βασιλεύω: Difference between revisions

|dgtxt=(βᾰσῐλεύω) <b class="num">I</b> intr.<br /><b class="num">1</b> [[ser rey o reina]], [[reinar]] οὐ μὲν ... πάντες βασιλεύσομεν ἐνθάδ' Ἀχαιοί· οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη <i>Il</i>.2.203, cf. 6.425, E.<i>Io</i> 1087, Plb.4.35.11<br /><b class="num">•</b>c. gen. Ἀχαιῶν <i>Od</i>.1.401, Πύλου <i>Od</i>.11.285, ἀθανάτων Hes.<i>Th</i>.883, χθονός E.<i>El</i>.12, Μακεδονίας D.13.24, cf. Plb.18.3.4, Νίνου <i>AP</i> 16.27.3<br /><b class="num">•</b>c. dat. Γιγάντεσσιν <i>Od</i>.7.59<br /><b class="num">•</b>c. distintas prep. ἐν ὑμῖν <i>Od</i>.2.47, ἐν ταῖς πόλεσιν τῶν Ἑλλήνων Ar.<i>Au</i>.508, ἐν τοῖς Ἕλλησι [[LXX]] 1<i>Ma</i>.6.2, Ἰθάκης κατὰ δῆμον <i>Od</i>.22.52, ἐπὶ τὰς δύο βασιλείας [[LXX]] 1<i>Ma</i>.1.16<br /><b class="num">•</b>en la fórmula para fechar documentos βασιλεύοντος Πτολεμαίου durante el reinado de Ptolomeo</i>, <i>PLugd.Bat</i>.17.3.2 (II a.C.), cf. <i>OGI</i> 90.1 (Roseta II a.C.)<br /><b class="num">•</b>[[ser de sangre real]] τῶν βασιλευουσῶν παρθενικῶν <i>AP</i> 5.257.6 (Pallad.)<br /><b class="num">•</b>en aor. [[acceder al trono]], [[convertirse en rey]] Ψαμμήτιχος βασιλεύσας Psamético cuando ocupó el trono ...</i> Hdt.2.2, Τημενίδαι ... ἐβασίλευσαν los Teménidas establecieron su reino</i> Th.2.99, cf. X.<i>HG</i> 3.3.3<br /><b class="num">•</b>en lit. crist. del reinado de [[Cristo]] βασιλεύει ὁ Κύριος Didym.M.39.1508A.<br /><b class="num">2</b> de otras instituciones distintas de la realeza [[ser el arconte rey]] en Atenas Πατροκλέους ... τοῦ τότε βασιλεύοντος Isoc.18.5, cf. <i>IG</i> 1².776<br /><b class="num">•</b>de otras magistraturas <i>IPE</i> 1².352.56 (Quersoneso II a.C.)<br /><b class="num">•</b>en Roma [[ser el emperador]] Κλαύδιος βασιλεύσας ἔτη δεκατρία I.<i>AI</i> 20.148, cf. D.C.43.45.3, <i>AP</i> 1.3.3, Vett.Val.31.23, ἡ βασιλευούσα πόλις la ciudad imperial</i> Ath.98c, <i>IEphesos</i> 211.8 (imper.), cf. <i>CPHerm</i>.125.2.3 (III d.C.), Eus.<i>DE</i> 3.7<br /><b class="num">•</b>en el sent. más amplio de [[gobernar]] οἱ φιλόσοφοι ... ἐν ταῖς πόλεσιν Pl.<i>R</i>.473c, cf. Vett.Val.68.25.<br /><b class="num">3</b> en v. pas. [[ser gobernado por un rey]] τυραννουμένη πόλις πρὸς βασιλευομένην Pl.<i>R</i>.576d, cf. Arist.<i>Pol</i>.1284^b39, οἱ γὰρ Λακεδαιμόνιοι συνήθεις ὄντες βασιλεύεσθαι Plb.4.22.4, παντὸς μὲν ἁγίου ὑπὸ θεοῦ βασιλευομένου Origenes <i>Or</i>.25.1, c. ac. int. βασιλείαν πασῶν δικαιοτάτην βασιλευόμενοι Pl.<i>Lg</i>.680e<br /><b class="num">•</b>gener. [[ser regido]] (γαῖαν) βασιλευομέναν οὐ κατ' αἶσαν Pi.<i>P</i>.4.106, ὑπὸ νόμου βασιλευόμενοι Lys.2.19<br /><b class="num">•</b>de ahí [[estar sometido]] ἐγὼ δὲ οὐκ ἄν ποτε ὑπὸ ἀνθρώπων οὐδενὸς βασιλευθείην habla Alejandro, D.Chr.2.15, cf. 16.<br /><b class="num">4</b> fig. [[ser superior]], [[ser soberano]] del Bien absoluto βασιλεύων ἐν τῷ νοητῷ Plot.1.8.2, cf. 5.3.12<br /><b class="num">•</b>[[ser dueño absoluto]] c. gen. τῶ χρυσῶ Theoc.21.60<br /><b class="num">•</b>[[sentirse o ser como un rey]] τρυφήσεις ἐν πενίᾳ καὶ βασιλεύσεις ref. al filósofo, Plu.2.101d, χωρὶς ἡμῶν ἐβασιλεύσατε ref. a gente disipada, 1<i>Ep.Cor</i>.4.8.<br /><b class="num">II</b> tr.<br /><b class="num">1</b> c. ac. de pers. [[hacer o nombrar rey]] καὶ ἐβασίλευσαν αὐτόν [[LXX]] 4<i>Re</i>.14.21, cf. <i>Id</i>.9.6, c. ac. int. βασίλευσον αὐτοῖς βασιλέα [[LXX]] 1<i>Re</i>.8.22.<br /><b class="num">2</b> c. ac. int. [[regir]], [[gobernar]] τὴν βασιλείαν τοῦ πατρὸς ἀεὶ βασιλεύων Ath.Al.M.26.108A.

|btext=<i>ao.</i> ἐβασίλευσα, <i>pf.</i> βεβασίλευκα;<br /><b>1</b> être roi, régner : β. Ἀχαιῶν OD régner sur les Achéens, sur les Grecs ; avec le dat. β. Γιγάντεσσιν OD régner sur les Géants ; <i>en parl. d'une femme</i> être reine, <i>càd</i> femme du roi ; <i>Pass.</i> être gouverné par un roi ; être gouverné souverainement;<br /><b>2</b> [[devenir roi]];<br /><b>3</b> [[vivre en roi]];<br /><b>4</b> être partisan de la royauté.<br />'''Étymologie:''' [[βασιλεύς]].