ἐμβάλλω: Difference between revisions

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0804.png Seite 804]] (s. [[βάλλω]]), 1) [[hineinwersen]], auf Etwas werfen, schleudern; τινὰ πόντῳ, ins Meer, Il. 14, 258; νηῒ κεραυνόν Od. 12, 415; δαλὸν νήεσσι Il. 13, 320; χιτῶνα ἔμβαλε χερσίν Od. 1, 438; [[σκῆπτρον]] δέ οἱ ἔμβαλε χειρί, gab es ihm in die Hand, 2, 37; σάκει ἔμβαλε [[ἔγχος]] Hes. Sc. 414; πέτρον στέρνῳ Pind. N. 10, 68; λίθον τινὶ εἰς κεφαλήν Antiph. 5, 261 πῦρ ἐμβαλόντες Thuc. 7, 53; εἰς [[φρέαρ]], εἰς ἅμαξαν, Plat. Gorg. 471 bc; εἰς τὸ [[βάραθρον]] Ar. Ran. 754; εἰς τὰς [[ἄρκυς]], in die Netze treiben, Xen. Cyn. 6, 25; – Hom. μὶν [[αὖτις]] χερσὶν Ἀχιλλῆος θεὸς ἔμβαλεν, gab ihn, ließ ihn in die Hände fallen, Il. 21, 47; εἰς τὸ [[δεσμωτήριον]], ins Gefängniß werfen, Dem. 53, 14; oft übertr., εἰς ἀπορίαν Plat. Phil. 19 e, in Verlegenheit bringen; εἰς φαῦλον [[ἐρώτημα]] ibd. 19 a; εἰς λόγον Rep. VI, 487 e, darauf bringen; εἰς ἀτυχίας, ins Unglück stürzen, Aesch. 3, 79; εἰς αἰσχύνην καὶ ἀδικίαν Din. 3, 7; εἰς γραφάς, in Processe stürzen, Ar. Ach. 686; τὸ [[πρᾶγμα]] εἰς γέλωτα καὶ λοιδορίαν, zum Gelächter machen, Dem. 10, 75; εἰς ἔχθραν, verhaßt machen, 18, 70; τινὶ εἰς ὑποψίαν, in Verdacht bringen, Plut. Them. 23. – Elliptisch zu erkl. sind ἐμβάλλειν κώπαις, sc. χεῖρας, rudern, Pind. P. 4, 201, wie Od. 9, 489; ohne κώπαις, Xen. Hell. 5, 1, 13; Ar. Ran. 206; komisch Equ. 602, wo ein Schol. ἰδίως τὸ κροῦσαι ναυσὶν ἐμβάλλειν λέγουσι, wenn man nicht ναῦν ergänzen od. es intraus. fassen will, sich mit den Rudern auslegen; aber εἰς τὰ πλοῖα ist »einschiffen«, Pol. 2, 7, 10; χιλόν, χόρτον, sc. εἰς τὴν φάτνην, Futter vorwerfen, Xen. An. 1, 9, 27 u. öfter; ψῆφον, das Stimmsteinchen in die Urne werfen, abstimmen, [[περί]] τινος, Cyr. 2, 2, 21; vgl. Poll. 8, 127; – [[πληγάς]], Prügel aufzählen, schlagen, τινί, Xen. An. 1, 5, 11, wie Sp., z. B. Plut. Caes. 65, πληγὴν μίαν εἰς τὸν βουβῶνα, versetzte ihm einen Hieb in; auch ohne Zusatz, schlagen, ἐμβαλέτω ἰσχυρότατα Xen. Hipp. 8, 4. – 2) hineinfügen, [[einschieben]]; ein Wort, Plat. Prot. 342 e; einen Buchstaben, Crat. 414 b u. öfter; χαλινὸν ἵππῳ, dem Pferde den Zügel anlegen, Xen. Equ. öfter; ἐν δὲ χαλινοὺς γαμφηλῇς ἔβαλον Il. 19, 394; βρόχον ἔμβαλε τραχήλῳ Theocr. 