nuntio: Difference between revisions

{{Lewis

|lshtext=<b>nuntĭo</b>: ([[nunc]]-), āvi, ātum, 1, v. a. [[nuntius]],<br /><b>I</b> to [[announce]], [[declare]], [[report]], [[relate]], [[narrate]], [[make]] [[known]], [[inform]], [[give]] [[intelligence]] of, etc. (cf.: [[narro]], [[indico]], [[trado]], [[scribo]], [[dico]], certiorem [[facio]], etc.).<br /><b>I</b> In gen., [[alike]] of verbal and of written communications; constr. acc. of [[thing]] and dat. of [[person]]; for the acc. [[may]] [[stand]] an acc. and inf., a [[clause]] [[with]] ut or ne and subj., or subj. [[alone]], or [[with]] de and abl.; for the dat. an acc. [[with]] ad ([[ante]]-[[class]].); in [[pass]]., [[both]] [[personal]] and impersonal, the [[latter]] [[most]] [[usually]], esp. in perf. nuntiatum est, [[with]] subj.-[[clause]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> Act.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With acc. of [[thing]] (dat. of [[person]]): non [[dubito]] [[quin]] celerius [[tibi]] hoc [[rumor]], [[quam]] ullius [[nostrum]] litterae nuntiārint, Cic. Att. 1, 15, 1: horas [[quinque]] [[puer]] [[nondum]] [[tibi]] nuntiat, Mart. 8, 67, 1: senatui ac [[populo]] victoriam, Suet. Ner. 1: ut nuntiarem nuntium exoptabilem, Plaut. Stich. 2, 2, 67: voluptatem magnam, Ter. Heaut. 1, 2, 10: [[quid]] est, [[quod]] percipi possit, si ne [[sensus]] [[quidem]] vera nuntiant, Cic. Ac. 2, 25, 79: talia [[tibi]], Plin. Ep. 5, 17, 6: horas, to [[tell]] the [[time]] of [[day]], Mart. 8, 67, 1; 10, 48, 1; cf. Tac. A. 15, 30.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With [[clause]]: qui nuntiarent, [[prope]] omnes naves afflictas esse, Caes. B. G. 5, 10; 4, 11, 6: nuntiate regi vestro, regem Romanum deos facere testes, Liv. 1, 22, 7: litterae tuae [[laeta]] continebant, [[quod]] te in urbe teneri nuntiabant, Plin. Ep. 5, 9, 1: [[visus]] est [[talis]], qualem esse eum tuae mihi litterae nuntiārant, Cic. Att. 1, 19, 11.—With ut, ne, or subj.: Catilinae nuntiare, ne eum [[Lentulus]] aliique terrerent, Sall. C. 48, 4: deligit centurionem qui nuntiaret regibus ne armis disceptarent, Tac. A. 2, 65: nuntiatum, ut prodiret, Cic. de Or. 2, 86, 358: [[Vibius]] nuntiavit Pisoni Romam ad dicendam causam veniret, Tac. A. 2, 79: jubet nuntiare miserae, dicendam ad causam [[postero]] [[die]] adesset, id. ib. 11, 37; Dig. 49, 14, 44.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; With inf.: [[ergo]] nuntiat patri abicere spem et uti [[necessitate]], Tac. A. 16, 11 init.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Absol.: Ly. Salutem multam dicito patrono. Cu. Nuntiabo, I [[will]] do so, Plaut. Curc. 4, 2, 38.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Passive constructions.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Pers.: [[utinam]] [[meus]] [[nunc]] mortuos [[pater]] ad me nuntietur, Plaut. Most. 1, 3, 76: aquatores premi nuntiantur, Caes. B. C. 1, 73: crebris motibus terrae ruere in agris nuntiabantur tecta, Liv. 4, 21, 5: (tribuni) summā vi restare nuntiabantur, id. 4, 58, 4; 22, 54, 9: hoc [[adeo]] [[celeriter]] fecit, ut [[simul]] adesse, et venire nuntiaretur, Caes. B. G. 3, 36: jamjam adesse ejus equites nuntiabantur, id. ib. 1, 14; Plin. Ep. 3, 7, 1.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Impers.: conantibus, priusquam id effici posset, adesse Romanos nuntiatur, Caes. B. G. 6, 4, 1: Caesari nuntiatur Sulmonenses cupere, etc., id. B. C. 1, 18, 1: nuntiatur Afranio magnos [[commeatus]] ad [[flumen]] constitisse, id. ib. 1, 51, 1: non [[dubie]] mihi nuntiabatur Parthos transīsse Euphratem, Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Verr. 2, 5, 34, § 87; id. Mil. 18, 48: nuntiatum est nobis a M. Varrone, venisse eum Romā, Cic. Ac. 1, 1, 1: cum [[paulo]] esset de hoc [[incommodo]] nuntiatum, id. Verr. 2, 5, 16, § 41: nuntiatumque Hannibali est, Liv. 23, 19, 11; Cic. Fam. 11, 12, 1; Tac. A. 2, 79.—Absol.: occiso Sex. Roscio, qui [[primus]] Ameriam nuntiat? [[who]] [[will]] be the [[first]] [[bearer]] of the [[tidings]]? Cic. Rosc. Am. 34, 96: [[bene]], ita me di ament, nuntias, [[you]] [[bring]] [[good]] [[news]], Ter. Hec. 4, 4, 20.—<br /><b>II</b> In partic., in jurid. Lat., to [[denounce]], [[inform]] [[against]]: causam pecuniae fisco, Dig. 49, 14, 39; cf.: cum [[heres]] decessisset, exstitit qui bona nuntiaret, ib. 29, 5, 22: [[opus]] novum, to [[inform]] [[against]] a [[work]] undertaken by [[another]] to one's [[injury]]: [[opus]] novum, si [[tibi]] nuntiavero, ib. 4, 7, 3; 16; 43, 20, 3.

