]] [[Antrag]]) decrevit, Cic. Phil. 6, 1. – m. folg. indir. Fragesatz, [[quo]] praesidio [[tuto]] et [[libere]] [[senatus]] [[quae]] vellet decernere auderet, Caes. b. c. 1, 2, 2. – m. folg. Acc. u. Infin., si [[hic]] [[ordo]] (der [[Senat]]) placere decreverit te [[ire]] in [[exsilium]], obtemperaturum te [[esse]] [[dicis]], Cic.: tumultum [[esse]] (daß der [[Staat]] im Kriegszustande [[sei]]) [[decrevi]], Cic.: ob eas [[res]] tumultum [[esse]] decrevit [[senatus]], Liv.: ad unum omnes Numae Pompilio [[regnum]] deferendum decernunt, Liv.: Lacedaemonii ad patriae [[subsidium]] revocandum ab [[Asia]] Agesilaum decernunt, Iustin.: D. [[Iunius]] [[Silanus]], [[primus]] sententiam [[rogatus]] [[supplicium]] sumendum decreverat, Sall. – absol., ea Sullae et plerisque placuere, [[pauci]] ferocius decernunt, Sall.: [[neque]], cum [[consul]] decresset, [[quisquam]] obtemperabat, Liv.: cum pontifices decressent [[ita]], Cic.: plerisque (senatoribus) [[libere]] decernendi [[potestas]] eripitur, Caes.: m. [[secundum]] ([[zugunsten]]) u. Akk., nuntiat inani [[populo]] pontifices [[secundum]] se decrevisse, Cic.: consules de consilii [[sententia]] decreverunt [[secundum]] Buthrotios, Cic.: m. dopp. Nom., [[qui]] [[ordo]] decrevit [[invitus]], zu dem Beschlusse [[gezwungen]] wurde, Cic. Phil. 1, 13. – ββ) prägn., [[etwas]] dekretieren, [[beschließen]] = [[durch]] [[Beschluß]] etw. [[bestimmen]], [[erklären]], [[anordnen]], [[anberaumen]] ([[festsetzen]]), [[anweisen]], [[ansetzen]], [[verhängen]], [[übertragen]], u. v. einzelnen, [[dafür]] [[stimmen]], [[darauf]] [[antragen]], daß etw. erklärt, angeordnet usw. werde, [[mit]] Acc., od. [[mit]] folg. indir. Fragesatz, od. m. folg. ut u. Konj. u. m. bl. Konj., pecunias ad ludos, Cic.: pecunias ad [[templum]] monumentumque alcis, Cic.: [[tempus]] ad utramque rem, Sall.: diem colloquio (zum G.), Sall.: classem ingentem, die [[Ausrüstung]] [[einer]] gewaltigen [[Flotte]] [[beschließen]], Iustin.: [[tres]] legatos, [[für]] die [[Absendung]] dr. G. [[stimmen]], Cic.: [[una]] de pace legatos ad Scipionem, Liv.: legatos mittendos, Suet.: tertiam legationem ad [[res]] Saguntinis reddendas, Liv.: delectum, Liv.: supplicationem ob recitationem, Suet., od. [[quindecim]] dierum, Caes.: tumultum, den T. [[erklären]] = den [[Staat]] in [[Kriegszustand]] [[erklären]], Cic.: quaestionem de bonis direptis, Caes., od. de morte alcis, Cic., de morte alcis per senatum, Liv.: [[genus]] poenae [[novum]], Sall.: id [[bellum]], Liv.: provinciam desponsam, [[non]] decretam habere, Cic. – [[decretum]], [[uti]] [[supplicatio]] per [[triduum]] ad [[omnia]] pulvinaria haberetur, Liv.: [[senatus]] Romae decrevit, ut P. [[Cornelius]] [[praetor]] litteras Capuam ad consules mitteret, Liv.: de [[quo]] (Postumio) [[nominatim]] decrevit [[senatus]], ut [[statim]] in Siciliam iret, Cic.: m. folg. Konj., [[senatus]] decrevit, darent operam consules, ne [[quid]] [[res]] [[publica]] detrimenti caperet, Sall. Cat. 29, 2: [[qui]] Indiae quique Bactris praeerant, quibus [[quisque]] finibus habuisset, [[imperium]] obtinerent [[decretum]] est, Curt. 10, 10 (30), 4. – Abl. absol. m. dopp. Acc., Dolabellā [[hesterno]] die hoste decreto (zum F. erklärt), Cic. Phil. 11, 16. – m. Ang. wem? [[durch]] Dat. = jmdm. etw. [[zuerkennen]], [[durch]] [[Beschluß]] etw. jmdm. [[erweisen]], [[anweisen]], [[verleihen]], [[übertragen]], jmdm. zu Ehren etw. [[anordnen]], aufzustellen (zu [[errichten]]) [[beschließen]], alci [[annuum]] [[sumptum]], Cic.: alci [[praemium]], Sall.: alci omnes honores, Nep.: alcis trecentas statuas, Nep.: alci supplicationem (s. supplicātiodas Nähere), Cic.: alci [[triumphum]], Cic.: alci [[triumphum]] ob captas Syracusas, Val. Max.: alci [[imperium]] (v. d. [[Tribus]]), Liv.: alci [[bellum]] u. alci [[bellum]] [[adversus]] alqm (die [[Führung]] [[des]] Kr.), Iustin.: provincias privatis, Caes., od. futuris consulibus, Suet., od. alci Numidiam ([[als]] [[Geschäftskreis]], [[Provinz]]), Sall.: u. so consulibus Numidiam [[atque]] Italiam, Sall.: ambobus consulibus [[Ligures]], Liv.: m. dopp. Acc., [[praemium]] ([[als]] B.) [[servo]] libertatem et sestertia [[centum]], Sall.: provincias ([[als]] Pr.) consulibus Hispaniam [[atque]] Africam, Liv. – Hortensii et mea et Luculli [[sententia]] ex [[illo]] [[senatus]] [[consulto]], [[quod]] te referente [[factum]] est, [[tibi]] decernit, ut regem reducas, trägt [[darauf]] an, daß dir der [[Auftrag]] gegeben werde, den [[König]] zurückzuführen, Cic. ep. 1, 1, 3. – m. in ([[gegen]]) u. Akk., at [[enim]] [[quis]] reprehendet, [[quod]] in parricidas [[rei]] publicae [[decretum]] erit (verhängt [[werden]] wird)? Sall. Cat. 51, 25.<br />'''2)''' [[feindlich]], [[durch]] [[Kampf]] [[entscheiden]], [[bis]] zur [[Entscheidung]] [[kämpfen]], [[streiten]], a) [[mit]] Waffen u. dgl., [[bes]]. [[als]] milit. t. t., [[itaque]] [[haud]] [[magni]] certaminis fuit; [[primus]] [[clamor]] [[atque]] [[impetus]] rem decrevit, Liv. 25, 41, 6: nostra certamina [[non]] verba legatorum [[nec]] hominum [[quisquam]] [[disceptator]], [[sed]] [[campus]] Campanus, in [[quo]] concurrendum est, et [[arma]] et [[communis]] [[Mars]] belli decernet; [[proinde]] [[inter]] Capuam Suessulamque [[castra]] castris conferamus et [[Samnis]] Romanusne imperio Italiam regant decernamus, Liv. 8, 23, 8 sq.: m. folg. indir. Fragesatz, ineamus [[aliquam]] viam, quā, utri [[utris]] imperent, [[sine]] magna clade, [[sine]] [[multo]] sanguine utriusque populi decerni possit, Liv. 1, 23, 9. – dec. pugnam, Liv., [[proelium]], Cic.: in ipso gladiatorio vitae certamine, [[quod]] ferro decernitur, Cic. – m. de u. Abl., de [[summa]] rerum dec., Liv.: armatos in acie stare et summis de rebus decernere et ad victoriam niti, Quint.: de salute [[rei]] publicae decernitur, Cic. – absol. [[mit]] Abl. [[womit]]? [[wodurch]]? dec. armis, ferro, Cic. dec. lapidibus et subselliorum fragminibus, Suet.: cursibus et crudo caestu, wettkämpfen, Verg.: Marte, Curt.: acie, Nep., Liv. u.a., navali acie, [[Mela]], navali certamine, Liv. (vgl. Drak. Liv. 40, 8, 19): equestri [[proelio]], Curt.: [[ibi]] diem unum opperitur... [[quo]] integriore exercitu decerneret, Nep. – m. cum u. Abl. (feindl. u. freundl.), cum alqo ferro, Enn. fr.: cum alqo [[vel]] pacisci [[vel]] decernere, [[Mela]]: dec. [[proelio]] cum proditore, Iustin.: od. m. [[inter]] se u. Akk., Auct. b. Hisp.: cornibus [[inter]] se ([[von]] Stieren), Verg. – m. [[contra]] u. Akk., cum suorum paucitate [[contra]] magnam vim hostium artificio [[magis]] [[quam]] viribus, Auct. b. Afr. 14, 1. – m. [[pro]] u. Abl., [[solus]] in [[Boeotia]] [[pro]] omnibus [[nobis]] cum dispendio sanguinis [[sui]] decernens, Amm. 16, 12, 41. – [[mit]] Advv., Praepp. od. Genet. u. Abl. loc. wo? diem locumque constituunt, [[ubi]] [[secum]] armis decernerent, Liv.: omnibus viribus in [[Sicilia]], Iustin.: cum P. Cornelio Scipione Clastidii [[apud]] Padum, Nep. – m. Advv. od. Abl. [[wann]]? [[consilium]] habitum, [[utrum]] [[extemplo]] decernerent, an Rhodiam exspectarent classem, Liv.: [[crastino]] die [[bene]] iuvantibus [[dis]] acie decernamus, Liv.: [[primo]] [[quoque]] tempore decernendum est, Auct. b. Hisp.: classe paucis diebus erant decreturi, Nep. – absol., si decerni placet, Liv.: hostem lacessere ac trahere ad decernendum, Liv.: decernendi potestatem Pompeio fecit, Caes.<br />'''b)''' [[mit]] Worten, [[bes]]. [[als]] gerichtl. t. t., m. Abl. [[womit]]? [[wodurch]]? decernite criminibus, [[mox]] ferro decreturi, Liv.: [[qui]] iudicio decernent, die Prozeßführenden, Quint.: [[utinam]] [[meo]] [[solum]] capite decernerem, Cic. – m. de ([[über]]) u. Abl., de capite, Cic.: de [[vita]] et ornamentis [[suis]] omnibus, Cic.: [[uno]] iudicio de fortunis omnibus, Cic. – m. [[pro]] ([[für]]) u. Abl., [[pro]] [[suo]] sodali et [[pro]] sua omni [[fama]] [[prope]] fortunisque, Cic. – m. ad u. Akk., [[quod]] ne ad extrema [[quidem]] decretis timendum sit, den zum letzten [[Schicksal]] Bestimmten = den zum Tode Verurteilten, Sen. ep. 18, 11.<br />'''II)''' seinen Willen [[bestimmen]], [[beschließen]], [[sich]] [[entschließen]], den [[Vorsatz]] od. [[Entschluß]] [[fassen]], [[sich]] [[vornehmen]], gew. m. folg. Infin., [[quicquid]] peperisset, decreverunt tollere, Ter.: [[nam]] si tu [[fluctus]] undasque e gurgite [[salso]] tollere decreris, Lucil. 40: [[ibidem]] manere decrevit, Nep.: [[Caesar]] his de causis Rhenum transire decreverat, Caes.: decreram cum eo [[valde]] [[familiariter]] vivere, Cic.: [[duas]] [[res]] [[simul]] [[nunc]] agere [[decretum]] est [[mihi]], Plaut.: sumat consumat perdat, [[decretum]] est pati, Ter.: certum [[atque]] [[decretum]] est [[non]] dare [[signum]], Liv. – [[mit]] folg. Acc. u. Infin., uxorem decrerat dare [[sese]] [[mihi]] [[hodie]], Ter. Andr. 238: im [[Passiv]] [[mit]] folg. Nom. u. Infin., [[candida]] Tartareo nuptum [[Proserpina]] regi [[iam]] [[dudum]] decreta dari, Claud. rapt. Pros. 216. – m. folg. ut u. Konj., [[hic]] decernit, ut [[miser]] sit, Cic. Tusc. 3, 65. – [[mit]] folg. bl. Coniunctiv, profestos festos ([[dies]]) habeam decretumst [[mihi]], Plaut. Poen. 501. – / Synkop. Perf.: Formen decrerim, decreram, decrero, decresset, decresse [[öfter]] [[bei]] den [[Komik]]., [[bei]] Lucil., Cic., Liv. u.a.; s. [[Neue]]-Wagener Formenl.<sup>3</sup> Bd. 3. S. 486.
