γενεά: Difference between revisions

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0480.png Seite 480]] ᾶς, ἡ, ion. γενεή, a) Geburt, Abstammung, Abkunft, bes. vornehme Abkunft, edle Geburt; Hom. Iliad. 18, 365 ἔγωγ', ἥ φημι θεάων [[ἔμμεν]] ἀρίστη, ἀμφότερον, γενεῇ τε καὶ [[οὕνεκα]] σὴ [[παράκοιτις]] κέκλημαι; 23, 471 Αἰτωλὸς γενεήν; 7, 128 πάντων Ἀργείων ἐρέων γενεήν τε τόκον τε, Homerisch, γενεήν und τόκον stehn παραλλήλως; 6, 211 ταύτης τοι γενεῆς τε καἰ αἵματος [[εὔχομαι]] εἶναι, γενεῆς und αἵματος stehn παραλλήλως; 10, 68 [[πατρόθεν]] ἐκ γενεῆς ὀνομάζων ἄνδρα ἕκαστον, παραλλήλως stehn [[πατρόθεν]] und ἐκ γενεῆς, es sind Anreden gemeint wie z.B. vs. 87 ὦ Νέστορ Νηληιάδη; 21, 157 ἐμοὶ γενεὴ ἐξἈξιοῦ, ich stamme vom Axios ab; Odyss. 1, 222 οὐ μέν τοι γενεήν γε θεοὶ νώνυμνον [[ὀπίσσω]] θῆκαν, ἐπεὶ σέ γε τοῖον ἐγείνατο [[Πηνελόπεια]]; Iliad. 11, 786 γενεῇ [[ὑπέρτερος]], von vornehmerer Abkunft, s. unten. – Stammort, Odyss. 1, 407 [[ἐρέσθαι]], [[ὁππόθεν]] [[οὗτος]] [[ἀνήρ]], ποίης δ' ἐξ εὔχεται εἶναι γαίης, ποῦ δέ νύ οἱ γενεὴ καὶ πατρὶς [[ἄρουρα]]; Iliad. 20, 390 [[ἐνθάδε]] τοι [[θάνατος]], γενεὴ δέ [[τοί]] ἐστ' ἐπὶ λίμνῃ Γυγαίῃ, ὅθι τοι [[τέμενος]] πατρώιόν ἐστιν; von einem Adler Odyss. 15, 175 ἐλθὼν ἐξ ὄρεος, ὅθι οἱ γενεή τε [[τόκος]] τε. – In Prosa, [[τίς]] ὢν γενεάν Xen. Cyr. 1, 1, 6. – b) Geschlecht, Sippschaft, Familie, Od. 16, 117 Il. 20, 306; 19, 105 τῶν ἀνδρῶν γενεῆς οἵ θ' αἵματος ἐξ [[ἐμεῦ]] εἰσίν; 15, 141 τῷ σ' αὖ νῦν [[κέλομαι]] [[μεθέμεν]] χόλον υἷος ἑῆος· [[ἤδη]] γάρ τις τοῦ γε βίην καὶ χεῖρας [[ἀμείνων]] ἢ πέφατ' ἢ καὶ [[ἔπειτα]] πεφήσεται· ἀργαλέον δὲ πάντων ἀνθρώπων [[ῥῦσθαι]] γενεήν τε τόκον τε, γενεήν und τόκον παραλλήλως; 21, 187. 191 φῆσθα σὺ μὲν ποταμοῦ [[γένος]] ἔμμεναι εὐρυρέοντος, αὐτὰρ ἐγὼ γενεὴν μεγάλου Διὸς [[εὔχομαι]] εἶναι – [[κρείσσων]] [[αὖτε]] Διὸς γενεὴ ποταμοῖο τέτυκται; 20, 303 [[ὄφρα]] μὴ [[ἄσπερμος]] γενεὴ καὶ [[ἄφαντος]] ὄληται Δαρδάνου. – Oft Pind.; Περσῶν Aesch. Pers. 912; Τιτάνων Eur. Hec. 472; Prosa, ταύτης τῆς γενεᾶς ἐστι Plat. Phil. 66 b; bes. Sp.; γενεὰς ἔχειν, Nachkommen haben, Pol. 20, 6, 6; χρήματα καὶ γενεὰν ἀποδιδόναι, Kinder ausliefern, Plut. Timol. 