23, 51; χεῖρα δεξιάν, die Hand geben, Soph. Tr. 1171 (wie Dem. 21, 119) u. ä. χειρὸς πίστιν, Phil. 802, wo einfach [[ἐμβάλλω]] μενεῖν, ich verspreche zu bleiben, geantwortet wird; vgl. Ar. Vesp. 554; – μοχλόν, den Riegel einschieben, vorschieben, Xen. An. 7, 1, 12; τάφρον, einen Graben aufwerfen, Plut. Pyrrh. 27. – In vielen anderen Beziehungen, z. B. φυτὰ ἀκροδρύων γενναῖα ἐμβεβλημένα, gepfropft, Dem. 53, 15; ἐμβ. δένδρα, einpflanzen; – ζεύγη εἰς τὸν ἀγρόν, hinschicken, wie εἰς τὰ πλοῖα, s. oben. Besonders auch von der Seele, [[einflößen]], [[μένος]] τινί, [[σθένος]] – ἑκάστῳ καρδίῃ, Il. 10, 366. 11, 151; [[σφῷν]] τὸ δεινὸν [[μῖσος]] Soph. O. C. 1394; νόσον Ai. 447; νόστον πικρὸν στρατῷ Eur. Tr. 66; ἄταν τινί Aesch. Spt. 298; φροντίδας τινί Antiph. II β 2; φόβον ἄπορον Plat. Legg. III, 698 b; φιλοπραγμοσύνην Φιλίππῳ Dem. 4, 42; προθυμίαν καὶ ὁρμὴν τῆς στρατείας Plut. Pyrrh. 13; εἰς νοῦν ἐμβάλλειν Timol. 3; [[θάρσος]] τινί Pol. 10, 14, 10; λόγον [[περί]] τινος, ein Gespräch worüber einleiten, anknüpfen, Plat. Rep. I, 344 d; Xen. Cyr. 2, 2, 19; Plut. Camill. 23; absol., σὺ δὲ ἔμβαλε περὶ τούτου, gehe darüber zu Rathe, Xen. Cyr. 5, 5, 43; βουλὴν εἴς τινα ib. 2, 2, 18. – 3) intrans. [[hineinfallen]] (sich hineinwerfen, od. στρατόν), einen Einfall machen, einbrechen; εἰς χώραν Xen. u. A.; Aesch. vollständig, [[στράτευμα]], Spt. 1010; ταῖς ναυσί, angreifen, Thuc. 4, 14; Pol. oft; von Schiffen bes. = mit dem [[ἔμβολον]] (w. m. s.) anfallen, μέσῃ Thuc. 2, 91; 7, 34; ἐμβεβληκέναι καὶ ἐμβεβλῆσθαι 70; darauf losstürzen, κατὰ τὰς ὁδοὺς τῷ ἀεὶ ἀπαντῶντι Plat. Rep. VIII, 563 c; εἰς τοὺς προφύλακας Plut. Camill. 10; geradezu für begegnen, id. Timol. 26. – Sich wohin begeben, εἰς ἀγορὰν ἐμβάλλειν Dem. 24, 103. 165, s. unter [[ἀγορά]]. – Von Flüssen, hineinfallen, sich ergießen; εἰς τὸν Τάρταρον Plat. Phaed. 112 d; Xen. An. 1, 2, 8; Strab. XVII p. 786; eindringen, τὸ [[ὕδωρ]] ἐμβαλὸν τὰ χωρία ἐλυμήνατο Dem. 55, 11. – 4) Im med., für sich hineinlegen, bes. ins Schiff, eine Ladung einnehmen; Luc. Catapl. 5; Plut. u. a. Sp.; – μαρτυρίαν ἐνεβάλε το τοιαύτην, sc. εἰς τὸν ἐχῖνον, Dem. 27, 51, ein Zeugniß ablegen, wie vollständig ἐμβαλομένου γὰρ ἐμοῦ ὅρκον εἰς τὸν ἐχῖνον, 40, 65; – μῆτιν ἐμβάλλεο θυμῷ Il. 23, 313, wie φύξιν 10, 447, ins Herz legen, daran denken; τοῦτ' εἰς τὸν νοῦν ἐμβαλέσθαι Dem. 18, 68 u. Sp. – Komisch ἐμβάλλεσθε τῶν λαγῴων Ar. Pax 1312, in sich hineinwerfen, sich damit vollfüttern.

