μή: Difference between revisions

|btext=<i>particule nég.</i><br />ne, ne pas, non;<br /><b>1</b> <i>pour marquer une défense, un conseil de ne pas faire qch</i> : [[μή]] μ’ ἐρέθιζε IL ne m'irrite pas ; [[μή]] [[τις]] ἀκουσάτω OD que personne n'apprenne que ; [[μή]] [[τις]] [[ὀπίσσω]] τετράφθω IL que nul ne tourne en arrière ; <i>dans les propos, dépendant d'un verbe exprimant l'idée de nier</i> : καταρνεῖ μὴ δεδρακέναι [[τάδε]] ; SOPH nies-tu avoir fait cela ? <i>et d'ord. après les verbes exprimant une idée négative telle que défendre, empêcher, s'abstenir, se garder de, etc.</i><br /><b>2</b> <i>au sens final</i> de peur que : σὺ μὲν [[νῦν]] [[αὖτις]] [[ἀπόστιχε]], [[μή]] [[τι]] νόησῃ [[Ἥρη]] IL maintenant éloigne-toi et retourne, de peur que Hèra ne t’aperçoive ; ὁ [[Κῦρος]] δὲ [[ἐνταῦθα]] λέγεται [[εἰπεῖν]] [[ὅτι]] [[ἀπιέναι]] βούλοιτο, μὴ ὁ [[πατήρ]] [[τι]] ἄχθοιτο XÉN Cyrus, dit-on, répondit alors qu’il voulait s'en aller, de peur que son père ne fût quelque peu peiné;<br /><b>3</b> <i>comme particule d'interrog. indir. au sens de</i> si… ne pas : [[ὄφρα]] ἴδωμεν [[μή]] [[τοι]] κοιμήσωνται IL pour voir si (vaincus par le sommeil) ils ne dorment pas ; [[οὐδέ]] [[τι]] [[ἴδμεν]] [[μή]] [[πως]] καὶ διὰ νύκτα μενοινήσωσι μάχεσθαι IL et nous ne savons pas s'ils ne sont pas capables de nous attaquer même pendant la nuit ; <i>particul. après les verbes qui expriment une idée de crainte</i> : φοβεῖται μὴ τὰ ἔσχατα [[πάθη]] XÉN (ton père) craint d'avoir à subir les derniers malheurs ; [[ἐδεδοίκειν]] μὴ [[ἐν]] [[τῷ]] κρατῆρι φάρμακα μεμιγμένα εἴη XÉN je craignais qu’il n’y eût du poison mêlé dans la coupe;<br /><b>4</b> [[μή]] <i>se construit avec d'autres particules</i> : μὴ [[ἀλλά]], non pas, mais au contraire ; μὴ [[γάρ]], eh bien donc… ne pas ; [[μηδέ]] <i>(v. ce mot)</i> ; μὴ [[δή]], certes… ne pas ; μὴ [[μήν]], vraiment… ne pas ; μὴ [[ὅπως]] <i>ou</i> μὴ [[ὅτι]] (<i>elliptiq. p.</i> μὴ λέγε [[ὅτι]], ne dis pas que, qu’on ne dise pas que, <i>etc.</i>) : μὴ [[ὅτι]] ἰδιώτην τινά, ἀλλὰ τὸν μέγαν βασιλέα PLAT non seulement un simple particulier, mais le grand roi ; μὴ [[ὅπως]] ὀρχεῖσθαι [[ἐν]] ῥυθμῷ, ἀλλ’ οὐδ’ ὀρθοῦσθαι ἐδύνασθε XÉN non seulement vous ne pouviez pas danser en mesure, mais vous ne pouviez même pas vous tenir droit ; μὴ [[οὐ]] <i>pour exprimer la négat. avec doute, tandis que</i> [[οὐ]] [[μή]] <i>exprime