3,274,667
edits
m (Text replacement - "ἐκ" to "ἐκ") |
m (Text replacement - "τῶν" to "τῶν") |
||
Line 17: | Line 17: | ||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<i>f.</i> [[γενήσομαι]], <i>ao.2</i> [[ἐγενόμην]], <i>pf.</i> [[γέγονα]] <i>et</i> [[γεγένημαι]];<br /><b>A.</b> devenir, <i>p. opp. à être</i> ([[εἶναι]]);<br /><b>B.</b> <i>p. suite</i><br /><b>I.</b> naître : ἔκ τινος, de qqn ; <i>au pf.</i> être né ; <i>abs.</i> νέον γεγαώς OD nouveau-né ; γεγονέναι [[καλῶς]] ISOCR <i>ou</i> [[εὖ]] HDT être de bonne naissance ; ὑπὲρ τὰ στρατεύσιμα ἔτη γεγονώς XÉN qui a dépassé l'âge du service militaire ; ἔτεα [[τρία]] καὶ [[δέκα]] γεγονώς HDT âge de treize ans ; ἀμφὶ τὰ [[ἑκκαίδεκα]] ἔτη γενόμενος XÉN âgé d'environ seize ans ; <i>pléonast.</i> γ. ἀπὸ γενεᾶς XÉN avoir tel âge en comptant depuis la naissance;<br /><b>II.</b> <i>en parl. de choses</i> se produire, avoir lieu :<br /><b>1</b> <i>en parl. de phénomènes physiques</i> [[πνεῦμα]] γίγνεται THC il s'élève du vent ; [[ὡς]] ἡ [[ἡμέρα]] ἐγένετο THC lorsque le jour parut ; [[ἅμα]] ἕῳ γιγνομένῃ THC au point du jour;<br /><b>2</b> <i>en parl. du temps</i> [[ὡς]] τρίτη [[ἡμέρη]] ἐγένετο HDT lorsque le troisième jour fut arrivé;<br /><b>3</b> <i>en parl. d'événements</i> γίγνεται [[πόλεμος]], [[μάχη]], <i>etc.</i> ATT une guerre, un combat a lieu ; ἡ [[νόσος]] ἤρξατο γίγνεσθαι THC le mal commença de se manifester ; τὰ [[Ὀλύμπια]] γίγνεται XÉN on célèbre les fêtes d'Olympie ; τὰ ἱερὰ καλὰ ἐγίγνετο XÉN le sacrifice s'accomplissait favorable ; <i>en génér.</i> [[ὅσσα]] γίνεται <i>(ion.)</i> ἐπὶ χθονί OD tout ce qui arrive sur terre ; τὸ [[γενόμενον]] THC <i>ou</i> τὰ [[γενόμενα]] XÉN ce qui s'est passé, l'événement, les faits, la réalité ; τὰ [[γεγενημένα]] XÉN les événements accomplis, le passé ; τὸ [[γενησόμενον]] THC ce qui arrivera, l'avenir ; <i>avec un rég.</i> : γίγνεταί [[τι]] [[ὑπό]] τινος, ἔκ τινος <i>ou</i> [[ἀπό]] τινος, qch arrive du fait de qqn ; [[οὐκ]] ἂν [[ἐμοί]] [[γε]] ἐλπομένῳ τὰ γένοιτο OD non, je n’oserais espérer qu'une pareille chose arrive ; ἡδομένοισιν [[ἡμῖν]] οἱ λόγοι γεγόνασι HDT nous avons eu plaisir à entendre ces paroles ; γένοιτό μοι [[λαβεῖν]] XÉN puisse-t-il m'arriver de prendre !;<br /><b>4</b> <i>en parl. d'un résultat</i> ὁ γεγονὼς [[ἀριθμός]] PLAT le nombre qui en résulte ; καρποὶ οἱ [[ἐξ]] ἀγελῶν γιγνόμενοι XÉN le produit qu’on retire des troupeaux ; οἱ γιγνόμενοι δασμοί XÉN le produit des impôts;<br /><b>III.</b> devenir (par suite d'un changement) :<br /><b>1</b> πρὶν δηΐοισι [[χάρμα]] [[γενέσθαι]] IL avant que (les fuyards) ne deviennent la risée (de l'ennemi) ; [[αἴ]] [[κέν]] [[τι]] [[φόως]] Δαναοῖσι γένηαι IL si tu pouvais devenir la joie <i>càd</i> le salut des Grecs ; ἐκ πλουσίου [[πένης]] γεγονώς XÉN devenu pauvre de riche qu’il était ; πάντα γιγνόμενος OD prenant toutes les formes <i>litt. de</i>venant tout, <i>en parl. de Protée</i> ; [[παντοῖος]] γινόμενος <i>(ion.)</i> avec [[μή]] et l'inf. HDT s'efforçant par tous les moyens d'empêcher que ; [[οὐκ]] ἔχοντες ὅ [[τι]] γένωνται THC ne sachant que devenir ; <i>rar. avec le pron. au masc.</i> οὐδ’ [[ἔχω]] [[τίς]] ἂν γενοίμαν <i>dor.</i> ESCHL et je ne sais que devenir ; [[εὖ]], [[καλῶς]], [[κακῶς]] μοι γίγνεται, cela va bien, mal pour moi ; <i>avec un nom</i> κωλυτὴς γίγνομαί τινος THC je mets obstacle à qch ; avec un part. μὴ προδοὺς [[ἡμᾶς]] γένῃ SOPH ne va pas nous trahir;<br /><b>2</b> <i>avec un rég. au gén. partitif ou collectif</i> : γ. | |btext=<i>f.</i> [[γενήσομαι]], <i>ao.2</i> [[ἐγενόμην]], <i>pf.