κέλευθος: Difference between revisions

|Definition=ἡ, with poet.heterocl.pl. [[κέλευθα]]; poet. Noun (also Arc., <span class="title">IG</span>5(2).3.23 (Tegea, iv B.C.)), <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[road]], [[path]], not common in lit. sense, πολλαὶ γὰρ ἀνὰ στρατόν εἰσι κέλευθοι <span class="bibl">Il.10.66</span>; Ἰσθμία κ. <span class="bibl">B.17.17</span>; <b class="b3">ἐν κελεύθοις</b> in [[the streets]], <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>349</span> (lyr.); ἐγγὺς γὰρ νυκτός τε καὶ ἤματός εἰσι κέλευθοι <span class="bibl">Od.10.86</span>, cf. <span class="bibl">Parm.1.11</span>; <b class="b3">ἀνέμων κέλευθα</b> or [[κέλευθοι]], <span class="bibl">Il. 14.17</span>, <span class="bibl">Od.5.383</span>, etc.; <b class="b3">ὑγρὰ, ἰχθυόεντα κ</b>., of the sea, <span class="bibl">3.71</span>, <span class="bibl">177</span>; <b class="b3">ἁλὸς βαθεῖαν</b> (vel -είας) κ. <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>5.88</span>; <b class="b3">ἄρκτου στροφάδες κ</b>. [[paths]], [[orbits]], <span class="bibl">S. <span class="title">Tr.</span>131</span> (lyr.), cf. <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>343</span> (lyr.); <b class="b3">θεῶν δ' ἀπόεικε κελεύθου</b> withdraw from the [[path]] of the gods, <span class="bibl">Il.3.406</span> ([[varia lectio|v.l.]] [[ἀπόειπε κελεύθους]]): metaph., <b class="b3">ἔργων κέλευθον ἂν καθαράν</b> on the open [[road]] of action, <span class="bibl">Pi.<span class="title">I.</span>5(4).23</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">O.</span>6.23</span>; στείχει δι' εὐρείας κ. μυρία παντᾷ φάτις <span class="bibl">B.8.47</span>; ἔστι μοι μυρία παντᾷ κ. <span class="bibl">Pi.<span class="title">I.</span>4(3).1</span>, cf. <span class="bibl">B.5.31</span>: <b class="b3">Πειθοῦς, Δίκας κ</b>., <span class="bibl">Parm.4.4</span>, <span class="bibl">B.10.26</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[journey]], [[voyage]], by land or water, ὅς κέν τοι εἴπῃσιν ὁδὸν καὶ μέτρα κελεύθου <span class="bibl">Od.4.389</span>; <b class="b3">οὐκ ἄν πω χάζοντο κελεύθου</b> would not have halted from [[their onward way]], <span class="bibl">Il.11.504</span>, cf. <span class="bibl">12.262</span>; <b class="b3">πολλὰ κ</b>. a far [[journey]], i.e. a great distance, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>164</span> (lyr.). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[expedition]], <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>127</span> (lyr.), <span class="bibl"><span class="title">Pers.</span>758</span> (troch.). </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[way of going]], [[walk]], [[gait]], μιμήσομαι λύκου κ. <span class="bibl">E.<span class="title">Rh.</span>212</span>; δι' ἀψόφου βαίνων κ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Tr.</span>888</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> metaph., [[way]] of life, ἀργαλέας βιότοιο κ. <span class="bibl">Emp.115.8</span>; κ. ἁπλόαι ζωᾶς <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>8.35</span>; τὰν ἀνόστιμον βίου κ. <span class="bibl">E.<span class="title">HF</span>433</span> (lyr.).</span>