la négation d'une façon absolue</i> : [[δείδω]], μὴ οὔ [[τίς]] [[τοι]] ὑπόσχηται [[τόδε]] [[ἔργον]] IL je crains que personne ne te promette un pareil service ; [[οὐ]] [[τοῦτο]] [[δέδοικα]], μὴ [[οὐκ]] [[ἔχω]] ὅ [[τι]] [[δῶ]] ἑκάστῳ τῶν φίλων, ἀλλὰ μὴ [[οὐκ]] [[ἔχω]] [[οἷς]] [[δῶ]] XÉN je ne crains pas de ne pas avoir de quoi donner à chacun de mes amis, mais bien de ne pas avoir à qui donner ; <i>après les verbes signifiant « défendre, empêcher, différer »</i> : [[οὐκέτι]] ἀνεβάλλοντο μὴ [[οὐ]] τὸ [[πᾶν]] μηχανήσασθαι HDT ils n’hésitaient plus à employer tous les moyens possibles ; οὐδὲν ἐδύνατο ἀντέχειν μὴ [[οὐ]] χαρίζεσθαι XÉN (Astyage) ne pouvait s'empêcher d'être agréable (à Cyrus) ; [[μή]] ποτε, <i>adv.</i> que jamais, afin que jamais ; [[μή]] που, afin que… ne pas en qqe façon ; [[μή]] πω, pas encore, pas plus, afin que… ne pas dorénavant ; [[μηπώποτε]], jamais encore ; [[μήπως]], afin que… ne pas en qqe façon ; si… ne pas en qch ; [[μήτε]] <i>(v. ce mot)</i> ; [[μή]] [[τι]] <i>ou</i> [[μήτι]], ne pas… donc, certes… ne pas ; [[μή]] [[τοι]] <i>ou</i> [[μήτοι]], vraiment pas, certes pas, pourtant certes pas.<br />'''Étymologie:''' cf. <i>skr.</i> ma.

|sltr=<b>μή</b> neg. <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> in [[principal]] cl.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> c. pres. or aor. impv. μὴ κρύπτε κοινὸν σπέρμ (O. 7.92) μὴ βαλέτω (O. 8.55) μὴ [[νῦν]] λαλάγει τὰ τοιαῦτ (O. 9.40) μὴ παρίει [[καλά]] (P. 1.86) μὴ κάμνε [[λίαν]] δαπάναις (P. 1.90) μή, φίλα ψυχά, βίον ἀθάνατον σπεῦδε (P. 3.61) τῶ σε μὴ λαθέτω (P. 5.23) τό γ' ἐν ξυνῷ πεποναμένον εὖ μὴ λόγον βλάπτων ἁλίοιο γέροντος κρυπτέτω (P. 9.94) μὴ μάτευε [[Ζεύς|Ζεὺς]] [[γενέσθαι]] (I. 5.14) μὴ φθόνει κόμπον (I. 5.24) ὁ δ' ἀθανάτων μὴ θρασσέτω [[φθόνος]] (I. 7.39) μὴ [[νῦν]] νεκτα[ρ Παρθ. 2. . μὴ πρεσβυτέραν ἀριθμοῦ δίωκε, θυμέ, πρᾶξιν fr. 127. 3. [[ὦ τάν]], μή με κερτόμ[ει fr. 215. 4. μὴ [[σιγᾷ]] βρεχέσθω fr. 240. [[add]]. [[μήτε]], in [[emphasis]], μή [[νυν]] μήτ' ἀρετάν ποτε σιγάτω πατρῴαν [[μηδὲ]] τούσδ ὕμνους (I. 2.43) cf. (P. 4.99) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> c. pres. or aor. opt., in wishes. μὴ θράσσοι [[χρόνος]] ὄλβον ἐφέρπων (O. 6.97) ὁ δ' ἐπαντέλλων [[χρόνος]] [[τοῦτο]] πράσσων μὴ κάμοι (O. 8.29) μή με λίποι καθαρὸν [[φέγγος]] (P. 9.90) μὴ φθονεραῖς ἐκ [[θεῶν]] μετατροπίαις