</i> [[γέγονα]] <i>et</i> [[γεγένημαι]];<br /><b>A.</b> devenir, <i>p. opp. à être</i> ([[εἶναι]]);<br /><b>B.</b> <i>p. suite</i><br /><b>I.</b> naître : ἔκ τινος, de qqn ; <i>au pf.</i> être né ; <i>abs.</i> νέον γεγαώς OD nouveau-né ; γεγονέναι [[καλῶς]] ISOCR <i>ou</i> [[εὖ]] HDT être de bonne naissance ; ὑπὲρ τὰ στρατεύσιμα ἔτη γεγονώς XÉN qui a dépassé l'âge du service militaire ; ἔτεα [[τρία]] καὶ [[δέκα]] γεγονώς HDT âge de treize ans ; ἀμφὶ τὰ [[ἑκκαίδεκα]] ἔτη γενόμενος XÉN âgé d'environ seize ans ; <i>pléonast.</i> γ. ἀπὸ γενεᾶς XÉN avoir tel âge en comptant depuis la naissance;<br /><b>II.</b> <i>en parl. de choses</i> se produire, avoir lieu :<br /><b>1</b> <i>en parl. de phénomènes physiques</i> [[πνεῦμα]] γίγνεται THC il s'élève du vent ; [[ὡς]] ἡ [[ἡμέρα]] ἐγένετο THC lorsque le jour parut ; [[ἅμα]] ἕῳ γιγνομένῃ THC au point du jour;<br /><b>2</b> <i>en parl. du temps</i> [[ὡς]] τρίτη [[ἡμέρη]] ἐγένετο HDT lorsque le troisième jour fut arrivé;<br /><b>3</b> <i>en parl. d'événements</i> γίγνεται [[πόλεμος]], [[μάχη]], <i>etc.</i> ATT une guerre, un combat a lieu ; ἡ [[νόσος]] ἤρξατο γίγνεσθαι THC le mal commença de se manifester ; τὰ [[Ὀλύμπια]] γίγνεται XÉN on célèbre les fêtes d'Olympie ; τὰ ἱερὰ καλὰ ἐγίγνετο XÉN le sacrifice s'accomplissait favorable ; <i>en génér.</i> [[ὅσσα]] γίνεται <i>(ion.)</i> ἐπὶ χθονί OD tout ce qui arrive sur terre ; τὸ [[γενόμενον]] THC <i>ou</i> τὰ [[γενόμενα]] XÉN ce qui s'est passé, l'événement, les faits, la réalité ; τὰ [[γεγενημένα]] XÉN les événements accomplis, le passé ; τὸ [[γενησόμενον]] THC ce qui arrivera, l'avenir ; <i>avec un rég.</i> : γίγνεταί [[τι]] [[ὑπό]] τινος, ἔκ τινος <i>ou</i> [[ἀπό]] τινος, qch arrive du fait de qqn ; [[οὐκ]] ἂν [[ἐμοί]] [[γε]] ἐλπομένῳ τὰ γένοιτο OD non, je n’oserais espérer qu'une pareille chose arrive ; ἡδομένοισιν [[ἡμῖν]] οἱ λόγοι γεγόνασι HDT nous avons eu plaisir à entendre ces paroles ; γένοιτό μοι [[λαβεῖν]] XÉN puisse-t-il m'arriver de prendre !;<br /><b>4</b> <i>en parl. d'un résultat</i> ὁ γεγονὼς [[ἀριθμός]] PLAT le nombre qui en résulte ; καρποὶ οἱ [[ἐξ]] ἀγελῶν γιγνόμενοι XÉN le produit qu’on retire des troupeaux ; οἱ γιγνόμενοι δασμοί XÉN le produit des impôts;<br /><b>III.</b> devenir (par suite d'un changement) :<br /><b>1</b> πρὶν δηΐοισι [[χάρμα]] [[γενέσθαι]] IL avant que (les fuyards) ne deviennent la risée (de l'ennemi) ; [[αἴ]] [[κέν]] [[τι]] [[φόως]] Δαναοῖσι γένηαι IL si tu pouvais devenir la joie <i>càd</i> le salut des Grecs ; ἐκ πλουσίου [[πένης]] γεγονώς XÉN devenu pauvre de riche qu’il était ; πάντα γιγνόμενος OD prenant toutes les formes <i>litt. de</i>venant tout, <i>en parl. de Protée</i> ; [[παντοῖος]] γινόμενος <i>(ion.)</i> avec [[μή]] et l'inf. HDT s'efforçant par tous les moyens d'empêcher que ; [[οὐκ]] ἔχοντες ὅ [[τι]] γένωνται THC ne sachant que devenir ; <i>rar. avec le pron. au masc.</i> οὐδ’ [[ἔχω]] [[τίς]] ἂν γενοίμαν <i>dor.</i> ESCHL et je ne sais que devenir ; [[εὖ]], [[καλῶς]], [[κακῶς]] μοι γίγνεται, cela va bien, mal pour moi ; <i>avec un nom</i> κωλυτὴς γίγνομαί τινος THC je mets obstacle à qch ; avec un part. μὴ προδοὺς [[ἡμᾶς]] γένῃ SOPH ne va pas nous trahir;<br /><b>2</b> <i>avec un rég. au gén. partitif ou collectif</i> : γ. τῶν βασιληΐων δικαστέων HDT devenir l'un des juges royaux, γεραιτέρων γ. XÉN entrer dans la classe des vieillards ; γ. [[αὐτοῦ]] SOPH devenir son maître ; ἡ [[νίκη]] γίγνεταί τινος XÉN la victoire se déclare pour qqn ; ὁ [[σῖτος]] ἐγένετο ἐκκαίδεκα δραχμῶν DÉM le blé vint au prix de 16 drachmes ; <i>avec une prép.