|elrutext='''ἐμβάλλω:''' (fut. ἐμβαλῶ, aor. 2 [[ἐνέβαλον]], pf. ἐμβέβληκα)<br /><b class="num">1</b> (во что-л.) [[бросать]], [[кидать]], [[сбрасывать]] (τινὰ πόντῳ, κεραυνὸν [[νηΐ]] Hom.; τινὰ ἐς τὸ [[βάραθρον]] Arph., Plut.; τινὰ εἰς [[φρέαρ]] Plat.; λίθον εἰς τὴν κεφαλήν τινι Plut.): [[πῦρ]] ἐμβαλεῖν Thuc. [[поджечь]]; ἐ. ψῆφον Xen., Dem.; [[опускать вотивный камень]] (в урну); ἐμβαλεῖν ἐαυτὸν εἰς τόπους γλίσχρους Plut. [[попасть в бесплодные местности]]; εἰς τοὺς περιπατοῦντας ἐμβαλεῖν ἑαυτόν Plut. [[смешаться]] с [[толпой гуляющих]];<br /><b class="num">2</b> [[вкладывать]]: σκῆπτρόν τινι ἐμβαλεῖν χειρί Hom. [[вручить кому-л. скиптр]]; τὴν χεῖρα ἐ. τινί Arph. [[подавать кому-л.]] [[руку]]; ἔμβαλλε χειρὸς πίστιν. - Ἐμβάλλω μενεῖν Soph. [[дай руку в знак]] клятвы. - [[Даю слово]], [[что остаюсь]];<br /><b class="num">3</b> [[давать]], [[предлагать]]: ἐμβαλεῖν περί τινος βουλὴν εἰς τὸ [[στράτευμα]] Xen. вынести что-л. на обсуждение войска; ἐ. τοῖς ἵπποις τὸν χιλόν Xen. [[задать лошадям корм]]: [[ἐμβάλλεσθαι]] τῶν λαγῴων ирон. Arph. [[объедаться заячьим мясом]];<br /><b class="num">4</b> med. (тж. ἐ. εἰς τὸν ἐχῖνον Dem.) [[предоставлять]], [[давать]] (μαρτυρίαν, ὅρκον Dem.);<br /><b class="num">5</b> [[обрушивать]] (οἰκίας τισί Arph.);<br /><b class="num">6</b> [[посылагь]], [[насылать]] (λυσσώδη νόσον Soph.; νόστον πικρόν τινι Eur.);<br /><b class="num">7</b> [[вставлять]] (τὸ ὂ μικρὸν μεταξὺ τοῦ χῖ καὶ τοῦ νῦ Plat., συλλαβὴ ἐμβεβλημένη Arst.; ἀρότρῳ χαλκὴν ὕνιν Plut.): ἐ. λόγον περί τινος Xen., Plat., Plut.; [[заводить разговор о чем-л.]]; τῶν πολέμων μέσην ἐμβαλεῖν τὴν εἰρήνην Plut. устроить мирную передышку между ([[двумя]]) войнами;<br /><b class="num">8</b> [[ставить]], [[устанавливать]] (πύλην Plut.);<br /><b class="num">9</b> [[проводить]], [[прокапывать]] (τάφρον ἐπὶ σταδίους τετρακοσίους Plut.);<br /><b class="num">10</b> [[проводить]], [[чертить]]: αἱ εὐθεῖαι ἐμβληθεῖσαι πρὸς ὀρθάς τινι Arst. [[прямые]], проведенные параллельно к чему-л.;<br /><b class="num">11</b> (тж. ἐ. κώπησι Hom. и κώπαισι Pind.) [[налегать на весла]], [[усиленно грести]] Arph., Xen.;<br /><b class="num">12</b> [[вводить]], [[включать]] (в [[состав]]), [[причислять]] (τινὰ εἰς τὸν ἀριθμόν τινων Plut.): ἐμβαλεῖν ἑαυτὸν εἰς τὴν ἑταιρείαν Plut. [[войти в содружество]];<br /><b class="num">13</b> [[ввергать]], [[сажать]] (τινὰ εἰς τὸ [[δεσμωτήριον]] Dem.);<br /><b class="num">14</b> [[вдвигать]], [[всовывать]], [[задвигать]] ([[μοχλός|μόχλον]] Xen.);<br /><b