{{Georges

|georg=nūntio, āvī, ātum, āre ([[nuntius]]), [[mündlich]] verkündigen, [[ankündigen]], [[melden]], [[anzeigen]], [[hinterbringen]], I) im allg.: [[nuntium]] optabilem, Plaut.: [[vera]] (v. d. Sinnen), Cic.: salutem alci alcis verbis, [[von]] jmd. [[einen]] [[Gruß]] [[vermelden]], [[von]] jmd. [[grüßen]], Cic.: prodigia, Liv.: [[hoc]] [[proelium]], hanc pugnam, Caes.: alci [[bellum]], [[ankündigen]], Liv.: horas, Mart.: initia vigiliarum per centurionem nuntiari, Tac.: [[non]] [[enim]] [[dubito]] [[quin]] celerius [[tibi]] [[hoc]] [[rumor]] [[quam]] [[ullius]] nostrûm [[litterae]] nuntiarint, Cic.: mera [[mihi]] monstra nuntiarat, er hatte mir den [[Zustand]] [[als]] [[höchst]] [[gefährlich]] geschildert, Cic. – m. Ang. [[wohin]]? [[res]] [[celeriter]] [[isti]] domum nuntiatur, Cic.: [[haec]] nuntiant domum [[Albani]], Liv.: [[eadem]] et in Asiam Antigono per epistulas nuntiat, Iustin.: occiso Sex. Roscio [[quis]] [[primus]] Ameriam nuntiat? bringt die N. ([[davon]]) [[nach]] A.? Cic.: Pompeio in hortos nuntiavit, Cic. (vgl. Fabri Liv. 23, 19, 11): praecipe, [[quae]] ad patrem [[vis]] nuntiari, Plaut.: [[quae]] nuntiare [[hinc]] te [[volo]] in patriam ad patrem, Plaut. (s. Brix Plaut. capt. 357). – m. Ang. wo? [[quae]] [[res]] cum nuntiata Carthagine esset, Iustin.: et Corintho et Athenis et Lacedaemone nuntiata est [[victoria]], Iustin. (vgl. [[unten]] »[[Passiv]] m. Acc. u. Infin.«). – m. de u. Abl., cum [[paulo]] [[ante]] esset de [[hoc]] Tempsano [[incommodo]] nuntiatum, Cic.: Philippis [[Thessalus]] [[quidam]] de futura [[victoria]] nuntiavit auctore Caesare, Suet. – m. folg. indir. Fragesatz, [[abi]] [[nunciam]] [[intro]], [[atque]] [[illa]] si [[iam]] laverit, [[mihi]] [[nuntia]], Ter. – m. folg. Infin., nuntiat patri abicere spem, Tac. ann. 16, 11. – m. folg. Acc. u. Infin., [[qui]] (equites) nuntiarent [[prope]] omnes naves afflictas [[esse]], Caes.: quem ad Sullam nuntiatum mittit paratum [[sese]] ([[esse]]) facere, Sall.: nuntiant principibus Argitheam ([[nach]] A.) se