</i> : γίγνεσθαι ἀπὸ <i>ou</i> ἐκ δείπνου HDT quitter le souper, avoir soupé ; γ. [[ἐξ]] ὀφθαλμῶν τινι HDT disparaître de la vue de qqn ; γ. [[ἐν]] πολέμῳ THC s'engager <i>ou</i> être engagé dans une guerre ; [[ἐν]] καιρῷ γ. XÉN être opportun ; γ. ἐπ’ ἐλπίδος PLUT concevoir une espérance ; καθ’ ἓν γ. THC se réunir <i>ou</i> se concerter pour une action commune ; γ. [[μετά]] τινος XÉN <i>ou</i> [[σύν]] τινι XÉN être du côté <i>ou</i> du parti de qqn, γίγνεσθαι ἐπὶ τόπῳ XÉN <i>ou</i> πρὸς τόπῳ PLAT se trouver dans un lieu <i>ou</i> près d'un lieu ; γίγνεσθαι [[ὑπό]] τινι, être sous la dépendance <i>ou</i> sous la protection de qqn.<br />'''Étymologie:''' pour *γι-γένομαι, de la R. Γεν, naître ; cf. [[γένος]]. | ||
}} | }} | ||
{{elnl | {{elnl | ||
|elnltext=[[γίγνομαι]], Ion., Aeol. en koine [[γίνομαι]], imperf. ἐγιγνόμην / ἐγινόμην, poët. γιγνόμην; aor. [[ἐγενόμην]], Dor. (ἐ)γενόμαν, Ion. iter. 3 sing. [[γενέσκετο]], ep. Ion. 2 sing. [[γένεο]] en [[γένευ]], athem. ep. en poët. 3 sing. [[ἔγεντο]] en [[γέντο]], Ion. imperat. γενεῦ; θη - aor. ἐγενήθην (geen pass. bet.); perf. [[γέγονα]], ep. 2 plur. [[γεγάατε]], 3 plur. γεγόνασι, ep. [[γεγάασι]], later γέγοναν, inf. γεγονέναι, ep. [[γεγάμεν]], Dor. [[γεγάκειν]], ptc. γεγονώς -υῖα -ός, ep. γεγαώς -αυῖα (-αῶτες -αυῖαι), poët. [[γεγώς]] -ῶσα (-ῶτες, dual. -ῶτε), plqperf. 3 sing. [[ἐγεγόνει]], Ion. -όνεε; perf. ook [[γεγένημαι]], ptc. γεγενημένος, plqperf. med. (ἐ)γεγένητο; fut. [[γενήσομαι]], θη - fut. 3 sing. γενηθήσεται<br /><b class="num">1.</b> gebruikt als zelfstandig werkwoord, ontstaan<br /><b class="num">2.</b> geboren worden, van pers.; perf. geboren zijn, kind zijn van:; νέον γεγαώς pas geboren Od. 4.144; πατρὸς ἐκ ταὐτοῦ [[γεγώς]] kind van dezelfde vader Eur. IA 406; κάλλιόν τι γεγόνασι zij zijn van veel betere komaf Hdt. 1.146.1; γεγονυῖαν εὖ een hooggeboren vrouw Hdt. 3.69.2; γέγονας [[κακῶς]] jij bent van lage komaf Aristoph. Eq. 218; met ἐκ + gen., [[ἀπό]] + gen.:; ἐκ... Διοκλῆος διδυμάονε παῖδε γενέσθην Diocles had tweelingzonen gekregen (uit D. waren... voortgekomen) Il. 5.548; ook met alleen gen.:; ἐσθλῶν [[γενέσθαι]] een edele afkomst hebben Eur. Hec. 380; uitbr. van leeftijd:; ἔτεα [[τρία]] καὶ [[δέκα]] … γεγονώς dertien jaar oud Hdt. 1.119.2; τοῖς [[ὑπὲρ]] τὰ στρατεύσιμα ἔτη γεγονόσι degenen die de leeftijd voor militaire dienst gepasseerd zijn Xen. Cyr. 1.2.4; zelden met rangtelw.: τέταρτον καὶ ὀγδοηκοστὸν [[ἔτος]] γεγονώς op zijn vierentachtigste Luc. 60.22.<br /><b class="num">3.</b> in wording zijn, worden, ontstaan (abs. tegenover [[εἶναι]] 'zijn, bestaan'):. εἰ γὰρ ἔγεντ’, [[οὐκ]] ἔστ’, οὐδ’ [[εἴ ποτε]] μέλλει [[ἔσεσθαι]] want als het werd, is het niet, zelfs niet als het ooit zal zijn Parm. B 8.20; τῇ μὲν γίγνονται... [[ταύτῃ]] δ’ αἰὲν ἔασιν ἀκίνητοι in dit opzicht zijn zij in wording... in dat opzicht zijn zij eeuwig onbeweeglijk Emped. B 17.11; [[τοὐναντίον]] γίγνεσθαι τε καὶ [[εἶναι]] worden en zijn zijn tegengesteld Plat. Phaed. 102e.<br /><b class="num">4.</b> ontstaan, groeien, resulteren: van planten e.d.:; ὅσσά τε... ἄνθεα γίγνεται ὥρῃ in zo groten getale als er bloemen opkomen in de lente Il. 2.468; ὁ ἐκ τῆς χώρας γιγνόμενος [[σῖτος]] het voedsel dat van het land komt Xen. Mem. 3.6.13; van zaken en abstracta:; τὰ ἀπὸ τύχης γιγνόμενα ἀγαθά goede dingen die toevallig ontstaan Aristot. Rh. 1390b14; van natuurverschijnselen:; ὡς δὲ τρίτη [[ἡμέρη]] … ἐγένετο toen de derde dag was aangebroken Hdt. 1.113.2; [[ἅμα]] δὲ ἕῳ γιγνομένῃ bij het aanbreken van de dag Thuc. 4.32.2; ὡς ἡ... [[ἡμέρα]] ἐγένετο toen het dag