Anonymous

κρίσις: Difference between revisions

From LSJ
4,639 bytes added ,  7 December 2022
m
no edit summary
m (Text replacement - "(*UTF)(*UCP)(<\/b>) ([a-zA-ZÀ-ÿŒ'œ ]+) <i>" to "$1 $2 <i>")
mNo edit summary
Line 1: Line 1:
{{LSJ1
{{LSJ1
|Full diacritics=κρίσις
|Full diacritics=κρίσῐς
|Medium diacritics=κρίσις
|Medium diacritics=κρίσις
|Low diacritics=κρίσις
|Low diacritics=κρίσις
Line 8: Line 8:
|Transliteration C=krisis
|Transliteration C=krisis
|Beta Code=kri/sis
|Beta Code=kri/sis
|Definition=[ῐς], εως, ἡ, ([[κρίνω]]) <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[separating]], [[distinguishing]], τοῦ πλέω καὶ τοῦ μὴ πλέω <span class="bibl">Meliss.7</span>; <b class="b3">τῶν ὁμοιογενῶν, τῶν διαφερόντων</b>, dub. l. in <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1165a34</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[decision]], [[judgement]], περὶ τούτων <span class="bibl">Parm.8.15</span>; τὴν Κροίσου κρίσιν <span class="bibl">Hdt.3.34</span>; ἐν θεῶν κρίσει <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1289</span>; κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμήν <span class="bibl">Hp.<span class="title">Jusj.</span>1</span>; <b class="b3">κρίσις οὐκ ἀληθής</b> no certain [[means]] of [[judging]], <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>501</span> (lyr.); πολίτης ὁρίζεται τῷ μετέχειν κρίσεως καὶ ἀρχῆς <span class="bibl">Arist. <span class="title">Pol.</span>1275a23</span>; κρίσεως προσδεόμενα <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Nat.</span>32</span> G., cf. <span class="title">Herc.</span>1420.3; αἱ τῶν πολλῶν κρίσεων Phld.<span class="title">Mus.</span>p.75 K.; [[Κρίσις]], title of a play by Sophocles on the Judgemént of Paris; <b class="b3">κρίσις τινός</b> [[judgement]] on or [[respecting]], τῶν μνηστήρων <span class="bibl">Hdt.6.131</span>; ἀέθλων <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>3.21</span>, <span class="bibl"><span class="title">N.</span>10.23</span>; μορφῆς <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>26</span>: <b class="b3">ἡ τῶν ὅπλων κρίσις</b>, referring to the story of Ajax, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>620b</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Po.</span>1459b5</span>; κρίσιν… τοῦ βίου πέρι ὧν λέγομεν <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>360e</span>; κρίσις ἀμφ' ἀέθλοις <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>7.80</span>; κρίσις διημαρτημένη <span class="title">Stoic.</span>1.50; <b class="b3">κρίσις συνετή</b> Cleanth.ib.128; [[power of judgement]], κρίσει πραγμάτων διαφέρεσθαι <span class="bibl">Plb.18.14.10</span>; <b class="b3">κατὰ κρίσιν</b> with [[judgement]], [[advisedly]], <span class="bibl">Id.6.11.8</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[choice]], [[election]], κρίσιν ποιεῖσθαι τῶν ἀξίων <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1321a30</span>, cf. <span class="bibl">1271a10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[interpretation]] of dreams or portents, <span class="bibl">[[LXX]] <span class="title">Da.</span>2.36</span>, <span class="bibl">D.S. 17.116</span>, <span class="bibl">J.