|btext=ου (ἡ) :<br /><i>plur.</i> κέλευθοι <i>ou</i> [[κέλευθα]];<br /><b>1</b> chemin, route (par terre <i>ou</i> par eau) : ὑγρὰ [[κέλευθα]] OD, ἰχθύοεντα [[κέλευθα]] OD les routes humides, les routes poissonneuses <i>en parl. de la mer</i> ; ἀνέμων [[κέλευθα]] <i>ou</i> κέλευθοι IL les routes que suivent les vents, <i>càd</i> les mouvements du vent annoncés par la mer ; ἐγγὺς γὰρ νυκτός [[τε]] καὶ ἤματός εἰσι κέλευθοι OD car les routes du jour et de la nuit se suivent de près ; [[θεῶν]] [[κέλευθα]] IL le chemin qui mène vers les dieux, <i>càd</i> vers le séjour <i>ou</i> la vie des dieux;<br /><b>2</b> voyage par terre, <i>ou</i> par eau;<br /><b>3</b> [[expédition militaire]].<br />'''Étymologie:''' R. Κελ, pousser, cf. [[κέλλω]], [[κέλομαι]], <i>lat.</i> callis.

|elnltext=κέλευθος -ου, ἡ, plur. -οι en -α weg, pad, baan: meestal overdr.: ἰχθυόεντα κέλευθα de visrijke banen (van de zee) Od. 3.177; ἐγγὺς γὰρ νυκτός τε καὶ ἤματός εἰσι κέλευθοι dichtbij elkaar zijn de banen van nacht en dag Od. 10.86; θεῶν κέλευθος het pad van de goden Il. 3.406; βιότοιο κ. het levenspad Emped. B 115.8; Πειθοῦς κέλευθος de weg van Peitho Parmen. B 2.4. tocht, reis:; μέτρα κελεύθου de lengte van de tocht Od. 4.389; πολλὰ κέλευθος ἐρατύοι moge een lange reis u weghouden Soph. OC 164; spec. veldtocht:. ἀγρεῖ Πριάμου πόλιν ἅδε κέλευθος deze expeditie neemt de stad van Priamus in Aeschl. Ag. 127.

|auten=pl. κέλευθοι, oftener [[κέλευθα]]: [[path]], [[way]]; ἀνέμων λαυψηρὰ [[κέλευθα]], κελεύθους, Od. 5.383; [[ὑγρά]], ἰχθυόεντα [[κέλευθα]], of the paths of [[air]] and of the [[sea]]; of a [[journey]], Od. 10.539 ; κέλευθον πρήσσειν, τιθέναι, [[θέσθαι]], γεφῦροῦν, of [[making]] a [[way]] [[over]] a [[ditch]], Il. 15.357 ; νυκτός τε καὶ ἤματος κέλευθοι, ‘outgoings of [[night]] and [[day]],’ Od. 10.86; met., [[θεῶν]] ἀπόεικε κελεύθου, ‘[[cease]] [[from]] [[walking]] [[heavenly]] ways,’ Il. 3.406.

|sltr=[[κέλευθος]] (-ος, -ου, -ῳ, -ον; -οι, -οις, -ους.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[path]], [[way]] lit. ἔργα δὲ ζωοῖσιν ἑρπόντεσσί θ' ὁμοῖα κέλευθοι φέρον (O. 7.52) οὐδὲ [[Κρονίων]] στείχειν ἐπώτρυν, ἀλλὰ φείσασθαι κελεύθου [[journey]] (N. 9.20) of the [[sea]], ἐκάλει νύκτας τε καὶ πόντου κελεύθους (P. 4.195) ἁλὸς βαθεῖαν κέλευθον ἀνοίγων (P. 5.88) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[met]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>I</b> ἀλλὰ κελεύθοις ἁπλόαις ζωᾶς ἐφαπτοίμαν (N. 8.35) “κύριον ὃς πάντων [[τέλος]] [[οἶσθα]] καὶ πάσας κελεύθους” i. e. [[all]] the ways [[that]] [[lead]] to it (P. 9.45) οὐ γὰρ [[πάγος]] οὐδὲ [[προσάντης]] ἁ [[κέλευθος]] γίνεται, εἴτις εὐδόξων ἐς [[ἀνδρῶν]] ἄγοι τιμὰς Ἑλικωνιάδων (I. 2.33) [[εὐθεῖα]] δὴ [[κέλευθος]] ἀρετὰν ἐλεῖν fr. 108. 3.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>II</b> [[path]] (of [[song]]) ζεῦξον [[ἤδη]] μοι [[σθένος]] ἡμιόνων [[ὄφρα]] κελεύθῳ τ' ἐν καθαρᾷ βάσομεν ὄκχον (O. 6.23) ἦρ' ὦ φίλοι, κατ ἀμευσίπορον τρίοδον ἐδινάθην, ὀρθὰν κέλευθον ἰὼν τὸ [[πρίν]] (P. 11.38) ἔστι μοι [[θεῶν]] [[ἕκατι]] μυρία [[παντᾷ]] [[κέλευθος]] (I. 4.1) εἰ δὲ τέτραπται (sc. [[Αἴγινα]]) θεοδό- των ἔργων κέλευθον ἂν καθαράν (I. 5.23) μυρίαι δ' ἔργων [[καλῶν]] τέτμανθ ἑκατόμπεδοι ἐν σχερῷ κέλευθοι καὶ [[πέραν]] Νείλοιο παγᾶν καὶ δἰ Ὑπερβορέους (I. 6.22) Αἰολεὺς ἔβαινε Δωρίαν κέλευθον ὕμνων *fr. 191* c. frag. ]ντι κέλευθον ἐπισπησει[ P. Oxy 2622. fr. 1. 6. ad ?fr. 346.