class="num">15</b> [[загонять]] (τὸν [[λαγῶ]] εἰς τὰς [[ἄρκυς]] Xen.);<br /><b class="num">16</b> [[отбрасывать]], [[оттеснять]] (τοὺς βαρβάρους εἰς τὰς [[ναῦς]] Plut.);<br /><b class="num">17</b> [[сажать]], [[грузить]] (τινὰς εἰς πλοῖα Polyb.; ἀνθρώπους τε καὶ φόρτον, sc. εἰς τὴν ὁλκάδα Plut.): ἐμβαλέσθαι τινά Luc. [[посадить кого-л. на свой корабль]];<br /><b class="num">18</b> [[набрасывать]], [[накладывать]], [[надевать]] (χαλινὸν ἵππω Xen.; βρόχον τραχήλῳ Theocr.);<br /><b class="num">19</b> [[наносить]] (πολλὰ ἕλκεα Pind.; [[πληγάς]] τινι Xen.; πληγὴν μίαν εἴς τι Plut.): ἐ. (sc. πληγὰς) ὡς ἰσχυρότατα Xen. [[стегать изо всех сил]];<br /><b class="num">20</b> [[делать прививку]], [[прививать]] (φυτὰ ἐμβεβλημένα Dem.);<br /><b class="num">21</b> [[повергать]] (τινὰ εἰς [[ἀτυχία]]ν Aeschin.): ἐ. τινὰ εἰς ἀπορίαν Plat. [[ставить кого-л. в затруднительное положение]]; ἐμβαλεῖν τινὰ εἰς ὑποψίαν Plut. [[внушить кому-л. подозрение]]; ἐμβαλεῖν εἰς τὸν πόλεμον τὴν [[Ἑλλάδα]] Plut. [[вовлечь Грецию в войну]]; ἐμβαλεῖν τινα ἐς γραφάς Arph. [[втянуть кого-л. в судебные процессы]]; εἰς ἔχθραν ἐμβαλεῖν τινα Dem. [[навлечь на кого-л.]] [[ненависть]]; εἰς γέλωτα ἐμβαλεῖν τι Dem. [[осмеять что-л.]];<br /><b class="num">22</b> [[набрасывать]] ([[на ложе]]), [[стлать]] (ῥήγεα πορφύρεα Hom.);<br /><b class="num">23</b> [[распространять]] (λόγον εἰς τοὺς πολλούς, ὡς … Plut.);<br /><b class="num">24</b> [[внушать]] (τι ἐνὶ φρεσίν Hom.; φόβον τινί Her.; [[θάρσος]] τινί Polyb.; τῷ στρατεύματι ζῆλον καὶ φιλονεικίαν πρὸς τοὺς πολεμίους Plut.): θεοῦ τινος εἰς [[νοῦν]] ἐμβαλόντος Plut. [[по наитию свыше]]; εἰς τὸν [[νοῦν]] [[ἐμβαλέσθαι]] τι Dem. [[забрать себе в голову]], [[придумать что-л.]]; ἐμβάλλεσθαι θυμῷ τι Hom. [[замышлять что-л.]];<br /><b class="num">25</b> [[устремляться]], [[впадать]] (ὁ [[Μαρσύας]] ποταμὸς ἐμβάλλει εἰς τὸν Μαίανδρον Xen.; τὸ [[πλῆθος]] τοῦ [[ὕδατος]] ἐμβάλλοντος Arst.);<br /><b class="num">26</b> [[врываться]], [[вторгаться]] (εἰς χώραν Xen.; εἰς τὴν ἀγοράν Aeschin.; εἰς Ἰταλίαν Plut.);<br /><b class="num">27</b> [[набрасываться]], [[нападать]] (ταῖς ναυσί Thuc.; εἰς τοὺς προφύλακας Plut.; med. ἢν ἐμβαλόμενοι [[ἴωμεν]] ἐπὶ τοὺς πολεμίους Xen.): ἐν τῷ ἀεὶ ἀπαντῶντι ἐ. Plat. [[набрасываться на каждого встречного]]; ξυνετύγχανε τὰ μὲν ἄλλοις ἐμβεβληκέναι, τὰ δ᾽ αὐτοὺς ἐμβεβλῆσθαι Thuc. [[приходилось то совершать нападения на других]], [[то самим подвергаться нападениям]];<br /><b class="num">28</b> (о [[воде]]) [[набегать]] (ἐμβάλλοντος τοῦ [[ὕδατος]] τοῖσι οὔρεσι Her.).