<span class="title">AJ</span>2.5.7</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[judgement]] of a court, οὐδὲν ἂν τῆς ὑμετέρας κρίσεως ἔδει <span class="bibl">Antipho 4.4.2</span>; [[trial]], [[suit]], προκληθέντας ἐς κρίσιν περί τινος <span class="bibl">Th.1.34</span>; <b class="b3">καθιστάναι ἑαυτὸν ἐς κρίσιν</b> ib.<span class="bibl">131</span>; κρίσιν ποιεῖν τινι <span class="bibl">Lys. 13.35</span>; <b class="b3">κρίσεως τυχεῖν</b> to be put on one's [[trial]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>249a</span>; εἰς κρίσιν ἄγειν <span class="bibl">Id.<span class="title">Lg.</span>856c</span>; <b class="b3">ἡ κρίσις γίγνεταί τινι</b> ibid.; <b class="b3">κρίσιν ὑποσχεῖν</b> ib.<span class="bibl">871d</span>, <span class="bibl">D.21.125</span>; τὰς κρίσεις ποιεῖσθαι περί τινος <span class="bibl">Isoc.4.40</span>, cf. <span class="bibl">Th.1.77</span>; τὰς κρίσεις διαδικάζειν <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>876b</span>; <b class="b3">κρίσιν λελογχότα Μειδίᾳ ἐξούλης</b> Test. ap. <span class="bibl">D.21.82</span>; αἱ κρίσεις τῶν συμβολαίων Plu.2.447e. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> [[result of a trial]], [[condemnation]], <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.6.5</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">c</span> <b class="b3">ἡμέρα κρίσεως</b> Day of [[Judgement]], Ev.Matt.10.15. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[trial]] of [[skill]] or [[strength]], <b class="b3">πρὸς τόξου κρίσιν</b> in [[archery]], <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>266</span>; δρόμον... οὗ πρώτη κρίσις <span class="bibl">Id.<span class="title">El.</span>684</span>; κρίσιν ποιεῖν ὁπότερος εἴη τὴν τέχνην σοφώτερος <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>779</span>; θεῶν ἔριν τε καὶ κρίσιν <span class="bibl">Pl. <span class="title">R.</span>379e</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[dispute]], περί τινος <span class="bibl">Hdt.5.5</span>, <span class="bibl">7.26</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> [[event]], [[issue]], <b class="b3">κρίσιν σχεῖν</b> to be [[decided]], of a war, <span class="bibl">Th.1.23</span>, <span class="bibl">Plb.31.29.5</span>; κρίσεως τυχεῖν <span class="bibl">Id.1.59.11</span>; ἐν τοῖς πεπολιτευμένοις τὴν κρίσιν εἶναι νομίζω ''1'' [[suppose]] the [[issue]] depends upon my [[public]] [[measure]]s, <span class="bibl">D.18.57</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[turning]] [[point]] of a [[disease]], [[sudden]] [[change]] for [[better]] or [[worse]], <span class="bibl">Hp. <span class="title">VM</span>19</span> (pl.), Gal.9.550, etc.; κρίσις [[ξύντομος]] ἐπὶ τὸ κάκιον <span class="bibl">Hp.<span class="title">Judic.</span>34</span>, cf. Gal.18(2).231. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> [[middle]] of the [[spinal]] [[column]], <span class="bibl">Poll.2.177</span>.</span>