|georg=dē-[[cerno]], crēvī, crētum, ere, [[entscheiden]], I) [[etwas]] Streitiges, Zweifelhaftes, 1) [[gütlich]] [[entscheiden]], [[ausmachen]], [[entscheidend]] [[bestimmen]], [[beschließen]], [[für]] etw. [[stimmen]], [[sich]] [[erklären]], [[sich]] [[aussprechen]], a) übh., m. Acc., rem dubiam decrevit [[vox]] [[opportune]] emissa, Liv.: iustum existimant in denos [[pedes]] quadratos [[tres]] modios: id [[quidem]] [[soli]] [[natura]] decernet, Plin. – m. de u. Abl., de his Catonis praecepta decernent, Plin. – m. folg. indir. Fragesatz, cum [[prae]] imbri [[non]] [[satis]] decernere possent, quā [[suis]] opem ferrent, [[nicht]] [[mit]] [[Gewißheit]] [[bestimmen]] konnten, Liv.: zuw. ist der indir. Fragesatz zu [[ergänzen]], [[quid]] [[hoc]] [[malum]] infelicitatis? [[nequeo]] [[satis]] decernere, [[ich]] kann's [[nicht]] [[recht]] [[klar]] [[kriegen]] (= [[ich]] kann's [[nicht]] [[recht]] [[begreifen]]), Ter. adelph. 544. – m. folg. Acc. u. Infin., [[sich]] [[dafür]] [[entscheiden]] od. [[erklären]], [[dafür]] [[stimmen]], die feste [[Ansicht]] [[gewinnen]] od. [[aussprechen]], [[als]] [[Grundsatz]] [[aufstellen]], daß usw., Perf. [[decrevi]] [[oft]] = [[ich]] habe die feste [[Ansicht]] gewonnen, [[ich]] bin od. lebe der festen [[Meinung]], zum. adv. [[durch]] in jedem [[Falle]], omnes [[tibi]] [[illi]] delirare visi sunt, [[qui]] [[sine]] manibus et pedibus constare deum posse decreverunt, Cic.: si id [[summum]] [[malum]] [[esse]] decreverit, Cic.: [[quod]] in me ipso [[satis]] [[esse]] consilii decreras, Cic.: in [[quo]] [[omnia]] mea posita [[esse]] [[decrevi]], Cic.: [[duo]] talenta [[pro]] re nostra [[ego]] [[esse]] [[decrevi]] [[satis]], dächt' [[ich]], seien [[genug]], Ter.: [[ubi]] [[mihi]] reliquam aetatem a re [[publica]] [[procul]] habendam [[decrevi]], [[ich]] die [[Ansicht]] gewann, daß [[ich]]... müsse, Sall. – m. dopp. Acc., illum decrerunt dignum, suos [[cui]] liberos committerent, erklärten ihn [[entschieden]] [[für]] [[würdig]], Ter. Hec. 212.<br />'''b)''' insbes.: α) [[als]] gerichtl. t. t., schiedsrichterlich [[entscheiden]], absol., [[ita]] (ja!), [[verum]] ([[aber]]) [[praetor]] decernebat, Cic. – m. Acc. od. m. de u. Abl., [[Servius]] [[alia]] decernit, de aliis consulturum se regem dicit, Liv.: si [[caedes]] facta, si de hereditate, de finibus [[controversia]] est, iidem decernunt (v. den Druiden), Caes.: [[qui]] te [[forum]] Tarsi agere, statuere [[multa]], decernere, iudicare dicerent, Cic. – m. Adv. od. Praep. od. neutr. Adi. [[wie]]? [[quod]] [[iste]] ([[Verres]]) [[aliter]], [[atque]] ut edixerat, decrevisset, Cic.: [[Verres]] [[contra]] [[illud]] ipsum [[edictum]] suum [[sine]] ulla religione decernebat, Cic.: [[praetor]] decernit; [[quam]] [[aequum]], [[nihil]] [[dico]]; unum [[hoc]] [[dico]], [[novum]], Cic.: et fit, ut de [[eadem]] re [[saepe]] [[alius]] aliud decreverit [[aut]] iudicaverit, Cornif. rhet. – m. [[inter]] ([[zwischen]]) u. Akk. od. m. Dat. [[für]] wen? [[alias]] revocabat [[eos]], [[inter]] quos [[iam]] decreverat, decretumque mutabat; [[alias]] [[inter]] aliquos [[sine]] ulla religione decernebat ac proximis [[paulo]] [[ante]] decreverat, Cic. II. Verr. 1, 120. – m. in u. Abl., in [[eius]] controversiis [[quid]] decernas [[non]] a te [[peto]], Cic. ep. 13, 59: in iure dicundo [[ita]] decrevit, ut etc., Suet. Galb. 7, 2. – prägn., [[entscheidend]], [[durch]] [[Spruch]] [[zuerkennen]], dec. vindicias [[secundum]] servitutem, den [[Anspruch]] [[zuerkennen]] [[zugunsten]] der Skl. = dem [[Kläger]] das [[Recht]] [[auf]] seine [[Sklavin]] [[zuerkennen]], Liv. 3, 47, 5. β) [[als]] publiz. t. t., v. Senate, v. Volke, v. Priesterkollegien u. v. einzelnen aus dem Senate usw., αα) übh., m. Acc. u. [[durch]] de u. Abl., [[oft]] zugl. m. Advv. ([[wie]]?), tu, [[miles]], [[quid]] de imperatore Paulo [[senatus]] decrerit [[potius]] [[quam]] [[quid]] Ser. [[Galba]] fabuletur, audi, Liv.: [[quod]] [[vult]] renovari honores eosdem... [[nihil]] decernendum [[censeo]], in betreff seines Gesuchs, die alten Ehren ihm aufs neue zuzuerkennen, trage [[ich]] [[auf]] [[Tagesordnung]] an (trage [[ich]] [[darauf]] an, zur [[Tagesordnung]] überzugehen), Cic.: sustinere in rebus statuendis decernendisque ([[bei]] Beschlüssen u. Entscheidungen) [[eam]] severitatem, quā etc., Cic. – decernendi [[ratio]], die [[Entscheidung]] [[durch]] Vernunftgründe (Ggstz. decertandi [[fortitudo]], die [[Entscheidung]] [[durch]] Waffengewalt), Cic. – de [[summa]] salute vestra populique [[Romani]], de vestris coniugibus liberisque, de [[aris]] ac focis decernite [[diligenter]], ut instituistis, ac [[fortiter]], Cic.: et de imperio Caesaris et de amplissimis viris gravissime acerbissimeque decernitur, Caes.: [[quare]], cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, [[pro]] [[certo]] habetote, [[vos]] [[simul]] de exercitu Catilinae et de omnibus coniuratis decernere, Sall. – [[sed]] ne id [[quod]] placebat decerneret ([[senatus]]) in ([[bei]]) tantae nobilitatis viris, [[ambitio]] obstabat, Liv. 5, 36, 9; vgl. Liv. 26, 2, 15. – id [[quod]] XIII. Kal. Ian. se [[natus]] me auctore ([[auf]] [[meinen]] [[Antrag]]) decrevit, Cic. Phil. 6, 1. – m. folg. indir. Fragesatz, [[quo]] praesidio [[tuto]] et [[libere]] [[senatus]] [[quae]] vellet decernere auderet, Caes. b. c. 1, 2, 2. – m. folg. Acc. u. Infin., si [[hic]] [[ordo]] (der [[Senat]]) placere decreverit te [[ire]] in [[exsilium]], obtemperaturum te [[esse]] [[dicis]], Cic.: tumultum [[esse]] (daß der [[Staat]] im Kriegszustande [[sei]]) [[decrevi]], Cic.: ob eas [[res]] tumultum [[esse]] decrevit [[senatus]], Liv.: ad unum omnes Numae