34; öfter Dion. Hal. – Hom. φύλλων γενεή wie ἀνδρῶν γενεή, das Menschengeschlecht, Il. 6, 146 οἵη περ φύλλων γενεή, τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν; – von Pferden, Iliad. 5, 265. 268 τῆς γάρ τοι γενεῆς, ἧς Τρωί περ [[εὐρύοπα]] Ζεὺς δῶχ' υἷος ποινὴν Γανυμήδεος, οὕνεκ' ἄριστοι ἵππων, ὅσσοι ἔασιν ὑπ' ἠῶ τ' ἠέλιόν τε. τῆς γενεῆς ἔκλεψεν [[ἄναξ]] ἀνδρῶν Ἀγχίσης, [[λάθρῃ]] Λαομέδοντος ὑποσχὼν θήλεας ἵππους. – Von Menschen, mit ausdrücklicher Beziehung auf die Aehnlichkeit Odyss. 4, 27 ἄνδρε δύω, γενεῇ δὲ Διὸς μεγάλοιο ἔικτον, d. h. sie scheinen von vornehmer Familie zu sein; Iliad. 14, 474 οὐ μέν μοι κακὸς εἴδεται, οὐδὲ κακῶν ἔξ, ἀλλὰ [[κασίγνητος]] Ἀντήνορος ἱπποδάμοιο ἢ [[παῖς]]· αὐτῷ γὰρ γενεὴν [[ἄγχιστα]] [[ἐῴκει]]. – c) Geburt, Alter; [[ὁπλότερος]] γενεῇ, jünger, der Geburt, dem Alter nach, Odyss. 19, 184; ὁπλότατος γενεῆφιν Iliad. 9, 58; γενεῆφι [[νεώτατος]] 14, 112; γενεῇ [[νεώτατος]] 7, 153; γενεῆφι [[νεώτερος]] 21, 439; πρεσβύτατος γενεῇ 6, 24; γενεῇ προγενέστερος 9, 161; γενεῇ [[πρότερος]] 15, 166; hierher zog man irrthümlich auch Iliad. 11, 786 [[τέκνον]] ἐμόν, γενεῇ μὲν ὑπέρτερός ἐστιν [[Ἀχιλλεύς]], πρεσβύτερος δὲ σύ ἐσσι· βίῃ δ'ὅ γε πολλὸν [[ἀμείνων]], Scholl. Aristonic. ἡ [[διπλῆ]], ὅτι Ἀρχίλοχος (frgmt. no 27 Bergk Lyr. Gr. ed. 2 p. 542) ὑπερτέραν τὴν νεωτέραν ἐδέξατο· »οἴην Λυκάμβεος παῖδα τὴν ὑπερτέρην« ἀντὶ τοῦ τὴν νεωτέραν. καὶ τὸ ἔτυμον δὲ ἀντιπίπτει· ὁ γὰρ ὑπερέχων [[κατά]] τί ἐστιν [[ὑπέρτερος]]. καὶ νῦν λέγει, τῷ γένει, τῇ εὐγενείᾳ ὑπερέχει, διὰ τὸ εἶναι θεᾶς μητρός· σὺ δὲ πρεσβύτερος εἶ; – ἐκ γενεῆς, von Geburt an, Her. 3, 33. 4, 23; ἀπὸ γενεᾶς Xen. Cyr. 1, 2, 8; Pol. 6, 19, 2 u. Sp. – Auch = Erzeugung, Opp. H. 1, 479. – d) Geschlecht, Menschenalter, als Zeitbestimmung, Iliad. 