|Definition=[ῐς], εως, ἡ, ([[κρίνω]])<br><span class="bld">A</span> [[separating]], [[distinguishing]], τοῦ πλέω καὶ τοῦ μὴ πλέω Meliss.7; <b class="b3">τῶν ὁμοιογενῶν, τῶν διαφερόντων</b>, dub. l. in Arist.''EN''1165a34.<br><span class="bld">2</span> [[decision]], [[judgement]], περὶ τούτων Parm.8.15; τὴν Κροίσου κρίσιν Hdt.3.34; ἐν θεῶν κρίσει A.''Ag.''1289; κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμήν Hp.''Jusj.''1; <b class="b3">κρίσις οὐκ ἀληθής</b> no certain [[means]] of [[judging]], S.''OT''501 (lyr.); πολίτης ὁρίζεται τῷ μετέχειν κρίσεως καὶ ἀρχῆς Arist. ''Pol.''1275a23; κρίσεως προσδεόμενα Epicur.''Nat.''32 G., cf. ''Herc.''1420.3; αἱ τῶν πολλῶν κρίσεων Phld.''Mus.''p.75 K.; [[Κρίσις]], title of a play by Sophocles on the Judgemént of Paris; <b class="b3">κρίσις τινός</b> [[judgement]] on or [[respecting]], τῶν μνηστήρων Hdt.6.131; ἀέθλων Pi.''O.''3.21, ''N.''10.23; μορφῆς E.''Hel.''26: <b class="b3">ἡ τῶν ὅπλων κρίσις</b>, referring to the story of Ajax, Pl.''R.''620b, cf. Arist.''Po.''1459b5; κρίσιν… τοῦ βίου πέρι ὧν λέγομεν Pl.''R.''360e; κρίσις ἀμφ' ἀέθλοις Pi.''O.''7.80; κρίσις διημαρτημένη ''Stoic.''1.50; <b class="b3">κρίσις συνετή</b> Cleanth.ib.128; [[power of judgement]], κρίσει πραγμάτων διαφέρεσθαι Plb.18.14.10; [[κατὰ κρίσιν]] = [[with judgement]], [[advisedly]], Id.6.11.8.<br><span class="bld">3</span> [[choice]], [[election]], κρίσιν ποιεῖσθαι τῶν ἀξίων Arist.''Pol.''1321a30, cf. 1271a10.<br><span class="bld">4</span> [[interpretation]] of dreams or portents, [[LXX]] ''Da.''2.36, D.S. 17.116, J.''AJ''2.5.7.<br><span class="bld">II</span> [[judgement]] of a [[court]], οὐδὲν ἂν τῆς ὑμετέρας κρίσεως ἔδει Antipho 4.4.2; [[trial]], [[suit]], προκληθέντας ἐς κρίσιν περί τινος Th.1.34; <b class="b3">καθιστάναι ἑαυτὸν ἐς κρίσιν</b> ib.131; κρίσιν ποιεῖν τινι Lys. 13.35; [[κρίσεως τυχεῖν]] to [[be put on one's trial]], Pl.''Phdr.''249a; εἰς κρίσιν ἄγειν Id.''Lg.''856c; <b class="b3">ἡ κρίσις γίγνεταί τινι</b> ibid.; <b class="b3">κρίσιν ὑποσχεῖν</b> ib.871d, D.21.125; τὰς κρίσεις ποιεῖσθαι περί τινος Isoc.4.40, cf. Th.1.77; τὰς κρίσεις διαδικάζειν Pl.''Lg.''876b; <b class="b3">κρίσιν λελογχότα Μειδίᾳ ἐξούλης</b> Test. ap. D.21.82; αἱ κρίσεις τῶν συμβολαίων Plu.2.447e.<br><span class="bld">b</span> [[result of a trial]], [[condemnation]], X.''An.''1.6.5.<br><span class="bld">c</span> [[ἡμέρα κρίσεως]] = [[Day of Judgement]], Ev.Matt.10.15.<br><span class="bld">2</span> [[trial]] of [[skill]] or [[strength]], <b class="b3">πρὸς τόξου κρίσιν</b> in [[archery]], S.''Tr.''266; δρόμον... οὗ πρώτη κρίσις Id.''El.''684; κρίσιν ποιεῖν ὁπότερος εἴη τὴν τέχνην σοφώτερος Ar.''Ra.''779; θεῶν ἔριν τε καὶ κρίσιν Pl. ''R.''379e.<br><span class="bld">3</span> [[dispute]], περί τινος Hdt.5.5, 7.26.<br><span class="bld">III</span> [[event]], [[issue]], [[κρίσιν σχεῖν]] to [[be decided]], of a [[war]], Th.1.23, Plb.31.29.5; κρίσεως τυχεῖν Id.1.59.11; ἐν τοῖς πεπολιτευμένοις τὴν κρίσιν εἶναι νομίζω ''1'' [[suppose]] the [[issue]] depends upon my [[public]] [[measure]]s, D.18.57.<br><span class="bld">2</span> [[turning]] [[point]] of a [[disease]], [[sudden]] [[change]] for [[better]] or [[worse]], Hp. ''VM''19 (pl.), Gal.9.550, etc.; κρίσις [[ξύντομος]] ἐπὶ τὸ κάκιον Hp.''Judic.''34, cf. Gal.18(2).231.<br><span class="bld">IV</span> [[middle]] of the [[spinal]] [[column]], Poll.2.177.
