assum: Difference between revisions

{{Gaffiot

|gf=(1) [[assum]], v. [[adsum]].<br />(2) [[assum]],¹⁶ ī, n. ([[assus]]), rôti : Cic. Fam. 9, 20, 1 ; Hor. S. 2, 2, 73 ; Cels. Med. 1, 3 &#124;&#124; n. pl. [[assa]] Cic. Q. 3, 1, 2, étuves.||n. pl. [[assa]] Cic. Q. 3, 1, 2, étuves.

}}

{{Georges

|georg=(1) as-[[sum]]¹ (ad-[[sum]]), affuī (adfuī), [[adesse]], u. [[dazu]] afforem ([[adforem]]) = affutūrus (adfutūrus) essem, [[affore]] ([[adfore]]) = affutūrum [[esse]], [[anwesend]]-, zugegen [[sein]], [[dasein]] (Ggstz. [[abesse]]), zuw. [[auch]] herzukommend [[dasein]] = [[erscheinen]], [[sich]] [[einstellen]], I) im allg.: a) v. Pers.: α) [[mit]] dem [[Körper]], absol., [[ades]] u. [[adesdum]], [[sei]] da = bleib da, [[Komik]]. (s. Spengel Ter. Andr. 29): [[heri]], cum [[non]] adessetis, Cic.: omnes, [[qui]] aderant, alle Anwesenden, Caes.: cum hostes adessent, anrückten, Liv. – m. Ang. [[wie]]? [[assum]] [[praesens]] praesenti [[tibi]], Plaut.: [[adest]] [[praesens]] [[vir]] singulari virtute, M. [[Bibulus]], Cic.: [[praesto]] [[etiam]] [[assum]], Acc. fr.: [[sed]] [[ubi]] est [[frater]]? Ch. [[praesto]] [[adest]], Ter.: fit [[enim]] [[nescio]] [[qui]], ut [[quasi]] [[coram]] [[adesse]] videare, cum [[scribo]] [[aliquid]] ad te, Cic.: [[ibi]] tum [[filius]] cum illis unā aderat [[frequens]], Ter. – m. Ang. wo? [[sed]] [[hic]] [[num]] [[quis]] [[adest]]? Plaut.: [[iam]] [[ego]] [[inibi]] [[adero]], Pompon. com. fr.: [[iam]] [[hic]] [[adero]], [[gleich]] bin [[ich]] [[wieder]] da, Ter.: u. so [[prius]] [[ego]] tuā opinione [[hic]] [[adero]], Plaut.: [[domi]] assitis facite, Ter.: [[assum]] [[apud]] te, [[genitor]], Acc. fr.: [[apud]] te [[assum]] [[Sosia]] [[idem]], Plaut.: [[mane]] ad portam [[adesse]], Cic.: in tabernaculo, Plaut.: in [[foro]], Liv.: [[ante]] oculos, Verg.: portis (Dat.), Verg.: m. Abl. od. Genet. loc., Amphipoli, Brundisi, Liv.; vgl. Weißenb. Liv. 45, 28, 8. – m. Ang. [[woher]]? u. [[auf]] welchem Wege? hi ex [[Africa]] [[iam]] affuturi videntur, Cic.: [[adsum]] [[atque]] [[advenio]] Acheronte [[vix]] viā altā [[atque]] arduā per speluncas saxis structas, Enn. fr.: [[Galli]] per dumos aderant, Verg. – [[mit]] Ang. [[wohin]]? [[huc]] [[ades]], o [[formose]] [[puer]], komm [[hierher]], Verg.: quaeritis, [[quare]] [[huc]] assim, Ov.: primā [[face]] [[cubiculum]] tuum [[adero]], werde [[ich]] in deinem [[Gemach]] [[erscheinen]], Apul. [[met]]. 