werd Thuc. 7.81.1; van hoeveelheden:. [[ψήφων]] τὸν γεγονότα ἀριθμόν het uiteindelijke aantal stemmen Plat. Ap. 36a; τοὺς γιγνομένους δασμούς de binnenkomende belasting Xen. An. 1.1.8; ἐν ταῖς γιγνομέναις ἡμέραις ἀφικνεῖται hij arriveert in de tijd die er voor staat Xen. Cyr. 5.4.51; τὸ ἀπὸ | |elnltext=[[γίγνομαι]], Ion., Aeol. en koine [[γίνομαι]], imperf. ἐγιγνόμην / ἐγινόμην, poët. γιγνόμην; aor. [[ἐγενόμην]], Dor. (ἐ)γενόμαν, Ion. iter. 3 sing. [[γενέσκετο]], ep. Ion. 2 sing. [[γένεο]] en [[γένευ]], athem. ep. en poët. 3 sing. [[ἔγεντο]] en [[γέντο]], Ion. imperat. γενεῦ; θη - aor. ἐγενήθην (geen pass. bet.); perf. [[γέγονα]], ep. 2 plur. [[γεγάατε]], 3 plur. γεγόνασι, ep. [[γεγάασι]], later γέγοναν, inf. γεγονέναι, ep. [[γεγάμεν]], Dor. [[γεγάκειν]], ptc. γεγονώς -υῖα -ός, ep. γεγαώς -αυῖα (-αῶτες -αυῖαι), poët. [[γεγώς]] -ῶσα (-ῶτες, dual. -ῶτε), plqperf. 3 sing. [[ἐγεγόνει]], Ion. -όνεε; perf. ook [[γεγένημαι]], ptc. γεγενημένος, plqperf. med. (ἐ)γεγένητο; fut. [[γενήσομαι]], θη - fut. 3 sing. γενηθήσεται<br /><b class="num">1.</b> gebruikt als zelfstandig werkwoord, ontstaan<br /><b class="num">2.</b> geboren worden, van pers.; perf. geboren zijn, kind zijn van:; νέον γεγαώς pas geboren Od. 4.144; πατρὸς ἐκ ταὐτοῦ [[γεγώς]] kind van dezelfde vader Eur. IA 406; κάλλιόν τι γεγόνασι zij zijn van veel betere komaf Hdt. 1.146.1; γεγονυῖαν εὖ een hooggeboren vrouw Hdt. 3.69.2; γέγονας [[κακῶς]] jij bent van lage komaf Aristoph. Eq. 218; met ἐκ + gen., [[ἀπό]] + gen.:; ἐκ... Διοκλῆος διδυμάονε παῖδε γενέσθην Diocles had tweelingzonen gekregen (uit D. waren... voortgekomen) Il. 5.548; ook met alleen gen.:; ἐσθλῶν [[γενέσθαι]] een edele afkomst hebben Eur. Hec. 380; uitbr. van leeftijd:; ἔτεα [[τρία]] καὶ [[δέκα]] … γεγονώς dertien jaar oud Hdt. 1.119.2; τοῖς [[ὑπὲρ]] τὰ στρατεύσιμα ἔτη γεγονόσι degenen die de leeftijd voor militaire dienst gepasseerd zijn Xen. Cyr. 1.2.4; zelden met rangtelw.: τέταρτον καὶ ὀγδοηκοστὸν [[ἔτος]] γεγονώς op zijn vierentachtigste Luc. 60.22.<br /><b class="num">3.</b> in wording zijn, worden, ontstaan (abs. tegenover [[εἶναι]] 'zijn, bestaan'):. εἰ γὰρ ἔγεντ’, [[οὐκ]] ἔστ’, οὐδ’ [[εἴ ποτε]] μέλλει [[ἔσεσθαι]] want als het werd, is het niet, zelfs niet als het ooit zal zijn Parm. B 8.20; τῇ μὲν γίγνονται... [[ταύτῃ]] δ’ αἰὲν ἔασιν ἀκίνητοι in dit opzicht zijn zij in wording... in dat opzicht zijn zij eeuwig onbeweeglijk Emped. B 17.11; [[τοὐναντίον]] γίγνεσθαι τε καὶ [[εἶναι]] worden en zijn zijn tegengesteld Plat. Phaed. 102e.<br /><b class="num">4.</b> ontstaan, groeien, resulteren: van planten e.d.:; ὅσσά τε... ἄνθεα γίγνεται ὥρῃ in zo groten getale als er bloemen opkomen in de lente Il. 2.468; ὁ ἐκ τῆς χώρας γιγνόμενος [[σῖτος]] het voedsel dat van het land komt Xen. Mem. 3.6.13; van zaken en abstracta:; τὰ ἀπὸ τύχης γιγνόμενα ἀγαθά goede dingen die toevallig ontstaan Aristot. Rh. 1390b14; van natuurverschijnselen:; ὡς δὲ τρίτη [[ἡμέρη]] … ἐγένετο toen de derde dag was aangebroken Hdt. 1.113.2; [[ἅμα]] δὲ ἕῳ γιγνομένῃ bij het aanbreken van de dag Thuc. 4.32.2; ὡς ἡ... [[ἡμέρα]] ἐγένετο toen het dag werd Thuc. 7.81.1; van hoeveelheden:. [[ψήφων]] τὸν γεγονότα ἀριθμόν het uiteindelijke aantal stemmen Plat. Ap. 36a; τοὺς γιγνομένους δασμούς de binnenkomende belasting Xen. An. 1.1.8; ἐν ταῖς γιγνομέναις ἡμέραις ἀφικνεῖται hij arriveert in de tijd die er voor staat Xen. Cyr. 5.4.51; τὸ ἀπὸ τῶν αἰχμαλώτων [[ἀργύριον]] [[γενόμενον]] de opbrengst van de verkoop van de krijgsgevangenen Xen. An. 5.3.4.<br /><b class="num">5.