|etymtx=Grammatical information: f., pl. also <b class="b3">-α</b> n. (on the fem. gender Schwyzer-Debrunner 34 n. 2, on the neutr. plur. Egli Heteroklisie 125)<br />Meaning: [[road]], [[path]], [[course]], [[journey]] (Il., also IG 5 [2] 3, 23, Tegea IVa)<br />Compounds: rarely as 1. member, e. g. <b class="b3">κελευθο-ποιός</b> [[making a path]] (A.), more often as 2. member, e. g. <b class="b3">ἱππο-κέλευθος</b> [[making the road on a chariot]], [[chariot-fighter]] (Il., of Patroklos); [[ἀκόλουθος]] [[following]], [[attending on]], often subst, [[α]] privativum (the double ablaut is surprising; assim.from <b class="b3">*ἀκολευθ-</b>?)<br />Derivatives: [[κελεύθεια]] f. [[goddess of the road]], surname of Athena in Sparta (Paus. 3, 12, 4; after the nouns in <b class="b3">-εια</b>), <b class="b3">κελευθείας τὰς ἐνοδίους δαίμονας</b> H.; [[κελευθήτης]] [[voyager]] (AP 6, 120), after [[ἀγυιήτης]], [[πολιήτης]] a. o.; a change to the more usual <b class="b3">-ίτης</b> (e. g. proposed by Redard Les noms grecs en <b class="b3">-της</b> 33) is unnecessary (in spite of [[ὁδίτης]]). - On [[κέλευθος]] a. rel. in gen.. Ruijgh L'élément achéen 123f.<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: The difficulty of finding an example for the <b class="b3">θ-</b>suffix, has resulted in many attempts to cennect [[κέλευθος]] with <b class="b3">ἐλευθ-</b> in [[ἐλεύσομαι]] etc. Thus Brugmann Sächs. Ber. 1897, 28 ([[κέλευθος]] contaminated from [[κελεύειν]] and <b class="b3">ἐλευθ-</b>), Pisani Rend. Acc. Lincei 6: 5, 9 (from <b class="b3">κε-</b> in [[κεῖνος]] a. o. and <b class="b3">ἐλευθ-</b>; against this Kretschmer Glotta 20, 253), id. Ist. Lomb. 77, 552f. (from <b class="b3">*κελο-λευθος</b>; from [[κέλομαι]]). Diff., not better, Fraenkel Mélanges Boisacq 1, 373ff.: [[κέλευθος]] reshaped after [[κέλομαι]] for <b class="b3">*κλεῦθος</b> (to [[κλύω]], s. v.). Direct connection with [[κελεύειν]] suggested by Specht Ursprung 254 and 280, whereby he identifies, not very probably, the suffix [[θ]] as IE. [[th]] in Skt. <b class="b2">pánthāḥ</b> [[road]] (see on [[πόντος]]) and in Lith. <b class="b2">keliū́ta</b> [[road]]. The last is clearly built on <b class="b2">kẽli-as</b> [[road]], [[street]], [[course]] and has no direct connection with [[κέλευθος]]; cf. Fraenkel KZ 72, 177. Nor can [[au]] in the denomin. <b class="b2">keli-áuti</b> [[voyage]], [[travel]] and [[ευ]] in [[κέλευθος]] be identified (as Fraenkel Lit. et. Wb. s. <b class="b2">kẽlias</b>).

