βάλλω: Difference between revisions

|elnltext=[[βάλλω]], imperat. med. ep. [[βάλλεο]], Ion. [[βάλλευ]], imperf. ep. βάλλον, med. βαλλόμην, iterat. [[βαλλέσκετο]]; them. aor. [[ἔβαλον]], poët. βάλον, iterat. βάλεσκε, ep. conj. 2 sing. [[βάλῃσθα]], ep. opt. 2 sing. [[βάλοισθα]], Ion. imperat. med. [[βαλεῦ]], ep. Ion. inf. act. [[βαλέειν]], poët. ptc. f. βαλοῖσα, stamaor. in compos. -έβλην, med. met pass. bet. 3 sing. [[ἔβλητο]], conj. med. met pass. bet. 3 sing. [[βλήεται]], opt. act. 2 sing. [[βλείης]], med. met pass. bet. βλῃο, inf. βλήμεναι, med. met pass. bet. [[βλῆσθαι]], ptc. act. βλείς, med. met pass. bet. [[βλήμενος]]; aor. pass. [[ἐβλήθην]]; perf. act. [[βέβληκα]], opt. βεβλήκοι, plqperf. [[ἐβεβλήκειν]], perf. med.-pass. [[βέβλημαι]], ep. Ion. 3 plur. [[βεβλήαται]], imperat. med. βέβλησο, plqperf. med.-pass. [[ἐβεβλήμην]], Ion. 3 plur. -εβεβλέατο; fut. βαλῶ, zelden βαλλήσω, Ion. [[βαλέω]], med. βαλοῦμαι, pass. [[βληθήσομαι]] werpen<br /><b class="num">1.</b> met dat. van projectiel (niet weglaatbaar) gooien (met):. οἱ δ’ [[ἄρα]] χερμαδίοισι... βάλλον zij gooiden met slingerstenen Il. 12.155; λίθοις ἔβαλλον zij gooiden met stenen Thuc. 4.34.1.<br /><b class="num">2.</b> met acc., en meestal met bep. van richting of prep. bep.<br /><b class="num">3.</b> werpen, gooien.<br /><b class="num">4.</b> met acc. v. zaak of projectiel:; [[πόντονδε]] β. [[βέλος]] een projectiel in zee gooien Od. 9.495; [[ποτὶ]] δὲ [[σκῆπτρον]] [[βάλε]] γαίῃ hij wierp de scepter tegen de grond Il. 1.245; εὐνὰς [[βαλέειν]] de ankers uitwerpen Od. 9.137; ook med..; ἄγκυραν... [[τήν]]... [[βαλλέσκετο]] het anker dat hij telkens uitwierp Hdt. 9.74.1; spec. bij dobbelen:; τρὶς ἓξ β. drie maal zes gooien Aeschl. Ag. 33; overdr..; [[ὕπνον]] ἡδὺν ἐπὶ βλεφάροισι [[βάλε]] aangename slaap wierp zij over zijn oogleden Od. 16.451; λύπην πᾶσιν Ἀργείοις βαλεῖς jij zult verdriet over de Grieken uitstorten Soph. Ph. 67; χώραν τήνδε κινδύνῳ βάλλειν dit land aan gevaar blootstellen Aeschl. Sept. 1048; τί πρὸς γῆν [[ὄμμα]] σὸν βαλὼν ἔχεις waarom houd je je blik neergeslagen naar de grond? Eur. Ion 582; abs..; ὡς ἐνὶ θυμῷ ἀθάνατοι βάλλουσι zoals de goden (het) mij ingeven Od. 1.201; med..; ἐν θυμῷ δ’ ἐβάλοντο [[ἔπος]] zij namen zijn woord ter harte Il. 15.566; σὺ δ’ ἐνὶ φρεσὶ [[βάλλεο]] σῇσι overweeg jij het bij jezelf Il. 1.297; ἐπ’ [[ὑμέων]] αὐτῶν βαλόμενοι ποιέειν [[ταῦτα]] als jullie het zelf op je genomen hadden dat te doen Hdt. 3.71.5; ἐπὶ κάρᾳ στέφη βάλλεσθαι zich een krans op het hoofd zetten Eur. IA 1513; [[εἰς]] μνήμην ἐβάλοντο zij riepen in herinnering Plut. Sull. 12.6; alg. voor plaatsen:; [[βάλε]] τὴν μάχαιραν [[εἰς]] τὴν θήκην steek je zwaard in de schede NT Io. 18.11; βάλλουσιν [[οἶνον]] νέον [[εἰς]] ἀσκοὺς καινούς zij gieten nieuwe wijn in nieuwe zakken NT Mt. 9.17; idiom.. βαλεῖν τὰ ἀργύρια het geld (bij de bankiers) deponeren NT Mt. 25.27.<br /><b class="num">5.