venturum ([[esse]]) cum Aetolorum delectis, Liv.: nuntians (der [[Meldung]] erstattende) [[centurio]], [[factum]] [[esse]] [[quod]] imperasset, Tac.: te in urbe teneri nuntiabant [[litterae]], Plin. ep. – [[Passiv]], m. Nom. u. Infin., [[utinam]] [[meus]] [[nunc]] [[mortuus]] [[pater]] ad me nuntietur, Plaut.: oppugnata [[domus]] C. Caesaris per multas noctis horas nuntiabatur, Cic.: [[adesse]] nuntiatur, Caes.: [[iamiamque]] [[adesse]] [[eius]] equites [[falso]] nuntiabantur, Caes.: m. Acc. u. Infin., nuntiatur piratarum naves [[esse]] in portu, Cic.: u. impers., Romam erat nuntiatum fugisse Antonium, Cic.: et Anagniae et Fregellis nuntiatum est murum portasque de [[caelo]] tactas, Liv.: nuntiatum Romae est Cimbros e [[Gallia]] in Italiam transisse, Eutr.; vgl. Fabri Liv. 22, 54, 9. – m. folg. ut u. Konj., nuntiate, ut prodeat [[foras]], Plaut.: viatorem misit, [[qui]] consuli nuntiaret, ut [[sine]] lictoribus ad dictatorem veniret, Liv.: [[paulo]] [[post]] ferunt nuntiatum Simonidi, ut prodiret, Cic.: m. folg. bl. Coniunctiv, nuntiavit Pisoni [[Roman]] ad dicendam causam veniret, Tac. ann. 2, 79: iubet nuntiari miserae dicendam ad causam [[postero]] die adesset, Tac. ann. 11, 37: m. folg. ne u. Konj., ad praefectos mittit, [[qui]] nuntiarent, ne hostes [[proelio]] lacesserent, Caes. b. G. 4, 11, 6: delegit centurionem, [[qui]] nuntiaret regibus, ne armis disceptarent, Tac. ann. 2, 65. – Abl. absol., [[quo]] mortuo nuntiato, Cic.; u. absol., nuntiato = [[auf]] diese [[Nachricht]], Liv.; u. = da die [[Nachricht]] einlief, m. folg. Acc. u. Infin., Tac. – absol., [[bene]] nuntias, du bringst gute [[Nachricht]], Ter. Hec. 642. – II) insbes., [[bei]] der [[Behörde]] [[anzeigen]], [[angeben]], [[wie]] herrenloses [[Gut]] beim Fiskus, ICt.: [[bes]]. [[einen]] zu unserem [[Nachteil]] unternommenen [[Neubau]] und so [[dagegen]] [[Einspruch]] [[erheben]], ICt. – / Archaist. im Gesetzstile nontiata [[esse]], Corp. inscr. Lat. 1, 201. lin. 5. – Wegen der [[Schreibung]] s. [[nuntiusa]]. E.

}}