2, 10: u. so ibid. 5, 5 in. – β) [[mit]] dem Geiste, in der [[Formel]] [[adesse]] [[animo]] od. (v. mehreren) animis, [[mit]] dem Geiste zugegen [[sein]], sowohl um [[gehörig]] aufzumerken, [[ades]] [[animo]], Ter., od. bl. [[ades]], Plaut., gib [[acht]]! (s. Brix Plaut. Men. 643): [[eum]] [[non]] affuisse [[animo]], Cic.: adestote omnes animis, Cic.: adeste [[aequo]] [[animo]]! schenkt [[ein]] geneigtes [[Gehör]]! Ter. (s. Spengel Ter. Andr. prol. 24). – [[als]] [[auch]] um die [[Geistesgegenwart]], den [[Mut]] [[nicht]] zu [[verlieren]], [[gefaßt]] [[sein]], [[ruhig]] [[sein]], [[ades]] [[animo]] et omitte timorem, [[Scipio]], Cic.: [[quam]] ob rem adeste animis, iudices, et timorem, si quem habetis, deponite, Cic. – b) v. Lebl., [[bes]]. v. körperl., geistigen u. zeitlichen Zuständen u. Verhältnissen, [[dasein]], vorhanden [[sein]], zur [[Hand]] [[sein]], zu Gebote [[stehen]], zuw. [[auch]] im Anzuge [[sein]], [[bevorstehen]], [[sich]] [[zeigen]], [[frumentum]] conferri, comportari, [[adesse]] dicere, Caes.: largitur in [[servos]], [[quantum]] aderat pecuniae, Tac.: [[ubi]] [[vis]], dona [[tibi]] adsunt a [[Phaedria]], [[kommen]] dir, Ter. – [[tanti]] aderant vesicae et viscerum (al. torminum) morbi, ut etc., Cic.: [[etiamsi]] certa [[pestis]] adesset, (se) mansurum [[potius]], [[quam]] etc., Sall. – [[isto]] bono utare, [[dum]] adsit, cum absit, ne requiras, Cic.: corpore [[nihil]] [[nisi]] [[praesens]] et [[quod]] [[adest]] sentire possumus, Cic.: illis [[robur]] aetatis affuerat, Tac.: vim [[affore]] verbo crediderat, Verg. – assunt [[multa]] [[eius]] [[rei]] exempla, Quint.: [[adest]] [[ingens]] [[seditio]], [[ingens]] [[certamen]], Liv.: si [[iam]] [[adest]] vitae meae [[finis]], Curt.: [[adesse]] supremam horam, Curt.: [[vesper]] [[adest]], Catull.: aderat iudicio [[dies]], Liv.: [[adesse]] Romanis [[ultimum]] diem, Liv.: [[nunc]] [[adest]] [[occasio]] [[bene]] facta [[cumulare]], Plaut.: [[nunc]] [[probrum]] [[atque]] [[partitudo]] [[prope]] [[adest]], ut fiat [[palam]], Plaut.: aderit [[tempus]] od. [[dies]], cum etc., es wird die [[Zeit]] [[kommen]], wo usw., Acc. tr. u. [[Komik]]. (s. Ribbeck Coroll. ad Tragic. Fragm. p. LVIII sq.): u. so bl. [[prope]] [[adest]], cum etc., [[bald]] kommt die [[Zeit]], wo usw., [[Komik]]. (s. Spengel Ter. Andr. 152).<br />'''II)''' in bestimmter [[Absicht]] [[dasein]], [[erscheinen]], zugegen [[sein]], [[auf]] dem Platze [[sein]], [[bei]] der [[Hand]] [[sein]], [[nahe]] [[sein]] u. in bestimmter [[Absicht]] [[erscheinen]], [[sich]] [[einstellen]], a) übh.: α) v. Menschen: [[primum]] me ipsum vigilare, [[adesse]], Cic.: [[ipse]] [[dux]] hostium [[suis]] aderat [[atque]] [[eos]] hortabatur, Caes. – m. Ang. wo? od. [[wobei]]? [[oft]] zugl. m. Ang. [[als]] [[wer]]? [[durch]] Adjj. od. Substst., [[Caesar]] [[ubique]] aderat, Vell.: [[nunc]] [[ultro]] ad cineres et [[ossa]] parentis assumus, Verg.: in agmine [[modo]] in primis [[modo]] in postremis