}}
}}
{{bailly
{{bailly
|btext=εως (ἡ) :<br /><b>I.</b> [[action]] <i>ou</i> faculté de distinguer;<br /><b>II.</b> action de séparer ; dissentiment, contestation : [[περί]] τινος, sur qch ; lutte ; <i>particul.</i> contestation en justice, procès;<br /><b>III.</b> [[action de décider]] :<br /><b>1</b> décision, jugement ; <i>particul.</i> jugement d'une lutte, d'un concours ; concours, décision judiciaire, jugement, condamnation;<br /><b>2</b> ce qui décide de qch, issue, dénouement, résultat (d'une guerre).<br />'''Étymologie:''' R. Κρι, choisir, trier ; cf. <i>lat.</i> cribrum et cerno.
|btext=εως (ἡ) :<br /><b>I.</b> [[action de distinguer]] <i>ou</i> [[faculté de distinguer]];<br /><b>II.</b> [[action de séparer]] ; [[dissentiment]], [[contestation]] : [[περί]] τινος, sur qch ; lutte ; <i>particul.</i> [[contestation en justice]], [[procès]];<br /><b>III.</b> [[action de décider]] :<br /><b>1</b> [[décision]], [[jugement]] ; <i>particul.</i> [[jugement d'une lutte]], [[jugement d'un concours]] ; [[concours]], [[décision judiciaire]], [[jugement]], [[condamnation]];<br /><b>2</b> ce qui décide de qch, [[issue]], [[dénouement]], [[résultat]] (d'une [[guerre]]).<br />'''Étymologie:''' R. Κρι, [[choisir]], [[trier ]]; cf. <i>lat.</i> [[cribrum]] et [[cerno]].
}}
}}
{{elnl
{{elnl
|elnltext=κρίσις -εως, ἡ [κρίνω] onderscheid:; τοῦ πλέω καὶ τοῦ μὴ πλέω onderscheid tussen het volle en het niet volle Meliss. B 7; selectie:. κρίσιν ποιεῖσθαι selecteren Aristot. Pol. 1321a30. oordeel:; ἐν τοῖς πεπολιτευμένοις τὴν κρίσιν εἶναι νομίζω ik meen dat het oordeel afhangt van mijn politieke prestaties Dem. 18.57; πιστεύοντες τῇ τῶν λεγόντων κρίσει vertrouwend op het oordeel van de sprekers Aristot. EN 1159a24; beslissing:. ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχε (de oorlog) werd snel beslist Thuc. 1.23.1. jur. uitspraak, beslissing veroordeling:; ἡμέρα κρίσεως de dag des oordeels NT Mt. 10.15; rechtzaak, proces:; εἰς κρίσιν ἄγειν voor de rechter brengen Plat. Lg. 856c; κρίσιν τοῖς ἀνδράσι τούτοις ἐποίουν zij deden die mannen een proces aan Lys. 13.35; recht:. κρίσιν τοῖς ἔθνεσιν ἀπαγγελεῖ hij zal recht verkondigen aan alle volkeren NT Mt. 12.18. dispuut, geschil, wedstrijd, met περί + gen.: ἐς κρίσιν τούτου πέρι ἐλθόντας tot een geschil daarover geraakt Hdt. 7.26.2. geneesk. crisis, kritieke fase (van een ziekte).