Pompilio [[regnum]] deferendum decernunt, Liv.: Lacedaemonii ad patriae [[subsidium]] revocandum ab [[Asia]] Agesilaum decernunt, Iustin.: D. [[Iunius]] [[Silanus]], [[primus]] sententiam [[rogatus]] [[supplicium]] sumendum decreverat, Sall. – absol., ea Sullae et plerisque placuere, [[pauci]] ferocius decernunt, Sall.: [[neque]], cum [[consul]] decresset, [[quisquam]] obtemperabat, Liv.: cum pontifices decressent [[ita]], Cic.: plerisque (senatoribus) [[libere]] decernendi [[potestas]] eripitur, Caes.: m. [[secundum]] ([[zugunsten]]) u. Akk., nuntiat inani [[populo]] pontifices [[secundum]] se decrevisse, Cic.: consules de consilii [[sententia]] decreverunt [[secundum]] Buthrotios, Cic.: m. dopp. Nom., [[qui]] [[ordo]] decrevit [[invitus]], zu dem Beschlusse [[gezwungen]] wurde, Cic. Phil. 1, 13. – ββ) prägn., [[etwas]] dekretieren, [[beschließen]] = [[durch]] [[Beschluß]] etw. [[bestimmen]], [[erklären]], [[anordnen]], [[anberaumen]] ([[festsetzen]]), [[anweisen]], [[ansetzen]], [[verhängen]], [[übertragen]], u. v. einzelnen, [[dafür]] [[stimmen]], [[darauf]] [[antragen]], daß etw. erklärt, angeordnet usw. werde, [[mit]] Acc., od. [[mit]] folg. indir. Fragesatz, od. m. folg. ut u. Konj. u. m. bl. Konj., pecunias ad ludos, Cic.: pecunias ad [[templum]] monumentumque alcis, Cic.: [[tempus]] ad utramque rem, Sall.: diem colloquio (zum G.), Sall.: classem ingentem, die [[Ausrüstung]] [[einer]] gewaltigen [[Flotte]] [[beschließen]], Iustin.: [[tres]] legatos, [[für]] die [[Absendung]] dr. G. [[stimmen]], Cic.: [[una]] de pace legatos ad Scipionem, Liv.: legatos mittendos, Suet.: tertiam legationem ad [[res]] Saguntinis reddendas, Liv.: delectum, Liv.: supplicationem ob recitationem, Suet., od. [[quindecim]] dierum, Caes.: tumultum, den T. [[erklären]] = den [[Staat]] in [[Kriegszustand]] [[erklären]], Cic.: quaestionem de bonis direptis, Caes., od. de morte alcis, Cic., de morte alcis per senatum, Liv.: [[genus]] poenae [[novum]], Sall.: id [[bellum]], Liv.: provinciam desponsam, [[non]] decretam habere, Cic. – [[decretum]], [[uti]] [[supplicatio]] per [[triduum]] ad [[omnia]] pulvinaria haberetur, Liv.: [[senatus]] Romae decrevit, ut P. [[Cornelius]] [[praetor]] litteras Capuam ad consules mitteret, Liv.: de [[quo]] (Postumio) [[nominatim]] decrevit [[senatus]], ut [[statim]] in Siciliam iret, Cic.: m. folg. Konj., [[senatus]] decrevit, darent operam consules, ne [[quid]] [[res]] [[publica]] detrimenti caperet, Sall. Cat. 29, 2: [[qui]] Indiae quique Bactris praeerant, quibus [[quisque]] finibus habuisset, [[imperium]] obtinerent [[decretum]] est, Curt. 10, 10 (30), 4. – Abl. absol. m. dopp. Acc., Dolabellā [[hesterno]] die hoste decreto (zum F. erklärt), Cic. Phil. 11, 16. – m. Ang. wem? [[durch]] Dat. = jmdm. etw. [[zuerkennen]], [[durch]] [[Beschluß]] etw. jmdm. [[erweisen]], [[anweisen]], [[verleihen]], [[übertragen]], jmdm. zu Ehren etw. [[anordnen]], aufzustellen (zu [[errichten]]) [[beschließen]], alci [[annuum]] [[sumptum]], Cic.: alci [[praemium]], Sall.: alci omnes honores, Nep.: alcis trecentas statuas, Nep.: alci supplicationem (s. supplicātiodas Nähere), Cic.: alci [[triumphum]], Cic.: alci [[triumphum]] ob captas Syracusas, Val. Max.: alci [[imperium]] (v. d. [[Tribus]]), Liv.: alci [[bellum]] u. alci [[bellum]] [[adversus]] alqm (die [[Führung]] [[des]] Kr.), Iustin.: provincias privatis, Caes., od. futuris consulibus, Suet., od. alci Numidiam ([[als]] [[Geschäftskreis]], [[Provinz]]), Sall.: u. so consulibus Numidiam [[atque]] Italiam, Sall.: ambobus consulibus [[Ligures]], Liv.: m. dopp. Acc., [[praemium]] ([[als]] B.) [[servo]] libertatem et sestertia [[centum]], Sall.: provincias ([[als]] Pr.) consulibus Hispaniam [[atque]] Africam, Liv. – Hortensii et mea et Luculli [[sententia]] ex [[illo]] [[senatus]] [[consulto]], [[quod]] te referente [[factum]] est, [[tibi]] decernit, ut regem reducas, trägt [[darauf]] an, daß dir der [[Auftrag]] gegeben werde, den [[König]] zurückzuführen, Cic. ep. 1, 1, 3. – m. in ([[gegen]]) u. Akk., at [[enim]] [[quis]] reprehendet, [[quod]] in parricidas [[rei]] publicae [[decretum]] erit (verhängt [[werden]] wird)? Sall. Cat. 51, 25.<br />'''2)''' [[feindlich]], [[durch]] [[Kampf]] [[entscheiden]], [[bis]] zur [[Entscheidung]] [[kämpfen]], [[streiten]], a) [[mit]] Waffen u. dgl., [[bes]]. [[als]] milit. t. t., [[itaque]] [[haud]] [[magni]] certaminis fuit; [[primus]] [[clamor]] [[atque]] [[impetus]] rem decrevit, Liv. 25, 41, 6: nostra certamina [[non]] verba legatorum [[nec]] hominum [[quisquam]] [[disceptator]], [[sed]] [[campus]] Campanus, in [[quo]] concurrendum est, et [[arma]] et [[communis]] [[Mars]] belli decernet; [[proinde]] [[inter]] Capuam Suessulamque [[castra]] castris conferamus et [[Samnis]] Romanusne imperio Italiam regant decernamus, Liv. 8, 23, 8 sq.: m. folg. indir. Fragesatz, ineamus [[aliquam]] viam, quā, utri [[utris]] imperent, [[sine]] magna clade, [[sine]] [[multo]] sanguine utriusque populi decerni possit, Liv. 1, 23, 9. – dec. pugnam, Liv., [[proelium]], Cic.: in ipso gladiatorio vitae certamine, [[quod]] ferro decernitur, Cic. – m. de u. Abl., de [[summa]] rerum dec., Liv.: armatos in acie stare et summis de rebus decernere et ad victoriam niti, Quint.: de salute [[rei]] publicae decernitur, Cic. – absol. [[mit]] Abl. [[womit]]? [[wodurch]]? dec. armis, ferro, Cic. dec. lapidibus et subselliorum fragminibus, Suet.: cursibus et crudo caestu, wettkämpfen, Verg.: Marte, Curt.: acie, Nep., Liv. u.a., navali acie, [[Mela]], navali certamine, Liv. (vgl. Drak. Liv. 40, 8, 19): equestri [[proelio]], Curt.: [[ibi]] diem unum opperitur... [[quo]] integriore exercitu decerneret, Nep. – m. cum u. Abl. (feindl. u. freundl.), cum alqo ferro, Enn. fr.: cum alqo [[vel]] pacisci [[vel]] decernere, [[Mela]]: dec. [[proelio]] cum proditore, Iustin.: od. m. [[inter]] se u. Akk., Auct. b. Hisp.: cornibus [[inter]] se ([[von]] Stieren), Verg. – m. [[contra]] u. Akk., cum suorum paucitate [[contra]] magnam vim hostium artificio [[magis]] [[quam]] viribus, Auct. b. Afr. 14, 1. – m. [[pro]] u. Abl., [[solus]] in [[Boeotia]] [[pro]] omnibus [[nobis]] cum dispendio sanguinis [[sui]] decernens, Amm. 16, 12, 41. – [[mit]] Advv., Praepp. od. Genet. u. Abl. loc. wo? diem locumque constituunt, [[ubi]] [[secum]] armis decernerent, Liv.: omnibus viribus in [[Sicilia]], Iustin.: cum P. Cornelio Scipione Clastidii [[apud]] Padum, Nep. – m. Advv. od. Abl. [[wann]]? [[consilium]] habitum, [[utrum]] [[extemplo]] decernerent, an Rhodiam exspectarent classem, Liv.: [[crastino]] die [[bene]] iuvantibus [[dis]] acie decernamus, Liv.: [[primo]] [[quoque]] tempore decernendum est, Auct. b. Hisp.: classe paucis diebus erant decreturi, Nep. – absol., si decerni placet, Liv.: hostem lacessere ac trahere ad decernendum, Liv.: decernendi potestatem Pompeio fecit, Caes.<br />'''b)''' [[mit]] Worten, [[bes]]. [[als]] gerichtl. t. t., m. Abl. [[womit]]? [[wodurch]]? decernite criminibus, [[mox]] ferro decreturi, Liv.: [[qui]] iudicio decernent, die Prozeßführenden, Quint.: [[utinam]] [[meo]] [[solum]] capite decernerem, Cic. – m. de ([[über]]) u. Abl., de capite, Cic.: de [[vita]] et ornamentis [[suis]] omnibus, Cic.: [[uno]] iudicio de fortunis omnibus, Cic. – m. [[pro]] ([[für]]) u. Abl., [[pro]] [[suo]] sodali et [[pro]] sua omni [[fama]] [[prope]] fortunisque, Cic. – m. ad u. Akk., [[quod]] ne ad extrema [[quidem]] decretis timendum sit, den zum letzten [[Schicksal]] Bestimmten = den zum Tode Verurteilten, Sen. ep. 18, 11.<br />'''II)''' seinen Willen [[bestimmen]], [[beschließen]], [[sich]] [[entschließen]], den [[Vorsatz]] od. [[Entschluß]] [[fassen]], [[sich]] [[vornehmen]], gew. m. folg. Infin., [[quicquid]] peperisset, decreverunt tollere, Ter.: [[nam]] si tu [[fluctus]] undasque e gurgite [[salso]] tollere decreris, Lucil. 40: [[ibidem]] manere decrevit, Nep.: [[Caesar]] his de causis Rhenum transire decreverat, Caes.: decreram cum eo [[valde]] [[familiariter]] vivere, Cic.: [[duas]] [[res]] [[simul]] [[nunc]] agere [[decretum]] est [[mihi]], Plaut.: sumat consumat perdat, [[decretum]] est pati, Ter.: certum [[atque]] [[decretum]] est [[non]] dare [[signum]], Liv. – [[mit]] folg. Acc. u. Infin., uxorem decrerat dare [[sese]] [[mihi]] [[hodie]], Ter. Andr. 238: im [[Passiv]] [[mit]] folg. Nom. u. Infin., [[candida]] Tartareo nuptum [[Proserpina]] regi [[iam]] [[dudum]] decreta dari, Claud. rapt. Pros. 216. – m. folg. ut u. Konj., [[hic]] decernit, ut [[miser]] sit, Cic. Tusc. 3, 65. – [[mit]] folg. bl. Coniunctiv, profestos festos ([[dies]]) habeam decretumst [[mihi]], Plaut. Poen. 501. – / Synkop. Perf.: Formen decrerim, decreram, decrero, decresset, decresse [[öfter]] [[bei]] den [[Komik]]., [[bei]] Lucil., Cic., Liv. u.a.; s. [[Neue]]-Wagener Formenl.<sup>3</sup> Bd. 3. S. 486.
}}
{{LaEn
|lnetxt=decerno decernere, decrevi, decretus V :: decide/settle/determine/resolve; decree/declare/ordain; judge; vote for/contend
}}
}}