|ftr='''κέλευθος''': {kéleuthos}<br />'''Grammar''': f., pl. auch -α n. (zum fem. Genus Schwyzer-Debrunner 34 A. 2, zum neutr. Plur. Egli Heteroklisie 125)<br />'''Meaning''': [[Weg]], [[Pfad]], [[Bahn]], [[Reise]] (ep. poet. seit Il., auch ''IG'' 5 [2] 3, 23, Tegea IV^a).<br />'''Composita''': Vereinzelt als Vorderglied, z. B. [[κελευθοποιός]] [[Weg bahnend]] (A.), öfter als Hinterglied, z. B. [[ἱπποκέλευθος]] [[den Weg zu Pferd machend]], [[Wagenkämpfer]] (Il., von Patroklos); zu [[ἀκόλουθος]] s. bes.<br />'''Derivative''': Wenige Ableitungen: κελεύθεια f. [[Weggöttin]], Beiname der Athena in Sparta (Paus. 3, 12, 4; nach den Nomina auf -εια), κελευθείας· [[τὰς]] ἐνοδίους δαίμονας H.; [[κελευθήτης]] [[Reisender]] (''AP'' 6, 120), nach ἀγυιήτης, [[πολιήτης]] u. a.; eine Änderung in das geläufigere -ίτης (z. B. von Redard Les noms grecs en -της 33 empfohlen) ist (trotz [[ὁδίτης]]) nicht geboten. — Zu [[κέλευθος]] u. Verw. im allg. Ruijgh L’élément achéen 123f.<br />'''Etymology''': Die Schwierigkeit, für ein θ-Suffix ein unmittelbar einleuchtendes Vorbild zu finden, hat zu mehreren Versuchen Anlaß gegeben, [[κέλευθος]] mit ἐλευθ- in [[ἐλεύσομαι]] usw. zu verknüpfen. So Brugmann Sächs. Ber. 1897, 28 ([[κέλευθος]] aus κελεύειν und ἐλευθ- kontaminiert), Pisani Rend. Acc. Lincei 6: 5, 9 (aus κε- in [[κεῖνος]] u. a. und ἐλευθ-; dagegen Kretschmer Glotta 20, 253), ders. Ist. Lomb. 77, 552f. (aus *κελολευθος; von [[κέλομαι]]). Anders, nicht besser, Fraenkel Mélanges Boisacq 1, 373ff.: [[κέλευθος]] nach [[κέλομαι]] umgebildet für *κλεῦθος (zu [[κλύω]], s. d.). Unmittelbarer Anschluß an κελεύειν wird dagegen von Specht Ursprung 254 und 280 gelehrt, indem er, wenig überzeugend, das suffixale θ als idg. ''th'' in dem synonymen aind. ''pánthāḥ'' [[Weg]] (vgl. zu [[πόντος]]) und in dem stammverwandten lit. ''keliū́ta'' [[Weg]] wiederfinden will. Letzteres ist aber offenbar von ''kẽli''-''as'' [[Weg]], [[Straße]], [[Bahn]] gebildet und steht mit [[κέλευθος]] in keinem unmittelbaren Zusammenhang; vgl. Fraenkel KZ 72, 177. Ebensowenig sind ''au'' in dem denominativen ''keli''-''áuti'' [[wandern]], [[reisen]] und ευ in [[κέλευθος]] miteinander gleichzusetzen (dafür Fraenkel Lit. et. Wb. s. ''kẽlias''). Dagegen könnten ''kẽl''-''i''-''as'' und [[κέλευθος]] einen alten Suffixwechsel ''i'': ''eu'' (''u'') repräsentieren (Specht Ursprung 143). — Weiteres s. [[κελεύω]].<br />'''Page''' 1,815-816