|elnltext=κρίσις -εως, ἡ [κρίνω] [[onderscheid]]:; τοῦ πλέω καὶ τοῦ μὴ πλέω onderscheid tussen het volle en het niet volle Meliss. B 7; selectie:. κρίσιν ποιεῖσθαι selecteren Aristot. Pol. 1321a30. oordeel:; ἐν τοῖς πεπολιτευμένοις τὴν κρίσιν εἶναι νομίζω ik meen dat het oordeel afhangt van mijn politieke prestaties Dem. 18.57; πιστεύοντες τῇ τῶν λεγόντων κρίσει vertrouwend op het oordeel van de sprekers Aristot. EN 1159a24; beslissing:. ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχε (de oorlog) werd snel beslist Thuc. 1.23.1. jur. uitspraak, beslissing veroordeling:; ἡμέρα κρίσεως de dag des oordeels NT Mt. 10.15; rechtzaak, proces:; εἰς κρίσιν ἄγειν voor de rechter brengen Plat. Lg. 856c; κρίσιν τοῖς ἀνδράσι τούτοις ἐποίουν zij deden die mannen een proces aan Lys. 13.35; recht:. κρίσιν τοῖς ἔθνεσιν ἀπαγγελεῖ hij zal recht verkondigen aan alle volkeren NT Mt. 12.18. dispuut, geschil, wedstrijd, met περί + gen.: ἐς κρίσιν τούτου πέρι ἐλθόντας tot een geschil daarover geraakt Hdt. 7.26.2. geneesk. crisis, kritieke fase (van een ziekte).
}}
}}
{{pape
{{pape
Line 20: Line 20:
}}
}}
{{elru
{{elru
|elrutext='''κρίσις:''' εως, ион. ιος (ρῐ) ἡ (ион. dat. κρίσι)<br /><b class="num">1</b> [[разделение]], [[различение]] (τῶν διαφερόντων Arst.);<br /><b class="num">2</b> [[суждение]], [[мнение]] (ἐπαινέειν τὴν κρίσιν τινός Her.; κ. οὐκ ἔστιν [[ἀληθής]] Soph.): τὴν κρίσιν περί τινος ποιεῖσθαι Arst. иметь суждение о чем-л.;<br /><b class="num">3</b> [[суд]], [[решение]], [[приговор]]: ἐν [[θεῶν]] κρίσει Aesch. по приговору (т. е. повелению) богов; ἡ τῶν ὅπλων κ. Plut. решение об оружии (убитого Ахилла);<br /><b class="num">4</b> [[суд]], [[судебное разбирательство]]: τῷ πλήθει μεταδιδόναι τῆς κρίσεως Plat. дать народу право участия в судебном разбирательстве; τὸ μετέχειν κρίσεως καὶ ἀρχῆς Arst. участие в судебной и административной жизни; προκαλεῖν τινα ἐς κρίσιν περί τινος Thuc. привлекать кого-л. к судебной ответственности за что-л.; καθιστάναι ἑαυτὸν ἐς κρίσιν Thuc. добровольно предстать перед судом;<br /><b class="num">5</b> [[состязание]], [[спор]] (τῶν μνηστήρων Her.): τόξου κ. Soph. состязание в стрельбе из лука;<br /><b class="num">6</b> [[спор]], [[тяжба]] ([[θεῶν]] [[ἔρις]] τε καὶ κ. Plat.; ψευοομαρτυριῶν κρίσεις Arst.);<br /><b class="num">7</b> [[выбор]], [[избрание]] (τῶν ἀξίων Arst.);<br /><b class="num">8</b> [[исход]], [[окончание]]: (τὸ Μηδικὸν [[ἔργον]]) [[δυοῖν]] ναυμαχίαιν καὶ πεζομαχίαιν ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχεν Thuc. исход (персидской) войны был быстро решен двумя морскими и двумя сухопутными сражениями; [[μάχη]] κρίσιν οὐ λαβοῦσα Plut. безрезультатное сражение;<br /><b class="num">9</b> (ис)толкование (κρίσεις ἐνυπνίων Plut.);<br /><b class="num">10</b> [[переломный момент]], [[кризис]] (αἱ τῶν νόσων κρίσεις Arst.).