aderat, Sall.: in operibus, in agmine [[atque]] ad vigilias [[multus]] ([[fleißig]]) [[adesse]], Sall.: [[egomet]] in agmine, in [[proelio]] [[consultor]] [[idem]] et [[socius]] periculi [[vobiscum]] [[adero]], Sall.: in eo [[cornu]] [[non]] [[Poetelius]] [[solus]], [[sed]] [[Sulpicius]] [[etiam]] [[hortator]] affuerat, Liv. (vgl. [[suus]] cuique [[animus]] [[memor]] ignominiae [[adhortator]] aderat, Liv.). – u. ([[als]] [[Feind]]) m. [[Angabe]] [[gegen]] wen? [[adversus]] hostes, Sall.: in semisomnos [[barbaros]], Tac. – m. Ang. [[wie]] [[gestimmt]]? [[durch]] Adjj., [[iam]] omnes feroces aderant, Sall.: [[Numidae]] infensi [[adesse]] [[atque]] instare, Sall.: [[Masinissa]] [[dies]] noctesque [[infestus]] aderat, Liv. – m. Ang. [[des]] Zweckes [[wozu]]? [[durch]] ad m. Akk., [[nunc]] [[ades]] ad parendum [[vel]] ad imperandum [[potius]], stell dich, um [[Order]] zu [[parieren]] [[oder]] [[vielmehr]] um [[Order]] zu [[erhalten]], Cic.: adsint [[tempori]] (zur [[rechten]] [[Zeit]]) ad metendum, Gell.: [[adesse]] ad magnitudinem beneficiorum, zum [[Empfang]] so großer Wohltaten [[gleich]] [[bei]] der [[Hand]] [[sein]], Tac. – od. [[durch]] Infin., [[non]] Teucros delere [[aderam]], Sil. 9, 532. – u. unpers. (vgl. πάρεστί μοι), aderit cognoscere, [[man]] wird [[erkennen]] [[können]], Avien. progn. 80. – β) v. der [[Gottheit]], adsis placidusque iuves, Verg.: m. Ang. [[wie]]? [[als]] [[wer]]? adsis favens, Verg.: [[sui]] sceleris ultores [[adesse]] deos, Curt. – m. Ang. wem? [[durch]] Dat., origini Romanae, rebus Romanis, [[sich]] [[gnädig]] [[zeigen]], [[förderlich]] [[sein]], [[unser]] »[[sein]] [[mit]]« usw., Liv.: querelis nostris, armis (nostris), unserer Kl., unserer W. [[sich]] [[annehmen]], Liv.: si [[fortuna]] coeptis affuerit, [[hold]] ist, Tac.: fortunam et deos et [[numen]] Othonis [[adesse]] consiliis, [[adfore]] conatibus testabantur, Tac. – b) [[als]] [[Teilnehmer]], [[Zeuge]], [[Zuschauer]] zugegen [[sein]], [[erscheinen]], [[einer]] [[Sache]] [[beiwohnen]], an etw. [[teilnehmen]], [[bei]] etw. [[mitwirken]], m. Ang. wo? od. [[wobei]]? ad [[suffragium]], Cic.: in senatu, Cic.: in [[hac]] re, Ter.: in magnis rebus, Nep.: in pariundo, Ter. Andr. 771: [[durch]] Dat., comitiis, Cic.: pugnae, Liv.: omnibus periculis, Nep.: colloquio, Lic.: convivio, spectaculo, Suet.: eorum recitationibus, Plin. ep.: [[cur]] [[istuc]] vadimonio [[assum]]? Nov. fr. – absol., is [[dies]], [[quo]] me [[adesse]] iusserat, Cic.: [[quasi]] [[nusquam]] adfueris (verst. in pariundo), Tert.: [[nec]] adfuisse [[usque]] Philippum, Curt.: ut [[paene]] liberum sit senatori [[non]] [[adesse]], zu [[kommen]] und [[nicht]] zu [[kommen]], Cic.: [[ille]] [[nec]] iratos sensit [[adesse]] deos, Ov. – u. in der publiz. [[Formel]] [[adesse]] scribendo [[senatus]] [[consulto]] od. decreto, [[bei]] Abfassung eines Senatsbeschlusses zugegen [[sein]], Cic.: u. bl. [[adesse]] scribendo, SC. b. Cic. – c) [[als]] Berater, [[als]] [[Beistand]] [[einer]] Pers. od. [[Sache]] zur [[Seite]] [[stehen]], [[beistehen]], jmds. od. [[einer]] [[Sache]] [[sich]] [[annehmen]] (Ggstz. [[abesse]], deesse, s. [[Oudend]]. Schol. ad Cic. ep. p. 66), [[semper]] absenti Deiotaro, Cic.: alcis rebus, Cic.: intercessioni, Liv.: [[ego]] [[apud]] consulem [[deprecator]] defensorque [[vobis]] [[adero]], Liv.: alci (einem [[Richter]] od. Fürsten) [[adesse]] in consilio, Cic. u. Nep. – So namentl. v. Rechtsbeistande, [[als]] [[Verteidiger]], [[Vertreter]] [[erscheinen]], [[sich]] jmds. od. [[einer]] [[Sache]] [[als]] [[Vertreter]] [[annehmen]], jmd. od. eine [[Sache]] [[vertreten]], [[ius]] [[qui]] profitebitur, adsit, Ov.: [[volo]] [[ego]] [[adesse]] [[hic]] advocatos [[nobis]] in [[turba]] [[hac]], Ter.: u. so [[adesse]] Quinctio, amicis, Cic.: partibus, Plin. ep.: tali causae, Quint.: ei sententiae, Plin. – m. Ang. [[wozu]]? [[durch]] ad m. Akk., ad hanc rem, Ter.: ad defendendam causam, Ter.: ad rem agendam, Cael. fr. b. Quint. – m. Ang. wo? [[durch]] in m. Abl., in iudicio, Cic.: in [[foro]], Liv. – m. Ang. in [[welcher]] [[Sache]]? [[durch]] in m. Abl., in [[hac]] [[causa]], Cic.: u. (bildl.) in sua [[causa]] omnium libertati, Liv. – m. Ang. [[gegen]] wen? [[contra]] Satrium, Cic.: [[adversus]] privatum intemperantius, Suet. – d) [[als]] Angeklagter od. Ankläger [[vor]] [[Gericht]] [[erscheinen]], α) [[als]] Angeklagter, [[sich]] [[stellen]], [[adesse]] iuberi, Cic.: Amphipoli (zu A.) [[adesse]] iuberi, Liv.: u. alqm Amphipoli [[adesse]] iubere, Liv.: [[adesse]] ad [[iudicium]], Cic. – β) [[als]] Ankläger, [[adesse]] in iudicio, Cic. Verr. 4, 113 (vgl. no. c): [[citatus]] [[accusator]] M. Pacilius [[nescio]] [[quo]] casu [[non]] respondit, [[non]] adfuit, Cic. Verr. 2, 98. – / Archaist. Konj. Präs. [[adsiem]], Verg. catal. 5, 6: adsies, Prud. perist. 2, 569: adsiet, Plaut. asin. 415; Pseud. 924 u. 1114. Ter. adelph. 619. [[Cato]] r. r. 141, 4: adsient, Corp. inscr. Lat. 1, 198, 32. Ter. Phorm. 313. – arch. Konj. Imperf. adesent = adessent, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 6. – arch. [[Fut]]. adessint = aderunt, Corp. inscr. Lat. 1, 198, 63. – arch. Perf. arfuerunt = adfuerunt, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 2. – archaist. Infin. Perf. arfuisse (= adfuisse), SC. de Bacch. im Corp. inscr. Lat. 1, 196. lin. 21.<br />'''(2)''' [[assum]]², ī, n., s. 1. assusa, um.

}}