</b> met acc. v. levend wezen:; τοὺς σοὺς [[πρόσθε]] βαλών door jouw eigen paarden voor (de mijne) te gooien Il. 23.572; ἦ με γῆς [[ἔξω]] βαλεῖν; (wat wil je?) soms mij het land uitgooien? Soph. OT 622; pregn..; [[ἐμέ]]... ἄτιμον [[ἔβαλον]] mij hebben zij eerloos verstoten Soph. Ph. 1028; (neer)werpen:; [[τάων]] ἐν κονίῃσι βάλες... παρακοίτας (de vrouwen) van wie je de mannen in het stof hebt geworpen Il. 8.156; ἔβαλεν αὐτὸν [[εἰς]] φυλακήν hij gooide hem in de gevangenis NT Mt. 18.30; overdr..; ὁ τῆσδ’ [[ὄλεθρος]] ἐς φόβον βαλεῖ τὸ [[μῶρον]] αὐτῶν haar dood zal hun dwaasheid angst aanjagen Eur. Tr. 1058; βαλεῖν ἐν αἰτίᾳ... αὐτὸν αὑτόν zichzelf de schuld geven Plat. Epist. 341a; med.. ἐς γαστέρα ἄλλον βαλέσθαι [[γόνον]] nog een keer drachtig worden Hdt. 3.28.2.<br /><b class="num">6.</b> werpen, laten vallen:. [[ἑτέρωσε]] [[κάρη]] βάλεν hij liet zijn hoofd opzij vallen Il. 8.306; [[βαλέειν]] τ’ ἀπὸ [[δάκρυ]] παρειῶν een traan van onze wangen laten vallen Od. 4.198; ὡς [[συκῆ]] βάλλει τοὺς ὀλύνθους αὐτῆς gelijk een vijgenboom zijn wintervijgen laat vallen NT Apoc. 6.13.<br /><b class="num">7.</b> spec. med. een fundament leggen, een basis leggen:. [[τὰς]] οἰκοδομίας χρὴ [[οὕτως]] ἐξ ἀρχῆς βάλλεσθαι men dient de constructie van de gebouwen van meet af aan zo te ontwerpen Plat. Lg. 779b; κρηπίδα βεβαιοτάτην... βαλόμενος na een zeer stevig fundament gelegd te hebben Luc. 3.4.<br /><b class="num">8.</b> idiom., schijnbaar intrans. zich storten, vallen; van rivieren; [[ποταμός]]... [[εἰς]] ἅλα βάλλων de rivier die in zee uitmondt Il. 11.722; overdr. als verwensing:. βάλλ’ ἐς κόρακας loop naar de maan! (val dood!) Aristoph. Ve. 835; ἔβαλεν κατ’ αὐτῆς [[ἄνεμος]] [[τυφωνικός]] een stormwind stak op over het (eiland) NT Act. Ap. 27.14.<br /><b class="num">9.</b> met acc., altijd zonder prep. bep. treffen, raken; met acc. v. pers..; τὸν μὲν... βάλ’... [[Ἀπόλλων]] hem trof Apollo Od. 7.64; met dat. instr. en acc. v. zaak; τῷ βάλεν Αἴαντος... [[σάκος]] hiermee trof hij het schild van Aias Il. 7.266; met dubb. acc. van geheel en deel; μιν [[βάλε]] μηρὸν hij trof hem in zijn dijbeen Il. 11.583; met acc. v. h. inw. obj. van wonden; [[ἕλκος]]... τό μιν [[βάλε]] Πάνδαρος ἰῷ de wond die Pandaros hem met zijn pijl had toegebracht Il. 5.795; abs..; βάλεν οὐδ’ ἀφάμαρτε hij trof doel en miste niet Il. 11.350; pass..; βέβληται δὲ καὶ Εὐρύπυλος ook Eurupulos is getroffen Il. 11.662; δαλῷ βεβλημένος door een fakkel getroffen Od. 19.69; βάλλεσθαι κεραυνοῖς ὑπ’ αὐτου τὴν Λακεδαίμονα dat Sparta door hemzelf met bliksems werd getroffen Plut. Pyrrh. 29; uitbr..; [[οὔτε]] ποτ’ [[ἠέλιος]] φαέθων ἀκτῖσιν ἔβαλλεν de stralende zon drong er nooit in door (d.w.z. in de schuilplaats) met zijn stralen Od. 5.479; vaak van geluiden. ἀμφὶ [[κτύπος]] [[οὔατα]] βάλλει lawaai treft mijn oren Il. 10.535; βάλλει μ’ ἐτύμα φθογγά een echt stemgeluid treft mijn oor Soph. Ph. 205.<br /><b class="num">10.</b><br /><b class="num">11.</b>