</b> zich voordoen, plaatsvinden, gebeuren:; ἀλλὰ τά γ’ [[οὐκ]] ἐγένοντο maar die dingen gebeurden niet Il. 3.176; [[ἴδμεν]] δ’ [[ὅσσα]] γένηται ἐπὶ χθονί wij weten alles wat er op aarde gebeurt Od. 12.191; ἡ [[νόσος]] πρῶτον ἤρξατο [[γενέσθαι]] de ziekte begon zich voor het eerst te manifesteren Thuc. 2.47.3; τὰ [[Ὀλύμπια]] γίγνεται de Olympische Spelen vinden plaats Xen. Hell. 7.4.28; ἐγίγνονθ’ οἱ ὅρκοι de eden werden afgelegd Dem. 19.158; van tijd; ὡς... διέτης [[χρόνος]] [[ἐγεγόνεε]] toen er twee jaren waren verstreken Hdt. 2.2.3; [[ἕως]] ἂν δή τινες χρόνοι γένωνται totdat er een bepaalde periode verstreken is Plat. Phaed. 108c; vaak ptc. n. subst.:; τὸ γιγνόμενον wat er gebeurt Plat. Tht. 161b; τὸ [[γενόμενον]] of τὰ [[γενόμενα]] de gebeurtenis(sen), feit(en); τὸ [[γενησόμενον]] de toekomst Thuc. 1.138.3; [[διήγησις]] … ἢ γεγονότων ἢ ὄντων ἢ μελλόντων een vertelling van gebeurtenissen uit verleden, heden of toekomst Plat. Resp. 392d; τὰ [[γεγενημένα]] het verleden Xen. An. 6.2.14; vaste uidr.:; ὃ [[μήτε]] γένοιτο wat niet moge gebeuren (d.w.z. wat god verhoede) Dem. 10.27; met ἐκ + gen. of [[ὑπό]] + gen. door toedoen van:; τὰ [[γενόμενα]] ἐξ ἀνθρώπων wat door toedoen van mensen gebeurd is Hdt. proem.; τὰ ὑπ’ [[αὐτοῦ]] γιγνόμενα de resultaten daarvan Plat. Tht. 200e; met dat. en ptc.:; [[οὐκ]] ἂν [[ἐμοί]] γε ἐλπομένῳ τὰ γένοιτο hoewel ik het wel hoop, zal dat vast niet gebeuren Od. 3.228; ἡδομένοισι [[ἡμῖν]] οἱ λόγοι γεγόνασι uw woorden zijn tot ons genoegen Hdt. 9.46.3; met dat. en inf.:; [[λαβεῖν]] μοι γένοιτο αὐτόν moge het mij lukken hem te pakken Xen. Cyr. 6.3.11; met [[ὥστε]] en inf..: οὐδ’ ἂν [[γενέσθαι]] [[ὥστε]]... τοὺς βασιλέας [[ἔξω]] Σπάρτης [[εἶναι]] en dat het niet kon gebeuren dat de koningen buiten Sparta waren Xen. Hell. 5.3.10.<br /><b class="num">6.</b> gebruikt als koppelwerkwoord, met pred. bep. worden<br /><b class="num">7.</b> met nom. worden (in een bepaalde toestand komen), bij verleden tijden zijn:; αἴ [[κέν]] τι [[φόως]] Δαναοῖσι γένηαι om te zien of je de redding voor de Trojanen wordt Il. 8.282; πάντα... γιγνόμενος alle gedaanten aannemend Od. 4.417; παντοίη ἐγίνετο zij deed al het mogelijke Hdt. 3.124.2; εἴ [[τις]]... κωλυτὴς γίγνοιτο τῆς διαβάσεως voor het geval iemand een obstakel voor de oversteek zou worden Thuc. 3.23.2; met pron. (vaak interrog.); τί γένωμαι; wat moet er van mij worden? Aeschl. Sept. 297; οὐδ’ [[ἔχω]] [[τίς]] ἂν γενοίμαν ik weet niet wat er van mij zal worden Aeschl. PV 905; met pred. ptc..; ἱκνοῦμαι μὴ προδοὺς [[ἡμᾶς]] γένῃ ik smeek je ons niet in de steek te laten (geen verrader te worden) Sph. Ai. 588; μή … ἀπαρνηθεὶς γένῃ weiger toch niet (word niet weigerachtig) Plat. Soph. 217c; later met adj. ter omschrijving van pass.:; ἁπαλὸς γ. zacht worden NT Mt. 24.32; ἀπειθὴς γ. ongehoorzaam worden NT Act. Ap. 26.19; resultatief met subst. of adj. blijken te zijn:. κακὸν [[Τρώεσσι]] γένοντο zij bleken een ramp voor de Trojanen Il. 5.63; οὐδὲν γλύκιον ἧς πατρίδος γίγνεται niets blijkt heerlijker te zijn dan het eigen vaderland Od. 9.35; θαυμάσιον... καὶ ἄλογον γίγνεται het blijkt een wonderlijke en rare conclusie te zijn Plat. Grg. 496a; ὀλίγοι γὰρ γίγνονται πρὸς πολλούς zij blijken met weinigen tegenover velen te zijn Aristot. Pol. 1304b5.<br /><b class="num">8.</b> met gen. één van de... worden, deel gaan uitmaken van:; [[γενόμενον]] τῶν βασιληίων δικαστέων toen hij een van de koninklijke rechters geworden was Hdt. 5.25.1; τῶν γεραιτέρων γίγνονται zij gaan deel uitmaken van de senioren Xen. Cyr. 1.2.15; (eigendom) zijn van:. ἡ [[νίκη]] Ἀγησιλάου ἐγεγένητο de overwinning was van Agesilaus Xen. Hell. 4.3.20; ἐκπλήττονται καὶ οὐκέθ’ αὑτῶν γίγνονται zij raken buiten zichzelf en staan niet meer onder controle van zichzelf (d.w.z. zijn zichzelf niet meer meester) Plat. Phaedr. 