23, 790 [[ἐρέω]], ὡς ἔτι καὶ νῦν ἀθάνατοι τιμῶσι παλαιοτέρους ἀνθρώπους. [[Αἴας]] μὲν γὰρ ἐμεῖ' ὀλίγον προγενέστερός ἐστιν, [[οὗτος]] δὲ προτέρης γενεῆς προτέρων τ' ἀνθρώπων· ὠμογέροντα δέ μίν φασ' ἔμμεναι: προτέρης γενεῆς und προτέρων ἀνθρώπων stehn παραλλήλως; 1, 250 τῷ δ' [[ἤδη]] δύο μὲν γενεαὶ μερόπων ἀνθρώπων ἐφθίαθ', οἵ οἱ [[πρόσθεν]] ἅμα τράφεν ἠδ' ἐγένοντο ἐν Πύλῳ ἠγαθέῃ, μετὰ δὲ τριτάτοισιν ἄνασσεν; Odyss. 14, 325 [[καί]] νύ κεν ἐς δεκάτην γενεὴν ἕτερόν γ' ἔτι βόσκοι· τόσσα οἱ ἐν μεγάροις κειμήλια κεῖτο ἄνακτος. Nach Her. 2, 142 betragen 3 Menschenalter 100 Jahre, nach 1, 7 aber machen 22 γενεαί 505 Jahre; nach Heraklit bei Plut. def. or. 11 = 30 Jahre; übh. Zeitalter, ἀνθρωπηΐη λεγομένη γ., das geschichtliche, im Ggstz des heroischen, mythischen, 3, 122; Thuc. 1, 14; öfter Plat.; ἐπὶ πολλὰς γενεάς Tim. 23 c; übh. für einen größeren Zeitraum, ὑπὸ ξυμφορῶν πολλαῖς γενεαῖς πιεζόμενοι Thuc. 2, 68; ἐπὶ τῆς ἡμετέρας γενεᾶς, zu unserer Zeit, Dion. Hal. 3, 15. – Uebrigens sind wenigstens bei Hom. die hier aufgestellten Bedeutungen durchaus nicht strenge geschieden; es sind vielmehr nur verschiedene Seiten einer einzigen Bedeutung; vgl. z. B. Iliad. 6, 145 sqq Τυδείδη μεγάθυμε. τίη γενεὴν ἐρεείνεις; οἵη περ φύλλων γενεή, τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν. φύλλα τὰ μέν τ' [[ἄνεμος]] [[χαμάδις]] χέει, ἄλλα δέ θ' ὕλη τηλεθόωσα φύει, ἔαρος δ' ἐπιγίγνεται ὥρη· ἃς ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει ἡ δ' ἀπολήγει. εἰ δ' ἐθέλεις καὶ [[ταῦτα]] [[δαήμεναι]], ὄφρ' εὖ εἰδῇς ἡμετέρην γενεήν· πολλοὶ δέ μιν ἄνδρες ἴσασιν· ἔστι [[πόλις]] Ἐφύρη μυχῷ Ἄργεος ἱπποβότοιο, [[ἔνθα]] δὲ. [[Σίσυφος]] ἔσκεν, ὃ [[κέρδιστος]] γένετ' ἀνδρῶν, [[Σίσυφος]] Αἰολίδης· ὁ δ' ἄρα Γλαῦκον τέκεθ' [[υἱόν]], αὐτὰρ Γλαῦκος ἔτικτεν ἀμυμονα Βελλεροφόντην κτἑ. Hier erscheint γενεή zuerst in der Bedeutung »Abkunst« oder in der Bdtg »Familie«, dann in der Bdtg »Gattung«, »Menschengeschlecht«, dann in der Bdtg »Generation«, »Menschenalter«, dann in der Bdtg »Stammort«. Der Dichter aber war sich schwerlich dieser seinen Unterscheidungen bewußt.