|elrutext='''κρίσις:''' εως, ион. ιος (ρῐ) ἡ (ион. dat. κρίσι)<br /><b class="num">1</b> [[разделение]], [[различение]] (τῶν διαφερόντων Arst.);<br /><b class="num">2</b> [[суждение]], [[мнение]] (ἐπαινέειν τὴν κρίσιν τινός Her.; κ. οὐκ ἔστιν [[ἀληθής]] Soph.): τὴν κρίσιν περί τινος ποιεῖσθαι Arst. иметь суждение о чем-л.;<br /><b class="num">3</b> [[суд]], [[решение]], [[приговор]]: ἐν [[θεῶν]] κρίσει Aesch. по приговору (т. е. повелению) богов; ἡ τῶν ὅπλων κ. Plut. решение об оружии (убитого Ахилла);<br /><b class="num">4</b> [[суд]], [[судебное разбирательство]]: τῷ πλήθει μεταδιδόναι τῆς κρίσεως Plat. дать народу право участия в судебном разбирательстве; τὸ μετέχειν κρίσεως καὶ ἀρχῆς Arst. участие в судебной и административной жизни; προκαλεῖν τινα ἐς κρίσιν περί τινος Thuc. привлекать кого-л. к судебной ответственности за что-л.; καθιστάναι ἑαυτὸν ἐς κρίσιν Thuc. добровольно предстать перед судом;<br /><b class="num">5</b> [[состязание]], [[спор]] (τῶν μνηστήρων Her.): τόξου κ. Soph. состязание в стрельбе из лука;<br /><b class="num">6</b> [[спор]], [[тяжба]] ([[θεῶν]] [[ἔρις]] τε καὶ κ. Plat.; ψευοομαρτυριῶν κρίσεις Arst.);<br /><b class="num">7</b> [[выбор]], [[избрание]] (τῶν ἀξίων Arst.);<br /><b class="num">8</b> [[исход]], [[окончание]]: (τὸ Μηδικὸν [[ἔργον]]) [[δυοῖν]] ναυμαχίαιν καὶ πεζομαχίαιν ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχεν Thuc. исход (персидской) войны был быстро решен двумя морскими и двумя сухопутными сражениями; [[μάχη]] κρίσιν οὐ λαβοῦσα Plut. безрезультатное сражение;<br /><b class="num">9</b> [[истолкование]], [[толкование]] (κρίσεις ἐνυπνίων Plut.);<br /><b class="num">10</b> [[переломный момент]], [[кризис]] (αἱ τῶν νόσων κρίσεις Arst.).
}}
}}
{{Slater
{{Slater
Line 33: Line 33:
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''κρίσις:''' [ῐ], -εως, ἡ ([[κρίνω]]),<br /><b class="num">I.</b> [[χωρισμός]], [[ικανότητα]] προς [[διάκριση]], σε Αριστ.· [[επιλογή]], [[εκλογή]], στον ίδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[απόφαση]], [[κρίση]], σε Ηρόδ., Αισχύλ.· κρ. οὐκ [[ἀληθής]], μη βέβαια μέσα, μη ορθοί τρόποι κρίσης, σε Σοφ.<br /><b class="num">2.</b> με νομική [[σημασία]], [[δικαστικός]] [[αγώνας]], σε Αριστοφ., Θουκ. κ.λπ.· [[αποτέλεσμα]] δίκης, [[καταδίκη]], σε Ξεν.<br /><b class="num">3.</b> [[δοκιμασία]] ικανοτήτων, <i>τόξου</i>, στην [[τοξοβολία]], σε Σοφ.<br /><b class="num">4.</b> [[διαμάχη]], [[περί]] τινος, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">III.</b> [[αποτέλεσμα]] ή [[έκβαση]] πράγματος, <i>κρίσιν ἔχειν</i>, να αποφασιστεί, λέγεται για πόλεμο, σε Θουκ.