250a.<br /><b class="num">9.</b> met dat. ten deel vallen:; Πηλείωνι δ’ [[ἄχος]] γένετο verdriet overmande de zoon van Peleus Il. 1.188; τῷ δικαίῳ παρὰ [[θεῶν]]... μισθοὶ καὶ δῶρα γίγνεται de rechtvaardige krijgt van de goden loon en geschenken Plat. Resp. 614a; zie ook onder 2e.<br /><b class="num">10.</b> met prep. (in een bepaalde toestand) komen of (ge)raken, (terecht) komen:; ἀπὸ δείπνου γ. van tafel komen Hdt. 2.78; δι’ ἔχθρας γ. τινι met iemand in onmin geraken Aristoph. Ran. 1412; [[εἰς]] οὐδὲν γ. vernietigd worden NT Act. Ap. 5.36; ἐκ θυσίης γ. van het offer komen Hdt. 1.50.2; γ. ἐξ ὀφθαλμῶν τινι uit iemands zicht verdwijnen Hdt. 5.24.3; ἐν ἑαυτῷ γ. tot zichzelf komen, zich beheersen Xen. An. 1.5.17 = ἐντὸς [[ἑωυτοῦ]] γ. Hdt. 1.119.6; ἐν πολέμῳ γ. in een oorlog belanden Thuc. 1.78.1; ἐν καιρῷ γ. van pas komen Xen. Hell. 4.3.2; ἐπ’ ἐλπίδος γ. hoop krijgen Plut. Sol. 14.4; ἐπὶ ποταμῷ γ. bij een rivier aankomen Hdt. 1.189.1; [[ἐπί]] τινι γ. in iemands macht komen Xen. An. 3.1.13; [[κατά]] τινα γ. in de buurt van iem. komen Xen. Cyr. 7.1.14; καθ’ ἓν γ. zich verenigen Thuc. 3.10.5; καθ’ αὑτοὺς γ. op zichzelf komen te staan Dem. 10.52; ἢν μετὰ [[τοῦ]] θείου γένωμαι indien ik met de godheid verenigd word Xen. Cyr. 8.7.27; παρ’ ἀμφοτέροις τοῖς πράγμασι γ. bij de gebeurtenissen aan beide zijden aanwezig zijn Thuc. 5.26; [[παρά]] τι γ. afhangen van iets Dem. 18.232; περὶ τὸ συμβουλευειν γ. bezig zijn met advies geven Isocr. 3.12; πρὸ ὁδοῦ γ. op weg gaan Il. 4.382; πρὸς [[ἡμέων]] γίνεσθε kiest onze kant Hdt. 8.22; πρὸς τῇ καρδίᾳ γ. bij het hart komen Plat. Phaed. 118a; πρὸς ἡμέραν ἐγίγνετο het liep tegen de ochtend Xen. Hell. 2.4.6; γ. [[ὑπό]] τινι in iemands macht komen Hdt. 7.11.3; [[ἕως]] ὑπὸ ταῖς μηχαναῖς ἐγένοντο totdat ze onder de dekking van de gevechtstorens kwamen Xen. Cyr. 7.1.34; in NT vaak καὶ ἐγένετο of ἐγένετο δέ en onafh. hoofdzin:. ἐγένετο δὲ ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐξῆλθεν [[δόγμα]] en het gebeurde in die dagen dat er een bevel uitging NT Luc. 2.1.<br /><b class="num">11.</b> met adv. (op een bepaalde manier) zijn, (in een bepaalde toestand) komen:; σὺ δ’ [[ἡμῖν]] μηδὲν ἐμποδὼν γένῃ jij moet ons niet in de weg staan Eur. Hec. 372; εἰ ἐκποδὼν γένοιντο als ze uit de weg geruimd zouden zijn Xen. Hell. 6.5.38; [[ἐπειδὰν]] [[τοῦ]] … σώματος [[δίχα]] γένηται wanneer zij (de ziel) zich van het lichaam scheidt Xen. Cyr. 8.7.20; γίγνεται τὸ [[στράτευμα]] [[τρίχα]] het leger raakte in drie delen gesplitst Xen. An. 6.2.16; met εὖ of [[κακῶς]] (vgl. 2c) goed/slecht gaan:; ἂν δὲ εὖ γένηταί τι als het goed verloopt Xen. An. 1.7.5; onpers. met dat.: εὖ [[σοι]] γένοιτο het ga u goed Eur. Alc. 627; [[χρῆν]] γὰρ Κανδαύλῃ [[γενέσθαι]] [[κακῶς]] het moest Kandaules slecht vergaan Hdt. 1.8.2. | ||
}} | }} | ||
{{elru | {{elru | ||