ἐπικύρσαιεν (P. 10.20) εἴη μή [[ποτέ]] μοι τοιοῦτον [[ἦθος]] (N. 8.35) μή μοι κραναὰ νεμεσάσαι Δᾶλος (I. 1.3) μή μοι [[μέγας]] ἕρπων κάμοι [[ἐξοπίσω]] [[χρόνος]] [[ἔμπεδος]] (Pae. 2.26) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> c. aor. subj., in prohibitions. μὴ ματεύσῃ θεὸς [[γενέσθαι]] (O. 5.24) μὴ δολωθῇς (P. 1.92) ὤνασσ' Ἀλάθεια, μὴ πταίσῃς ἐμὰν σύνθεσιν fr. 205. 2.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> c. inf. pro impv. μὴ πρὸς ἅπαντας ἀναρρῆξαι τὸν ἀχρεῖον λόγον fr. 180. 1.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b> in subord. cl.,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> c. inf. ἡμιθέοισιν πόθον ἔνδαιεν [[Ἥρα]] ναὸς Ἀργοῦς, μή τινα λειπόμενον μένειν (P. 4.185) [[πέποιθα]] δὲ ξένον μή τιν' δαιδαλωσέμεν (O. 1.103) αὐδάσομαι ἐνόρκιον λόγον [[τεκεῖν]] μή τιν' πόλιν φίλοις ἄνδρα [[μᾶλλον]] εὐεργέταν (O. 2.93) ἐκέλευσεν ὅρκον μέγαν μὴ παρφάμεν (O. 7.66) [[εὔχομαι]] μὴ [[θέμεν]] (O. 8.86) παραγορεῖτο μή ποτε ταξιοῦσθαι (O. 9.77) ἔλπομαι μὴ χαλκοπάρᾳον ἄκονθ' ὡσείτ ἀγῶνος βαλεῖν [[ἔξω]] (P. 1.44) ταύτας δὲ μή ποτε τιμᾶς ἀμείρειν γονέων βίον (P. 6.26) ἀπομνύω μὴ [[τέρμα]] προβαὶς ἄκονθ' ὥτε χαλκοπάρᾳον ὄρσαι θοὰν γλῶσσαν (N. 7.71) ἀγαπατὰ δὲ καιροῦ μὴ πλαναθέντα πρὸς [[ἔργον]] ἕκαστον τῶν ἀρειόνων ἐρώ- των ἐπικρατεῖν δύνασθαι (N. 8.4) ἔστι δὲ [[τις]] [[λόγος]] ἀνθρώπων, τετελεσμένον ἐσλὸν μὴ [[χαμαὶ]] [[σιγᾷ]] καλύψαι (N. 9.7) ἀξιωθείην κεν Ἄργει μὴ κρύπτειν [[φάος]] ὀμμάτων (N. 10.40) [[χρή]] νιν εὑρόντεσσιν ἀγάνορα κόμπον μὴ φθονεραῖσι φέρειν γνώμαις (I. 1.44) ἀλλοτρίοισιν μὴ προφαίνειν fr. 42. 1. ὤμοσε γὰρ θεὸς μή μιν εὔφρον' ἐς οἶκον μήτ ἐπὶ [[γῆρας]] ἱξέμεν βίου (Pae. 6.115) [ἐγγυάσομαι μή μιν μηδ ἀφίξεσθαι (codd.: μὴ μὲν Hartung: [[ὔμμιν]] de Jongh e Σ.) (O. 11.17) ] [[with]] litotes, ὀρθᾷ διακρίνειν φρενὶ μὴ παρὰ καιρὸν δυσπαλές (O. 8.24) ἔστι δ' ἐοικὸς ὀρειᾶν γε Πελειάδων μὴ [[τηλόθεν]] Ὠαρίωνα νεῖσθαι (N. 2.12) [[add]]. [[art]]., ἄγνωμον δὲ τὸ μὴ προμαθεῖν (O. 8.60) cf. (N. 5.14) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> in protasis of conditional [[sentence]]. εἰ δὲ μὴ ταχὺ λίποι (O. 1.108) εἰ μὴ [[στάσις]] σ' ἄμερσε (O. 12.16) εἰ μὴ θεὸς ἁγεμόνεσσι κυβερνατὴρ γένηται (P. 4.274) εἰ [[γάρ]] [[τις]] ἐσλὰ πέπαται μὴ σὺν [[μακρῷ]] πόνῳ (P. 8.73) εἰ μὴ φύλασσεν [[Ἀπόλλων]] (Pae. 6.91) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> in [[final]] cl.,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>I</b> ὡς… κελεύθοις ἁπλόαις ζωᾶς ἐφαπτοίμαν, θανὼν ὡς παισὶ [[κλέος]] μὴ τὸ δύσφαμον προσάψω (N. 8.37) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>II</b> [[ὅπως]]… ἐν φρασὶ πάξαιθ, [[ὅπως]] σφίσι μὴ [[κοίρανος]] [[ὀπίσω]] μόλοι (N. 3.62) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>III</b> [[ὄφρα]]… [[ὄφρα]] μὴ ταμίᾳ Κυράνας ἀτελὴς γένοιτο μαντεύμασιν (P. 5.62) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>IV</b> [[where]] the [[conjunction]] is omitted c. opt. ἔνεικεν Λοκρῷ, μὴ καθέλοι μιν αἰὼν (O. 9.60) ὁμοῖα, Κρόνιδαι μάκαρες, διδοῖτ' μὴ φθινοπωρὶς ἀνέμων χειμερία κατὰ πνοὰ δαμαλίζοι χρόνον (P. 5.120) c. subj. “λῦσον, [[ἄμμιν]] μή τι νεώτερον ἐξ αὐτῶν ἀναστάῃ [[κακόν]]” (W. Schulze: -στήσης, -στήσῃ codd., Σ.) (P. 4.155) [[εἰμὶ]] δ' [[ἄσχολος]] ἀναθέμεν πᾶσαν μακραγορίαν μὴ [[κόρος]] ἐλθὼν κνίσῃ (P. 8.32) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> in rel. cl.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>I</b> c. ind. [[ὅσσα]] δὲ μὴ πεφίληκε [[Ζεύς]], ἀτύζονται (P. 1.13) κωφὸς [[ἀνήρ]] [[τις]], ὃς Ἡρακλεῖ [[στόμα]] μὴ περιβάλλει, [[μηδὲ]] (P. 9.87) ὃς μὴ πόθῳ κυμαίνεται, ἐξ ἀδάμαντος ἢ σιδάρου κεχάλκευται fr. 123. 4.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>II</b> c. subj. ἀμνάμονες δὲ βροτοί, [[ὅ τι]] μὴ σοφίας [[ἄωτον]] [[ἄκρον]] κλυταῖς ἐπέων ῥοαῖσιν ἐξίκηται ζυγέν (I. 7.18) ἀλλ' [[ᾧτινι]] μὴ [[λιπότεκνος]] σφάλῃ [[πάμπαν]] [[οἶκος]] Παρθ. 1. 16.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b> c. [[part]]., adj.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> “ἐχθίστοισι μὴ ψεύδεσιν καταμιάναις εἰπὲ γένναν” (P. 4.99), cf. (N. 8.4), 2a supra.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[where]] the [[phrase]] is equivalent to a [[general]] rel. cl., cf. 2d supra. τὸ δὲ μὴ Δὶ φίλτερον σιγῷμι [[πάμπαν]] fr. 81 ad Δ. 2. [[ἀπειρομάχας]] [[ἐών]] κε φανείη λόγον ὁ μὴ [[συνιείς]] (N. 4.31) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> [[αἰδέομαι]] [[μέγα]] [[εἰπεῖν]] ἐν δίκᾳ τε μὴ κεκινδυνευμένον ( and [[which]] [[was]] [[perhaps]] [[unjustly]] undertaken: “μή… ut ad… subiectivum quod dicunt iudicium suum rem revocaret”, Boeckh) (N. 5.14) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b> fragg. ]μή μο[ι Πα. 7B. 7. ]μὴ φ[ P. Oxy. 1792, fr. 8.