|lsmtext='''κρίσις:''' [ῐ], -εως, ἡ ([[κρίνω]]),<br /><b class="num">I.</b> [[χωρισμός]], [[ικανότητα]] προς [[διάκριση]], σε Αριστ.· [[επιλογή]], [[εκλογή]], στον ίδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[απόφαση]], [[κρίση]], σε Ηρόδ., Αισχύλ.· κρ. οὐκ [[ἀληθής]], μη βέβαια μέσα, μη ορθοί τρόποι κρίσης, σε Σοφ.<br /><b class="num">2.</b> με νομική [[σημασία]], [[δικαστικός]] [[αγώνας]], σε Αριστοφ., Θουκ. κ.λπ.· [[αποτέλεσμα]] δίκης, [[καταδίκη]], σε Ξεν.<br /><b class="num">3.</b> [[δοκιμασία]] ικανοτήτων, <i>τόξου</i>, στην [[τοξοβολία]], σε Σοφ.<br /><b class="num">4.</b> [[διαμάχη]], [[περί]] τινος, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">III.</b> [[αποτέλεσμα]] ή [[έκβαση]] πράγματος, <i>κρίσιν ἔχειν</i>, να αποφασιστεί, λέγεται για πόλεμο, σε Θουκ.
}}
{{grml
|mltxt=η (AM [[κρίσις]])<br /><b>1.</b> νοητική [[ενέργεια]] με την οποία διαμορφώνεται [[γνώμη]] ή [[απόφαση]] από την [[εκτίμηση]] πραγμάτων και καταστάσεων, [[καθώς]] και η [[ίδια]] η [[γνώμη]] ή η [[απόφαση]] (α. «[[κατά]] τη δική μου [[κρίση]] έπραξε σωστά» β. «ἤσθη τε ταῦτα ἀκούσας ὁ Καμβύσης καὶ ἐπαίνεε τὴν Κροίσου κρίσιν», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>(λογ.)</b> α) η [[ικανότητα]] του ανθρώπου να διακρίνει τις σχέσεις [[μεταξύ]] δύο ή περισσότερων εννοιών<br />β) θεμελιακή [[λογική]] [[μορφή]] διατυπωμένη σε [[πρόταση]], με την οποία δηλώνεται ότι [[κάτι]] μπορεί ή δεν μπορεί να αποδοθεί σε [[κάτι]] [[άλλο]]<br /><b>3.</b> [[διαφορά]], [[φιλονικία]] («[[κρίσις]] γίνεται [[μεγάλη]] περὶ τοῦδε», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>4.</b> [[δίκη]] (α. «έφτασε η [[ημέρα]] της κρίσεως» β. «εἰς κρίσιν ἄγων τὸν ἐπιβουλεύοντα», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>5.</b> δικαστική [[απόφαση]] ή [[γνωμοδότηση]] (α. «η [[κρίση]] του δικαστηρίου για την [[υπόθεση]] του φόνου» β. «καὶ ἀφήκατε τὰ βαρύτερα τοῦ νόμου, τὴν κρίσιν καὶ τὸν ἔλεον», ΚΔ)<br /><b>6.</b> κρίσιμο [[σημείο]] ή κρίσιμη [[φάση]] στην [[εξέλιξη]] μιας νόσου («[[κρίσις]] ξύντομος ἐπὶ τὸ κάκιον», Ιπποκρ.)<br /><b>7.</b> [[διαδικασία]] εκλογής σε [[αξίωμα]] («η [[κρίση]] τών αξιωματικών θα γίνει [[αύριο]]»)<br /><b>φρ.</b> «η [[ημέρα]] της κρίσεως» — η Δευτέρα Παρουσία<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> η απότομη [[εκδήλωση]] νόσου ή ο [[παροξυσμός]] μιας χρόνιας πάθησης (α. «[[κρίση]] νεφρικού κωλικού» β. «[[κρίση]] επιληψίας»)<br /><b>2.</b> έντονη [[εκδήλωση]] συναισθήματος, ψυχολογικής κατάστασης ή τρόπου σκέψης (α. «πολύ [[συχνά]] τον πιάνει [[κρίση]] ζήλειας» β. «περνάει [[κρίση]] συνείδησης» γ. «θα τήν πιάσει νευρική [[κρίση]]»)<br /><b>3.</b> [[στιγμή]] [[μεγάλης]] δυσχέρειας στη ζωή μιας ομάδας, στη [[διεξαγωγή]] μιας δραστηριότητας, στη [[λειτουργία]] ενός ιδρύματος ή συστήματος, [[κατάσταση]] ή [[περίοδος]] που σημαδεύεται από [[μεγάλης]] έκτασης και έντασης [[διαταραχή]] και [[αστάθεια]] (α. «[[πολιτική]] [[κρίση]]» β. «[[κρίση]] θεσμών» γ. «οικονομική [[κρίση]]» δ. «[[κρίση]] γάμου» ε. «[[κρίση]] αξιών»)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) <b>γραμμ.</b> «προτάσεις κρίσεως» — [[κατηγορία]] προτάσεων στις οποίες διατυπώνεται μια [[άποψη]], σε [[αντιδιαστολή]] με τις προτάσεις επιθυμίας<br />β) «γενική [[κρίση]]» — [[κρίση]] που θίγει το [[σύνολο]] τών δομών και τών θεσμών ενός κοινωνικού ή οικονομικού συστήματος με συνέπειες που θέτουν υπό [[αμφισβήτηση]] την ύπαρξή του και διανοίγουν την [[προοπτική]] της αντικατάστασης ή αλλαγής του<br />γ) «κυβερνητική [[κρίση]]» — [[περίοδος]] που μεσολαβεί από την [[παραίτηση]] της κυβέρνησης [[μέχρι]] τον σχηματισμό άλλης και [[κατά]] την οποία δεν υπάρχει κυβερνητικό [[σχήμα]] λόγω δυσχερειών<br />δ) «ενεργειακή [[κρίση]]» — σύνθετο οικονομικο-κοινωνικό [[φαινόμενο]] που εκδηλώνεται με την [[ανεπάρκεια]] τών κλασικών πηγών ενέργειας<br /><b>5.</b> <b>παροιμ.</b> «[[χέρι]] που το κόψει η [[κρίση]] δεν πονεί» — [[κάθε]] δίκαιη [[απόφαση]] [[είναι]] αποδεκτή<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br /><b>1.</b> [[ευθυκρισία]], [[ορθοφροσύνη]], [[σύνεση]] («αυτός ο [[άνθρωπος]] ενεργεί [[πάντα]] με [[κρίση]]»)<br /><b>2.</b> [[βάσανο]], [[τιμωρία]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[εκδίκηση]], [[ικανοποίηση]]<br /><b>2.</b> [[δικαιοσύνη]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «[[κρίσις]] φονική» — θανατική [[ποινή]]<br />β) «ποιῶ κρίσιν» — [[αποδίδω]] [[δικαιοσύνη]]<br />γ) «πολεμῶ κρίσιν» — [[δίνω]] [[λύση]] σε ένα [[πρόβλημα]] ή σε μια [[διαμάχη]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[εκλογή]]<br /><b>2.</b> [[καταδίκη]]<br /><b>3.</b> [[εντολή]]<br /><b>4.</b> [[αποτέλεσμα]] ή [[έκβαση]] μιας υπόθεσης («τὸ Μηδικόν... ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχεν», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ερμηνεία]] ονείρων και οιωνών<br /><b>2.</b> [[συναγωνισμός]], [[δοκιμασία]] δεξιότητας ή δύναμης (α. «πρὸς τόξου κρίσιν», <b>Σοφ.</b><br />β. «κρίσιν ποιεῖν [[ὁπότερος]] εἴη τὴν τέχνην σοφώτερος», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>3.</b> το [[μέσο]] της σπονδυλικής στήλης.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[κρίνω]]. Τη λ. δανείστηκε η Λατινική με τη [[μορφή]] <i>crisis</i> και από αυτήν με τη [[σειρά]] της η [[διεθνής]] [[ορολογία]], [[πρβλ]]. αγγλ. <i>crisis</i>].
}}
}}
{{ls
{{ls