Line 38: | Line 38: | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''γίγνομαι:''' Ιων. και στα μεταγεν. ελλ. γί-νομαι[ῑ], μέλ. [[γενήσομαι]], αόρ. βʹ [[ἐγενόμην]], Ιων. βʹ ενικ. [[γένευ]], γʹ ενικ. [[γενέσκετο]], συγκεκ. [[ἔγεντο]], παρακ. [[γέγονα]], υπερσ. <i>ἐγεγόνειν</i>, Ιων. <i>ἐγεγόνεα</i>· για τους Επικ. τύπους [[γέγαα]], <i>γεγάᾱσι</i> κ.λπ., βλ. γέγᾰα· [[εκτός]] αυτών, έχουμε κάποιους Παθ. τύπους, αόρ. αʹ <i>ἐγενήθην</i>, παρακ. [[γεγένημαι]], γʹ ενικ. υπερσ. <i>ἐγεγένητο</i> ή <i>γεγένητο</i> (το <i>γί-γνομαι</i> είναι ο συγκεκ. [[τύπος]] από το <i>γι-γένομαι</i>, √<i>ΓΕΝ</i>· πρβλ. αόρ. βʹ [[γενέσθαι]], [[γένος]] κ.λπ.· όμοια στα Λατ. gi-gno αντί gi-[[geno]]).Η ριζική [[σημασία]] είναι,<br /><b class="num">I.</b> [[έρχομαι]] σε [[κατάσταση]] ύπαρξης, [[έρχομαι]] στη [[ζωή]], Λατ. gigni·<br /><b class="num">1.</b> λέγεται για πρόσωπα, γεννιέμαι· <i>[[νέον]] γεγαώς</i>, [[νεογέννητος]], σε Ομήρ. Οδ.· <i>γεγονέναι ἔκ τινος</i>, σε Ηρόδ.· σπανιότερα ἀπό τινος, στον ίδ.· <i>τινός</i>, σε Ευρ.· με αριθμητικά, ἔτεα [[τρία]] καὶ [[δέκα]] γεγονώς, Λατ. [[natus]] annos [[tredecim]], σε Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για πράγματα, παράγομαι, σε Πλάτ., Ξεν. κ.λπ.· για ποσά, αθροίσματα, ὁ γεγονὼς [[ἀριθμός]], το όλο [[αποτέλεσμα]] ή [[ποσό]], σε Πλάτ.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για περιστατικά, [[λαμβάνω]] [[χώρα]], πραγματοποιούμαι, [[συμβαίνω]], τελούμαι, και στους παρελθοντικούς χρόνους, έχω τελεσθεί, έχω συμβεί, σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>ὃ μὴ γένοιτο</i>, Λατ. [[quod]] [[dii]] prohibeant, σε Δημ.· με δοτ. και μτχ., <i>γίγνεταί τί μοι βουλομένῳ</i>, <i>ἀσμένῳ</i>, είμαι [[χαρούμενος]] με την ύπαρξή του, σε Θουκ. κ.λπ.· λέγεται για θυσίες, οιωνούς κ.λπ., είμαι [[ευνοϊκός]], [[αίσιος]], [[ευμενής]], στον ίδ., σε Ξεν.· στη μτχ. ουδ., τὸ [[γενόμενον]], το [[συμβάν]], το [[περιστατικό]], σε Θουκ.· τὰ [[γενόμενα]], αυτά που έχουν συμβεί, τα γεγονότα, σε Ξεν.· τὰ [[γεγενημένα]], τα προηγούμενα περιστατικά, το [[παρελθόν]], στον ίδ.· τὸ [[γενησόμενον]], το [[μέλλον]], σε Θουκ.· χρησιμοποιείται για τον χρόνο, ὡς [[τρίτη]] [[ἡμέρη]] ἐγένετο, όταν έφτασε η [[τρίτη]] [[μέρα]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> ακολουθ. από κατηγορ., [[εισέρχομαι]] σε μια συγκεκριμένη [[κατάσταση]], [[μετατρέπομαι]], [[καταντώ]], [[γίνομαι]], Λατ. fieri, και (στους παρελθοντικούς χρόνους) είμαι [[τέτοιος]] ή τέτοιου είδους, σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>πάντα γιγνόμενος</i>, αυτός που στρέφεται προς [[κάθε]] [[κατεύθυνση]], σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως, [[παντοῖος]] γιγνόμενος, σε Ηρόδ.· <i>τί γένωμαι;</i> τι να γίνω; δηλ. ποια θα είναι η [[τύχη]] μου; σε Αισχύλ.· <i>οὐκ ἔχοντες ὅ</i>,<i>τι γένωνται</i>, σε Θουκ.<br /><b class="num">2.</b> με επίρρ., [[κακῶς]] ἐγένετό μοι, ([[κάτι]]) μου πήγε στραβά, σε Ηρόδ.· <i>εὖ</i>, [[καλῶς]] γίγνεται, εξελίσσεται [[καλά]], έχει [[καλώς]] κ.λπ., σε Ξεν.<br /><b class="num">3.</b> ακολουθ. από τις πλάγιες πτώσεις ουσ., <b>α)</b> με γεν., [[γίγνομαι]] | |lsmtext='''γίγνομαι:''' Ιων. και στα μεταγεν. ελλ. γί-νομαι[ῑ], μέλ. [[γενήσομαι]], αόρ. βʹ [[ἐγενόμην]], Ιων. βʹ ενικ. [[γένευ]], γʹ ενικ. [[γενέσκετο]], συγκεκ. [[ἔγεντο]], παρακ. [[γέγονα]], υπερσ. <i>ἐγεγόνειν</i>, Ιων. <i>ἐγεγόνεα</i>· για τους Επικ. τύπους [[γέγαα]], <i>γεγάᾱσι</i> κ.λπ., βλ. γέγᾰα· [[εκτός]] αυτών, έχουμε κάποιους Παθ. τύπους, αόρ. αʹ <i>ἐγενήθην</i>, παρακ. [[γεγένημαι]], γʹ ενικ. υπερσ. <i>ἐγεγένητο</i> ή <i>γεγένητο</i> (το <i>γί-γνομαι</i> είναι ο συγκεκ. [[τύπος]] από το <i>γι-γένομαι</i>, √<i>ΓΕΝ</i>· πρβλ. αόρ. βʹ [[γενέσθαι]], [[γένος]] κ.λπ.· όμοια στα Λατ. gi-gno αντί gi-[[geno]]).Η ριζική [[σημασία]] είναι,<br /><b class="num">I.</b> [[έρχομαι]] σε [[κατάσταση]] ύπαρξης, [[έρχομαι]] στη [[ζωή]], Λατ. gigni·<br /><b class="num">1.</b> λέγεται για πρόσωπα, γεννιέμαι· <i>[[νέον]] γεγαώς</i>, [[νεογέννητος]], σε Ομήρ. Οδ.· <i>γεγονέναι ἔκ τινος</i>, σε Ηρόδ.· σπανιότερα ἀπό τινος, στον ίδ.· <i>τινός</i>, σε Ευρ.· με αριθμητικά, ἔτεα [[τρία]] καὶ [[δέκα]] γεγονώς, Λατ. [[natus]] annos [[tredecim]], σε Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για πράγματα, παράγομαι, σε Πλάτ., Ξεν. κ.λπ.· για ποσά, αθροίσματα, ὁ γεγονὼς [[ἀριθμός]], το όλο [[αποτέλεσμα]] ή [[ποσό]], σε Πλάτ.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για περιστατικά, [[λαμβάνω]] [[χώρα]], πραγματοποιούμαι, [[συμβαίνω]], τελούμαι, και στους παρελθοντικούς χρόνους, έχω τελεσθεί, έχω συμβεί, σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>ὃ μὴ γένοιτο</i>, Λατ. [[quod]] [[dii]] prohibeant, σε Δημ.· με δοτ. και μτχ., <i>γίγνεταί τί μοι βουλομένῳ</i>, <i>ἀσμένῳ</i>, είμαι [[χαρούμενος]] με την ύπαρξή του, σε Θουκ. κ.λπ.· λέγεται για θυσίες, οιωνούς κ.λπ., είμαι [[ευνοϊκός]], [[αίσιος]], [[ευμενής]], στον ίδ., σε Ξεν.· στη μτχ. ουδ., τὸ [[γενόμενον]], το [[συμβάν]], το [[περιστατικό]], σε Θουκ.· τὰ [[γενόμενα]], αυτά που έχουν συμβεί, τα γεγονότα, σε Ξεν.· τὰ [[γεγενημένα]], τα προηγούμενα περιστατικά, το [[παρελθόν]], στον ίδ.· τὸ [[γενησόμενον]], το [[μέλλον]], σε Θουκ.· χρησιμοποιείται για τον χρόνο, ὡς [[τρίτη]] [[ἡμέρη]] ἐγένετο, όταν έφτασε η [[τρίτη]] [[μέρα]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> ακολουθ. από κατηγορ., [[εισέρχομαι]] σε μια συγκεκριμένη [[κατάσταση]], [[μετατρέπομαι]], [[καταντώ]], [[γίνομαι]], Λατ. fieri, και (στους παρελθοντικούς χρόνους) είμαι [[τέτοιος]] ή τέτοιου είδους, σε Όμηρ. κ.λπ.· <i>πάντα γιγνόμενος</i>, αυτός που στρέφεται προς [[κάθε]] [[κατεύθυνση]], σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως, [[παντοῖος]] γιγνόμενος, σε Ηρόδ.· <i>τί γένωμαι;</i> τι να γίνω; δηλ. ποια θα είναι η [[τύχη]] μου; σε Αισχύλ.· <i>οὐκ ἔχοντες ὅ</i>,<i>τι γένωνται</i>, σε Θουκ.<br /><b class="num">2.</b> με επίρρ., [[κακῶς]] ἐγένετό μοι, ([[κάτι]]) μου πήγε στραβά, σε Ηρόδ.· <i>εὖ</i>, [[καλῶς]] γίγνεται, εξελίσσεται [[καλά]], έχει [[καλώς]] κ.λπ., σε Ξεν.<br /><b class="num">3.</b> ακολουθ. από τις πλάγιες πτώσεις ουσ., <b>α)</b> με γεν., [[γίγνομαι]] τῶν δικαστέων, [[γίνομαι]] [[μέλος]] του δικαστηρίου, [[ένας]] από τους δικαστές, σε Ηρόδ. κ.λπ.· αποδίδομαι σε κάποιον, [[ανήκω]] σε κάποιον, ἡ [[νίκη]] γίγνεταί τινος, σε Ξεν.· είμαι ή [[γίνομαι]] [[κύριος]] κάποιου, [[ἑαυτοῦ]] [[γίγνομαι]], σε Σοφ. κ.λπ.· [[γίγνομαι]] ἐντὸς ἑωϋτοῦ, σε Ηρόδ.· λέγεται για πράγματα, [[στοιχίζω]], δηλ. [[κοστίζω]], [[αξίζω]], [[πωλούμαι]] τόσο, με γεν. της αξίας, αἱ τριχίδες εἰ γενοίαθ' ἑκατὸν [[τοὐβολοῦ]], σε Αριστοφ. <b>β)</b> με πρόθ., [[γίγνομαι]] ἀπὸ ή <i>ἐκ δείπνου</i>, έχω τελειώσει το [[δείπνο]] μου, σε Ηρόδ.· [[γίγνομαι]] εἰς τόπον, βρίσκομαι σε... ή [[πλησίον]]..., στον ίδ.· [[γίγνομαι]] ἐξὀφθαλμῶν τινι, εξαφανίζομαι, απομακρύνομαι από την όραση, το οπτικό [[πεδίο]] κάποιου, στον ίδ.· [[γίγνομαι]] ἐν τόπῳ, βρίσκομαι σε ένα [[μέρος]], στον ίδ.· ομοίως, [[γίγνομαι]] ἐνποιήσει, [[ασχολούμαι]] με την [[ποίηση]], στον ίδ. κ.λπ.· <i>δι'ἔχθρας</i>, <i>δι' ἔριδος γίγνομαί τινι</i>, [[γίνομαι]] [[εχθρός]] με κάποιον, σε Αριστοφ. κ.λπ.· [[γίγνομαι]] [[ἐπί]] τινι, υποτάσσομαι στην [[εξουσία]] κάποιου ή στις δυνάμεις του, σε Ξεν.· [[γίγνομαι]] μετάτινος, [[συμπαραστέκομαι]], είμαι στο [[πλευρό]] κάποιου, πάω με το [[μέρος]] του, στον ίδ.· [[γίγνομαι]] [[παρά]] τινα, [[έρχομαι]] ή πάω σε κάποιον, σε Ηρόδ.· [[γίγνομαι]] πρὸς τόπῳ, βρίσκομαι σε ή κοντά σε..., σε Πλάτ.· [[γίγνομαι]] πρόςτινι, [[ασχολούμαι]] με..., σε Δημ.· [[γίγνομαι]] [[πρός]] τι, σε Πλάτ.· [[γίγνομαι]] πρὸ ὁδοῦ, κατευθύνομαι, [[πηγαίνω]] [[μπροστά]], σε Ομήρ. Ιλ. | ||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls |